Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Final 20. Deneme Sınavı

Hariciye Nazırı Mustafa Reşid Paşa’nın Baltalimanı’ndaki yalısında Sir Henry L. Bulwer’in başkanlık ettiği İngiliz heyetiyle Mustafa Reşid Paşa’nın başkanlık ettiği Osmanlı heyeti arasında 16 Ağustos 1838’de Baltalimanı Ticaret Antlaşması imzalandı. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Sınıflı toplumların ve kutsanmış iktidarların açıktan sorgulandığı 18. yüzyılda, Aydınlanma düşünürlerinin devlet, fert ve siyaseti yeniden ve çok daha eşitlikçi bir düzlemde tanımlamaları ve basın-yayın yoluyla fikirlerini yaymaları, bireyleri ve iktidar hakkındaki düşüncelerini önemli kılmıştı. 

Vakıf gelirleri ve dini statüleri sayesinde önemli bir siyasi aktör haline gelen ilmiye sınıfının gücünü kırmak amacıyla 1826’da Evkaf-ı Hümayun Nezareti’ni kurdu. Böylece mali kaynakları kısıtlanan ve yeniçeri ocağı gibi etkin bir müttefikini kaybeden ilmiye sınıfı, iktisadi ve siyasi etkinliğini nispeten kaybetti ve oluşan bu boşluğu, bürokratik elit doldurmaya başladı. 

Osmanlı sınırları içinde ilk matbaa, İspanya’dan sürülen Yahudi mülteciler tarafından 1493 yılında kuruldu; daha sonra 1567’de Ermeniler ve 1627’den itibaren de Rumlar tarafından kullanıldı. Doğru yanıt “E” şıkkıdır.

1847’de çıkarılan ilk devlet salnamesine göre mabeyn görevlileri, Dârüssaade ağası, kurena, padişahın esvapçısıyla imamları, mabeyn kâtipleri, telhisî-i evvel ve sâni, mabeyn kapuçukadarları, istabl-ı âmire müdürü, kapıcılar kethüdası, yaver- ler, hazine-i hümayun vekili, hazine-i hümayun kethüdası, valide sultanın başağa- sı, musahipler, Bâbüssaade ağası, Has Oda kethüdası, hazine-i hümayun kâtibi ve Hırka-i Saadet başhademesi olmak üzere toplam 43 kişiydi. 

18. yüzyıldan itibaren “millet” şeklinde adlandırılanbu dini cemaatler, kendi kültür, inanç ve adetlerine göre serbestçe yaşar ve ticari faaliyetlerini mevcut kanunlar çerçevesinde yerine getirirlerdi. Millet Sistemi olarak adlandırılan bu idari ve sosyal örgütlenme modelinde, her millet
kendi inanç ve gelenekleri etrafında ayrı bir topluluk olarak tanımlanmıştı. Doğru cevap E dir.

Bir Osmanlı vatandaşının çıkardığı ilk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval, devletten mali destek almayan gerçek bir gazeteye doğru atılan ilk adımdı; ancak, daha sonra bu çizgiyi koruyamayacaktı. Âgâh Efendi’nin çıkardığı bu gazetenin ilk sayısı 22 Ekim 1860’da çıktı. Başyazarı olan İbrahim Şinasi, aynı zamanda gazetenin yayın ilkelerini ve karakterini belirleyen isimdi. Türk basınında imzalı başyazı geleneğini başlatan Tercüman-ı Ahval’in dili sade ve habercilik anlayışı liberaldi. Doğru cevap D’dir.