Osmanlı Tarihi (1566-1789) Final 17. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki şıklardan hangisi Osmanlı Devleti’nin “Buhran Dönemi”ne girmesinin sebeplerinden biri değildir?
Uzun süren savaşlar döneminin yaşanmış olması
|
Nüfus artışının normallerin üzerinde gerçekleşmesi.
|
Askeri sistemdeki değişim.
|
Mali açıdan yaşanan sıkıntılar.
|
Şehzadelerin tahta çıkış sisteminin değişmesi.
|
2.Soru
Matbaanın kurulması ile ilgili verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?
İstanbul’da 1493’te ilk Yahudi matbaası kuruldu. |
Matbaanın ilk kitabı Vankulu Lugatı'dır. |
İlk Türk matbaası 1727’de kuruldu. |
İlk Türk matbaasının kurucularından biri İbrahim Müteferrika'dır. |
İbrahim Müteferrika matbaanın kurulması için gerekli izinleri alamamıştır. |
İbrahim Müteferrika, bir matbaa kurmak için uğraşıyordu, ancak bunu başarabilecek ne maddî ne de manevî gücü vardı. İbrahim Müteferrika’ya matbaa kurması için fırsat onunla aynı düşüncede olan bir başka devlet görevlisinin destek vermesiyle doğdu. Babası Yirmisekiz Mehmed Çelebi ile Paris’e giden sadaret mektubî halifelerinden, yani başbakanlık bürokratlarından Mehmed Said Efendi Fransa’da bir
matbaayı ziyaret etmiş ve Türkiye’ye döndüğünde bir matbaa açmayı tasarlamıştı. İbrahim Müteferrika ile Mehmed Said Efendi’nin işbirliği yapması sonucu 1727 Temmuz’unun başlarında dönemin padişahı III. Ahmed’in fermanı ve Şeyhülislâm Yenişehirli Abdullah Efendi’nin fetvasıyla ilk Türk ve İslam matbaasını kurma izni alındı.
3.Soru
- İbrahim Müteferrika’nın 1731’de I. Mahmud’a sunduğu ve Müteferrika Matbaası’nın dokuzuncu kitabı olarak 1732’de yayımlanan Milletlerin Düzeninde Tutulacak İlmî Usuller isimli kitabı siyasetnâme türünde bir eserdir ve daha çok devlet düzeni ve askerlik sanatıyla ilgilidir. Müteferrika, Sultan I. Mahmud’a bir nevi ıslahat projesi gibi sunduğu eserinde Avrupa’daki devlet yönetimi şekillerinden bahseder, eserde ayrıca fizik, astronomi ve coğrafya ilimlerinin devlet yönetimindeki önemi üzerinde durarak, bu ilimlerin gelişmediği bir ülkede sağlam bir devlet düzeninin kurulamayacağını söyler. Bunun yanında “nizâm-ı cedid”, yani “yeni düzen” tabirini kullanarak, Osmanlı İmparatorluğu’nun da 18. yüzyıl Avrupa’sında gelişen yeni askerlik düzenlerini mutlaka alıp uygulaması gerektiğini ifade eder. Metinde çevirisi verilmiş olan kitap isminin orijinali aşağıdakilerden hangisidir?
Usulü’l-Hikem fi Nizâmi’l-Ümem
|
Cihannüma
|
Tuhfetü’l-Kibâr fî Esfâri’l-Bihâr
|
Telhisü’l-Beyân
|
Nesayihü’l-Vüzerâ ve’l- Ümerâ
|
4.Soru
Haliç’in tamamının, İstanbul Boğazı’nın da önemli bir bölümünün donduğu "Boğazı donduran kış" hangi yıl yaşanmıştır?
1675 |
1690 |
1717 |
1755 |
1785 |
1755 kışındaki soğuklar tarihte ender rastlanan türdendir. Zira 11 Ocak 1755’te Haliç’in tamamı, İstanbul Boğazı’nın da önemli bir bölümü donmuştur. Şehir halkı, Haliç’te Defterdar ile Sütlüce iskeleleri arasında denizi yürüyerek geçmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.
5.Soru
Osmanlı’da orduda modernleşme ihtiyacını gidermek için istihdam edilen Avrupa kökenli komutanlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
Humbaracı Ahmed Paşa |
Baron François de Tott |
Aubert |
Poniatowski |
Campell |
Modernleşme ihtiyacını gidermek için Avrupa kökenli komutanlar orduda istihdam edildi. Bu uzmanlardan biri de Müslüman olduktan sonra Ahmed adını alan ve tarihimize Humbaracı Ahmed Paşa olarak geçen Claude-Aleksandre Comte de Bonnevale’di. Bonneval, 1731’de Humbaracı Ocağı’nın başına getirildi ve bu ocağı Avrupaî usullerle modernize etmeye çalıştı. Humbaracı Ocağı, doğrudan sadrazamın nezaretine bırakıldı ve Üsküdar’da bir kışla inşa edilerek, ocak askerleri burada eğitilmeye başlandı. Ahmed Paşa’nın humbaracılık sanatındaki eğitim ve öğretimi hesap ve hendeseye dayanmaktaydı. Humbarahane’de geometri dersi de veriliyordu. Buraya hasekilerden ve Boğaziçi bostancılarından da öğrenci seçildi ve böylece Humbarahane bir askerî okul şeklini aldı. Diğer taraftan Humbaracıbaşı Ahmed Paşa bu faaliyetleri esnasında zamanın en ileri tekniğine uygun 100 adet humbara havanı ve 50 bin adet humbara döktürdü. Bu teşebbüsler, Ahmed Paşa 1747’de öldükten sonra giderek terkedildi. 18. yüzyılda Humbaracı Ahmed Paşa’dan sonra Osmanlı ordusundaki ıslahatlar için bir diğer önemli isim Baron François de Tott’tur. Daha önce İstanbul’da bir süre bulunan Baron de Tott, 1769’da İstanbul’a gelerek, Boğaz’ın tahkiminde görev aldı. 1771-1776 yılları arasında toplar döktürdü ve Sürat Topçuları Ocağı’nı kurdu. Boğaz’da kaleler inşa ettirdi. Baron François de Tott’un ülkesine dönmesinden sonra Aubert ve Campell isimli iki Avrupalı subay Sürat Topçuları’nı ve Mühendishane’yi devam ettirdiler. Bir süre sonra Sürat Topçuları Ocağı, yeniçeri baskısıyla dağıtıldı. Cezayirli Gazi Hasan Paşa zamanında da donanmada Avrupa örnek alınarak ıslahatlar yapıldı. Halil Hamid Paşa’nın sadareti döneminde Sürat Topçuları Ocağı tekrar canlandırıldı. Fransız askerî ders kitapları Türkçe’ye çevrildi, mühendishane açıldı, Yeniçeri Ocağı’na çekidüzen verilmeye çalışıldı. Kapanan matbaa yeniden canlandırıldı.
6.Soru
“Şükûfecilik” denen çiçekçilik hangi padişah döneminde gelişmiştir?
III.Mustafa |
II.Mustafa |
III.Osman |
III. Ahmed |
I.Mahmud |
III. Ahmed, bahçeyi ve çiçeği seven bir padişah olduğu için “Şükûfecilik” denen çiçekçilik bu dönemde gelişmişti. Lale Devri’nde süslü bahçeler de ön plana çıktı. Bu devirde bahçecilikle ilgili bilgiler bir sır gibi saklanırdı. Devre adını veren lale iyice ön plana çıktı ve lale hakkında birçok kitap yazıldı. Bu eserlerde lale cinsleri, tohumların kimler tarafından elde edildiği, lalelerin özellikleri belirtilirdi. Şairler, yeni ortaya çıkan laleleri methettiler. Lale yetiştirme bir hastalık hâline gelmişti. Yapılan toplantılarda yeni yetiştirilen laleler isimlendiriliyor, özellikleri tespit ediliyordu.
7.Soru
Rusların İstanbul’da daimi elçi bulundurma hakkı kazandıkları antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
İstanbul Antlaşması |
Karlofça Antlaşması |
Edirne Antlaşması |
Ankara Antlaşması |
Viyana Antlaşması |
Ruslar bütün istedikleri yerleri ele geçiremediklerinden Karlofça’da antlaşmaya varılmasını istemiyorlardı. Barışa şiddetle karşı çıkan Çar Petro, Avusturyalıları görüşmeleri sürdürmekten vazgeçirmek için uğraştıysa da bir sonuç alamadı. Rusya adına görüşmelere katılan Kont Vozhnitsin’in sınırlı talimat ve yetki ile Karlofça’ya gelmesi de antlaşmaya varılmasını engelledi. Bir uzlaşmanın çıkmayacağı anlaşılınca nihai barış antlaşmasının yapılacağı ileriki bir tarihe kadar, iki yıllık bir ateşkes yapıldı. Antlaşma ise bir yıl sonra 15 Temmuz 1700’de İstanbul’da imzalandı. Azak Ruslara bırakılırken, buna mukabil olarak Özi civarındaki bazı kaleler Osmanlılara verildi. Ayrıca Ruslar İstanbul’da daimi elçi bulundurmak hakkını da kazandılar. Doğru cevap A’dır.
8.Soru
- Gürcistan
- Şirvan
- Esterebad
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri 24 Haziran 1724'te imzalanan İran Mukasemesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğunun aldığı yerlerdendir?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
I, II ve III |
24 Haziran 1724’te imzalanan İran Mukasemesi’ne göre Osmanlı İmparatorluğu, Gürcistan, S¸irvan ve Azerbaycan’ı, Rusya ise Gilan, Mazendaran ve Esterebad’ı alıyordu. Doğru cevap D'dir.
9.Soru
Osmanlının Erdel’in bağımsızlığı yönündeki ısrarlarından vazgeçmesi üzerine, Osmanlı ve Avusturya arasında nerede bir protokol yapılarak, barış antlaşması için görüşmelere başlanılması kabul edildi?
Viyana |
Budin |
Pespirem |
Ösek |
Edirne |
Osmanlının Erdel’in bağımsızlığı yönündeki ısrarlarından vazgeçmesi üzerine, Osmanlı ve Avusturya arasında Edirne'de bir protokol yapılarak, barış antlaşması için görüşmelere başlanılması kabul edildi
10.Soru
IV. Mehmed’in tahtan olmasına sebep olacak kadar müptela olduğu alışkanlığı aşağıdakilerden hangisidir?
Avcılık |
İçki içme |
Sürekli kitap okuma |
Kadınlarla eğlenme |
Kendini ibadet ve riyazete adama |
Viyana önlerinde yaşanan mağlubiyet ve ardından yaşanan büyük toprak kayıplarıyla birlikte IV. Mehmed’in av merakına ve iktidarına tepkiler bir çığ gibi arttı. IV. Mehmed, ava o kadar meraklıydı ki tarihe Avcı Mehmed diye geçmiştir. Daha tahta çıktığı ilk zamanlardan itibaren yüzlerce, hatta binlerce kişinin katıldığı avlar düzenledi. Sultan tepkileri azaltmak için gündüzleri ava çıkmamaya başladı. Fakat bu tedbir de tepkileri yatıştırmak için yeterli olmadı. 1686’da Rumeli’deki en önemli serhad şehirlerinden olan Budin, Avusturya tarafından işgal edildiğinde tepkiler had safhaya ulaştı. IV. Mehmed, iktidarını devam ettirmek için ava tövbe ettiğini ilân etti. Ancak bu defa da kendisi gece uyuyamaz hâle geldi ve sonunda devlet adamlarıyla yaptığı bir toplantıda, Davutpaşa’dan dışarı çıkmamak şartıyla, ava gitmesine müsaade edildi. IV. Mehmed’in bu hastalık derecesindeki av merakı saltanatının da sonunu getirdi ve tahttan indirilme gerekçesini oluşturdu. Doğru cevap A’dır.
11.Soru
1787-1792 Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu aşağıdaki hangi devlet ile ittifak antlaşması imzalamıştır?
İngiltere
|
Fransa
|
Hollanda
|
İsveç
|
Rusya
|
12.Soru
16. Yüzyıl sonlarından itibaren yaygınlaşan Celali isyanlarının temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
Devletin yükümlülere ağır vergiler yüklemesi.
|
Toplum üzerinde aşırı devlet baskısına tepki verilmesi.
|
İşsizliğin artması ve gelirlerin düşmesi.
|
Din ve mezhep farklılıklarının çatışmaya dönüşmesi.
|
Etnik azınlıkların bağımsızlık mücadelesine girişmesi.
|
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Viyana bozgun yıllarının ardından (1683-1699) ha^la^ Osmanlı toprakları arasındadır?
Budin
|
Estergon
|
Belgrad
|
Peçuy
|
Ciğerdelen
|
14.Soru
İstanbul Antlaşması sonucunda hangi ülke İstanbul’da daimi elçi bulundurma hakkını kazanmıştır?
Avusturya |
İngiltere |
Rusya |
Lehistan |
Hollanda |
İstanbul Antlaşması sonucunda Rusya İstanbul’da daimi elçi bulundurma hakkını kazanmıştır
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Viyana kuşatmasının mağlubiyetle sonuçlanmasının nedenlerinden birisi değildir?
Kırım Han’ın muharebeden birliklerini çekmesi |
Viyana müdafilerinin topçu kuvvetlerinin Osmanlı’dan üstün olması |
Stratejik tepelerin hakimiyetinin kaybedilmesi |
Viyana müdafilerine yardım ordusu gelmesi |
Kahlenberg Muharebesi’nde sadrazamın düz ovada meydan muharebesi yapması |
Viyana müdafileri sayı olarak, Osmanlılar’ın dörtte biri idi. Ancak topçu kuvvetleri daha üstündü. Bu da şehrin uzun süre kendisini savunmasında önemli bir faktör oldu. Kahlenberg Muharebesi’nde sadrazamın düz ovada meydan muharebesi yerine Viyana’yı kuşatmaya devam etmesi, stratejik tepelerin hakimiyetinin kaybedilmesi, Kırım Han’ın muharebeden birliklerini çekmesi, Viyana müdafilerine yardım ordusu gelmesi mağlubiyetin nedenleridir.
16.Soru
Lale Devri kaç yıllık bir dönemi kapsamaktadır?
8 |
10 |
12 |
14 |
16 |
Böylece 1683’ten bu yana süre gelen savaş ve karışıklıklar bitip, 1730 yılına kadar sürecek olan 12 yıllık Lale Devri başladı.
17.Soru
Hollanda bir lale ülkesi olmadan önce Kanuni döneminde Osmanlı'dan giden laleler ilk olarak hangi ülkeye götürülmüştü?
Almanya |
İtalya |
İspanya |
Avusturya |
İngiltere |
Kanuni döneminde Avusturya elçisi olarak Osmanlı ülkesinde bulunan Busbecq, Viyana’ya dönerken yanında lale soğanları da götürmüştü. Busbecq, bu soğanları imparatorluk bahçeleri sorumlusu arkadaşı Carolus Clusius’e verdi. Clusius, Busbecq’in getirdiği soğanlarla Avusturya’da lale üretmeye başladı. Ancak Protestan olan Clusius, Katolik baskısının artması üzerine 1593’te lale soğanlarını da yanına alarak Leiden’e gidince Hollanda bir lale ülkesi oldu.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi II. Viyana Kuşatmasının başarısız olma nedenleri arasında yer alır?
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın Viyana’yı almak istememesi |
Jan Sobiesky az bir kuvvetle Viyana’nın yardımına gelmesi |
Osmanlı ordusunun düşman ordusundan üstün olması |
Viyana’ya büyük topların getirilmemesi |
Şehrin zorla alınmaya çalışılması |
Tarihçiler Merzifonlu’nun hataları olarak şunları gösterirler:
- Şehrin zorla alınma ihtimali varken, yağma olmaması ve Viyana’nın tahrip edilmemesi için kuşatmayı ağırdan alması,
- Jan Sobiesky Viyana’nın imdadına yetiştiğinde, ona karşı koymak için askerin önemli bir kısmını siperlerden çıkarmaması ve kuşatmayı bozmamak için düşmana az bir kuvvet ile karşı koyması.
- Viyana’ya yardıma gelen orduyu küçümsemesi,
- Büyük topların getirilmemesi,
- Düşman ordusunun ateşli silahların kullanımında nicelik ve nitelik bakımından Osmanlılar’dan üstün olması,
Doğru yanıt D’dir.
19.Soru
- Avusturya muhafız birliklerinin sık sık taarruz etmesi
- Viyana halkında büyük paniğin başlaması
- Kırım Hanının kuvvetlerini alarak geri dönmesi
- Alman birliklerinin Lehleri takviye etmesi
- Osmanlı sağ kanadının yenilmesi
Hangisi/hangileri Viyana’yı kuşatan Türk birliklerinin Budin’e çekilmesinin nedenleri arasında yer alır?
I, II, III, IV ve V |
I, III, IV ve V |
I, III, IV ve V |
I, II ve III |
Yalnız III |
12 Eylül’de Kahlenberg Tepesi’nde muharebe başladı. Düşmanın sağ kanadındaki Leh kuvvetleri ile çarpışan Sarı Hüseyin Paşa, düşmanı tutabilirken, sol kanatta yer alan Alman birlikleri, Osmanlı sağ kanadında yer alan İbrahim Paşa’yı mağlup etti. Alman birliklerinin, Lehler’i takviyesi ve Kırım Hanı’nın buraya yardım etmemesi üzerine, Kara Mustafa Paşa merkezden çektiği kuvvetleri o tarafa kaydırdı. Ancak bu manevra sağ tarafın zayıflamasına sebep oldu. Viyana’daki Avusturya muhafız kuvvetleri de sık sık taarruzlar yaparak Türk birliklerini iki ateş arasında bırakıyordu. Bu sırada Kırım Hanı kuvvetlerini alıp gitti. İlk olarak Osmanlı ordusunun sağ kanadı çöktü. Hüseyin Paşa’nın bütün direnişine rağmen, sol kanatta da muharebe üstünlüğü düşmanın eline geçti. Siperlerdeki askerler de çıkarıldı, ancak bozgun önlenemedi. İkindi vaktine gelindiğinde Osmanlı kuvvetleri bozulmuş ve düşman askerleri Osmanlı ordusunun merkezine girmeye başlamıştı. Kara Mustafa Paşa bu durum üzerine iki aydan beri Viyana’yı kuşatan Türk birliklerine Budin’e çekilme emri verdi. Doğru yanıt C’dir.
20.Soru
1732’de imzalanan antlaşmaya göre Rusya, Osmanlı’nın hangi bölgeye hakimiyetini tanımıştır?
Belgrad
|
Azerbaycan
|
Kırım
|
Kafkasya
|
Azak
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ