Ünite 6: İstikamet ve Mesleğe Yaraşırlık

İstikamet

Bangalor Yargı Etiği İlkelerinde (BYDİ) İng. ‘integrity’ kelimesi ile ifade edilen, Tu¨rkc¸e c¸evirilerde ise ‘du¨ru¨stlu¨k’ kelimesi ile kars¸ılanan bu ilke ic¸in, biraz eskimis¸ olmakla birlikte ‘istikamet’ kelimesini tercih etmek daha uygun. I·stikamet, ‘mu¨staki^m’ olma, dosdogˆru olmayı kars¸ılar. I·lkenin biles¸enlerinden birisi olarak zikredilen I·ng. ‘honesty’, Tu¨rkc¸ede ‘du¨ru¨stlu¨k’ olarak kars¸ılanmakta ise de bu bagˆlamda ‘emin olma’, yani gu¨venilirlik anlamında kullanılır. Bu ha^liyle ha^kimin sadece yargısal go¨revlerini yerine getirirken degˆil aynı zamanda gu¨ndelik ilis¸kilerinde de her tu¨rlu¨ yalan, kandırma, aldatma, ikiyu¨zlu¨lu¨k gibi davranıs¸lardan uzak durmasını ifade eder.

İstikamet ve Toplumsal Değerler

Hakim, makul bir gözlemcinin kınamayacağı şekilde davranmalıdır. Ha^kimin hem yargısal is¸lemlerinde hem de o¨zel hayatında yu¨ksek bir standart u¨zerinde hareket etmesi beklenir. Gu¨ndelik hayatında ha^kimin bizzat kendisinin yaptıgˆı herhangi bir s¸eyi yargısal is¸lemlerinde kınamıs¸ olması, ikiyu¨zlu¨lu¨k veya ahlaki tutarsızlık suc¸lamasıyla kars¸ılas¸masına neden olur.

Mahkemede istikamet söz konusu olduğunda ha^kimin kabul go¨rmu¨s¸ teamu¨llerin o¨tesine gec¸erek durus¸ma sırasında beyan ettigˆi hususları yazıya gec¸irirken degˆis¸tirmemesi beklenir.

Ha^kim, meslegˆinin dogˆası ve geregˆi olarak hukuka uymak durumundadır. Hukuka uymayan ha^kim, kendi makamının ve bir bu¨tu¨n olarak yargı kurumunun varlık sebebine saldırmıs¸ olur. Ancak hukuka riayet, hukuk kurallarının lafzına sıkı sıkıya riayet degˆildir. Temel hak ve o¨zgu¨rlu¨kleri esaslı bir s¸ekilde ihlal eden kuralların en azından yumus¸atılarak uygulanması s¸eklinde hukuka riayet edilmemesi, yargının etik ilkeleriyle uyumsuz go¨ru¨lmez. Hatta belki bu tu¨r durumlarda en iyisi ha^kimin istifa etmesidir. Bazılarının ‘hafif ’ go¨rdu¨gˆu¨ hukuk ihlalleri, kamuoyunda c¸ok agˆır ihlaller olarak go¨ru¨lebilir.

İstikametin Gösterilmesi

Ha^kimin hal ve davranıs¸ tarzı, insanların, yargının mu¨staki^m oldugˆu yo¨nu¨ndeki inancını kuvvetlendirici nitelikte olmalıdır: Adaletin gerc¸ek anlamda sagˆlanması kadar gerc¸ekles¸tirildigˆinin go¨sterilebilmesi de o¨nemlidir.

Yargıya gu¨ven duyulması ic¸in yargı mensuplarının yetkin ve titiz olmaları yeterli degˆildir; bo¨yle bir gu¨venin sagˆlanması ic¸in dosdogˆru olmaları ve ahlaken kusursuz olmaları gerekir. I·yi bir ha^kim olmak, aynı zamanda, her ne kadar farklı toplumlarda farklı o¨lc¸u¨tler ve telakkiler bulunsa da iyi bir insan olmayı da gerektirir.

Ha^kim, daha o¨nce de belirtildigˆi gibi, hukuki meselelerde yetkinlik ve du¨zgu¨n karar vermeye o¨zen go¨stermekle kalmamalı, makul go¨zlemcilerin bakıs¸ında da dosdogˆru davrandıgˆının go¨ru¨lebilmesini sagˆlamalı, onları s¸u¨phelendirecek herhangi bir durumun ortaya c¸ıkmasına fırsat vermemelidir.

Mesleğe Yaraşırlık

Meslegˆe yaras¸ırlık ve meslegˆe yaras¸ırlıgˆın go¨ru¨ntu¨ olarak ortaya konulus¸u, bir ha^kimin tu¨m faaliyetlerini icrasında esaslı bir unsurdur.

Gerek o¨zel yas¸amında gerekse mesleki faaliyetlerinde ha^kim, meslegˆine yaras¸ır s¸ekilde davranmalıdır. Meslegˆe yaras¸ırlıgˆın en o¨nemli o¨lc¸u¨tlerinden veya unsurlarından birisi, ha^kimin davranıs¸larına s¸ahit olanların da meslegˆe yaras¸ırlıgˆına dair olumlu go¨ru¨s¸te bulunmasıdır. Bakmakta oldugˆu davanın tara arından birisiyle o¨zel olarak go¨ru¨s¸en ha^kim, bu konus¸manın konusu ve sonuc¸ları davayla tu¨mden ilgisiz bile olsa dıs¸ardan bakanların degˆerlendirmesini dikkate almak durumundadır. Yine herhangi bir hediye alan yahut herhangi bir davete icabet eden ha^kim, bu durumun bas¸kaları tarafından nasıl degˆerlendirilebilecegˆini o¨nemsemek zorundadır.

Ha^kim, meslegˆe yaras¸mayan ve meslegˆe yaras¸mayan go¨ru¨ntu¨su¨ veren her tu¨rlu¨ eylemden kac¸ınmalıdır. Ha^kim, kendisinden avantaj elde edebilecegˆi du¨s¸u¨ncesi yaratacak kis¸ilerle bir arada olmaktan ve go¨ru¨nmekten kac¸ınmalıdır. I·s¸ adamları, avukatlar, emniyet mensupları gibi kis¸ilerle yemekte go¨ru¨lmek, piknigˆe katılmak, ava c¸ıkmak; ha^kim bu bulus¸malardan hic¸bir menfaat elde etmiyor bile olsa s¸ahitler ac¸ısından s¸u¨phe yaratacaktır.

Kamunun daima dikkatini yo¨nelttigˆi bir o¨zne olarak ha^kim, normal bir vatandas¸ tarafından sıkıntı verici olarak go¨ru¨lebilecek kis¸isel sınırlamaları kabullenmeli ve bunlara isteyerek ve o¨zgu¨rce uymalıdır. Ha^kim, o¨zellikle yargı meslegˆinin onuruyla uyumlu bir tarzda davranmalıdır, çünkü diğer kamu görevlilerinin yapmasında herhangi bir sakınca olmayan faaliyetler, hakimler açısından sakıncalı olabilir.

Ha^kim, kendi mahkemesinde hukuk meslegˆini icra eden kimselerle olan bireysel ilis¸kilerinde, objektif olarak bakıldıgˆında tarafgirlik veya bir tarafa meyletme s¸u¨phe veya go¨ru¨ntu¨su¨ dogˆuracak durumlardan kac¸ınmalıdır.

Bir ha^kimin mahkemesinde sıklıkla vekillik yapan bir avukatla sıkı bir mahkeme dıs¸ı ilis¸kisinin olması tehlikeye davetiye c¸ıkarır ve dengelenmeye muhtac¸tır. Bu dengenin bir tarafında ha^kimin sosyal ve yargı dıs¸ı ilis¸kiler kurmasının engellenmesi digˆer tarafında ise ha^kimin arkadas¸ı olan avukatın lehine karar verme olasılıgˆının giderilmesi bulunur. Ha^kimin nihai hakem olarak davada karar veren kis¸i oldugˆunun bilincinde olması ve avukatla ilis¸kisinde de bunu daima belli etmesi gerekir. Bu c¸izginin c¸izilebildigˆi bir durumda ha^kim tarafsız bir karar verebilecektir. Avukat ve ha^kim arasındaki ilis¸kinin mahiyetini bilen makul bir go¨zlemcinin davadan c¸ıkan sonuca verebilecegˆi anlam dikkate alınmalı ve ha^kim bu davada gerc¸ekten tarafsız bir s¸ekilde karar verip vermedigˆini sorgulamalıdır. Bu konuda alınabilecek bir o¨nlem, ha^kimin dava su¨resince avukat arkadas¸ıyla daha az bir araya gelmesi olabilir. Hukukc¸uları bir araya getiren c¸es¸itli toplantılara katılmak bu ilkenin ihlali olarak go¨ru¨lemez. Yeni sec¸ilen baro bas¸kanının avukatlara ve yargı mensuplarına verdigˆi kokteyl, o¨zel bir gu¨n vesilesiyle avukatların ve Ha^kimlerin katıldıgˆı bir toplantı gibi durumlar, davalar hakkında konus¸ulmamak kaydıyla tarafsızlıgˆı zedelemez.

Ha^kim, ika^metgahının, hukuk meslegˆini icra eden birisi tarafından mu¨s¸terilerini veya bu kis¸inin digˆer meslektas¸larını kabul yeri olarak kullanılmasına izin vermemelidir.

Ha^kimin evi veya o¨zel c¸alıs¸ma ofisi, bir bas¸ka hukukc¸u tarafından c¸alıs¸ma yeri olarak kullanılamaz. Ha^kimin es¸inin veya birlikte kaldıgˆı aile u¨yesinin avukatlık yapması durumunda, mu¨s¸terilerle muhatap olmamak ic¸in meka^nın kullanımında mimari du¨zenlemeler yapılmalı, ortak telefon kullanılmamalıdır.

Ha^kim, aile u¨yelerinden birisinin taraflardan birini (avukat olarak) temsil ettigˆi veya (temsilci/ avukat sıfatıyla) herhangi bir s¸ekilde ilis¸kili oldugˆu davalara bakmamalıdır.

Ha^kimin, nis¸anlısı da da^hil olmak u¨zere aile u¨yelerinden birinin vekil/temsilci/avukat olarak katıldıgˆı bir davaya bakması meslek etigˆi ac¸ısından uygun degˆildir.

Ha^kim, digˆer vatandas¸lar gibi, ifade, inanc¸ ve dernek kurma ve toplanma o¨zgu¨rlu¨gˆu¨ne sahiptir, ancak bu hakların kullanılmasında, yargı meslegˆinin onurunu, yargının bagˆımsızlıgˆını ve tarafsızlıgˆını koruyacak s¸ekilde davranmalıdır.

Ha^kim olarak atanan kis¸i bu¨tu¨n vatandas¸lar gibi ifade, inanc¸, o¨rgu¨tlenme ve toplanma hak ve o¨zgu¨rlu¨klerine sahiptir. Kis¸inin ha^kim olarak atanmasıyla birlikte gec¸mis¸teki siyasal du¨s¸u¨ncelerini bir kenara bırakması yahut artık siyasetle ilgilenmemesi istenemez. Bununla birlikte yargısal bagˆımsızlıgˆın ve tarafsızlıgˆın da bir s¸ekilde su¨rdu¨ru¨lmesi gerekmektedir.

Ha^kim, kamudaki tarafsızlık algısının yıpranmaması ic¸in, kamusal tartıs¸malara girmemelidir. Siyaset arenasına giren ve kamusal tartıs¸malara katılan, tartıs¸malı meselelerde go¨ru¨s¸ beyan eden, toplumdaki kamusal figu¨rlerle mu¨nakas¸a ve polemik ic¸erisine giren, hu¨ku^meti kamuya ac¸ık bir s¸ekilde alenen eles¸tiren ha^kimin tarafsız, pes¸in hu¨ku¨msu¨z, o¨nyargısız, ac¸ık fikirli oldugˆuna yo¨nelik ciddi eles¸tiriler gelecektir.

Ha^kimlerin eles¸tirilmesi mes¸rudur. Agˆır eles¸tiriler so¨z konusu oldugˆu takdirde bile, ha^kimlik meslegˆi bu eles¸tirileri olgunlukla ve su¨ku^netle kars¸ılamayı gerektirir.

Ha^kimin beyanı hu¨ku^met aleyhine veya lehine lobi faaliyeti olarak anlas¸ılmamalı, ha^kim gelecekte o¨nu¨ne gelecek davada nasıl karar verecegˆine ilis¸kin bir s¸ey so¨ylememelidir.

Ha^kimlerin egˆitim amac¸lı, hukukla ilgili konus¸malar yapmaları yahut hukuki du¨zenlemelerin ac¸ıkları veya zayıflıkları ile ilgili tespitlerde bulunmaları mu¨mku¨ndu¨r. Ha^kimlerin yasa tasarıları hakkındaki go¨ru¨s¸leri de bazı durumlarda yasama su¨recinde faydalı olabilir ancak bu durumda ha^kimin resmi^ olmayan bir yorum ortaya koymamıs¸ olması veya anayasaya uygunlukla ilgili tartıs¸malı meselelerde go¨ru¨s¸ bildirmemis¸ olması gerekir.

C¸evreci duyarlılıklar, savas¸ kars¸ıtlıgˆı gibi meselelerde imza kampanyasına destek vermek, barıs¸c¸ıl ve hukuka uygun toplantılara katılmak ha^kimin ifade o¨zgu¨rlu¨gˆu¨nu¨ kullanma bic¸imi olarak go¨ru¨lmelidir. Bununla birlikte olayla ilgili muhtemel bir davaya bakma durumu so¨z konusu ise bu durum tarafsızlıgˆı zedeleyecegˆinden, ha^kim bu tip eylemlerden de kac¸ınmalıdır.

Ha^kim, s¸ahsına ait olan ve kendi yo¨netimine bırakılan finansal gelirlerin bilgisine sahip olmalı ve aile u¨yelerinin finansal gelirlerinin kendisine bildirilmesi ic¸in makul bir c¸aba sarf etmelidir.

Ha^kim hem bizatihi hem aile u¨yelerinin kendi mu¨lkiyetinde ve bir s¸ekilde yo¨netiminde (vasilik, kayyımlık, yeddi eminlik vs.) olan finansal gelirlerin ayrıntılı bilgisine sahip olmalıdır. Zira bakmakta oldugˆu davada verecegˆi karar kendisinin, aile u¨yelerinin yahut ilis¸kili oldugˆu finansal gelirlerin digˆer tara arın c¸ıkarlarını etkilemesi durumunda davadan c¸ekilmek zorundadır.

Ha^kim; ailesinin, sosyal veya digˆer ilis¸kilerinin, kendi mesleki^ davranıs¸larını veya verecegˆi yargısal kararı etkilemesine izin vermemelidir.

Ha^kimin sıklıkla bir arada bulundugˆu, ortak ilgi alanları c¸erc¸evesinde kars¸ılıklı sohbet ettigˆi, gu¨ven ilis¸kisi kurdugˆu ailesi, dostları ve meslektas¸ları, ha^kimin yargısal faaliyetlerini usulsu¨z bir s¸ekilde etkilemeye veya bo¨yle bir go¨ru¨ntu¨ yaratmaya adaydır.

Meslegˆin I·tibarını Suistimal

BYDI· 4.9’a go¨re;

Ha^kim, ha^kimlik meslegˆinin itibarını; kendisine, aile u¨yelerinden birisine veya herhangi bir kimseye o¨zel c¸ıkar sagˆlayacak s¸ekilde ne kendisi kullanmalı ne de bas¸ka birisine kullandırtmalıdır. Ha^kim, yargı go¨revinin yerine getirilmesinde, herhangi bir kimsenin kendisini etkileyebilecegˆi izlenimine ne kendisi yol ac¸malıdır, ne de bas¸kalarının bo¨yle bir izlenime yol ac¸malarına mu¨saade etmelidir.

Ha^kim, toplumda kendisinden c¸ekinilen, saygı duyulan ve saygı go¨sterilen, itibar sahibi bir kis¸idir. Ancak bunun sonucu olarak da hem mahkemede hem de mahkeme dıs¸ında abartılı hu¨rmete, gereksiz iltifatlara maruz kalır ve dalkavuk veya yaltakc¸ı denilen kis¸ilerle daha c¸ok muhatap olur.

Hakim konumunun gündelik hayatta kendisine avantaj sağlamasını bekleyemez.

Mesleğin İcrası Sırasında elde Edilen Bilgiler

Ha^kim tarafından, ha^kimlik meslegˆinin icrası sırasında elde edilen sır niteligˆindeki bilgiler, ha^kimin yargısal go¨reviyle ilgili olmayan digˆer amac¸lar ic¸in ha^kim tarafından kullanılamaz ve ifs¸a edilemez.

Ha^kim bakmakta oldugˆu bir dava sırasında, kamuya ac¸ık ha^le getirilmemesi hukuken de kabul edilmis¸ bazı gizli bilgilere vakıf olabilir. Bu bilgilerin kis¸isel bir c¸ıkar yahut bas¸ka bir amac¸la ifs¸a edilmemesi gerekir. Bu ilke o¨zellikle ticari davalar da elde edilen ticari sırlarla ilgilidir.

Ha^kimlik Meslegˆiyle Bagˆdas¸an Eylemler

Ha^kim elbette sadece ha^kim degˆildir. Hatta ha^kimin konumu ve deneyimi itibariyle toplumsal faydayı ortaya c¸ıkaracak bas¸ka eylemlerde bulunması beklenir.

Hukuk, hukuk sistemi, adalet tes¸kilatı idaresi veya bunlarla ilgili digˆer konularda yazı yazabilir, konferans verebilir, ders verebilir ve bu konularla ilgili etkinliklere katılabilir.

Hukuk, hukuk sistemi, adalet tes¸kilatı veya bunlarla ilgili digˆer konularla ilgili resmi bir organın yu¨ru¨ttu¨gˆu¨ sorus¸turmaya yahut komite toplantısına aleni bir s¸ekilde dinlenilmek u¨zere katılabilir.

U¨ye olması halinde, bu u¨yelik bir ha^kimin bagˆımsızlıgˆı ve tarafsızlıgˆı ilkesine halel getirmeyecekse, resmi bir organın veya bas¸ka bir idari komisyonun, komitenin veya danıs¸ma kurulunun u¨yesi olarak hizmet verebilir.

Ha^kimlerin mevzuata ve hukuk ilkelerine vakıf olmaları, hu¨ku¨m verme deneyimleri, delilleri aras¸tırma ve inceleme becerileri nedeniyle, devletin farklı kurumlarınca kurulan bazı organlarda yer almaları hem arzu edilir bir durum olabilir hem de bu organların is¸levleri ac¸ısından faydalı olabilir. Ancak devletin yargı organı dıs¸ındaki bir kurumunda go¨rev alınmıs¸ olması, kuvvetler ayrılıgˆı ilkesiyle ve yargı bagˆımsızlıgˆıyla c¸elis¸ebilir. Farklı hukuk sistemleri Ha^kimlerin yapacakları bu tip go¨revler ic¸in farklı usuller belirlemis¸tir.

Dogˆallıkla ulusal mevzuata aykırı olmamak ve as¸agˆıdaki hususları daima akılda tutmak kaydıyla bo¨yle bir go¨revin u¨stlenilmesi mu¨mku¨ndu¨r:

1) Ha^kimin mes¸ru is¸levi ha^kimliktir. Ha^kimin sahip oldugˆu mesleki deneyim ve birikim, istisnai bir egˆitim ve su¨reci gerektirir. Ha^kimlikten c¸ok daha du¨s¸u¨k sayılabilecek bir mevki ic¸in, ha^lihazırdaki ha^kimler dıs¸ında ehil kis¸iler bulmak mu¨mku¨ndu¨r.

2) I·darenin olus¸turdugˆu bir sorus¸turma komisyonunun bulguları nihayetinde mahkemede sonuc¸lanacak bir su¨recin ilk adımıdır. Yahut bir aras¸tırma komisyonu, genellikle, kamuda bu¨yu¨k tartıs¸ma yaratacak konularla ilgilenir. Bir ha^kimin bo¨yle bir komisyonda go¨rev alması, asıl go¨revin ifasını etkileyebilir.

Ha^kimlik makamının onurunu zedelememesi ve yargısal go¨revlerin yerine getirilmesine engel olmaması kos¸uluyla, digˆer etkinliklere katılabilir.

Ha^kim sadece faaliyet anlamında degˆil, kurumsal organlarda bulunmak anlamında da hukuk dıs¸ı faaliyetlerde bulunabilir. Elbette kanunların izin verdigˆi o¨lc¸u¨de yardım kurulus¸larının, u¨niversite veya digˆer okulların, dini^ o¨rgu¨tlerin, sosyal kulu¨plerin, spor kulu¨plerinin u¨yesi olabilir, organlarında go¨rev alabilir. Yine bu go¨revlerin uygun sayılabilmesi ic¸in s¸u hususlar dikkate alınmalıdır:

1) U¨yeligˆin veya organda temsilin siyasal mahiyette olmaması, yargıcı kamuoyunda meydana gelecek tartıs¸maların tarafı veya parc¸ası ha^line getirmemesi gerekir.

2) Ha^kimin zamanının bu¨yu¨k bir kısmını bu tarz faaliyetler is¸gal ediyor olmamalıdır.

3) Ha^kimin bu tarz kurulus¸ ve organlarda bulunus¸u bir hukuki danıs¸manlık statu¨su¨ kazanmamalıdır.

4) Kurulus¸a u¨yelik davetleri, egˆer zorlayıcı bir etkisi olacagˆı du¨s¸u¨nu¨lebilecek ise ha^kimin ismi kullanılarak yapılmamalıdır.

Ha^kimlik Dıs¸ı Hukuki Faaliyetler

BYDI· 4.12’ye go¨re;

Ha^kim, ha^kimlik makamında go¨revli iken hukuk pratigˆi yapamaz.

Hukuk pratigˆi, sadece mahkemelerde mu¨vekkil temsil edilmesi degˆildir. Bunun yanında hakemlik, tahkim kurulu u¨yeligˆi, hukuki danıs¸manlık yapmak; senet, s¸art, yo¨netmelik gibi kurum ve kurulus¸ların kurucu belgelerini veya o¨rgu¨tsel faaliyetleriyle ilgili kurallarını hazırlamak, s¸irketlerin veya vakıfların faaliyetleriyle ilgili hukuki doku¨manları hazırlamak da hukuk pratigˆi olarak go¨ru¨lu¨r. Ha^kimlerin bu tip faaliyetlerde yer almasına ilis¸kin c¸ok farklı ulusal du¨zenlemeler bulunmaktadır.

Meslek O¨rgu¨tlerine U¨yelik

BYDI· 4.13’e go¨re;

Ha^kim, ha^kimlerle ilgili derneklere katılabilir veya bo¨yle bir dernek kurabilir, ya da Ha^kimlerin c¸ıkarlarını temsil eden digˆer o¨rgu¨tlere katılabilir.

Ha^kimlik meslegˆine ilis¸kin etik ilkeler, Ha^kimlerin sendika veya dernek gibi meslek o¨rgu¨tlerine katılmasını o¨rgu¨tlenme o¨zgu¨rlu¨gˆu¨ kapsamında go¨ru¨r. Ancak grev hakkı konusunda getirilebilecek kısıtlamalar da mes¸rudur.

Ha^kime ve Yakınlarına Verilen Hediye ve Bagˆıs¸lar

BYDI· 4.14’e go¨re;

Ha^kim ve aile u¨yeleri; yargısal go¨revlerin yerine getirilmesiyle bagˆlantılı bir s¸ekilde, bir s¸eyin ha^kim tarafından yapılması, yapılmaması veya yapılmasına kayıtsız kalınması ile ilgili olarak herhangi bir hediye, kredi, teberru^ yahut lu¨tuf talebinde ne bulunabilir ne de kabul edebilir.

BYDI· 4.15’e go¨re ise;

Ha^kim mahkeme personeline veya nu¨fu^zu, idaresi ve yetkisi altındaki digˆer kis¸ilere, go¨revlerinin veya is¸levlerinin yerine getirilmesiyle bagˆlantılı bir s¸ekilde; bir s¸eyin yapılması, yapılmaması veya yapılmasına kayıtsız kalınması ile ilgili olarak herhangi bir hediye, kredi, teberru^ yahut lu¨tuf talebinde bulunmaları veya kabul etmelerine mahal veremez.

Bununla birlikte bazı hediye ve ilis¸kiler bu kapsamda degˆerlendirilmez:

• Olagˆan misafirperverlik ikramları,

• Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, cd veya buna ben er nitelikte olan hediyeler,

• Halka ac¸ık yarıs¸malarda, kampanyalarda veya etkinliklerde kazanılan o¨du¨l veya hediyeler,

• Herkese ac¸ık konferans, sempozyum, forum, panel, yemek, resepsiyon veya buna ben er etkinliklerde verilen hatıra niteligˆindeki hediyeler,

• Tanıtım amacına yo¨nelik, herkese dagˆıtılan ve sembolik degˆeri bulunan reklam ve el sanatları u¨ru¨nleri,

• Finans kurumlarından piyasa kos¸ullarına go¨re alınan krediler,

• Herkese ac¸ık ve kayırma yapılmaksızın verilmis¸ burslar,

• Salt hukukun, hukuk sisteminin ve adalet tes¸kilatı yo¨netiminin gelis¸tirilmesiyle ilgili toplantılar ic¸in yapılan seyahat ve konaklama masraflarının kars¸ılanması.

Umuma ac¸ıklama konusundaki yasal gerekler ve hukuk go¨zetilmek suretiyle ha^kim; tarafgirlik go¨ru¨ntu¨su¨ne yol ac¸mayacak veya yargısal go¨revlerin icrasında yargıcı etkilemek amacıyla verildigˆi izlenimi yaratmayacak hatıra ka^bilinden hediye, o¨du¨l veya benzeri s¸eyi alabilir.

Ha^kime ve ha^kimin aile u¨yelerine verilecek pahalı bir hediye, ha^kimin tarafsızlıgˆı ve ha^kim meslegˆinin onuru hakkında soru is¸aretleri dogˆurabilir. Bo¨yle bir hediye so¨z konusu oldugˆunda ha^kim hediyeyi nezaketle reddetmelidir.