Osmanlı Türkçesi Grameri 1 Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde bulunan aksâm-ı seb’a grupları ve tanımları arasında uyuşmazlık vardır?
Lefîf: Aslî harflerden herhangi ikisi illetli |
Nâkıs: Aslî harflerden üçüncüsü illetli |
Mehmûz: Aslî harflerden herhangi biri vav |
Muzâ’af: Aslî harflerin son ikisi aynı |
Misâl: aslî harflerin ilki vav veya ye |
Aslî harflerinden herhangi biri hemze olan kelimelere mehmûz denir. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere C şıkkında verilen mehmûz tanımı yanlıştır.
2.Soru
“İsm-i fâ’il, ism-i mef’ûl, sıfat-ı müşebbehe, mübâlâga-i fâ’il, ism-i tafdîl, ism-i mensûb” cinsinden kelimeler dilbilgisel görevlerine göre hangi grubu dâhildir?
İsim |
Sıfat |
Zarf |
Edat |
Fiil |
Arapça kelimeler kabaca iki gruba ayrılır. Bunlar asıl isimler yani ism-i câmid ve türemiş isimler yani ism-i müştaktır. Asıl isimler (ism-i câmid) grubuna giren kelimeler özel isimler, cins isimleri ve sayı isimleridir. Fiilden türemiş isimler (ism-i müştak) ise masdar isimleri, ism-i fâ'il, ism-i mef'ûl, sıfat-ı müşebbehe, mübâlağa-i fâ'il, ism-i tafdîl, ism-i mekân, ism-i zamân, ism-i âlet, ism-i tasgîr, ism-i mensûb olarak gruplara ayrılır. Bunlardan ism-i câmid grubuna giren bütün kelimeler, masdarlar, ism-i mekân, ism-i zaman, ism-i âlet, ism-i tasgir cinsinden kelimeler isimdirler. İsm-i fâ’il, ism-i mef'ûl, sıfat-ı müşebbehe, mübâlağa-i fâ’il, ism-i tafdîl, ism-i mensûb cinsinden kelimeler ise sıfattırlar.
3.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde masdar, ism-i fâ’il ve ism-i mef’ûl denkliği yanlıştır?
if’âl = müf’il = müf’al
|
tef’îl = müfa’’il = müfa’’al
|
tefa’’ul = mütefa’’il = mütefa’’al
|
infi’âl = münfa’il = münfa’al
|
istif’âl = müstef’il = müstef’al
|
4.Soru
Mec’ûl masdarlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Bazı isim ve sıfatların sonuna –iyyet eki getirilerek yapılır.
|
Mec’ûl masdarların başında daima zâid "mim" harfi bulunur.
|
Türkçede +lık, +lik ekiyle karşılanan kelimeler türetir.
|
Arapçada masdarlara -iyyet eki getirilmez.
|
- iyyet eki Osmanlı Türkçesinde masdarlarada getirilmiştir.
|
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ef'âl vezniyle cem' olmuştur?
Muallimin |
İnkâr |
Etfâl |
İhrâc |
İdhâl |
t-f-l kökünden türemiş çocuklar anlamında Etfâl şeklinde ef'âl vezniyle çoğul olmuştur. Doğru cevap C'dir.
6.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde mim harfi zâiddir?
Zulm
|
Hilm
|
Mevt
|
Mesken
|
Temâyül
|
7.Soru
"Mezîdünfih masdarların üretildiği kalıplar belli, değiştirilemez anlamlar üretirler. Her fiil her kalıba getirilip yeni bir kelime üretilemez. Fiilin geçişli veya geçişsiz oluşu önemlidir. Buna göre kalıplar etken-edilgen-dönüşlü-işteş çatılarda belli anlamları üretirler. Bu özellikleri dolayısıyla geçişlilik/geçişsizlik (yani fiilin nesne alıp almaması) açısından uygun olmak şartıyla bir fiil belli bir kalıba uygulandığında belli bir anlam üretilmiş olur. Nasıl Türkçede +çı eki meslek ismi yapıyorsa ve biz bir kelime kökünden meslek ifade eden bir kelime yapmak istediğimizde bu eke başvuruyorsak Arapçanın mezîdünfih masdarları da benzer şekilde “önceden belirlenmiş” anlamları üretirler. Bu yüzden bunlara ... da denir."
Yukarıdaki açıklama dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisi noktalı yere geldiğinde cümlenin anlamı tamamlanmış olur?
Semâî masdarlar |
Mec'ûl masdarlar |
Mimli masdarlar |
Kıyâsî masdarlar |
Mücerred masdarlar |
Mezîdünfih masdarların üretildiği kalıplar belli, değiştirilemez anlamlar üretirler. Her fiil her kalıba getirilip yeni bir kelime üretilemez. Fiilin geçişli veya geçişsiz oluşu önemlidir. Buna göre kalıplar etken-edilgen-dönüşlü-işteş çatılarda belli anlamları üretirler. Bu özellikleri dolayısıyla geçişlilik/geçişsizlik (yani fiilin nesne alıp almaması) açısından uygun olmak şartıyla bir fiil belli bir kalıba uygulandığında belli bir anlam üretilmiş olur. Nasıl Türkçede +çı eki meslek ismi yapıyorsa ve biz bir kelime kökünden meslek ifade eden bir kelime yapmak istediğimizde bu eke başvuruyorsak Arapçanın mezîdünfih masdarları da benzer şekilde “önceden belirlenmiş” anlamları üretirler. Bu yüzden bunlara kıyâsî masdarlar (yani kıyaslamaya dayalı masdarlar) da denir.
Bu bilgiler ışığında doğru cevap D şıkkıdır.
8.Soru
"Bu vezinde baştaki te “ت “ile ortadaki ye “ى “harfleri eklemedir. Sülâsî masdarlardan geçişli, yani nesne alan masdarlar kurar."
Metinde tanımı verilen bâb aşağıdakilerden hangisidir?
Tef'îl تفعيل Bâbı |
tefâ'ul تفاعل |
müfâ'alet مفاعلة |
infi'âl انفعال |
ifti'âl افتعال |
Tef'îl vezninde baştaki te “ت “ile ortadaki ye “ى “harfleri eklemedir. Sülâsî masdarlardan geçişli, yani nesne alan masdarlar kurar.
علم' ilm “bilme, bilim” → تعليم ta'lîm “öğretme” olarak örneklendirilebilir.
9.Soru
Hangi kelimede işteşlik bulunmaktadır?
|
|
|
|
|
Müfâ'alet bâbı masdarlarının çatısı, nesnesi bakımından geçişli veya geçişsiz olabilir; öznesi bakımından ise genellikle işteşlik ifade ederler.
10.Soru
sâmi'în kelimesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Dinleyiciler |
Okuyucular |
Oruçlular |
Sabırlılar |
İnananlar |
Sâlim çokluğu teşkil eden eklerden +în ve +ûn ekleri eril (müzekker) çokluk yapar. سامع sâmi' = سامعين sâmi'în "dinleyiciler" demektir.
11.Soru
Kıyasî (mezîdünfîh) masdarların mücerred masdarlardan temel farkı, aşağıdakilerden hangisidir?
Üç harfli fiil köküne belli zâid harfler eklenerek geçişli, dönüşlü veya işteş çatılarda yeni kelimeler türetirler.
|
Osmanlı Türkçesinde mücerred masdarlara göre daha sık kullanılırlar.
|
Kelimelerde şekil değişikliği olmadan farklı anlamlarda yeni kelimeler türetirler.
|
Mücerred masdarların anlamlarını kestirebilmek mümkün olduğu halde, kıyasî masdarların anlamlarını ancak sözlük yardımıyla bilebiliriz.
|
Mücerred masdarları Türkçe –ma/-me ekli fiillerle karşılayabildiğimiz halde, kıyasî masdarları –mak/mak ekli fiillerle karşılayabiliriz.
|
12.Soru
Teslim edilen şeyi alıp kabul eden, vergi tahsildarı, voyvoda anlamlarındaki Tefa''ul Bâbının İsm-i Fâ'ili olan fiil aşağıdakilerden hangisidir?
متصرف-Mutasarrıf |
ملتزم-Mültezim |
متفكر-Mütefekkir |
متسلم-Mütesellim |
متيقظ-Müteyakkız |
متسلم-Mütesellim; teslim edilen şeyi alıp kabul eden, vergi tahsildarı, voyvoda anlamlarındadır. Doğru cevap D'dir.
13.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi Arapça kaidelere göre bakıldığında birden fazla nesne, kavram ya da kişiyi karşılamaktadır?
Sâyebân |
Zâviyetân |
Hirâsân |
Cülcülân |
Küfrân |
Sâyebân > Farsça Bileşik İsim (=Gölgelik); Hirâsân > Farsça Sıfat (=Korkak); Cülcülân > Arapça isim (=Kişniş); Küfrân > Arapça isim (=İyilik bilmeme); Zâviyetân > Arapça çoğul isim (=İki açı).
14.Soru
Aşağıda verilen Arapça kelime yapımı kurallarından hangisi/hangileri doğrudur?
I. Arapçada kelimeler ön ve son eklerle değil, bükünlenme yoluyla yapılır.
II. Arapçada bir kelime kökü en az üç harften oluşur.
III. Kelimelere ilâve edilen harflere zâid harfler (=ekleme harfler) denilir.
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve III |
I, II ve III |
Birleşik kelimeler dışında Arapçada kelimeler ön ve son eklerle değil, bükünlenme yoluyla yapılır. İki harfli edatlar ve birkaç kelime dışında Arapçada bir kelime kökü en az üç harften oluşur. Bunlara aslî harfler denilir. Yeni kelime yapılırken bu aslî harflerin başına, ortasına veya sonuna bir veya daha fazla harf ilâve edilir. Bu ilâve harflere zâid harfler (=ekleme harfler) denilir. Doğru yanıt C'dir.
15.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde tefâ’ul bâbının ism-i fâ’ili ve ism-i mef’ûlü olan ve “rastlayan / rastlanan” anlamlarına gelen kelimeler bir arada verilmiştir?
Müteşâ’ir / Müteşâ’er |
Mütecâviz / Mütecâvez |
Mütesâdif / Mütesâdef |
Mütemâyil / Mütemâyel |
Mütedâvil / Mütedâvel |
Rastlama anlamına gelen kelime “tesâdüf”tür. İsm-i fâ’ili “mütesâdif”; ism-i mef’ûlü ise “mütesâdef”tir.
16.Soru
Türkçede +cık/+cik,+cığaz/+ciğez ekleriyle küçültme adları oluşturulur.Kadıncağız,kedicik gibi kelimeler buna örnek oluşturur.
Verilen açıklamaya dayanarak Arapçada bu kategorideki isimlere ne ad verilir?
İsm-i fâ'il |
İsm-i mef'ûl |
İsm-i tasgîr |
İsm-i mekân |
İsm-i mensûb |
İsm-i tasgîr, isimlerde küçültme kategorisidir. Türkçedeki+cık/+cik,+cığaz/+ciğez ekleriyle yapılan kuzucuk, kızcığaz, lokmacık gibi kelimeler de ism-i tasgîr kategorisinin örnekleridir. Bu yüzden doğru cevap C'dir
17.Soru
Arapçanın dilbilgisinde fiilin görülen geçmiş zaman …………. şahsındaki şekli fiilin en yalın hâlidir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
1. teklik |
1. çokluk |
2. teklik |
3. teklik |
3. çokluk |
Arapçanın dilbilgisinde fiilin görülen geçmiş zaman 3. teklik şahsındaki şekli fiilin en yalın hâlidir.
18.Soru
"Arapçada masdarlar, türedikleri fiilerin teklik 3. şahıstaki çekimlerinde zâid
harf bulunup bulunmamasına göre iki gruba ayrılır. Birinci gruptaki zâid harfi barındırmayan fiillerden türetilen masdarlara ... adı verilir."
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilirse anlamlı bir cümle elde edilmiş olur?
Mezîdünfih masdarlar |
Mücerred masdarlar |
Semâî masdarlar |
Kıyâsî masdarlar |
Mec'ûl masdarlar |
Arapçada masdarlar, türedikleri fiilerin teklik 3. şahıstaki çekimlerinde zâid
harf bulunup bulunmamasına göre iki gruba ayrılır. Birinci gruptaki zâid harfi barındırmayan fiillerden türetilen masdarlara mücerred masdarlar, ikinci gruptaki zâid harfi barındıran fiillerden türetilen masdarlara mezîdünfih masdarlar adı verilir.
Bu bilgiler ışığında doğru cevap B şıkkıdır.
19.Soru
"Dil bilgisi görevleri ve yapı bakımından, kelime köklerinin başında, içinde veya sonunda türlü değişikliklerin olması"na ne ad verilir?
İsm-i camid |
İsm-i müştak |
Bükün |
Morfoloji |
İsm-i fail |
bükün: Dil bilgisi görevleri
ve yapı bakımından, kelime
köklerinin başında, içinde veya
sonunda türlü değişikliklerin
olmasıdır.
bükünlü diller: Arapça,
İbranice vs. gibi dillerdir.
20.Soru
Aslî harflerinden ilki vav veya ye olan kelimelere verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
Misâl |
Ecvef |
Nâkıs |
Sâlim |
Lefîf |
Aslî harflerinden ilki vav veya ye olan kelimelere misâl adı verilmektedir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ