Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Ara 6. Deneme Sınavı

Esame: Yeniçerilere verilen, içerisinde ad, orta bilgisi ve maaş miktarının yazıldığı belge.

Devrimin ardından milisliği lağveden Fransız Milli Meclisi, “Fransız milleti”nin zorla askere alınması fikrini reddetti; ayrıca, sadece aristokratlara ait bir imtiyaz olan ordunun komuta kademelerini diğer sınıflara da açarak şehirli orta sınıra (burjuva) köylülere de subay olma hakkı tanıdı. 

I. Abdülhamid devrinde padişaha bir dizi layiha sunulmuştu. Halil Hamid Paşa, İsveç elçiliği tercümanı D’Ohsson ve Fransa elçisi Choiseul-Gouiffier’a fikir danışmış ve Fransa’dan teknik uzmanlar getirtmiştir. (Konu: I. Abdülhamid (1774-1789), s. 10).

18. yüzyıl Osmanlı tarihinin temel meselelerinden birini de âyanların yükselişi oluşturur. Yukarıda devletin bu gruplara yönelik düzenlemeleri somut olarak III. Selim dönemi bağlamında incelenmişse de, âyanlarla merkezi devlet arasındaki mücadele ve onlara yönelik düzenlemeler sadece bu döneme ait bir gündem değildir. Âyanlığın doğuşu, 1683 Viyana bozgunu ve 1723 sonrası Osmanlı-‹ran savaşları ile, âyanların büyük güce erişmeleri ise 1768 Osmanlı-Rus Savaşı ile ilgili ilgilidir. Âyanların yükselişinin 1695 sonrası uygulamaya konan malikane sistemi ile de yakından ilgisi vardır. Süregiden süreçte, toprak sahipliği, mali ve askeri güç gibi konularda merkezi devlet ile yakından bağlantı halinde çalışan bu gruplar, artık yerel otoriteler olmanın ötesinde devletin yönetim erkinin de bir bileşeni oldular. Taşrada yükselen âyan aileleri, her ne kadar merkezi otoriteyi tehdit eder bir görünüm arz etseler de, devletin asker ve sefer ihtiyaçlarının karşılanmasında onların güçlerini kullanmak zorunda kaldığı da bir gerçektir. 

II. Mahmud,  12 Mart 1836’da dışişleriyle ilgilenen ve aynı zaman da Bâbıâli memurlarının da başı olan reisülküttaplığı Hariciye Nezareti’ne dönüştürdü.

III. Selim’den sonra tahta IV. Mustafa (Mayıs 1807-Temmuz 1808) geçmiştir.

Esâme ya da diğer adıyla esâme tezkeresi, yeniçerilere ulûfelerinin, yani maaşlarının ödenmesi için düzenlenmiş olan resmi evraktır.

II. Mahmud, Evkaf-ı Hümayun, Divan-ı Deavi, Dahiliye, Hariciye, Maliye ve Ticaret Nezaretlerini kurarak sadrazamın yetkilerini bunlar arasında paylaştırdı. Haziran 1843 tarihli bir defterde geçen Mabeyn-i Hümayun Müdürlüğü, 28 Ekim 1863’te Hazine-i Hassa Nezareti ile birleştirilerek Mabeyn-i Hümayun-ı fiâhâne Nezareti’ne ve 11 Ağustos 1864’te de tekrar müşirliğe dönüştürüldü. 

Tevcihat usulü 4 Nisan 1838’de II. Mahmud tarafından ortadan kaldırılarak memurların sebepsiz yere azledilmelerine son verildi. 

12 yaşından 70 yaşına kadar harbe gücü yetip eli silâh tutan bütün Müslüman erkeklerin cihada katılması 

1846 yılında çıkarılan ilk Kur‘a Kanunu ile askerlik bütün Müslüman erkeklerin vatandaşlık görevine dönüştürüldü. Askerlik zorunlu hale getirildi.

Padişah II. Mahmud döneminde 1836’da, Anadolu ve Rumeli Kadıaskerliği ile İstanbul Kadılığı Fetvahane’ye taşındı; böylece başlıca şer’i daireler bir çatı altında toplanmış oldu.

1855’te yine şeyhülislamlığa bağlı olarak kadı ve naip yetiştirmek amacıyla Mekteb-i Nüvvab adlı bir mektep/medrese açıldı.

Baron de Tott, İstanbul ve Çanakkale Boğazlarındaki kale ve savunma sistemlerinin güçlendirilmesi, Topçu Ocağı’yla Tophane’nin düzenlenmesi çalışmalarını yürütmüştür. (Konu: III. Mustafa, s. 9).

Eğitimin hükümet üyesi bir nezaretle temsili, 14 Mart 1857’de Maarif-i Umumiyye Nezareti’nin kurularak Abdurrahman Sami Paşa’nın nazırlığa getirilmesiyle olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Lale Devrinde Nevşehirli Damat İbrahim Paşa döneminde tarih, coğrafya, matematik ve tıp konularında birçok kitap tercüme edilmiştir. (Konu: Tercüme Faaliyetleri, s. 6).

Baltacılar Ocağı ıslah edilmemiş kaldırılmıştır. Doğru cevap D dir.

1856 Islahat Fermanı, gayrimüslimlerin askeri ve sivil okullara kabul edilmelerine imkân tanıdı. 

Yeni birliklerin eğitime başlamasından üç hafta sonra beklenen oldu. Gidişatın kendi lehlerine olmadığını düşünen yeniçeriler 14 Haziran 1826 akşamı son kez ayaklandılar. O sırada şehir merkezinde olmayan II. Mahmud ve çevresi bu kez hazırlıklıydı. Ertesi gün yapılan acil toplantıdan ayaklanmanın bastırılarak ocağın kaldırılması kararı çıktı. Saray halkının yanı sıra Tophane, Humbarahane ve Tersane gibi teknik sınıflar padişaha sadık kaldıkları gibi, ulema da, III. Selim’in tahttan indirilmesi ve Alemdar Mustafa Paşa’nın katline yol açan iki isyandan farklı olarak padişahın yanında yer aldı. 

1826’dan 1837 Şubatına kadar Asâkir-i Mansure’ye katılan asker sayısı 161.036 idi.