Yanıt Açıklaması:

Bir cemaatin idarecisi olan kimse, o cemaat içerisinde seçkinleşmiş olan bir ailenin
reisi idi. Bu kimselere “kethüda” denilmekteydi. İdarî bakımdan bir cemaat genellikle kethüda tarafından temsil edilirdi. Herhangi bir meselede bir karar alınacağı zaman iskânbaşı ile beraber bilirkişi sıfatıyla konar-göçerlerle ilgili olan hususları iskân komisyonuna bildirirlerdi. Ayrıca, iskân komisyonunda bulunan kâtibe yazımlarda yardımcı olurlardı. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması:

Osmanlı Devleti’nin kuruluş ve genişleme dönemlerinde genellikle Rumeli’de feth edilen bölgelere Anadolu’dan konar-göçer teşekküller nakledilerek dışa dönük iskân politikalarının uygulandığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması:

Yerleşimcileri çekmek için kullanılan diğer bir yöntem ise, vakıfların kurulduğu yerlerin avârız-ı dîvâniye ve tekâlif-i örfiyeden muaf tutulmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması:

Rumeli’nin iskânında takip edilen diğer bir metot fethedilen bölgelere aileleri ve akrabalarıyla Anadolu’dan gidip, yerleşecek olan Türkmenlere devletin timârlar tahsis ederek, bölgenin iskânını teşvik etmesidir. Bu göç ve iskân Osmanlılara birkaç yönden fayda sağlamaktaydı. İlk olarak bölge mamur hâle getiriliyor ve toprağın işlenmesi gerçekleştirilmiş oluyordu. Böylece yollar boyunca köyler ve kasabalar kurularak, batıya doğru yapılacak yeni seferlerde askerî sevkiyat ve erzak tedariki kolaylaştırılmış oluyordu. Devlet bu sayede uyguladığı timâr sistemiyle ileriki seferlerinde asker ihtiyacını karşılıyordu. Ayrıca yerleştirilen Türk ve Müslüman nüfus sayesinde siyasî ve askerî emniyet sağlandığı gibi, bölgenin kalıcı olarak Osmanlı hâkimiyetine geçmesi gerçekleştiriliyordu. Böylece Balkanlar içlerine doğru Osmanlı egemenliğinin yayılması oldukça kolay olmuştur. Osmanlıların Rumeli’ye yerleşmeleri, devletin kısa zamanda güçlenip hem Anadolu’daki beyliklere hem de Rumeli’deki siyasi teşekküllere karşı üstünlük sağlamasının birinci derecedeki amili olmuştur. Rumeli’deki zengin topraklara sahip olmak isteyen Orta Anadolu’da ve Saruhan, Aydın, Menteşe gibi beylikler arazisinde yaşayan pek çok Türkmen Osmanlı hâkimiyetine geçerek, Rumeli’de timâr elde etmişlerdir. Doğru Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması:

Derbente benzer teşkilâtlanma eski Türk devletlerinde de görüldüğü, Selçuklularda “ribat”, İlhanlılarda ise “tutkavul”, olarak geçmektedir.

Yanıt Açıklaması:

1071 Malazgirt Savaşı’nın kazanılmasıyla birlikte Türkler, Anadolu’ya akınlar
yaparak ilerlemeye başlamışlardı. Bu ilk dönemlerde Anadolu şehirlerini bir bir
fetheden Türkler, fethettikleri alanlara beylerinin yönlendirmeleriyle kalıcı olarak
yerleşmeye de başladılar. Bunun neticesinde kısa bir süre içerisinde Anadolu’da
birçok beylik ortaya çıktı. Bunların en güçlüsü konumundaki Türkiye Selçukluları
öncülüğünde gaza ve cihat hareketlerini devam ettirdiler.

Yanıt Açıklaması:

Haçlı seferleri ve akabinde beliren Moğol istilası bir taraftan Anadolu’yu derinden sarsarken diğer taraftan Türkiye Selçuklu Devleti’nin tarih sahnesinden çekilmesine yol açmıştır.

Yanıt Açıklaması:

Osmanlı Devleti’nde konar-göçerler Yörük veya Türkmen olarak adlandırılırlardı.
Kesin bir ayrım olmamakla beraber Kızılırmak yayının batısında yaşayan konargöçerlere
Yörük, doğusunda kalanlara ise Türkmen denilirdi. Yörükler daha çok
belli bir sancağın sınırları içerisindeki yaylak ve kışlaklarda yaşarlardı. Yaylak ve
kışlakları arasındaki mesafenin kısa oluşu sebebiyle dar alanlarda konar-göçerlik
yaptıklarından yerleşik hayata geçmeleri daha kolay olmaktaydı. Çünkü tarım
alanlarına yakın bölgelerde yayladıklarından kışın hayvanlarının ot ve saman ihtiyaçlarını temin için çoğu zaman kiracı veya ortakçı olarak tarım faaliyetlerinde
bulunuyorlardı. Bu faaliyetleri, onların yerleşik hayata geçmelerini hızlandırmaktaydı.
Türkmen olarak isimlendirilenler ise bünyesinde çoğunlukla pek çok aşiret
barındırmakta ve yaylak, kışlak alanları hayli uzak mesafelerde bulunmaktaydı.
Bozulus, Yeni-il, Dulkadir Türkmenleri bu gruptan olan konar-göçerlerdendir

Yanıt Açıklaması: Kaçan konar göçerlerle ilgili olarak alınan önlemler; Kaçanlar›n yakalanıp, iskân mahallerine iadesi Bir takım askerî tedbirlere başvurulması ve kaçanların cezalandırılması Devletin bölgeden kaçanlarla ilgili takibat tedbirlerini alması Geçit yolları üzerindeki derbendlerin tamir edilerek, içerisine asker yerleştirilmesi Anadolu’daki bütün kadı, hâs, evkaf zabitlerine, vilâyet âyânı ve iş erlerine hükümler gönderilerek, bulundukları bölgelere gelen iskâna tâbi tutulan konar-göçerlerin yakalan›p yerlerine gönderilmeleri konusunda yard›mc› olmalarının istenmesi dir. Bu nedenle sorunun yanıtı (A) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması:

Kadı ve Naib: İlmiye sınıfına mensup olan kadı, Osmanlı şehir idaresinde beledî, mülkî ve idarî fonksiyonlar birbirinden kesin çizgilerle ayrılmadığı için yargı mercii olduğu kadar asayişin de amiriydi. Aynı zamanda vakıfların denetimi, belediye hizmetleri ve zabıta görevlilerinin de amiriydi. Bu sebeple onun adlî görevi yanında idarî, ilmî ve askerî görev ve yetkileri de vardı.

Yanıt Açıklaması:

Osmanlı Devleti’nde reayadan sayılan ancak hayat tarzları dolayısı ile yerleşik halktan ayrılan konar-göçerler, il veya ulus adıyla büyük gruplar hâlinde yaşıyorlardı. Bir ulus küçükten büyüğe doğru sırasıyla oba, mahalle, oymak, cemaat, aşiret ve boylardan meydana gelmekteydi.

Yanıt Açıklaması:

Şah İsmail liderliğinde İran-Safevi Devleti kurulduğunda, devletin en büyük dayanağı Anadolu’daki Türkmenler olmuştu. Anadolu’dan çok sayıda Türkmen grubu, Şah İsmail tarafına geçmek üzere büyük bir göç hareketi başlatmıştı. Bu hareketin önüne geçmek isteyen Osmanlı Devleti bir taraftan İran’a gitmeyi önlemeye çalışırken diğer taraftan o tarafa meyleden grupları Rumeli’de çeşitli mıntıkalara zorunlu iskâna tabi tutacaktır. 

Yanıt Açıklaması:

Akkeçili Yörüklerinden bazı kimselerin kadınlara rahatsızlık vermeleri üzerine Kıbrıs’a sürgün edilmelerine karar verilmişti.

Yanıt Açıklaması:

Anadolu içlerinde yapılan iskân ise başarılı olmuştu. Çünkü burada yapılan iskânda konar-göçerlerin toprak ve su ihtiyaçları dikkate alınmıştı. Daha sonra yapılan teftişlerde konar-göçerlerin arzu edildiği gibi yerleşik hayata geçtikleri ve iskân nizamına göre çiftçilik yaptıkları görülmüştür. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı tarihlerinde Gaziyân-ı Rum, Abdalân-› Rum, Ahiyân-› Rum, Alp-eren olarak isimlendirilen dervişlere araştırmacılar Kolonizatör Türk Dervişleri adını vermişlerdir. Bu nedenle sorunun yanıtı (E) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması:

İçe dönük ya da dışa dönük, zorunlu veya isteğe bağlı olarak sınıflandırılan ve genel olarak iskân adı verilen bu uygulama, toplum hayatında siyasî, ekonomik, sosyal ve kültürel değişiklikler meydana getirmektedir.

Yanıt Açıklaması:

Derbentler, Osmanlılar zamanında Türk kültüründen kaynaklanan önemli sosyal ve iktisadi teşekküllerdir. Ticaret yolları ve geçitler üzerine kurulan derbentler sayesinde, yolcuların emniyeti sağlanmakla birlikte, yol boyunca onların her türlü ihtiyaçları da karşılanmıştır. Doğru cevap D'dir.