ABD’de özel gereksinimli bireylere ve afet durumlarına ilişkin yapılan araştırma sonuçları, dünyanın afet görülme sıklığı en fazla bölgelerinden
birinde, nüfusun yaklaşık %90’ının afet yönetimi ve risk azaltma süreçlerine katılmadıklarını belirtmektedir. Aynı şekilde önemli bir grup kendi afet ve acil durum planına sahip olmadığını ve böyle planların varlığını bilmediklerinden bahsetmektedirler. Doğru cevap A seçeneğidir. 

İletişim panoları, konuşma üreten cihazlar ve değiş-tokuşa dayalı sistemler (örneğin, Resim Değiş-Tokuşuna Dayalı İletişim Sistemi-Picture Exchange Communication System [PECS]) yaygın olarak kullanılan ek araç gerektiren Alternatif ve destekleyici iletişim sistem türleri arasındadır. Doğru cevap D'dir.

Otizmli bireylerin görsel uyaranlara diğer uyaranlardan daha fazla dikkat gösterdikleri bilinmektedir. Bu nedenle otizmli bireylere yönelik olarak geliştirilen yardımcı teknoloji cihazlarının önemli bir kısmı görsel uyaranları içermektedir. Otizmli bireyler kendilerine seslenildiğinde ya da herhangi bir istekte bulunulduğunda sizi duymuyormuş gibi görünebilirler. Bu nedenle ilk bakışta işitme engelli bireylerle karıştırılabilirler. Bu bireylere uygun yardımcı teknoloji cihazlarının belirlenmesinde anahtar öge, otizmli bireylerin iletişim sınırlılıklarının doğru olarak tespit edilebilmesidir. Doğru yanıt E’dir.

Fiziksel yetersizlikler, yetersizliğin meydana geldiği yere göre iki başlık altında ele alınmaktadır. Buna göre ilk sınıf sinir sistemi ile ilgili yetersizlikler olup ikinci sınıf ise kas-iskelet sistemiyle ilgili yetersizliklerdir. Merkezî sinir sisteminin çeşitli nedenlerle hasar görmesi sonucunda ortaya çıkan yetersizlikler serebral palsi, spina bifida, çocuk felci, multiple sklerozis (MS), omurilik yaralanmaları ve travmatik beyin yaralanmalarıdır. Kas-iskelet sistemiyle ilgili yetersizlikler ise kas hastalıkları, gelişimsel kalça çıkığı, doğuştan uzuv eksikliği, ampütasyonlar ve juvenil romatoid artrit olarak sıralanabilir. Buna göre selebral palsi, multiple sklerozis, spina bifida ve çocuk felci merkezi sinir sistemi ile ilgili yetersizlikler arasından yer alırken; juvenil romatoid artrit ise kas-iskelet sistemiyle ilgil, yetersizliklerden biridir ve dolayısıyla yetersizliğin meydan geldiği yer diğerlerinden farklılık göstermektedir. Doğru cevap E’dir.

Davranışsal öğretim paketlerini “rol-oyun, model olma, geri bildirim, fiziksel ipucu,
sözel ipuçları, olumlu pekiştirme” gibi davranışçı yaklaşım ve uygulamalı davranış
analizine dayalı öğretim uygulamalarının birarada kullanıldığı öğretim paketleri
olarak tanımlayabiliriz.

Avrupa ülkelerinde afet ve acil durum planlaması açısından bakıldığında olası bir afet öncesinde yapılması gereken eylemlerin neler olduğu ve nasıl yapılacağı konusunda net açıklamalar ve teknik bilgiler, toplumların çoğunlukla hizmet aldığı kuruluşlara verildiği görülmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir. 

Doğum anında meydana gelen birtakım durumlar, çocuğun yetersizliğe sahip olmasına neden olabilmektedir. Bebeğin doğum anında fazla basınca maruz kalması, doğum kanalının enfeksiyonları, erken ya da geç¸ doğum, doğum anında çocuğa frengi, verem ya da çeşitli mikroorganizmaların bulaşması, kordon komplikasyonları, travma, doğum sırasında bebeğin yeterli oksijen almaması ve doğumun olumsuz koşullarda gerçekleşmesi ve bebeğin düşük ağırlık ile doğması bebeğin yetersizliğe sahip olmasına neden olabilmektedir. Doğru cevap A’dır.

PECS resimli semboller aracılığıyla talep etme, sorulara cevap verme ve yorum yapma gibi iletişim becerilerinin kazandırılmasını sağlayan bir iletişim sistemidir. Bir iletişim klasörü ve pek çok resimli karttan oluşan bir araçtır. Mesaj iletimi için resimli kartlar kullanılır. Yanıt C şıkkıdır. 

Tıbbi rehabilitasyon, travma ve yaralanmaların ardından bireylerin fiziksel ve işlevsel kapasite ve becerilerinin geri kazandırılmasına odaklı olarak sunulan tedavi ve bakım hizmetlerini kapsar. Genellikle psikiyatrist, fizik tedavi uzmanı ve ortotist/ prostetist gibi profesyonellerden oluşan bir rehabilitasyon ekibi tarafından sağlanır. Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Özel Gereksinimli Bireylerin Ev Ortamında Gereksinim Duyulabileceği Güvenlik Becerileri: Temel ilk yardım becerileri, Acil numaraları arama ve yardım isteme, Acil durumlarda kapalı alanları tahliye etme, Kapıyı çalan yabancı kişilerden korunma, Ürün uyarılarına dikkat etme.

Okul Ortamında Gereksinim Duyulabilecek Güvenlik Becerileri: Kaçırma girişimlerinden
korunma, Cinsel istismardan korunma, Fiziksel/duygusal istismardan korunma.

Öğrenme güçlükleri okumada güçlük (disleksi), yazmada güçlük (disgrafi), matematik öğrenmede güçlük (diskalkuli), görsel ve işitsel işleme bozukluğu ve sözel olmayan öğrenme güçlüğü alt kategorilerini içermektedir. Doğru cevap B’dir.

Uyuyanların veya işitme engellilerin bulunduğu yerler­de acil durumlarda harekete geçecek görülebilir alarmlar yerleştirilmelidir. Etkili olması için, bu alarmlar sinyal verecek veya mevcut ışığı belirgin şekilde yükseltecek şekilde ayarlanmalıdır. İşitme engelliyi karanlık odada derin uykudan uyandıracak ışık miktarı ve cinsi, odanın büyüklüğü, yer değişimi, mesafe, parlama çapı gibi faktörlere göre değişir. 150 watt’lık flaşlı ışık bazı durumlarda yeterli olabilir.

Görülebilir alarmlar, işitilebilir acil durum alarmlarıyla bağlantılı olarak bir flaşa bağlanmış parlayan ışıklar şeklinde olmalıdır. Görülebilir alarmların flaş frekansı 1 Hz olmalıdır. İleri teknoloji kullanan özel sistemler, binaların veya konutların engelliler tarafından kullanımları için eşdeğer şartlar oluştur­mak üzere, bunların yerine kullanılabilir.

Titreşimli alarmlar engelliler ve yaşlıların dikkatini çekecek ve uyaracak derecede mekanik bir ener­jinin vücuda iletilmesi şeklinde olmalıdır. Acil durumlarda, bu sistemler görme ve işitme engelliler ve uyuyanları, harekete geçirecek şekilde ayarlanmalıdır.

Yardımcı alarmlar, yürünen yüzeylerde, duvarlarda, kapı ve pencerelerde yer alabilir. Yardımcı alarm olarak, tehlikeli kısmın önüne 60 cm -1,22 m arasında yükseklik uyarı elemanların yerleştirilmesi, farklı kısımlarda zıt renkler kullanılması, yüzeylerde malzeme değişikliği yapılması gibi önlemler kabul edilir.

1. Maddede Görülebilir alarmlar, işitilebilir acil durum alarmlarıyla bağlantılı olarak bir flaşa bağlanmış parlayan ışıklar şeklinde olmalıdır. II. madde dışında diğer önlemler doğru verildiği için Doğru cevap B’dir.

Özel gereksinimli bireyler için yerinde sığınma uygulamalarına ilişkin yapılacak planlamalarda acil durum planlamacılarının aşağıdaki soruları yanıtlaması yararlı olacaktır:

• Özel gereksinimli bireyin yaşadığı yer, bina ve konum olarak yerinde sığınma için uygun mu?
• Afet ve acil durum hallerinde yerinde sığınma kararı verildikten sonra bina ve çevresi acil durum ekipleri tarafından nasıl kontrol edilecek?
• Acil durum hallerinde özel gereksinimli birey ve ailesinin/bakıcılarının ne tür gereksinimleri olabilir?
• Yerinde sığınma kararı verilen bina gereksinim duyulan malzemelerin temin ve korunması için uygun mu?
• Yerinde sığınma kararı verilen bina özel gereksinimli bireylere sunulacak acil yardım hizmetleri için uygun mu?

Doğru cevap C'dir çünkü madde III'ün doğrusu "Acil durum hallerinde özel gereksinimli birey ve ailesinin/bakıcılarının ne tür gereksinimleri olabilir?" olmalıdır.

Yönelim Becerileri: Görme yetersizliği olan bireyin görme, işitme, dokunma ve koklama duyularını kullanarak pozisyonunu ve çevresindeki diğer önemli nesnelerle ilişkisini belirleme süreci olarak tanımlanabilir.

Erişilebilirlik; bir ürün, hizmet, teknoloji ya da ortamın engelliler ve yaşlılar dahil olmak üzere herkes tarafından ulaşılabilir ve kullanılabilir olması
anlamına gelmektedir. Türkiye’de erişilebilirliği sağlamak üzere alınması gereken önlemlere ilişkin çabalar sürmektedir. Nitekim, Türkiye 2008 yılında
imzalamış olduğu Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi ile “Fiziksel, sosyal, ekonomik ve kültürel çevreye, sağlık ve eğitim hizmetlerine,
bilgiye ve iletişime erişimin engellilerin tüm insan haklarından ve temel özgürlüklerden tam yararlanmasını sağlamadaki öneminin kabul edileceğini”
kabul etmiştir. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi’nin “erişilebilirlik” konulu maddesi, taraf devletlere bazı yükümlülükler getirmektedir.
Buna göre, “Taraf Devletler engellilerin bağımsız yaşayabilmelerini ve yaşamın tüm alanlarına etkin katılımını sağlamak ve engellilerin diğer bireylerle
eşit koşullarda fiziki çevreye, ulaşıma, bilgi ve iletişim teknolojileri ve sistemleri dahil olacak şekilde bilgi ve iletişim olanaklarına, hem kırsal hem
de kentsel alanlarda halka açık diğer tesislere ve hizmetlere erişimini sağlamak için uygun tedbirleri alacaklardır.” Erişilebilirlik tedbirlerinin alınması
gereken alanlara örnek olarak kaldırımlar, yaya geçitleri, parklar, çocuk oyun alanları, kamunun hizmet verdiği ve kamu kullanımına açık tüm binalar
ve ulaşım hizmetleri olarak sayılabilir. 

Acil durum anında acil durum ekibi ya da vatandaşlar, durumlarının diğer bireylerden farklı olduğunu düşündükleri kişilerle karşılaşılabilir. Bu ve benzeri durumlarda yapılması gerekenlerden bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Öncelikle sakin olun.
• Bireyi tedirgin edici davranışlarda bulunmayın.
• Derhal 112‘yi arayın.
• Bireye dokunmaya veya onu fiziksel olarak kontrol altına almaya çalışmayın. Özellikle otizmli bireylerin bazıları dokunma veya sarılma durumlarında aşırı uyarılmaktadırlar. Bu durum size ve kendisine zarar vermesine neden olabilir.
• Üzerinde tanıtıcı bir nesne (etiket, bileklik, takip cihazı) olup olmadığını kontrol edin.
• Bireyde herhangi bir yaralanma ve hasar olup olmadığını uzaktan gözlemleyin.
• Sakince adını sorun.
• Cevap verirse farklı sorular sorarak acil müdahale ekibi olay yerine ulaşıncaya kadar onunla sohbet edin ve o bölgede kalmasını sağlayın.
• Sizi duymuyormuş gibi davranırsa birkaç defa tekrar etmeyi deneyin ancak cevap verme konusunda üstelemeyin.
• Eğer cevap vermezse sorularını yazılı olarak sormayı deneyin.
• Yazdığınız soruları anladığını belli ederse, iletişimi yazılı olarak sürdürün.
• Eğer yazdığınız sorulara cevap veriyorsa, karşınızdaki işitme yetersizliği olan bir birey olabilir. İşitme cihazının olup olmadığını sorun. Eğer cihazı yanındaysa cihazın pillerini değiştirmesini sağlayın.
• Yakınlarıyla ilgili bilgi edinmeye çalışın. Bu bilgileri acil müdahale ekibiyle paylaşın.
• Yazılı olarak sorduğunuz sorulara cevap vermiyor ve huzursuzlanmaya başlıyorsa karşınızdaki birey zihinsel yetersizliği veya otizm spektrum bozukluğu olan bir birey olabilir. Aşırı uyarılmasını engellemek için aranızdaki mesafeyi onu kolaylıkla görebilecek şekilde açarak rahatlamasına izin verin.
• Bazı otizmli bireyler konuşamamalarına rağmen görsel desteklerle iletişim kurabilirler. Bu durumda görsel uyaranlar kullanarak onunla iletişim kurmayı deneyebilirsiniz. Örneğin; anlatmak istediklerinizi jest ve işaretlerle ifade etmeyi deneyebilir ya da resim ve fotoğraf gibi basılı malzemeler kullanmayı düşünebilirsiniz. Yanınızda temel gıdaların (ekmek, su, şeker vb.) ve temel duyguların (örneğin acı, ağlama, korkma, şaşırma vb.) resimlerini içeren kartlar bulundurun. Bireye bu kartlardan hangisini isteğini sorun.
• Bireyi görevlilere teslim ederken, bireyi ilk gördüğünüz anda itibaren edindiğiniz bilgileri paylaşmayı unutmayın.

Doğru cevap C'dir çünkü madde IV'teki ifadenin doğrusu "Sizi duymuyormuş gibi davranırsa birkaç defa tekrar etmeyi deneyin ancak cevap verme konusunda üstelemeyin"dir.

Afet ve acil durum anlarında ampütasyon, omurilik zedelenmesi, beyin travması, kırık ve çıkıklar ile akıl ve ruh sağlığı ile ilgili sorunlar gibi durumlar özel gereksinimli hale gelmiş yeni grupların oluşmasına yol açmaktadır. Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Yüksek teknolojili cihazlar, düşük ve orta düzey teknolojilere kıyasla genellikle daha pahalı olan ve kullanımı için belirli bir düzeyde eğitim gerektiren, çoğunlukla bilgisayar destekli olarak sürdürülen cihazlardır. Yüksek teknolojili cihazlar pahalı olmalarına karşın, çoğunlukla birden fazla amaçla kullanılabilen işlevsel cihazlardır. Örneğin, tablet bilgisayar otizmli bir birey için hem alternatif iletişim aracı olarak hem de müzik veya video oynatıcı olarak kullanılabilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Konuşan Pusula: Görme yetersizliği olan birey gitmek istediği yöne doğru pusulayı tutar ve düğmesine basar; pusula, gidilecek yeri sözel olarak tarif eder ve bireyi yönlendirir. Bu cihazı arabalarda bulunan bir tür navigasyon cihazı olarak düşünebilirsiniz.

İşitme yetersizliğinin en önemli nedeni kalıtımsal nedenlerdir.  İşitme yetersizliğinin olası diğer nedenleri ise annenin geçirdiği virüs, bakteri ve zehirlenmeler, kızamıkçık, toksoplazma ve uçuk virüsünün neden olduğu enfeksiyonlar, bebeğin oksijensiz kalması, bebeklik ve çocukluktaki enfeksiyonlar, menenjit, kafaya alınan darbeler ve aşırı gürültülü ortamlarda bulunmadır. Kromozomal bozukluklar işitme yetersizliğinin nedenleri arasında yer almaz. Kromozomal bozukluklar zihinsel yetersizliğin olası nedenleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap C’dir.