Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Final 5. Deneme Sınavı

1856 yılında 78 toplu Peyk-i Zafer kalyonuna İngiltere’de makinaların takılmasıyla Osmanlı donanması buhar gücüyle çalışan ilk savaş gemisine sahip
oldu.

1848 İhtilâlleri: Esasen Şubat 1848’de Fransa’da başlayıp hızla Avrupa ve Latin Amerika ülkelerine yayılan ve ellinin üzerinde ülkeyi derinden etkileyen ihtilâller zinciri. 

Trabzon eyaleti önce Tanzimat reformları kapsamına alındıysa da, bölgede ortaya çıkan tepkiler üzerine Tanzimat’ın burada uygulanması ertelendi.

Kefalet uygulaması, kolektif bilinç, dayanışma ve karşılıklı sorumluluk duygusunun oluşmasını sağlamanın yanı sıra, vergilerin eksiksiz bir şekilde toplanması, huzur ve güvenliğin temini bakımından da hayati önem taşırdı. Doğru cevap E dir.

Doğru cevap C olacaktır. Sayfa 64  de Özet  konu  başlığındaki Amaç 44 de açıklamalarda   " merkez teşkilâtında Başbakanlık (Başvekâlet/sadrazamlık), İçişleri (Dahiliye Nezareti), Dışişleri (Hariciye Nezareti), Maliye (Maliye Nezareti), Adalet (Adliye Nezareti), Ticaret, Milli Eğitim (Maarif Nezareti) gibi bakanlıklarla hükümet (Meclis-i Vükelâ), Danıştay (Şûra-yı Devlet) ve Sayıştay (Divan-ı Muhasebat); taşra teşkilâtında ise, belde (nahiye), ilçe (kaza), il (vilâyet) ve belediyeler hep bu dönemde kurulan ve Cumhuriyet’e intikal eden mües seselerdir.  " şeklinde açıklamalar yer almaktadır.

Tanzimat Fermanı’nın en önemli maddelerinden biri olan askerlikle ilgili soruna ise, üç yıl el atılamadı. Yeniçerilik kaldırıldığından beri, askere alımlar gelişigüzel yapıldığı gibi, askerlik süresi de belirlenmemişti. Askere alınan gençlerin askerliği sağ kaldıkça ve gücü kuvveti yerinde oldukça devam etmekteydi. 1843’te Hassa Müşiri Rıza Paşa bu sorunu çözmekle görevlendirildi ve Seraskerlik’te askerler, ulema, vezirler ve devletin ileri gelenlerinden oluşturulan geçici bir meclis yapılacak düzenlemeleri görüştü. Neticede, 6 Eylül 1843’te askere alınacak kişilerin kur’a ile belirlenmesi, Mart 1844’ten itibaren fiilî askerlik süresinin beş ve bir çeşit ihtiyat askeri olan redifliğin ise yedi yılla sınırlandırılması ve mevcut askerlerin %20’sinin her yıl yenileriyle değiştirilerek beş yıl içerisinde askerlerin tamamının yenilenmesi kararlaştırıldı. Ayrıca, ordu sistemine geçildi; Hassa, Dersaadet, Rumeli, Anadolu ve Arabistan olmak üzere beş ordu ve her birinin bünyesinde de birer meclis kuruldu.

Şubat 1855’te Peter Pasquali ile Stephen Sleigh isimli iki İngiliz, İstanbul ve Londra’dan izin alarak Şark İngiliz Bankası adıyla bir banka kurmak için girişimlere başladı. Yaklaşık bir yıllık bir çalışma neticesinde 13 Şubat 1856’da ismi The Ottoman Bank (Osmanlı Bankası) olarak belirlendi ve hisse senetleri satışa çıkarıldı. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.

Doğru cevap E olacaktır. Sayfa 119 ve 160  da Sosyal Değişim ve Entegrasyonun Hukuki Adımları konu  başlığında ” 1856’da ilân edilen Islahat Fermanı, gerek farklı dinlere mensup kesimlerde gerekse Hıristiyan cemaatlerin kendi aralarındaki çekişmelerin daha da artmasına yol açtı “ şeklinde açıklamalar yer almıştır.

• Dünya barışı, ancak adaletle sağlanabilir,
• Dünya, duvarı devlet olan birbahçe gibidir,
• Devletin düzenleyici gücü ka­nundur,
• Kanunun koruyucusu güçlü bir ikdidardır,
• Sağlam bir iktidar ve devlet için güçlü bir ordu şarttır,
• Güçlü bir ordu için dolu bir hazine (servet) gereklidir,
• Bu servet ancak bolluk ve huzur içinde yaşayan bir halktan sağlanabilir,
• Halkın huzur ve refah içinde yaşaması ise âdil bir yönetimle mümkündür,

Doğru cevap C olacaktır. Sayfa 115  de Klasik Osmanlı Sosyal Düzeni konu başlığındaki açıklamalarda   " III.seçenek ; Dünya, duvarı devlet  olan bir bahçe gibidir " şeklinde açıklanmaktadır. Diğer seçenekler doğrudur.

Tanzimat Fermanı 3 Kasım 1839'da ilan edilmiştir.

Zanlılar Çengelköy’deki Kuleli Kışlası’na (Kuleli Askerî Lisesi) konulduğu; soruşturma ve yargılama işlemleri de burada yapıldığı için bu olay Kuleli Vakası olarak anıldı.  Tutanaklardan anlaşıldığına göre,  Rasim Bey, fedailer grubuyla telgraf tellerini keserek dışarıyla haberleşmeyi önleyecekti. Doğru cevap D dir

Kilometre Garantisi: Osmanlı hükümeti, yabancı sermayeyi ülkeye çekebilmek için bazı teşvikler uyguladı. Bunlardan birisi, demiryolu şirketlerine inşa ettikleri kilometre başına yıllık bir geliri garanti etmekti. Şirketin yıllık geliri belirlenen rakamın altında kaldığında aradaki farkı hükümet ödemekteydi.

Sultan Abdülmecid Temmuzun sonunda taşraya gönderdiği diğer bir hatt-ı hümayunla, vali, vezir, ferik, mütesellim ve mübaşir gibi görevlilerden yolculuk masraflarını kesinlikle halka yüklememelerini ve cerîme ve câize gibi değişik adlarla halktan hiçbir şey almamalarını istedi. Söz konusu iki hatt-ı hümayun yayımlandığı zaman Mustafa Reşid Paşa henüz Londra’daydı. Paşa’nın hatt-ı hümayunların yayımlanmasından yaklaşık bir buçuk ay sonra İstanbul’a dönmesi, bu ilkelerin Osmanlı başkentindeki bürokratlar tarafından da paylaşıldığını göstermektedir.

Ali Suavi’nin çıkardığı Muhbir’in üzerinde cemiyetin amblemi olduğu halde diğerlerini dışlayan bir çizgide yayın yapmaya başlamasından rahatsız olan Namık Kemal ve Ziya Bey, 29 Haziran 1868’den itibaren Londra’da Hürriyet’i yayınlamaya başladılar. Doğru cevap B dir.

Doğru cevap E olacaktır. Sayfa 156  da Klasik Osmanlı Sosyal Düzeni konu  başlığındaki açıklamalarda   " Osmanlı yönetim felsefesine göre daire-i adliyyenin halkalarını oluşturan; adalet, kanun, mutlak iktidar, ordu, servet ve halk, sosyal yapının ve işleyişinde temel dayanaklarını oluştururdu " şeklinde açıklamalar yer almaktadır.

Halkın sosyal yaşamında değişiklik yapılmak istenmesi Tanzimat Fermanı’nın nedenlerinden değildir. 

 Neticede İzmir-Aydın arası 1 Temmuz 1866’da işletmeye açıldı. 

17. yüzyılda Anadolu’da siyasi, ekonomik ve sosyal düzeni alt üst eden ve Celâlî isyanları denilen kargaşa dönemi, üretim ve tüketim ilişkilerini ciddi bir biçimde etkiledi. 

İlk Türk matbaası ise İbrahim Müteferrika’nın çabaları neticesinde 1727 yılında kuruldu. Kurucusundan hareketle Müteferrika Matbaası olarak da anılan bu matbaa 1729’da asıl adı Sıhahü’l­Cevherî olan Vankulu Lügatini basarak yayım hayatına başladı. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.