Yanıt Açıklaması: Merzifonlu Kara Mustafa Paşa

Yanıt Açıklaması: Şeyhülislâm Ahizâde Hüseyin Efendi böyle bir hareketin tehlikelerine dair Kösem Sultan’a bir tezkire yazınca Valide Sultan ilmiye mensuplarının bu konudaki toplantılarında sultanın hal’i meselesini konuştukları şüphesiyle durumu oğluna bildirdi. Bunun üzerine Bursa’daki gezisinden dönüp İstanbul’a gelen sultan şeyhülislâmı azledip Kıbrıs’a sürdü. Ancak kızgınlığı geçmeyen ve gemi henüz Marmara’dayken verdiği bir emirle şeyhülislâmı boğduran IV. Murad ilk kez bir şeyhülislâm idam eden Osmanlı padişahı olmuştur.

Yanıt Açıklaması:

IV. Mehmed döneminde meydana gelen ve İstanbul’un üçte birini viraneye çeviren büyük yangın 24 Temmuz 1660'da meydana gelmiştir. 120 saray ve konak, 40 hamam, 360 cami ve mescid, 100’den fazla mahzen, birçok tekke, medrese, kilise ve ev alevler arasında kalmış, 4000’e yakın insan yangın ya da yangının sebep olduğu diğer felaketlerden ötürü hayatını kaybetmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir. 

Yanıt Açıklaması: Celâlilerin çoğunun, hanedanı ortadan kaldırma ve devleti yıkma gibi bir niyeti yoktu. Karayazıcı ve Kalenderoğlu gibi bazı eşkiyalar ise amaçlarının, Osmanlı otoritesinin Üsküdar’dan ileriye geçmemesi ve Anadolu’da kendi hâkimiyetlerini tesis etmek olduğunu söylemişlerdir. İsyanlar, sisteme muhalefet değil, sistem içinde hareketlilik kazanabilmek için yapılan manevralardı. Bunların devletten bağımsızlık kazanmak gibi bir amaçları yoktu. Esas dertleri devletin memurları olmak ve devleti yönetmekti. Celâli liderlerinin çoğu devlete karşı herhangi bir toprak iddiasında bulunmadığından çeşitli konumlarda devlet görevlisi oldular.

Yanıt Açıklaması:

Venedik’e karşı başarısızlık ve akli dengesizliği yüzünden hazineyi akıl almaz işlerle boşaltması sebebiyle Sultan İbrahim 1648’de Valide Kösem Sultan, kapıkulu ve devlet ileri gelenleri ve ulemanın ittifakıyla tahttan indirilmiş ve yerine henüz 7 yaşını doldurmamış oğlu Mehmed tahta çıkarılmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir. 

Yanıt Açıklaması: I. Ahmed’in 22 Kasım 1617’de genç yaşta ani ölümüyle Osmanlı veraset usulünde bir ilk yaşandı. Devlet adamları, ölen padişahın oğlu şehzâde Osman’ı değil de hanedanın en büyük erkek ferdi olan I. Ahmed’in kardeşi Mustafa'yı tahta çıkardılar. Tahta çıkmada “ekber ve erşed” olarak anılacak yeni bir sistem başladı.

Yanıt Açıklaması: 1672 Bucaş Antlaşması ile Osmanlı’nın batıda en geniş sınırlarına ulaştı … (Sıra sizde 3)

Yanıt Açıklaması:

İstanbul'daki bütün tekkeleri yıkıp, buraların şeyh ve dervişlerine imanlarını tazelemelerini teklif etmek ve kabul etmeyenleri öldürmek; padişahın huzuruna çıkarak, Peygamber’den sonra ortaya çıkmış bütün bid’atların kaldırılmasını istemek; Padişahların ve ailelerinin yaptırdığı, selâtin camilerinin minarelerinin biri dışındakileri yıkmak Kadızâdeliler’in sadrazam Köprülü Mehmed Paşa'yı sindirmek için öne sürdüğü istekler arasındadır. Doğru cevap B seçeneğidir. 

Yanıt Açıklaması: Sonunda ayak divânına çıkan hükümdardan durumdan sorumlu gördükleri saray ağaları dahil 30 kişinin idamını talep ettiler. Aşırı baskı altındaki Sultan Mehmed, önce bunların azli ve sürgününü önerdiyse de ısrar eden âsilerin istediği, dârüssaâde ağası ve kapı ağası dahil saray ağalarını öldürtmek zorunda kaldı (4 Mart 1656). Kurtarmak istediği hocası Bilal Ağa ile Hazinedar Yusuf Ağa da isyancılar tarafından bulunarak öldürülmüştür. Öldürülenlerin cesetleri Sultanahmet Meydanı’ndaki bir çınara asıldı. Osmanlı tarihlerinde bu olaya Vak’a-i Vakvakiyye veya Çınar Vak’ası denir.

Yanıt Açıklaması: IV. Murad'ın İstanbul'a dönmesinden sonra Veziriazam Kemankeş Kara Mustafa sefere devam etmiş ve sonuçta Safeviler barış yapmaya mecbur kalmışlardır. Kasr-ı Şirin Antlaşması'yla (1639) iki ülke arasındaki nihai sınır çizilmiştir.

Yanıt Açıklaması:

Boğaz ablukasının kaldırılmasının ardından sıra Bozcaada ve Limni’nin geri alınmasına gelmişti. Düşman gemileri Bozcaada’ya çekilmişti. Sadrazam gece vakti adaya asker çıkararak, Bozcaada’yı geri aldı. Düşman donanmasının mağlubiyeti ve Bozcaada’nın geri alınması İstanbul’da sevinçle karşılanıp, şenlikler yapıldı. IV. Mehmed Limni alınmadan sadrazamın geri dönmemesini emretti. Venedik Limni Kalesi’ni tahkim etmişti. Ancak adaya gönderilen kaptanıderyanın iki aylık muhasarası sonunda 1657 Kasım’ında Venedikliler teslim oldu. Bozcaada ve Limni’nin alınmasıyla Boğazlar’da emniyet sağlanmıştı.

Yanıt Açıklaması:

Sultan İbrahim zamanında başlayan Sadrazam Fazıl Ahmed Paşa tarafından Kandiye’nin fethiyle sona eren Girit seferi yaklaşık 25 yıl sürmüştür. Doğru cevap D seçeneğidir. 

Yanıt Açıklaması:

İbrahim’in ilk yılları, yeni sultanın yetersizliğine ve aklî bakımdan dengesizliklerine rağmen, Veziriazam Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın dirayetli idaresi sayesinde nispeten istikrarlı geçti.