Osmanlı Türkçesine Giriş 2 Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Hangisi ortada fiildir yani hem geçişli, hem geçişsiz özellik göstermektedir?
gelmek |
geçmek |
bakmak |
oturmak |
sevmek |
Kimi fiiller, çeşitlenmiş sözlük anlamlarına göre, hem geçişli, hem
geçişsiz özellik gösterirler. Bunlara ortada fiiller denir:طوپلامق topłamak “1. nesneli: ekin, çiçek, … biriktirmek, 2. nesnesiz: şişmanłamak”;كچمك geçmek “1. nesneli: dereyi, köprüyü, … geçmek, 2. nesnesiz: aşağıdan, üstten, … geçmek gibi. Oysa gelmek, oturmak ve bakmak fiilleri yalnızca geçişsiz, sevmek ise yalnızca geçişlidir. Dolayısıyla B doğru seçenektir.
2.Soru
Hangi seçenekte Türkçe karşılaştırma sıfatı bulunmaktadır ?
ياقينرق
|
دردلى
|
پارلاق
|
اوزون
|
اولغون |
A seçeneğindeki ياقينرق yakınrak kelimesi Osmanlı Türkçesi’nde karşılaştırma sıfatları türetmek için kullanılan -rak/-rek vardır. Diğer seçeneklerdeki derdli, parlak, uzun ve olgun kelimeleri ise niteleme sıfatıdır. Dolayısıyla A, doğru seçenektir.
3.Soru
Aşağıda ilinti zamiri "ki" ile ilgili olarak verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
i. İlinti zamirleri daha çok adları kendilerinde olan/bulunan ya da onlara yüklenen bir nitelikle ilintilendirirler.
ii. Ad, bir zamirle temsil edilmişse, ilinti zamiri, bu zamirle onun temsil ettiği sıfat yerindeki bir cümleyi ilintilendirmektedir.
iii. كه ki çekimli bir zamirdir.
iv. Söz içinde türlü çekim ekleri almış adları temsil edebilir.
v. İlinti zamirleriyle kurulmuş cümle tipleri Türkçe’ye Farsça’dan gelmiştir.
vi. Bağlam olarak kullanıldığında, aralarında ilişki bulunan iki cümleyi birbirine bağlar.
ii, iv |
i, vi |
iii, v, vi |
i, vi, v, vi |
ii, iii, iv, v |
ii. Ad, bir zamirle temsil edilmişse, ilinti zamiri, bu zamirle onun temsil ettiği ad yerindeki bir cümleyi ilintilendirmektedir.
iii. كه ki çekimsiz bir zamirdir.
4.Soru
Osmanlı Türkçesi’nde hangi zarflar sayılamaycak kadar çoktur?
Nicelik zarfları |
Nitelik zarfları |
Yer yön zarfları |
Zaman zarfları |
Belirsizlik zarfları |
Nitelik (hâl, tarz ve tavır) zarfları ise sayılamayacak kadar çoktur. Bunun sebebi, bir çok ad ile bunların görelik ve bilelik ekli biçimlerinin ve niteleme sıfatlarının zarf olarak kullanılabilmesi, ayrıca ekler ve takılarla yapılmış çok sayıda Arapça ve Farsça zarfın bu dönemde yazı diline girmiş bulunmasıdır.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi/hangileri anlamca dişil sözcük türlerindendir?
I. Ülke, şehir ve kabile adları
II. Tek organların adları
III. Rüzgar adları
IV. Ateşe verilen çeşitli adlar
I ve II |
II ve III |
III ve IV |
I, II ve III |
I, III ve IV |
İkinci maddede verilen tek organların adları bilgisi doğru değildir, çünkü çift organların adları anlamca dişildir. Bu madde dışındaki maddelerde verilen bilgiler doğrudur.
Doğru yanıt E'dir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçe'deki meslek adlarından biridir?
|
|
|
|
|
A seçeneğindeki ferahlık anlamında yalın adlardan, B seçeneğinde avlamak anlamında fiil adlarından, D seçeneğindeki şüpheci anlamında kılıcı (fail) adlarından ve E seçeneğindeki yanak anlamında alet ve kap adları ekleriyle yapılan organ adlarındandır. C seçeneğindeki ise tüccarlık anlamına gelen meslek adlarındadır.
Doğru yanıt C'dir.
7.Soru
Aşağıdaki yargılardan hangisi çekimsiz bir Türkçe fiil tabanı hakkında söylenemez?
Emir kipinin 2. kişisi dışında kullanılamazlar. |
Kişilere bağlanmadan söz içinde asıl işleyişini yerine getiremezler. |
Türkçe'de fiillerin yapım ve çekim ekleri, isimlerin eklerinden farklı olamazlar. |
Bağımsız bir cümlede yüklem olamazlar. |
Zaman kavramlarına bağlanmadan söz içinde işlevsiz kalırlar. |
Türkçe’de bir fiil tabanı yalın hâliyle ancak emir kipinin 2. kişisinde görülür: al, gir, tut, sa?la gibi. Bunun dışında Türkçe bir fiil tabanı çekimsiz olarak kullanılamaz, kişi ve zaman kavramlarına bağlanmadan söz içinde asıl işleyişini yerine getiremez, bir bağımsız cümlede yüklem olamaz. Bu bilgiden de anlaşılacağı üzere doğru cevap C şıkkıdır.
8.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde isimden sıfat yapan bir ek vardır?
|
|
|
|
|
A seçeneğindeki , yarınki anlamına gelmektedir ve isimden sıfat yapan -ki ekini almıştır. Doğru yanıt A'dır.
9.Soru
Hangisi takı öbeği kalıbında bir zarftır?
كلمدين |
كلمزدن |
چوق چوق |
ايلك ايچون |
رعايتاً |
Birleşik yapıda birçok zarf bulunmaktadır. Bunların büyük kısmı ile, üzre, gibi, kadar, için başta olmak üzere belli takılarla yapılmıştır, dolayısıyla takı öbeği kalıbındadırlar: دليلكله deliliğile, عظمت ايله azamet ile, دوستلق اوزره dostluk üzre, خويرات كبی hoyrat gibi,يتجك قدر yetecek kadar, ايلك ايچون eylik içün/için gibi. Diğerlerinde böyle bir durum yoktur. Dolayısıyla D doğru seçenektir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi/hangileri çoklukları dişil çoğul eki ile yapılan sözcüklerdendir?
I. Harf adları
II. Ay adları
III. Üçten çok harfi bulunan mastarlar
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
I, II ve III |
Şu kelimeler de dişil sayılır ve çoklukları dişil çoğul ekleri ile yapılır:
- Harf adları: الف elifتاء , tâ‘جيم , cîm gibi;
- Ay adları: رم مح Muharremمضان , ر Ramazân gibi;
- Üç harften çok harfi bulunan bütün mastarlar: وع وق vuḳû‘, كمال kemâlج , اخرا ihrâc, يستدر tedrîsتبدل , tebeddül “başkalaşma”, انقلاب inḳılâb “değişme”, احتمال ihtimâl تظاهر , tezâhürمعامله , mu‘âmeleاستحصال , istihsâl “üretim” gibi.
- Belli kalıplarla yapılan çoğullar: رامو ümûr “işler”, كتب kütüb “kitaplar”, يرتصاو tesâvîr “tasvirler, resimler”, كب مرا merâkib “merkepler, binekler” gibi.
Doğru yanıt E'dir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi zaman zarfı değildir?
tezîye |
yevmen fe-yevmâ |
el-yevm |
bilâhıre |
berren |
"Berren " kara yoluyla manasına gelen bir yer/yön zarfıdır. Doğru cevap D'dir.
12.Soru
Hangisinde bitmemiş bir fiil bulunmaktadır?
كلمشز |
قووارلر |
اولماز |
كيتمك |
كلورم |
Çekimsiz fiil ise, fiil kök ve gövdelerinden belli eklerle yapılmış hem fiile, hem isme yatkın ve yakın türemiş kelimelerdir. Bu melez nitelikleriyle fiile yatkınlıkları, kılış ve oluş bildirerek özne, nesne, dolaysız tümleyiciler ve zarf gibi üyeler alıp bitmemiş yargı öbekleri oluşturabilmeleri; isme yatkınlıkları ise, söz içinde isim sınıfından kelimeler (adlar, zamirler, sıfatlar ve zarar) gibi kullanılabilmeleri, isim çekim ekleri alabilmeleridir. Bu yüzden bunlara fiilin isimleşmiş (isimcil) şekilleri dendiği gibi, bitmemiş fiil de denir. Bunlar fiil adları, sıfatfiiller ve zarfiillerdir. A seçeneğindeki gelmişiz, B'deki kovarlar, C'deki olmaz ve E'deki gelirim çekimli fiildir. Oysa D seçeneğindeki gitmek bir bitmemiş fiildir. Dolayısıyla D doğru seçenektir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Farsça yer adlarından biridir?
bâmgâh |
ârâmgâh |
şâmgâh |
çâştgâh |
sehergâh |
ârâmgâh “dinlenme yeri”
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Arapça küçültme adlarından biri değildir?
Ubeyd |
cüneyd |
Hüseyn |
mıḳleb |
büneyy |
Küçültme Adları: Canlı ve cansız varlıkların küçük olanını gösteren ya da çok olan
bir nesnenin azlığını anlatan bu adlar tek kalıpla yapılır:
عبيد Ubeyd “kulcuk”, جنيد cüneyd “askercik”, حسني Hüseyn “güzelcik, güzel yavrucuk”, سليمان Süleymân “Selmancık”, محريا humeyrâ “kırmızıcık”, بنی büneyy “oğulcuk”,
بنيه büneyye “küçük kız, kızcağız”, عويلم uveylim “küçük âlem” gibi.
• Bu adlar Türkçe ve Farsça küçültme adları gibi aynı zamanda sevgi, esirgeme ve
acıma bildirir
15.Soru
Aşağıdaki fiillerden hangisi geçişlidir?
|
|
|
|
|
16.Soru
Verilen zarfın türü aşağıdakilerden hangisidir?
Lânetleme, Beddua Zarfları |
Birliktelik Bildiren Zarflar |
Sıra Bildiren Zarflar |
Sayı, Ölçü, Sıklık, Seyreklik, Yineleme Bildiren Zarflar |
Yoğunluk Derecesi, Çokluk ve Üstünlük Bildiren Zarflar |
, bir oğurdan anlamında olup Birliktelik Bildiren Zarflardandır. Doğru yanıt B'dir.
17.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde bulunan fiil çatı çekimi itibarıyla diğerlerinden farklıdır?
Gördürmek |
Okutmak |
İçirmek |
Göndermek |
Bakınmak |
Türkçe’de fiil çatısının 6 görünüşü vardır. Bunlar eksiz ve -l-, -n-, -ş-, -dır-/-ur-/-dir-/-dür-, -t-, -r-, -ma/-me- ekleriyle kurulur:
1. Yalın görünüş: كورمك görmek
2. Edilen görünüşü: كورملك gör- (ü)l mek
3. Dönüşlü görünüş: كورمنك gör -(ü)n mek
4. Karşılıklı görünüş: كورمشك gör- (ü)ş mek
5. Ettiren görünüşü: كوردرمك gör-dür- mek, اوقتمق oḳu -t- maḳ, ايچورمك iç -(i)r- mek
6. Olumsuz görünüş: كورممك gör-me -mek.
Bu bilgiler dahilinde doğru cevap dönüşlü görünüş çatısı olan "bakınmak fiilidir. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.
18.Soru
Hangisi Arapça ve Farsça’nın etken ve edilgen sıfat-fiillerinin tam karşılığı olarak kullanılan sıfat-fiil ekidir?
-acak/-ecek
|
-an / -en
|
-dık / -dik, -duk / -dük
|
-ası / -esi
|
-maz / -mez |
Sıfat ve en çok da kılıcı adı olarak kullanılan -an/-en sıfat-fiillerinin kullanım alanı çok geniştir. -ıcı/-ici ekli sıfat-fiillerle birlikte bu -an/-en’li sıfat-fiiller Arapça ve Farsça’nın etken ve edilgen sıfat-fiillerinin tam karşılığı olmuşlardır. Dolayısıyla B doğru seçenektir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçe Berkitme sıfatlarındandır?
|
|
|
|
|
B seçeneğindeki , biricik anlamında olup küçültme sıfatlarından; C seçeneğindeki , şu anlamında; D seçeneğindeki, kaç kere anlamında ve E seçeneğindeki , öteki anlamında olup belirtme sıfatlarındandır.
A seçeneğindeki ise aceleci anlamında olup berkitme sıfatlarındandır. Doğru yanıt A'dır.
20.Soru
Hangisi Türkçe küçültme eklerinden biriyle türetilmiş bir kelime değildir?
اوجوزجه
|
عامللر
|
صوغوجق
|
بريجك
|
آلچرق |
B seçeneğinde عامللر “âmiller” kelimesinde çoğul eki +ler bulunmaktadır. Diğer seçeneklerdeki ucuzca, soğucak, biricik ve alçarak kelimelerinde ise sırasıya +ca, +cak, +cik, ve +rak küçültme ekleri bulunmaktadır. Dolayısıyla B, doğru seçenektir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ