Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Final 15. Deneme Sınavı

Osmanlı Devleti’nde bugünkü anlamda bir posta teşkilatı kurulması yönündeki çalışmalar II. Mahmud devrinde başlatıldı. 1832’den itibaren yapımına başlanan posta yollarıyla ilgili altyapı tamamlandıktan sonra, Sultan Abdülmecid devrinde Ekim 1840’ta Posta Nezareti kuruldu. 

I. Mahmud 1730-1754 yılları arasında hüküm sürmüştür. 

1872’de devlet desteği ve Ahmet Mithat Efendi’nin yönetiminde yayınlanmaya başlayan Dağarcık’la süreli yayınlarda geniş kitlelere yönelim başladı. 

19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı maliyesinin devlet çarkını döndürebilmek için Galata bankerlerinden aldığı kısa vadeli ve yüksek faizli avans denirdi. Doğru cevap A'dır.

II. Mahmud’un 1829­37 arasında farklı tarihlerde çıktığı beş gezi bu bağlamda değerlendirilebilir. Ege ve Doğu Trakya’daki Tekirdağ, Çanakkale Boğazı, Gelibolu, Edirne, Gemlik, İzmit, Varna, Şumnu, Silistre, Rusçuk gibi kentlere yapılan gezilerde, farklı din mensuplarına bizzat padişah tarafından beraberlik, adalet, eşitlik ve özgürlük mesajları verildi. Doğru yanıt “E” şıkkıdır.

19. yüzyılda yerli sermayeyi, iktisadi yapıyı, şirketlerin gelişimini ve devletin bir iktisadi siyaset belirlenmesini engelleyici bir konum kazanan kapitülasyonlar, ya-bancı devletlerin ülkenin iç işlerine karışmak için kullandıkları bir araca dönüştü. 1856 Paris Kongresi’nde konuyu gündeme getiren Âli Paşa’nın, kapitülasyonların ülkenin gelişimini engelleyip hükümetin nüfuzunu kırdığını belirtmesi üzerine, yeniden gözden geçirilmeleri hususu kongrede onaylandı; ancak daha sonra İstanbul’da toplanması gereken konferans gerçekleşmediği için bu girişimden bir sonuç çıkmadı.

Osmanlı topraklarında açılan en eski yabancı okul Fransız Katolik Cizvit misyonerlerinin 1583’te İstanbul’da kurdukları Saint Benoit’ti.

1838’de Hariciye Nezareti’ne bağlı olarak ülkede ticaret, sanayi ve tarımı geliştirmek için çalışmalar yapmak amacıyla Ziraat ve Sanayi Meclisi (Meclis-i Umur-i Nafıa) oluşturuldu. Doğru cevap D'dir.

Osmanlı yönetim felsefesine göre daire-i adliyyenin halkalarını oluşturan; adalet, kanun, mutlak iktidar, ordu, servet ve halk, sosyal yapının ve işleyişinde temel dayanaklarını oluştururdu. 

Osmanlı Devleti'nde Batı hukuk tekniği kullanılarak yapılan ilk kanun 1840 Ceza Kanunu'dur.

Devletin sanayi girişimlerinden vazgeçmesinden sonra, 1864’te sanayii desteklemek ve girişimcilere yol göstermek üzere Islah-ı Sanayi Komisyonu kuruldu. Hükümet, geleneksel yöntemlerle iş gören ve Avrupa ürünleriyle rekabet neticesinde giderek küçülen Osmanlı esnafıyla girişimcilerini güçlendirmek amacıyla kurduğu bu komisyon aracılığıyla esnafa küçük sermayedarları bir araya getirterek Avrupa mallarıyla rekabet edebilecek derecede güçlü ve kaliteli üretim yapabilecek şirketler oluşturmayı amaçlamıştı. Meclis-i Ahkâm-ı Adliyye üyesi Rıza Efendi’nin başkanlığında oluşturulan bu komisyonda tüccarlar da temsil edilmekteydi. Komisyonun başarılı olması, yani şirketleri kurup üretime geçirmesi durumunda, benzer girişimler taşra için de yapılacaktı. şirket sermayelerinin hisse senedi çıkarılarak toplanması, Avrupa’dan getirtilen makinelerden vergi alınmaması, şirketlere ücretsiz arsa verilmesi, devletin ihtiyacı olan ürünleri bu şirketlerden satın alması ve komisyonun şirket mallarını kalite yönünden de denetlemesi kararlaştırıldı. 

Hükümet, Tanzimat reformlarını uygulama bağlamında hazırlıklı olmadığı için öngörülen ıslahatları ülkenin tamamında değil, öncelikle Edirne, Bursa, İzmir, Ankara, Aydın, Konya ve Sivas gibi nispeten merkeze yakın ve yapılanların kolaylıkla denetlenebileceği yerlerde uygulamaya konulmasını kararlaştırdı. Trabzon eyaleti önce bu kapsama alındıysa da, bölgede ortaya çıkan tepkiler üzerine Tanzimat’ın burada uygulanması ertelendi. Buna karşın, İstanbul’dan çok uzak olmasına rağmen, merkezle sorunları devam eden Mısır eyaleti ise uygulama kapsamına alındı ve 6 Aralık 1839 tarihli fermanla Mehmed Ali Paşa’dan Tanzimat’ı Mısır’da uygulaması istendi. Esasında, bu, hükümetin Mehmed Ali Paşa’nın üzerindeki bir güç denemesinden başka bir şey değildi. Mehmed Ali Paşa da, buna karşılık idaresi altındaki yerlerde bu ilkeleri bir süreden beri kendisinin zaten uyguladığını; ancak, yine de fermanı kamuoyuna duyuracağını biraz da kinayeli bir biçimde Bâbıâli’ye iletti. Bu ifadeler ve iletişim biçimi bile iki taraf arasında esen soğuk rüzgârları açıkça ortaya koymaktadır. Siyasi ve stratejik açıdan merkezle bağları sorunlu olan yerlerde Tanzimat’ın uygulanması zamana yayıldı; zira, hükümetin korkusu, isyan çıkarmak için çalışanların yeni sistemi bahane ve kendilerine vesile etmesiydi. Nitekim, bu endişeyle uygulamanın geciktirildiği hemen her yerde hükümetin öngördüğü üzere isyanlar ve ciddi sorunlar meydana geldi. 

Tanzimat öncesinde Osmanlı yayın hayatını etkilemiş olan iki matbaadan biri, taşbaskı (litografi) tekniğini ülkeye getiren Kayol Kardeşler’in (Henri Caillol ve Jacques Caillol) 1831’de İstanbul’da kurdukları matbaadır.  

1831’den itibaren Takvim­i Vekayi adlı resmi gazete yayınlanmaya başlandı. 1860’ta ilk özel gazete olan Tercüman­ı Ahval ve 1862’de de Tasvir­i Ef­kâr çıkmaya başladı. 1840’ta yarı resmi bir organ olarak yayın hayatına başlayan Ceride­i Havadis oldu.Manzûme­i Ef­kâr (1866) 

Doğru cevap B olacaktır. Sayfa 113 de  1838 OSMANLI-İNGİLİZ (BALTALİMANI) TİCARET ANTLAŞMASI konu başlığında  " Devletin Yeniçeri Ocağı’nı kaldırıp Asakir-i Mansure ordusunu kurmasından sonra hazineye gelir temin etmek üzere kereste, kömür, palamut, afyon, hububat gibi bazı maddelerin ticaretini bizzat yapmak üzere piyasaya girmesi ve müdahalesi anlamında kullanılan bir tabir Yed-i Vahid  olarak "  sayfanın yan tarafında açıklanmaktadır.

1789 Fransız İhtilali’nin ardından yayılan siyasi fikirler, zamanla bireyi ve bunların ortak talepler etrafında bir araya gelmesiyle oluşan kitleyi, iktidar denkleminde hesaba katılması gereken bir güç
haline getirdi. Doğru cevap D dir.

 Osmanlı Devletinin asli unsuru Müslüman Türklerdir. Devletin kurucusu, koruyucusu,ve büyük oranda yöneticisi olan bu asli unsur, başta askerlik olmak üzere asıl yükü çekmekte ve hakim millet olarak ayrıcalıklardan yararlanmaktaydı.

1866-1922 yılları arasında sadrazamın rütbe ve derecesinde bulunan Mısır valilerine verilen unvan Hıdiv’dir.

Reaya sınıfı yönetilenler grubu demektir. Bu kesimin görevi üretim ve hizmet faaliyetlerini aksatmamak ve vergi vermek suretiyle askeri (yönetici) sınıfı desteklemekti. Müslüman olma şartı aranan yönetici sınıfı asker, sivil devlet görevlileri, saray halkı, ilmiye ve kalemiyeyi  kapsamaktaydı. 

Sultan Abdülaziz’in yurt dışındaki gelişmelerle idari ve toplumsal düzenleri yerinde görmek üzere Avrupa’yı ziyareti, Osmanlı padişahları açısından bir ilkti. Doğru cevap A'dır.