Ünite 2: Bankalarda Kredi Yönetimi ve Kredilendirmenin Organizasyonel Yapısı

Kredi Politikası

Bankalarda kredilendirme süreci, kredilendirilme istenen müşterinin müşteri kredi talebi ve ön görüşme veya banka tarafından müşterinin tespiti ile başlayan ilişkinin, kredi değerliliğinin ölçülmesinin (derecelendirme, mali tabloların analizi ve istihbarat vb.), kredi tahsisi, teminatların oluşturulması, kredi kullandırma ve devamında kredinin ana parası ile tüm faiz, komisyon ve varsa diğer masraflarının ödenmesi sonrasında teminatların serbest bırakılması ve ilişkinin tasfiye edilmesi ile sona eren bir zaman dilimini ve zaman dilimi içinde yapılan tüm işlemleri tanımlamaktadır.

Kredi onay süreci ve kullandırılması olayında iki sistem söz konusudur. Bu makam Bölge Müdürlüğü ya da Genel Müdürlük olabilir. Birinde merkezilik vardır ve kredi yöneticisi krediyi hazırlayıp onay yetkisine sahip makama sunar. İkinci sistemde ise olay şube yetkisinde, şube içinde hal edilir.

Kredinin tahsisi ile geri dönüşü arasındaki sürede kredi izlemeden sorumlu yönetici, müşteriyi izlemek ve kredi ilişkilerini gözden geçirmek durumundadır. Lehine kredi tesis edilen bütün gerçek ve tüzel kişilerden, kredi kullandırımından önce ve tüm kredilerini kapsayacak şekilde alınan imzalı belgelere “Genel Kredi Sözleşmesi” veya “Taahhütnamesi” adı verilir.

Kredilerin izlemeden sorumlu yönetici, kredinin tahsisi ile geri dönüşü arasındaki sürede müşteriyi izlemek ve kredi ilişkilerini gözden geçirmek durumundadır.

Kredi kullandırılırken bazı ilkeler benimsenmektedir. Bunlar; Güvenlik (Emniyet) İlkesi, Seyyaliyet (Alışkanlık İlkesi), Verimlilik İlkesi, Dağılımın Uygunluk İlkesi, Temdit-i Tecdit (uzatma-yenileme yapılmaması) İlkesi, Teminatlı kredilerde teminat almadan riske girmeme ilkesi, Yan risklerden kaçınma ilkesi, Firmanın bilançosunun kaldırabileceğinden daha fazla riske girmeme ilkesi şeklinde özetlenebilir.

Kredi Sürecinde Başvuru ve Ön Değerlendirme

Kredilendirme sürecinin başlangıcında müşteri kredi talebinde bulunur. Banka, kredi talebini takiben müşteri hakkında bilgi toplamaya başlar. Kredinin güvenli, verimli ve akışkan (seyyal) olarak plase edilmesi, riskin asgariye indirgenmesi ve kredi değerliliğinin tespiti amacıyla; gizlilik ve tarafsızlık içinde bankalar tarafından, şahıslar veya firmaların ahlaki ve mali durumlarını doğru olarak tespit etmek amacıyla, çeşitli kaynaklardan yapılan bilgi toplama ve değerlendirme işlemine istihbarat adı verilir. İstihbarat işlemi esnasında dikkat edilen temel unsurlar (5C kuralı) kapasite, sermaye, karakter, teminat ve ekonomik koşullardır.

Kredilerin Sınıflandırılması

Krediler nitelik, vade, teminat, kaynak, kullanım veya amaç, sektör, kullanıcı ve kullandırıcı gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir.

Kredilerle İlgili Yasal Düzenlemeler

Bankalar, çeşitli hukuki sınırlamalar nedeniyle, elde ettikleri fonların tamamını kredi olarak kullandıramazlar. Türkiye’de bankaları doğrudan ilgilendiren ve kredilere ilişkin hükümler de içeren kanun 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’dur.

Kredi Teklifi, Kredi Tahsisi ve Kredilerin Organizasyonel Yapısı

Kredi onayında yetki süreci; yönetim kurulu, kredi komitesi, genel müdür/müdür yardımcısı/birim müdürü, krediler müdürlüğü, bölge müdürlüğü ve şube şeklinde gerçekleşir.Kredi teklifleri, belirlenen kredi açma yetkilerine bağlı olarak; şube kredi komitesi, ticari-kurumsal bankacılık şubesi kredi komitesi, bölge müdürlüğü kredi komitesi veya genel müdürlük yetkisinde onaylanır. Kredi komitesi üyelerinin tamamı tarafından imzalanmış kredi komitesi kararı olmaksızın kredi kullandırılamaz.

Teminat

Krediler teminat yönünden; teminatsız (açık) krediler ve teminatlı krediler olmak üzere iki gruba ayrılır. Teminatsız (açık) krediler, herhangi bir teminat alınmaksızın müşterinin moralitesine güvenilerek, sözleşmeye sadece imzası alınmak suretiyle kullandırılan kredilerdir. Teminatlı krediler ise, riskin azaltılması amacıyla şahsi ve/veya maddi teminat alınmak suretiyle kullandırılan kredilerdir.

Maddi teminatlar biraz sonra dinleyeceğiniz gibi sıralanabilir:

• Likit Değerler Rehni (Nakit, Mevduat, Döviz Tevdiat, POS Blokesi, Hazine Bonosu, Devlet

Tahvili, Eurobond, Repo, Banka Yatırım Fonları)

• Banka Teminat Mektubu/Kontrgarantisi

• Kambiyo Senetleri

• Alacağın/İstihkakın Temliki

• Taşınmaz İpoteği (Gayrimenkul, Gemi)

• Taşınır Rehni (Altın, Diğer Kıymetli Madenler, Hisse Senedi,Vesaik,Emtia, Ürün ve Mal, Taşıt,

Plaka)

• Ticari İşletme Rehni