Ünite 4: Bakım Planlaması

Bakım Planlaması Kavramı

Bakım Elemanlarının Düzeyler Bazında Yapması Gerekenler İçerisinde Bakım Planlamasının Yeri

1. Bireylerin sağlık gereksinimlerini karşılamak için bakımı üstlenme.
2. Muhtaç olan bireylerin sağlık amacıyla bakım faaliyetlerini üstlenme.
3. Sağlık amacıyla bakım planlama, uygulama ve değerlendirme.
4. Sağlık ve sosyal gereksinimler için bakım planlama, uygulama ve değerlendirme.

İnsanların ve bakıma muhtaç olanların sağlık ve sosyal gereksinimlerinin karşılanabilmesi bakımın etkin bir şekilde planlanmasına bağlıdır. Bakım planlaması şu hususları içerir :Bireylerin ve tüm ilgili kişilerin fikirleri ve bakış açılarının yer aldığı hikayeler, gereksinim alanlarının gözden geçirilmesi, bilginin araştırılıp tartışılması, amaçların düzenlenmesi, aksiyon planlaması, risk yönetimi.

Bakım Planlamasının Aşamaları

Bakım planlaması yapılırken ilk olarak ülkenin sağlık durumu analiz edilir (nüfus, doğum, ölüm oranları). İkinci olarak amaç ve hedefler oluşturulur. Üçüncü olarak kaynakların değerlendirilmesine geçilir (işgücü, finansman, araç ve gereç, bilgi ve beceri düzeyi). Son aşama ise programlama ve uygulamadır. Burada sorumluluklar belirlenir ve görevlendirme yapılır.

Bakım Planı Kavramı

Bakım planı kavramı için çeşitli tanımlar vardır. Bunlar ihtiyaçların, uygulamaların ve sorumlulukların kaydı, risk yönetimi aracıdır. Ülkemizde bakım hizmetlerinde kalitenin arttırılması amacıyla bakım planlamasından yararlanılır. Bakım planlaması şu hususları içerir: Amaçlar; neden bunu yapıyoruz ? Neleri elde etmeyi planlıyoruz? Aksiyonlar bunu nasıl yapacağız, kim yapacak, nerelerde yapılacak, ne zaman ve kim tarafından yapılacak?

Bakım Planının İçerisinde Yeralması Gereken Diğer Hususlar: Bireyin rolünü içermeli, güçlerine odaklanmalı, cinsel kimlik ve rol gibi geçmişini yansıtmalı, yaşamına dair ilgili özelliklerini içermeli, kriz dönemlerini içermeli sonradan gözden geçirme tarihini içermeli, transfer ayrıntılarını yansıtmalı, karşılanmayan gereksinimleri tanımlanmalı.

Bakım Planının Hazırlanması

İlk olarak bakım planının boyutu ve derecesi belirlenir. Bakıma muhtaç olan kişinin özgeçmişi ve durumu belirlenir. İkinci aşamada bakım planının yapılması yer alır.

Bakım Planı Hazırlama aşamaları : Bilgi edinme süreci, bakım teşhislerinin konulması, bakım hizmetlerinin etkinliğinin değerlendirilmesi ve revizyonu, bakım programının belirlenmesi ve uygulanması, bakım hizmetlerinin etkinliğinin değerlendirilmesi ve revizyonu. Kişilik özellikleri, deneyimleri ve kişilik yapısının belirlenmesi kapsamında bakıma muhtaç birey hakkında elde edilmesi gereken bilgiler şunlardır :Aile içindeki yeri, rolü ve önemi, sosyal çevresi, hobileri ve yetenekleri, mutlu olayları, başarı ve başarısızlıkları, bakıma muhtaç olmanın üzerindeki etkileri, mutlu ve huzurlu yapan faktörler, yaşamını bağımsız olarak sürdürebilme olasılığı. Bakıma muhtaç bireylerin bağımlılık dereceleri farklıdır.

1. Bağımsız birey : Temel gereksinimlerini karşılayabilen ve bakım elemanına sürekli ihtiyaç duymayan yaşlı ve hastalardır.
2. Sınırlı bağımsız birey : Bir ve birkaç engel nedeniyle sınırlı şekilde kendine yetebilen, yardımcı araç ve gerece ihtiyaç duyan yaşlı ve hastalardır.
3. Kısmen bağımsız birey : Kendi kendine yeterli olması hiçbir zaman mümkün olmayan, bazı fiilleri kısmen yapabilen ve bunun içinde destek bekleyen, bakım elemanlarına ihtiyaç duyan yaşlı ve hastalardır.
4. Bütünüyle bağımlı birey : Kendi kendine yeterli olmayan, gerekli fiilleri yapamayan, mutlak suretle bakıma muhtaç olan, bakım elemanına her zaman ihtiyaç duyan yaşlı, engelli ve hastalardır.

Bakıma muhtaç olan bireylerin potansiyelleri :

İç potansiyel : Azim, gayret, inanç, sabır ve dayanıklılık gibi bireyin içsel güç kaynaklarıdır.

Dış potansiyel : Bakıcı, aile bireyleri, ev düzeni ve mimari gibi bakıma muhtaç olan kişinin çevreden sağlanan her türlü insani, maddi ve teknik desteklerdir.

Fiziki potansiyel : Bireyin mevcut bedensel gücüdür.

Bakım teşhislerinin konulması :Bakım sorununun tahlilidir. Tahlil ile bakıma muhtaç kişi hakkında elde edilen bilgiler teşhisin temelini oluşturur. Kalite ve etkinlik açısından bakım hizmetlerinin süreçlere, süreçlerinde teşhislere göre belirlenmesi zorunludur.

Bakım teşhisinin unsurları şunlardır: Bireyin bedeni, psiko-sosyal durumu ile ilgili veri tabanı oluşturulması, bilgilerin değerlendirilmesi, bireyin olumlu veya olumsuz yönleriyle teşhislerinin konulması, teşhislerin doğruluğunun bireye teyit ettirilmesi.

Bakım Hedeflerinin Belirlenmesi : Bakım elemanının bakım hedeflerini belirlerken dikkat etmesi gereken hususlar; katılımcı, görüş alışverişi yapan, hedeflerini belirleyen, hedeflerini somut biçimde ifade edip kayda geçen, gerçekleştirilebilir gelişimleri hedeflerine alan, muhtaç kişilerin tutum ve davranışlarının gelişimi ve değişimini ifade eden bireylerde oluşan değişimi zaman sürecinde net olarak açıklayan, hedeflerin tespitinde mesafe ayırımı yapan, hedefleri belirli dönemlerde gözden geçiren.

Bakım Programlarının Belirlenmesi ve Uygulanması

Bakım programı planlanırken saptanması gereken hususlar; yapılacak işin tanımı, ne zaman yapılacağı, nasıl yapılacağı, nerede yapılacağı, hangi aralıklarla yapılacağı, ne kadar süreye ihtiyaç olduğu.

Bakım Planının Yazılması

Plan yapılırken dikkat edilmesi gereken konular şunlardır; Bakım planı hazırlayan kişi doğal bir dil kullanmalı, ilgili kişilerin plan üzerinde uzlaşması sağlanmalı, imzalama fırsatı sunmalı, planı uygun ve rahat olduğu durumda üretmeli ve esnek davranmalı.

Bakım Planlaması Sürecinde Kullanılan Formlar

İlk değerlendirme formu, kişisel değerlendirme formu, risk değerlendirme formu, bakım planı formu ve kayıt formu.