Fâtih, İstanbul’un fethinden sonra bugünkü Fatih külliyesinin bulunduğu yerdeki eski yapıları yıktırıp dümdüz hale getirmişti. Arapçada bu türlü düzlüklere ve geniş sahalara sahn dendiği için bu medreselere sahn medreseleri adı verildi.

Enderun Mektebi varlığını 2.Meşrutiyet'in ilanına kadar sürdürmüştür.

Başdefterdâr’a bağlı, maliye kayıtlarının tutulduğu Defterhâne denilen ve her dîvân toplantısında veziriazamın koynunda taşıdığı padişah mührüyle mühürlenen ve bir sonraki toplantı gününde açılan bir defter hazinesi bulunuyordu. Bu bölümde tımar, zeamet, haslar, vakıflar ve mülklerle ilgili kayıtlarla, devletin her türlü mâlî kayıtlarına ait defter ve belgeler muhafaza ediliyordu.

Divân-ı Hümâyun Osmanlı devletinin klasik döneminde XV. yüzyıldan XVII. yüz-yıl ortalarına kadar en önemli yürütme ve danışma organıdır. Divan kelimesinin (topluluk, toplanma, toplantı) aslı Aramicedir. Sasanîlerde devlet yönetimi ile ilgili bir terim olarak kullanılan divan, Arapça’ya Farsça’dan geçmiştir.

Divan-ı Hümâyun’dur. Padişahın divanı demektir. Padişahın bulunduğu yerde, onun adına toplanan divandır.

İdare kadrosu, mütevelli ve ona bağlı kâtib, câbî (vakıf gelirlerini toplayan), câbî kâtibi, mutemed ve noktacı gibi memurlardan oluşuyordu. Hizmetli kadrosunu ise genellikle hâfız-ı kütüb (kütüphaneci), bevvâb (kapıcı), ferrâş (temizlikçi), kennâs-ı helâ (tuvalet temizleyicisi), sirâci (kandilci) gibi elemanlar meydana getiriyordu.

Tahrirler tamamlandıktan sonra bir eyalete veya sancağa ait vergi gelirleri dirlik denilen muayyen büyüklükte parçalara ayrılarak kişilerin rütbe ve istihkaklarına göre tevcih edilmektedir. Timar sistemi içerisinde dirlikler üç ana gruba ayrılmıştır. Bunlar has, zeamet ve timar adını almaktadır.

Ocak nizâmının bozulmasının önemli bir sebebi de, Osmanlı devlet adamları arasında sık sık yaşanan iktidar mücâdeleleri olmuştur. Osmanlı merkezî iktidârının başlıca güç gruba dayandığını biliyoruz. Bunlar:
1. Saray, yâni pâdişah,
2. Ümerâ (yüksek rütbeli devlet adamları ve kapıkulu ordusu),
3. Ulemâ (başlarında şeyhülislâmın bulunduğu ilmiye sınıfı) idi.

Önce küçük ve büyük odalarda eğitim gören devşirmeler, yapılan elemeden sonra padişahın şahsî hizmetlerini ifa eden yüksek odalara geçerlerdi. Bunlar has odabaşının yönetiminde padişahın giyimini üstlenen has oda, özel hazinesinin muhafaza edildiği hazine odası, padişah ve haremin yiyecek ve içecekleriyle ilgilenen kiler odası ile müzisyenler, pehlivanlar vb.nin yetiştirildiği seferli odasıydı.

Medreselerde öğretim dili Arapça idi. Bu İslâm dininin kutsal kitabı Kur’an-ı Kerim ile Hz. Peygamberin sözlerinin Arapça olmasının bir gereği idi. Gerçek dini anlamak için ana kaynağını anlamak lazımdı. Osmanlılara gelinceye kadar da asırlar boyu Arapça, Müslümanlarca ilim dili olarak kullanılmıştı. Bu kuvvetli bir gelenek idi.

Osmanlı ceza kanunlarına göre suçlular kabahatlerinin derecesine ve mâlî kudretlerine göre, bir para cezası ödemeğe mahkûm edilmekteydiler Meselâ, Fâtih kanunnâmesine göre, eğer hakkında şeri’atın kısas hükmü yoksa adam öldürenden, zengin olduğu takdirde 400, orta halli ise 200 akçe “cerîme” alınması ön görülmüştür.

Muhzır: Eski şer’i mahkemelerde davacılar ve davalıları mahkemeye ihzar eden yani çağıran memurlara denirdi. Bunlar bir nevi adlî polis olarak görev yaparlardı. Bunların âmirine de Muhzırbaşı denirdi. Muhzırbaşı ve muhzırlar gördükleri işler karşılığında mahkemeye işi düşenlerden belirli bir ücret alırlardı. Doğru cevap B’dir.

Sanayi öncesi toplumlarda devletin tipik özellikleri:

I. Tipik olarak monarşiktir (Akdeniz cumhuriyetleri hariç).
II. Ancak mutlak gücü sınırlayan unsurların (din, toplumsal farklılıklar) yanında devletin kırılganlığına yol açan yapısal faktörler mevcuttur.
III. Ulaştırma ve iletişlim alanlarında zorluklar ve yavaşlık devlet örgütlenmesi açısından önemli bir belirleyicidir.

Buna göre doğru cevap E (hepsi) şıkkıdır.

Osmanlılarda erkek evlat doğuran padişah gözdelerine Haseki denirdi. Padişahların erkek çocuklarına şehzade denirdi. İlk dönemlerde şehzadeler için çelebi sanı da kullanılırdı. Valide sultanlara mehdi-i ulya-yı saltanat da denirdi. Büyük valideye valide-i muazzama denirdi.

Yeniçeriler isyanları sonucunda 1622 yılında II. Osmanı öldürmüşlerdir.

Buna göre doğru cevap B (II. Osman)

Orhan Gâzi’nin oğlu Şehzade Süleyman ilk beylerbeyi idi. Onun ölümünden sonra bu makama Lala Şahin Paşa getirilmiştir. Fakat bir süre sonra I. Murad zamanında, vezir Çandarlı Halil Paşa’nın ordu kumandanlığını da üzerine almasıyla beylerbeyilerin ehemmiyetleri biraz azalmışsa da nüfuzları devam etmiştir. Doğru cevap C’dir.

Eski Türklerdeki kut kelimesinin anlamı çok tartışılmış, saadet, mutluluk, baht,
talih gibi anlamlarının aslında ikincil derecede önemli olduğu, hâkim anlamının
devlet/devletlû olduğu üzerinde durulmuştur. Kut’un aslında siyasî hâkimiyet kudreti
anlamında anlaşılmaktadır. Doğru cevap C'dir.