Osmanlı Türkçesine Giriş 2 Final 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yabancı asıllı bağlamlardan biridir?
kim |
yoksa |
yine |
ancak |
belki |
belki Türkçe asıllı bir bağlam değildir.
2.Soru
Seçenektekilerden hangisi Türkçe’de kelime türetmenin yollarından birisidir?
azaltma |
kısaltma |
birleştirme |
karıştırma |
uzatma |
Türkçe’de kelime türetmenin iki yolu vardır: ekleme, birleştirme. Ekleme ile türetme, isim ve fiil köklerine ve tabanlarına birtakım ekler getirilerek yapılır. Yukarıda belirttiğimiz gibi, isim kökleri ile fiil köklerinin aldıkları ekler ayrı ayrıdır. Buna göre Türkçe’nin ekleri de isme gelen ekler, fiile gelen ekler olmak üzere iki ayrı bölükte toplanır. Bunları, yaptıkları kelimenin cinsine göre isim ekleri, fiil ekleri olarak da adlandırırız. İsim sınıfında yer alan adlar ve sıfatlar da isim ekleri, yani isimden isim ve fiilden isim ekleri ile yapılırlar.
3.Soru
Hangisi " اوردوادرنه دن مرور ايله صوفيه يه كيده جكدر " cümlesinde bulunan Arapça bir adfiildir?
اوردو |
ادرنه |
مرور |
ايله |
صوفيه يه |
Arap harfleriyle yazılan "اوردوادرنه دن مرور ايله صوفيه يه كيده جكدر " cümlesinin okunuşu "Ordu Edirne'den mürûr ile Sofya'ya gidecektir." şeklindedir. Bu metindeki mürûr kelimesi Arapçada geçmek anlamında adfiildir. C, doğru seçenektir.
4.Soru
Aşağıda Arapça sıfattakımları ile ilgili verilenlerden hangisi/hangileri doğrudur?
I. Arapça sıfattakımlarında da ad, sıfata belirtme takısı ( ال ) ile bağlanır ve ilk kelimenin sonundaki ünsüz ötrü ile, yani u, ü olarak okunur.
II. Adtakımlarında olduğu gibi, kelime uzun a gibi okunan bir ye ile bitiyorsa, bu ye a, e olarak okunur. Bunun iki örneği Arap aylarından 5. ve 6.sının adlarıdır.
III. Arapça sıfattakımlarında sıfat adla sayı (nicelik, azlık-çokluk, kemiyet) bakımından uşumlu olmak zorunda olmasa da cins (nitelik, erillik-dişillik, cinsiyet) bakımından uyuşumludur.
Yalnız I |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Birinci ve ikinci maddelerde verilen bilgiler doğrudur. Ancak Arapça sıfattakımlarında sıfat adla sayı (nicelik, azlık-çokluk, kemiyet) ve cins (nitelik, erillik-dişillik, cinsiyet) bakımından uyuşumludur. Dolayısıyla üçüncü maddede verilen bilgi doğru değildir.
Doğru yanıt B'dir.
5.Soru
Hangisi Türkçe karşılığı –sız / -siz ekli sıfat olan Arapça ön takıyla türetilmiş bir sıfattır?
بيهوده
|
ناشيرين |
لاشك
|
تكليفسز |
معنى بى |
Arapça’nın lâ- ve bilâ- ön takılarıyla yapılmış sıfatları ile Farsça’nın bî- ve nâ- ön takılı sıfatlarının karşılığı -sız /-siz ekli sıfatlar olmuştur. Burada yalnızca C seçeneğindeki lâ-şekk “şüphesiz” kelimesinde Arapça lâ ön takısı bulunmaktadır. Dolayısıyla C doğru seçenektir
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde i- fiili geniş zamanda çekimlenmiştir?
كوزم |
باقهيوررم |
كوزملشم |
كوزلدم |
كوزلسم |
مي كوزل , كوزمل güzel-em, güzel-im: i- fiilinin (isim fiilinin) geniş zaman çekimine örnektir. Doğru cevap A'dır.
7.Soru
“Anlamca Türkçe’nin belirsiz ad takımı kalıbındaki takı öbeklerindeki altı, altında, altından takılarına eştir”. Tanımı verilen Arapça takı gibi kullanılan zarf hangisidir?
تحت |
قبل |
عند |
بعد |
لدی |
تحت taht “alt”: Anlamca Türkçe’nin belirsiz adtakımı kalıbındaki takı öbeklerindeki altı, altında, altından takılarına eştir. Doğru yanıt “A” şıkkıdır.
8.Soru
I. Kendilerinden önceki isimle birlikte yer alırlar.
II. Sıfat ya da zarf hükmünde bulunmazlar.
III. Sıfat ve ya zarfın üstlenebileceği bütün görevleri üstlenirler.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri takı öbekleri için uygun ifadelerdir?
Yalnız I |
Yalnız II |
I,II,III |
I-II |
I-III |
I. ve III. ifadeler takı öbekleri için uygundur. Doğru cevap E'dir.
9.Soru
Aşağıda belirli adtakımı ile ilgili olarak verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
i. Türkçe’nin adtakımını oluşturan öbekte ait olma ilişkisi her zaman iyelik ekiyle gösterilmiştir.
ii. Türkçe adtakımlarında takımın ilk üyesi ilgi eki alamaz.
iii. İlgi durumu eki de iki kavram arasında ait olma ilişkisi kurar ve eklendiği adın kavramına "edilgen olan" kavramı katar.
iv. Bir adtakımında ilgi ekli ad belirli bir addır.
i, ii |
iii, iv |
i, iv |
ii, iii |
ii, iv |
i. Türkçe adtakımlarında takımın ilk üyesi ilgi eki alaBİLİR.
iii. İlgi durumu eki de iki kavram arasında ait olma ilişkisi kurar ve eklendiği adın kavramına "BELİRLİ olan" kavramı katar.
10.Soru
Aşağıdaki harflerden hangisi hurûfü'l-kameriyyeden biridir?
ذ |
ل |
ف |
ﻥ |
ﺵ |
Belirtme edatının lâm’ının okunmadığı harflere güneş harfleri (şems harfleri =
hurûfü'ş-şemsiyye), okunduğu harflere ise ay harfleri (kamer harfleri = hurûfü'lkameriyye) denir:
Güneş harfleri: ﺕ ث ﺩ ذ ﺭ ﺯ ﺱ ﺵ ص ض ط ظ ل ﻥ
Ay harfleri: ﺏ ﺝ ح خ ع غ ف ﻕ ﻙ ﻡ ﻩ ﻭ ى 'dir.
Bu bilgiden de anlaşılacağı üzere doğru cevap C şıkkıdır.
11.Soru
Hangisi anlamca (ma‘nevî) dişi olan kelimedir?
اراده |
تقوى |
شمس |
فرصت |
صحرا |
Dişi, ya da dişi sayılan bir varlığı gösterdiği hâlde dişillik belirten harfleri bulunmayan kelimeler: ارضarz “yer yüzü”, شمس şems “güneş”, مريم Meryem (kadın adı) gibi. Bunlara da anlamca (ma‘nevî) dişi denilir.
12.Soru
درلر-dırłar/-dirler, -durłar/-dürler ekinin geniş zamanının 3. çoğul kişisindeki eşiti aşağıdakilerden hangisidir?
م- am/-em, -ım/-im, -um/ -üm |
ايز , از, يز-iz/-ız |
لردر-/لر- łardur/-lerdür; lar/-ler |
سكز- suñuz,/-süñüz, -sıñız/-siñiz |
لاردير-łardur/-lerdür |
درلر-dırłar/-dirler, -durłar/-dürler ekinin geniş zamanının 3. çoğul kişisindeki eşiti
لردر-/لر- łardur/-lerdür; lar/-ler şeklindedir.
Doğru cevap C'dir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde geniş zamanın hikayesiyle çekimlenmiş bir fiil vardır?
آترمشسن |
آتردم |
آترسك |
آتر |
آترسق |
آتردم atardım
14.Soru
Hangisi Osmanlı Türkçesi metinlerinde benzerlikçe karşılaştırma için “gibi” yerine kullanılan Farsça bir kelimedir?
امثال |
مانند |
مقوله |
مثال |
مثل |
Arapça امثال emsâl, مثال misâl, مثل misl ve مقوله makûle “cins, tür” kelimeleri ile Farsça مانند mânend “gibi” kelimesi de belirsiz adtakımlarında III. kişi eki almış biçimleriyle benzerlikçe karşılaştırma için gibi yerine kullanılmıştır. Dolayısıyla B doğru seçenektir.
15.Soru
Ait olma ilgisiyle bir araya gelip bir bütün oluşturan adtakımı birliğinde, ikinci sırada yer alan iyelikli ad, takımda asıl üyedir. Anlamı belirtilen ve sınırlanan odur. İlk sırada yer alan ad ise, bu asıl üyeye belirtici olarak katılan, onun anlamını belirtme yoluyla bütünleyen, sınırlayan ikinci dereceden üyedir. Bu yüzden buna katılan denir. Bu durumda iyelik ekli asıl üyeye ise............ adı verilir.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki şıklardan hangisi gelmelidir?
Ait olma ilgisiyle bir araya gelip bir bütün oluşturan adtakımı birliğinde, ikinci sırada yer alan iyelikli ad, takımda asıl üyedir. Anlamı belirtilen ve sınırlanan odur. İlk sırada yer alan ad ise, bu asıl üyeye belirtici olarak katılan, onun anlamını belirtme yoluyla bütünleyen, sınırlayan ikinci dereceden üyedir. Bu yüzden buna katılan denir. Bu durumda iyelik ekli asıl üyeye ise............ adı verilir.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki şıklardan hangisi gelmelidir?
Ait olan |
Tamamlayan |
Belirten |
Katkı alan |
Tamlayan |
Türkçe'de gerçek adtakımı, aslında ait olma ilgisiyle bir araya gelip bir bütün oluşturan böyle bir ikili gramer birliğidir. Bu birlikte ikinci sırada yer alan iyelikli ad, takımda asıl üyedir. Anlamı belirtilen ve sınırlanan odur. İlk sırada yer alan ad ise, bu asıl üyeye belirtici olarak katılan, onun anlamını belirtme yoluyla bütünleyen, sınırlayan ikinci dereceden üyedir. Bu yüzden buna katılan (= muza^fün ileyh) da denir. Bu durumda iyelik ekli asıl üyeye ise katkı alan (= muza^f) adı verilir.
Doğru cevap: D seçeneğidir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kuruluş adı değildir?
|
|
|
|
|
B: bir kitap adıdır.
17.Soru
Farsça adtakımları ancak iki ad arasındaki ilişkinin dayandığı kavramlar bakımından bölümlenebilir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
Genel bir kavram olarak: ait olma ilişkisi |
Belirli adtakımlarındaki nesneyi belli bir varlığa mal etme biçimindeki iyelik (malik ve sahip olma) ilişkisi |
Belirsiz adtakımlarındaki cinsten türe mal etme ilişkisi |
Katkı alanı durumu belirsizleştirme, belirsiz yapma biçimindeki ilişki |
Daha özel olarak: benzeyenle benzetilen arasında kurulan benzetme ilişkisi ile benzeyenle benzetilene ait bir parça arasında kurulan eğretileme ilişkisi |
Katkı alanı tanıtma ve durumuna açıklık getirme biçimindeki ilişki
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "توتماق" fiilinin emir kipinin “ikinci tekil kişi” çekimidir?
توتدوم |
توتدى |
توتتولر |
توتدوق |
توتدون |
Doğru cevap E'dir.
19.Soru
"Cümlede belirli nesne olan iyelik ekli adlar Osmanlı Türkçesi’nde yaygın olarak yükleme ekini istemezler. Kendi belirlilikleri nesnenin belirli olmasını göstermeye yeter."
Aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnektir?
|
|
|
|
|
"Belirtilmiş adlardan, özellikle iyelik eki alarak kişi ve nesneye özgü olma anlamıyla belirlilik kazanmış olanların Osmanlı Türkçesi’nde genel olarak ilgi eki almadıkları görülür. Buna karşılık özellikle dönem içinde seyrek olarak gözümün nuru ve zülfünün esiri" bu kurala örnek,
Karacehennem'in katli "Özel adlar adtakımında katılan olduklarında çoklukla ilgi eki almış durumda bulunurlar" kuralına örnek,
ve merhumun fevti "Bir adtakımında ilgi ekli ad belirli bir addır. Bu yüzden bu adtakımlarına belirli adtakımı diyoruz" kuralına örnek,
yare derdim (derdimi) diyemem ise "Cümlede belirli nesne olan iyelik ekli adlar Osmanlı Türkçesi’nde yaygın olarak yükleme ekini istemezler. Kendi belirlilikleri nesnenin belirli olmasını göstermeye yeter." kuralına örnektir.
Doğru yanıt A'dır.
20.Soru
Farsça adtakımları ile ilgili verilen bilgilerden hangisi/hangileri doğrudur?
I. Farsça adtakımının yapılışça türleri yoktur. Ancak Farsça’da cümle içinde iki üyenin sırası değiştirilerek ve katılan üyeden sonra Türkçe’nin ilgi ekini karşılayan bir را râ getirilerek belirli adtakımı yapılabilmektedir.
II. Farsça adtakımları ancak iki ad arasındaki ilişkinin dayandığı kavramlar bakımından bölümlenebilir.
III. Bir kişi adıyla onun doğduğu/yaşadığı yer ilişkisi bulunuyor olabilir.
IV. Farsça yapılı bir adtakımında katkı alan yerinde bir sıfatfiil de bulunabilir ve kendisine bağlı üyelerle bir sıfatfiil öbeği oluşturur. Bu tür öbekler de ad hükmündedir.
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
I, II ve IV |
II, III ve IV |
Dördüncü maddede verilen "Farsça yapılı bir adtakımında katkı alan yerinde bir sıfatfiil de bulunabilir ve kendisine bağlı üyelerle bir sıfatfiil öbeği oluşturur. Bu tür öbekler de ad hükmündedir." ifadesinde yanlış bilgi vardır. Söz konusu öbekler ad hükmünde değil, sıfat hükmündedir ve söz içinde ad olarak kullanılabileceği gibi, bir ada sıfat da olabilir.
Doğru yanıt C'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ