Ünite 4: Bakım Planlaması

Bakım Planlaması Kavramı

Planlama, yöneticilerin örgütsel hedefleri belirlediği, bu hedeflere ulaşmak üzere atılacak adımları tanımladığı, belirlenen faaliyetleri yerine getirmek üzere belli kişilere veya birimlere sorumluluk verdiği, hedeflerle elde edilen sonuçları kıyaslayarak örgütsel başarıyı ölçtüğü ve düzenli olarak işletme planlarını gözden geçirdiği biçimsel bir süreç olarak tanımlanabilir. Bakım planlaması ise hedefleri gerçekleştirmek için görevleri ve programları özetleyen, geliştirme stratejilerinin ve hedeflerin belirlendiği süreçtir. Bakım planlaması şu hususları içerir:

• Bireylerin/çocukların, ailenin/bakıcının ve profesyonellerin görüşlerini içeren tüm ilgililerin kirleri ve bakış açılarının yer aldığı toplama ve paylaşma hikâyelerini
• Gereksinim alanlarının sistematik bir şekilde gözden geçirilmesini
• Nelerin önemli olduğunu anlamaya yardımcı olacak bilginin araştırılıp tartışılmasını
• Nelerin yapılacağını, sorumlunun kim olacağını ve sürecin ne zaman gözden geçirileceğini içeren aksiyon planlamasını
• Bakımın olabildiğince güvenli bir şekilde nasıl sunulması gerektiğine yönelik risk yönetimi
• Nelerin elde edilmek istendiğine yönelik amaçların düzenlenmesini
• Neyin elde edilmek istendiğine yönelik amaçların düzenlenmesini

Bakım Planlamasının Aşamaları

Bakım planlaması yapılırken ilk aşamada ülkenin sağlık durumu analiz edilir. Bakım planlamasının ikinci aşamasında amaçlar ve hedefler oluşturulur. Bakım planlamasının üçüncü aşaması, kaynakların değerlendirilmesidir. Bakım planlaması yapılırken kaynaklar değerlendirildikten sonra öncelikler belirlenerek planın hazırlanması aşamasına geçilir. Bakım planlamasının altıncı aşaması programlama ve uygulamadır. İzleme aşamasında bakım gereksinimlerinin karşılanmasına yönelik yapılan organizasyon ve proje faaliyetleri hakkında raporlama, kayıt ve gözlem yapılır. Değerlendirme aşamasında ise bakım gereksinimlerinin karşılanmasına ilişkin sonuçların kalitesi, amaç ve hedeflerin yerine getirilme derecesi ölçülür.

Bakım Planı Kavramı

Bakım planı;

• İhtiyaçların, uygulamaların ve sorumlulukların kaydıdır.
• Risk yönetimi aracıdır.
• Kriz anında, çalışanlar kadar aileler, bakım elemanları, hizmet alanlar/hastalar tarafından da anlaşılıp kullanılan bir plandır.
• İnsanların sahip olduklarını hissettikleri bir şeydir.
• Eksiksiz ve tam bir ihtiyaç değerlendirmesine dayanır.
• Multi-profesyonel, kurumlar arası çabadır.
• Bakım koordinatörü gibi en uygun kişi tarafından koordine edilir.
• En uygun ortam ve oturumda üretilir.
• Planın parçası olan kişilerle etkin ve etkili biçimde paylaşılır.
• Bakım sağlanacak kişinin sağlık ve sosyal ihtiyaçlarının müzakere edildiği yazılı ve kayıtlı aksiyon planıdır.

Bakım planının ne olduğu kadar ne olmadığına da vurgu yapmak gerekir. Bu bağlamda bakım planının bürokratik bir egzersiz, istekler listesi ve zaman israfı olmadığının bilinmesi gerekir. Tüm hizmet kullanıcıları için bakım planları şu hususları içerir:

• Amaçlar: Neden bunu yapıyoruz?
• Sonuçlar/Çıktılar: Neleri elde etmeyi planlıyoruz?
• Aksiyonlar/Eylemler: Bunu nasıl yapacağız?
• Sorumluluklar: Bunu kim yapacak?
• Yerler ve Zamanlar: Nerelerde yapılacak?
• Zaman Çizelgesi: Ne zaman ve kim tarafından yapılacak?
• Dikkate Alınacak Diğer Gereksinimler: Irk ve kültür, ekonomik dezavantaj, toplumsal cinsiyet, yaş, din-inanış, engellilik ve cinsiyet vb. dikkate alınması gereken diğer etmenler belirlenir.

Bakım planın içeriğinde yer alması gereken diğer hususlar ise şunlardır:

• Bireyin rolünü içermeli
• Bireyin güçlerine odaklanmalı
• Bireyin cinsiyet, cinsel kimlik ve cinsiyet rolleri kadar kültürel ve etnik geçmişlerini de yansıtmalı
• Bireyin yaşamına dair, tüm ilgili özelliklerin eylem ve çıktılarını içermeli
• Beklenmedik olay ve kriz düzenlemelerini içermeli
• Bir yıllık dönem içerisindeki sonraki gözden geçirme tarihini içermeli
• Uygun olduğu takdirde transfer ayrıntılarını yansıtmalı
• Karşılanmayan gereksinimleri tanımlamalı

Bakım Planının Hazırlanması

Bakım planı yapmak için öncelikle bakım sürecinin ilk aşaması olarak ifade edilen bakım ihtiyacının boyutu ve derecesinin belirlenmesi gerekir. Bu bağlamda yapılması gereken ilk şey, bakıma muhtaç bireyin öz geçmişi ve durumu hakkında bilgi edinmektir. Bu işlemler yapıldıktan sonra bakım sürecinin ikinci aşaması olan “bakım planının yapılması” aşamasına geçilir. Hazırlanan bakım planına göre bakım hizmetleri uygulanır ve değerlendirilir. Bakım planının hazırlanması aşamalı bir süreçtir. Bu süreçte izlenilmesi gereken aşamalar şu şekilde sıralanarak açıklanabilir:

• Bilgi Edinme Süreci
• Bakım Teşhislerinin Konulması
• Bakım Hizmetlerinin Etkinliğinin Değerlendirilmesi ve Bakım Planının Revizyonu
• Bakım Programının Belirlenmesi ve Uygulanması
• Bakım Hizmetlerinin Etkinliğinin Değerlendirilmesi ve Bakım Planının Revizyonu

Bakım Planının Yazılması

Bütün ilgili bireylerin ve özellikle bakım planını hazırlayan kişinin aidiyet duygusu taşıması planın gerçeğe dönüştürülmesinde hayati öneme sahiptir. Bakım planı çok özel, ölçülebilen, erişilebilir, gerçekçi ve zamanında akıllı bir yaklaşım kullanarak tasarlanır. Bunun sağlanması için bakım planını yazarken şu hususlara dikkat edilmesi gerekir:

• Bakım planını hazırlayan kişi kendi kelimeleri ve cümlelerini kullanmakla birlikte jargon ve kısaltmalardan arındırılmış tanıdık ve doğal bir dil kullanmaya dikkat etmeli
• Bakım planının hizmet alan kişinin yararı için var olduğunu anlayarak ve “uygun” hizmetler etrafında değil de bakım alacak bireylerin etrafında şekillendirerek hazırlanmalı
• Bakım planını hazırlarken ilgili kişilerin bakım planında olabildiğince uzlaşmasını sağlamalı
• Bakım planını hazırlarken ilgili kişilerin bakım planında olabildiğince uzlaşmasını sağlamalı
• Bakım planını ilgili kişilere imzalama fırsatı sunacak şekilde düzenlemeli
• Bakım planını bireylerin uygun ve rahat olduğu bir durumdayken üretmeli Bakım planını hazırlarken hizmet kullanıcılarının katılımının sağlanması yaklaşımından hareketle esnek davranmalı

Bakım Planlanması Sürecinde Kullanılan Formlar

Bakım planlaması sürecinde en az beş ayrı formdan yararlanılır. Bu belgeler şunlardır:

1. İlk değerlendirme formu: Bu form; bireyin iletişim bilgileri, akrabaları ve doktoru, bilinen herhangi bir alerjisi/komplikasyonu olup olmadığı ve alınan ilaçlar gibi temel bilgileri toplamak için kullanılır.
2. Kişisel değerlendirme formu: Kişisel değerlendirme formu, bireyin gereksinimleri ile ilgili daha ayrıntılı bilgi elde etmek için kullanılır. Bu form aynı zamanda bio-psikososyal ya da bütüncül değerlendirme formu olarak da adlandırılır.
3. Risk değerlendirme formu: Risk değerlendirme formu, gereksinim tanımlama ve risk öncelemesi için kullanılır.
4. Bakım planı formu: Bakım planı formu; gereksinimleri özetleyen, plan ve amaçları tanımlayıp gereksinimleri gösteren ve bütün bir süreci değerlendirmek için kullanılan, amaçlara ulaşmak için bazı eylemleri yorumlayan bir formdur
5. Kayıt formu: Kayıt formu, bakım planı ve değerlendirme basamağına kanıt olacak aktivitelerin doküman hâline getirildiği bir formdur.