Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Ara 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
İstanbul’un zahire ihtiyacı, Akdeniz ve Karadeniz’deki iskelelerde aşağıdakilerden hangi memurlar tarafından satın alınmıştır?
Humbaracı
|
Mübayaacı
|
Levantenler
|
Lağımcı
|
Bostancı |
Bu dönemde yapılan yeniliklerden birisi de Ticaret Nezareti’nin kurulmasıdır. Nezaretten önce ‹stanbul’un zahire ihtiyacı, Akdeniz ve Karadeniz’deki iskelelerde mübayaacı denilen memurlar tarafından devletçe belirlenen fiyat üzerinden satın alınırdı.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Padişah III. Selim döneminde başlatılan “Avrupa Tüccarı” uygulamasını en iyi şekilde açıklar?
Avrupalılara geniş ticari haklar tanınması
|
Müslümanların Avrupalılar gibi ticarete atılması
|
Yerli sermaye yatırımlarına Avrupalıların ortak edilmesi
|
Gayr-i Müslim Osmanlı tüccarına Avrupalı tüccar gibi ticaret yapma hakkı tanınması
|
Kapitülasyonların sınırlandırılması |
Osmanlı vatandaşı olan Gayr-i Müslim tüccarlara kapitülasyon haklarının tanınmasıdır. (Konu: Nizam-ı Cedit, s. 13).
3.Soru
İbrahim Müteferrika'nın "Usûlü’l-Hikem fî Nizâmi’l- Ümem" adlı eserinde kullandığı ve daha sonra literatüre giren batılılaşma ile ilgili kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Tanzimat |
Lale devri |
Islahat devri |
Nizam-ı Cedit |
İttihat ve Terakki |
İbrahim Müteferrika, I. Mahmud devrinde kaleme aldığı ve askeri ıslahatlar
hakkındaki önerilerini sunduğu Usûlü’l- Hikem fî Nizâmi’l-Ümem isimli eserinde yenilikler için “Nizam-ı Cedid” adını kullandığı gibi, I. Abdülhamid döneminde gerçekleşen bir dizi yenilik de yine aynı isimle anılır.
4.Soru
I. Bütün vekillerin başı olmak üzere sadareti başvekâlete dönüştürülmesi II. Başvekilliğin nazırlardan uygun olan birine ek görev olarak verilmesi III. Başvekil başkanlığındaki hükümet icraatın tamamından nazırlar ile birlikte sorumlu tutulması IV Nazırların başvekil tarafından değil padişah tarafından atanması Yukarıdakilerden hangileri, II Mahmut’un hükümet yönetimi ile ilgili yaptığı düzenlemeler arasında yer alır?
Yalnız I |
I ve II |
I, II ve III |
I, II ve IV |
II, III ve IV |
II. Mahmud, 30 Mart 1838’de yaptığı bir düzenlemeyle bütün vekillerin başı olmak üzere sadareti başvekâlete dönüştürdü; müstakil bir makam olma konumuna da son vererek duruma göre hangi nezaret uygun olursa ona eklenmek suretiyle idare edilmesini kararlaştırdı. Yani, padişahın hükümet başkanlığına lâyık gördüğü nazır, aynı zamanda başvekil olacaktı.Yapılan bu düzenlemelerle oluşturulan hükümetin (Meclis- i Mahsus, Meclis- i Vükelâ) Avrupadakilere benzetilmesi amaçlandı. Ancak, başvekil başkanlığındaki hükümetin kolektif sorumluluğu, yani, hükümet olarak icraatın tamamından nazırların birlikte sorumlu olma durumu yoktu; zira, hükümet üyeleri (nazırlar) başvekil tarafından değil, padişahça atanmaktaydı. Doğru cevap D'dir.
5.Soru
Humbaracı ocağı aşağıdaki padişahlardan hangisi döneminde oluşturuldu?
I.Abdülhamit |
II.Osman |
II.Mahmut |
III. Selim |
I.Mahmut |
Humbaracı ocağı I.Mahmut Döneminde Humbaracı Ahmet Paşa tarafından kurulmuştur. Doğru cevap E dir.
6.Soru
I. Abdülhamid döneminde pek çok ıslahat girişiminin altında aşağıdaki paşalardan hangisinin imzası vardır?
Koca Yusuf Paşa |
Halil Hamid Paşa’ |
Gazi hasan Paşa |
Canikli Ali Paşa |
Karavezir Mehmet Paşa |
Pek çok ıslahat girişiminin altında Halil Hamid Paşa'nın imzası vardır. Doğru cevap B dir.
7.Soru
Osmanlı Ordusuna komutan yetiştirmek amacıyla açılan Mekteb-i Harbiye aşağıdaki padişahların hangisi döneminde açılmıştır?
II. Mahmud |
III. Selim |
I. Mahmud |
Abdülmecit |
II. Abdülhamid |
Osmanlı ordusuna komutan yetiştirecek
Mekteb-i Harbiyye, yani Harp Okulu, 1835 yılının ortalarında geçici olarak Râmi Kışlası içindeki odalarda faaliyete geçti.
8.Soru
Musıla-ı Sahn Medreseleri ile Sahn-ı Serman Medreselerini yaptıran padişah kimdir?
Fatih Sultan Mehmed |
Kanuni Sultan Süleyman |
III. Selim |
III. Osman |
I. Abdülhamid |
Musıla-ı Sahn Medreseleri ile Sahn-ı Serman Medreselerini yaptıran padişah Fatih Sultan Mehmed dir.
9.Soru
- yüzyılın ortalarından 19. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı ordusu model olarak hangi yabancı orduyu örnek olarak alıyoruz.
Fransız ordusu
|
İngiliz ordusu
|
Rus ordusu
|
ABD ordusu
|
Japon ordusu |
O dönemde Avrupa’nın başlıca kara gücü olduğu için, Nizam-ı Cedid gibi, Asâkir-i Mansure için de Fransız piyadesi örnek alındı. Savaş meydanlarında etkinliğini kanıtlamış ordular “paradigma ordusu” haline gelir, yani, çağdaşı diğer ordularca model alınır. Bu yüzden 18. yüzyılın ortalarından 19. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı ordusu için Fransız ordusunun örnek alınmasına şaşmamak gerekir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi III. Selimin öldürülmesini engellemeye çalışmıştır?
Damad İbrahim Paşa
|
Koca Ragıp Paşa
|
Alemdar Mustafa Paşa
|
Pazvantoğlu Osman Paşa
|
İdris Paşa |
Sultan III. Selim’in kanlı bir ayaklanmayla tahttan indirilmesinden sonra yerine geçen IV. Mustafa’nın kısa süren saltanatı, III. Selim’i tekrar tahta çıkarmak üzere Rumeli’den birlikleriyle İstanbul’a gelen Alemdar Mustafa Paşa’nın müdahalesiyle sona erdi. III. Selim’in katledilmesini engelleyemeyen Alemdar, II. Mahmud’u tahta çıkardı.
11.Soru
Mekteb-i Nüvvab hangi amaçla kurulmuştur?
memur yetiştirmek
|
kadı yetiştirmek
|
din adamı yetiştirmek
|
alim yetiştirmek
|
zanaatkar yetiştirmek
|
kadı yetiştirmek üzere yeni bir kadı mektebi (Mekteb-i Nüvvab) açıldı.
12.Soru
İbrahim Paşa’nın sadareti, literatürde aşağıdakilerden hangi dönem olarak adlandırılır?
Entelektüel faaliyetler dönemi olarak
|
Lale devri
|
Nizam-ı cedid dönemi
|
Fetret Devri
|
İstanbul’un imar edildiği bir dönem olarak |
İbrahim Paşa’nın sadareti, literatürde, İstanbul’un imar edildiği bir dönem olarak yansıtılır. Oysa 18. yüzyıl Osmanlı padişahları arasında İstanbul’un imarı için çalışmayan yok gibidir.
13.Soru
Aşağıdaki yasal düzenlemelerden hangisiyle II. Mahmud döneminde kadılık mesleğinde bulunanlarla bu mesleğe gireceklere sınav zorunluluğu getirilmiştir?
Tarik-i İlmiyyeye Dair Ceza Kanunnamesi |
Meclis-i Tedkikat-ı Şeriyye Kanunu |
Usul-ı Muhakeme-i Şeriyye Kararnamesi |
Hükkâm-ı Şer'i ve Memurin-i Şeriyye Hakkında Kanun-ı Muvakkat |
Şura-yı İlmiyye Kanunu |
1838 yılında yayınlanan Tarik-i İlmiyyeye Dair Ceza Kanunamesi ile kadılık mesleğinde bulunanlarla bu mesleğe gireceklerin sınavla belirlenmesi hükme bağlandı.
14.Soru
I. Padişahın elçi, sadrazam ve ziyaretçileri kabul ettiği eğlendiği ve dinlenip yemek yediği dairedir. II. Abdülhamid devlet işlerinde mabeyni öne çıkarması sebebi ile eleştirilere maruz kalmıştır III. Mabeyn için yapılan masraflar padişah tarafından karşılanırdı. Osmanlı İmparatorluğu'nda saltanat makamı olarak Mabeyn ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
Mabeyn sözcüğü saray teşkilâtında padişahın resmi bürolarının bulunduğu, elçi, sadrazam ve diğer ziyaretçileri kabul ettiği, eğlendiği ve dinlenip yemek yediği daireyi nitelerdi. I. Abdülhamid çalışma, oturma, dinlenme, yemek yeme, kabul, eğlence ve musiki gibi günlük mesaisini burada geçirirdi. Mabeyni bu şekilde ön plana çıkarması, eleştirilere neden oldu. Muhalif bir grup, mabeyincilerin devlet işlerine müdahale ettiklerini belirterek Osmanlı tarihinde ilk defa İstanbul’un değişik yerlerine yönetimi eleştiren bildiriler bırakmıştır. Saray görevlilerinin maaşlarından, bayramlarda kesilen kurban ve dağıtılan şekerlere kadar mabeyn için yapılan masraflar hazineden karşılanırdı. Doğru cevap C'dir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 1843 yılında ordunun coğrafi temelli yapılandırılması sonrası ortaya çıkan bir yapı değildir?
Hassa Ordusu
|
Hareket Ordusu
|
Dersaadet Ordusu
|
Rumeli Ordusu
|
Anadolu Ordusu |
Daha önce Asâkir-i Mansure ve Asâkir-i Hassa olarak ikiye ayrılmış olan ordu, 1843 yılında coğrafi bölgeler esas alınarak beş ordu komutanlığı şeklinde yeniden teşkilatlandırıldı. Bu beş ordunun ve merkez karargâhlarının bulunacağı şehirler şu şekildeydi: Hassa Ordusu, İstanbul; Dersaadet Ordusu, İstanbul; Rumeli Ordusu, Manastır; Anadolu Ordusu, Harput (sonradan Erzincan) ve Arabistan Ordusu, Şam. Her ordunun hangi sancak ve kazalardan asker toplayacağı da belirlendi.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 1874’te de yetim mallarını muhafaza ve işletmek üzere Şeyhülislâmın nezaretinde kurulmuştur?
Meclis-i İmtihan-ı Kur
|
Meclis-i Meşayih
|
Meclis-i Tedkikat-ı Şer’iyye’
|
Meclis-i İntihab-ı Hükkâm
|
Meclis-i İdare-i Emval-ı Eytam |
1874’te de yetim mallarını muhafaza ve işletmek üzere şeyhülislâmın nezaretinde Meclis-i İdare-i Emval-ı Eytam kuruldu.
17.Soru
“Hünkar sofası”; “Mabeyn” adını hangi padişah zamanında almıştır?
III. Selim |
|
I. Abdülhamid |
Abdülmecid |
II. Mahmud |
I. Abdülhamid döneminde Topkapı Sarayı’ndaki Hünkâr Sofası; mabeyn adını aldı; ayrıca, I. Selim dairesi bazı eklerle “yeni mabeyn” adıyla düzenlendi. Padişah, çalışma, oturma, dinlenme, yemek yeme, kabul, eğlence ve musiki gibi günlük mesaisini burada geçirirdi.
18.Soru
Sarayın iç hizmetlerini ifade için kullanılan terim nedir?
sefiye
|
mabeyn
|
birun
|
enderun
|
kalemiye
|
Enderun: Sarayın iç hizmetlerini ifade için kullanılan bir terim olup Topkapı Sarayı’nın üçüncü kapısı olan Bâbüssaade (Akağalar Kapısı)’den sonra başlardı.
19.Soru
I. 1805 Selimiye Camii Vakası
II. Kabakçı Mustafa İsyanı
III. II. Edirne Olayı
IV. Patrona Halil İsyanı
Yukarıdaki olaylardan hangisi III. Selim'in tahttan indirilmesine etki yapmıştır?
I-IV-III |
I-II-III |
II-III-IV |
I-II-IV |
I-II-III-IV |
Nizam-ı Cedid hareketi ve III. Selim’in saltanatı, 1805 Selimiye Camii Vakası, 1806 II. Edirne Olayı ve 1807 Kabakçı isyanı diye meşhur olan Vaka-yı Selimiyye gibi birbirini takip eden üç büyük hadisenin ortaya çıkardığı karmaşık bir muhalefet süreci neticesinde sona erdi.
20.Soru
I. İbrahim Paşa ile dönemin elitlerinin tüketim malışkanlıkları kendisinden önceki devlet adamlarından çok daha fazladır II. İsyan dönemin “batılılaşma” hareketlerine bir tepki olarak ortaya çıkmıştır III. İsyanda İspirizade Ahmed Efendi ve Zülâli Hasan Efendi gibi ulemadan kimseler yer almıştır IV. Yeniçeriler isyana fiili olarak katılım göstermişlerdir. Günümüz Osmanlı tarihyazımına göre Patrona Halil İsyanı ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Yalnız I |
I ve II |
I, II ve III |
II, III ve IV |
I, II ve I |
1730 isyanı, klasik Osmanlı tarihyazımında Patrona Halil’in omuzlarına yüklenmiş ve tarihsel bağlamından koparılmıştır. Dönemin kaynaklarının dikkatli bir analizi, bu isyanın, hakim bakışın aksine, dönemin “batılılaşma” hareketlerine ya da lüks tüketim alışkanlıklarına yönelik bir tepki olmadığını ortaya çıkarmaktadır. İsyan, hükümet içindeki ve dışındaki odaklar arasındaki bir güç çatışması olup dünyeviliğe (sekülarizme) savaş açan kişi olarak resmedilen Patrona Halil’in liderliğinde değil, Kaymak Mustafa Paşa gibi hükümet içinden ve İspirizade Ahmed Efendi ile Zülâli Hasan Efendi gibi ulemadan kimselerin organizasyonu ile ve yeniçerilerin fiili katılımıyla gerçekleşmiş ve İbrahim Paşa’nın uzun yıllar devletin ana mekanizmalarında tuttuğu gücün değişmez sahipleri devrilmiştir. İbrahim Paşa ile dönemin elitlerinin tüketim alışkanlıkları ve gündelik yaşam kalıpları, kendisinden önceki devlet adamlarından çok farklı ve aşırı değildi. Bu durum, İbrahim Paşa ve dönemin elitlerine ait muhallefat [ölenin bıraktığı mallar] kayıtlarıyla kişisel masraf defterlerinin karşılaştırmalı incelenmesi sonucunda açıkça ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap E'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ