Ünite 2: Gidiş-Dönüş (Return) Yolculuklar, Ücret Bölümleri Yöntemi (PU Concept) ve Sponsorlu Bilet Ödeme İşlemleri (PTA)

GİDİŞ - DÖNÜŞ YOLCULUKLAR (RETURN TRIP)

Seyahatlerde yolcuların sıkça kullandığı gidiş-dönüş yolculuklar, tek yönlü yolculuklara göre daha ucuz olmaları nedeniyle tercih edilmektedir.Gidiş-dönüş (return) yolculukları, başlangıç ve bitiş noktası aynı olan yolculuklardır. Bu yolculuklarda tek yönlü (one way)yolculuklarda olduğu gibi parkur için kalkış-varışyani Origin-Destination (ORIDES)çifti gösterilmez. Yolculuk kalkış noktasından başlayıp yine kalkış noktasında bittiği için ORIORIolarak gösterilir. Buna ek olarak, gidiş-dönüş yolculuklarda dönüşün başladığı noktayı gösteren bir“dönüş noktası (Turnaround Point TAP)” bulunur. Ücret ve mil kontrollerinde bu TAP noktası dikkatealınarak gidiş ve dönüş bölümü için hesaplamalar ayrı ayrı yapılır. TAP noktasını belirleme ise ücret hesaplamaları açısından gidiş-dönüş yolculukların en önemliaşamasıdır. TAP noktasını belirlerken IATA’nın belirlediği bazı kısıtlamalara uymamız gerekir. Bukısıtlamalara göre bir ücret bölümünde;

· Origin noktasından birden fazla çıkış,

· Destination noktasına birden fazla varış,

· Aynı ara noktada birden fazla duraklama yapılamaz.

Gidiş-dönüş yolculuklarda bazen TAP noktası zorunlu olarak belirlenir. Bazen de bu kısıtlamalar dışında kalan parkurlarla karşılaşabiliriz. Böylesi durumlarda en iyi seçenek yolculukları farklı TAP noktalarıile çözümlemek ve kurallar dâhilinde yolcu lehine en uygun fiyatlı sonucu elde edene kadar denemektir.

Genel bir ipucu olarak TAP noktasını belirlemek için yolculuğun kuşbakışı olarak haritada ters yöne döndüğü noktayı ya da çıkış noktasına en uzak noktayı tercih ederek denemeye başlayabiliriz.Gidiş-dönüş (return) yolculuklarda, yolculuğun seyri doğrultusunda gidiş ve dönüş bölümlerinde mil ya da ücret kontrolleri nedeniyle ortaya çıkan ücret farkları gidiş-dönüş yolculukların iki grupta incelenmesini gerektirir:

\1. Round Trip yolculuklar,

\2. Circle Trip yolculuklar.

· Round Trip Yolculuklar:

\1. 2 uluslararası ücret bölümünden oluşan,

\2. Başlangıç ve bitiş noktaları aynı olan,

\3. 1/2 RT ücretlerin kullanıldığı,

\4. Aynı ya da farklı ara noktalardan gidip gelen, gidiş bölümü ücreti ile dönüş bölümü ücreti aynı olan kesintisiz yolculuklardır.

Round trip yolculuklarda TAP noktası dışında başka ara noktalar varsa bu noktalar için aynen tekyönlü yolculuklarda olduğu gibi, mil kontrolü ve ücret kontrolü yapmamız gerekir. Temel olarak buişlemlerin tek yönlü yolculuklarda yaptığımız işlemlerden hiçbir farkı yoktur. Burada dikkat etmemizgereken nokta gidiş ve dönüş bölümü için mil ve ücret kontrolü işlemlerini ayrı ayrı yapmamız gerektiğive sonuçta elde ettiğimiz ücretleri yolculuğun toplam ücretini bulmak için toplamamız gerektiğidir.

· Circle Trip Yolculuklar:

\1. En az 2 uluslararası ücret bölümünden oluşan,

\2. Başlangıç ve bitiş noktaları aynıolan,

\3. 1/2 RT ücretlerin kullanıldığı,

\4. Farklı ara noktalardan gidip dönen ve gidiş bölümü ücreti ile dönüşbölümü ücreti farklı olan kesintisiz yolculuklardır.

Circle Trip yolculuklarda ücret hesaplama işlemi Round Trip yolculuklarla aynıdır. Burada da birTAP noktası belirleyerek, yolculuğun gidiş ve dönüş bölümleri için ayrı ayrı mil ve ücret kontrolleriyapmamız gerekir.

Bir gidiş-dönüş yolculuğun round trip ya da circle trip olduğunu gidiş ve dönüşbölümleri arasındaki ücret farkıbelirler. Bu ücret farkının da mil artırımından ya da ücret kontrolündenkaynaklanması durumunda yolculuğun circle trip olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle ücret hesabınıyapmadan bir yolculuğun, özellikle de ara noktaları olan bir yolculuğunhangi özellikleri taşıdığınıbilmek pek mümkün değildir. Ancak ücret hesabını yaptıktan sonra bir yolculuğu round trip ya da circletrip olarak adlandırabiliriz. Dolayısıyla başlangıçta bu iki tür yolculuk için de yapılması gereken işlemlerbirbirinin aynısıdır.

· Circle Trip Kontrolü (CTM - Circle Trip Minimum Check):

\1. Mil kontrolü ya da ücret kontrolü sonrasında circle trip olduğu belirlenen yolculuklarda mutlaka uygulanması gereken bir kontroldür.

\2. Bu kontrolde, ORIGIN çıkışlı ve TAP noktası dâhil parkurdaki stopover noktaları varışlı tüm şehir çiftlerinin koyu renkli RT ücreti milsistemi sonucu ile karşılaştırılır. Bu karşılaştırma sonucunda hangisi daha büyükse lokal ücret hesabında o sonuç kullanılır.

CTM İstisnaları:

· Ücret farkı

· Sınıf farkı (gidiş Y sınıfı, dönüş C sınıfı gibi),

· Kullanılan havayolu şirketi farkı,

· Sezon farkı (gidiş yaz sezonu, dönüş kış sezonu ücreti gibi) ya da,

· Hafta içi-hafta sonu uygulamasından kaynaklanıyorsa yolculuk yine Round Tripolarak değerlendirilir ve CTM CHECK yapılmaz!

ÜCRET BÖLÜMLERİ YÖNTEMİ (PRICING UNIT CONCEPT)

Bu bölüme kadar tüm tek yönlü ve gidiş-dönüş yolculuklarda yapılan hesaplamalar, seyahati bir bütünolarak ele alan “Journey Concept (Seyahat Yöntemi)” ile yapılmıştır.

Başka bir hesaplama yöntemi ise yolculuğun tümünü değil, bir bütün içinde ayrı olarak ücretlendirilmiş, biletlenebilecek niteliktekiyolculuk bölümlerini dikkate alan “Ücret Bölümü Yöntemi (Pricing Unit Concept)” olarakadlandırılmaktadır. Ücret bölümleri yönteminde,

\1. Yolculuk ayrı ayrı biletlenebilecek küçük parçalara bölünür ve bu parçaların her birinin ücretini kendisine uygun hesaplama kurallarına (ücret, mil kontrolleri ve diğer kontroller) göre belirlenir.

\2. Bu şekilde ayrı ayrı hesaplanan ücretler toplanarak yolculuğun tamamı için bir ücret belirlenir.

Ücret bölümleri yönteminin açıklayabilmek için, “Subjourney (Yolculuk Parçası)” kavramını bilmek gerekir. Yolculuk parçası, birden fazla yolculuk bölümü kullanılarak yapılan hesaplamalarda, her bir ücret bölümünü oluşturan küçük yolculuklardır. Yolculuk parçası tek yönlü ise, tek yönlü yolculuk parçası (Oneway Subjourney), gidiş-dönüş ise gidiş-dönüş yolculuk parçası (Return Subjourney) olarak adlandırılır.

Ücret bölümleri yöntemi ile yapılan hesaplamanın amacı yüksek mil artırımı olan ya da parkur ücreti çok yüksek çıkan yolculuklarda, yolcuların faydalanabileceği daha düşükbir ücret olup olmadığını belirlemektir.Bu yüzden

ücret bölümleri yöntemi ile hesaplanan ücret ve seyahat yöntemi ile hesaplanan ücretkarşılaştırılır ve lokal ücret hesabında daha düşükolan kullanılır.

· Tek Yönlü (OW - One Way) Ücret Bölümü:

\1. Tek yönlü yolculuklarda, yolculuğu ücret bölümlerine ayırabilmemiz için mutlaka en az bir tane ara duraklama (stopover) noktası olması gerekir.

2. Duraklama noktaları birden fazla ise, her bir duraklamanoktası için ayrı ayrı ücret hesabı yapmamız ve bunları birbirleri ile karşılaştırarak en düşük olanı kullanmamız gerekir.

· Gidiş - Dönüş (Return) Ücret Bölümü

Ücret bölümleri yöntemini tek yönlü yolculuklarda olduğu gibi, gidiş-dönüş yolculuklarda da daha düşükücret bulmak amacı ile kullanmamız mümkündür.

\1. Gidiş-dönüş bir yolculukta ücret bölümleri yöntemini kullanabilmemiz için, iki ya da daha fazla gidiş-dönüş yolculuğun iç içe geçmiş olması gerekir. Yani, bir duraklama noktasının hem gidiş, hem de dönüş bölümlerinde olması gerekir.

\2. Gidiş ve dönüş bölümlerinde farklı stopover ya da transfer noktalarının olması ücret bölümleri yönteminin uygulanmasına bir engel oluşturmaz; burada dikkat edilmesi gereken tek şey yolculuğu ORIORI olarak iki bölüme ayırabilmemizi sağlayacak şekilde aynı stopover noktasının hem gidiş, hem de dönüş bölümlerinde yer almasıdır.

SPONSORLU BİLET ÖDEME İŞLEMİ (PTA - PREPAID TICKET ADVICE) VE SANAL ÇOK AMAÇLI DOKÜMAN (MPD–MULTI PURPOSE DOCUMENT)

1 Haziran 2008’den itibaren havayollarında “elektronik bilet (e-ticket)”kullanılmaya başlanmıştır. Elektronik bilet, yolcunun uçuşu ile ilgili detayları gösterenbir belgedir. Yolcu bir acentadan kendisi için rezervasyon yaptırarak bilet ücretini ödediğinde, kendisineelektronik bilet dökümü verilir. Ancak bazı durumlarda, bilet ücreti başka bir yerde bir başkası tarafındanödenebilir ve daha sonra bilet başka bir yerde düzenlenebilir.

Sponsorlu Bilet Ödeme İşlemi (PTA - Prepaid Ticket Advice)

Ücretin başka bir ülkede bir sponsor tarafından ödendiği ve biletin başka bir ülkede yolcu tarafındanalındığı bir işlemde, bilet ücretini ödeyen kişi, yani sponsor için ücreti ödediğine dair yapılan işlemeSponsorlu Bilet Ödeme İşlemi (PTA - Prepaid Ticket Advice) adı verilir. PTA sayesinde uçuşungerçekleştirilmesi için kullanılacak olan bilet, ödemenin yapıldığı yerden başka bir yerde düzenlenebilir.PTA aslında biletin düzenlenebilmesi için oluşturulan ve acentaya bilet detayları ile ilgili bilgi veren birdokümandır ve bu nedenle “ihbar” olarak nitelendirilmektedir; çünkü PTA ile uçuş yapılmaz. Kendisiadına bilet ücreti ödenen yolcunun uçuşunu gerçekleştirebilmesi için, bu belgeye dayanarak düzenlenenÇok Amaçlı Doküman (MPD - Multi Purpose Document) ile elektronik biletinin düzenlenmesigerekir. Günümüzde kağıt bilet uygulamasına son verildiği ve elektronik bilet kullanıldığı gibi, MPD’lerde artık sanal ortamda hazırlanmakta ve Sanal MPD (Virtual MPD) olarak adlandırılmaktadır.

PTA aşağıdaki ödeme türleri için düzenlenebilir:

· Ücretler,

· Vergi, harç ve masraflar,

· Fazla bagaj ücretleri ve diğer ücretler,

· Yol harcamalarını kapsayacak avans ödemeleri.

Sanal Çok Amaçlı Doküman (V-MPD – Virtual Multi Purpose Document)

Bilet ücreti, vergiler ve tüm diğer servis ücretlerihem PTA’in düzenlendiği ülke, hem de biletinalınacağı ülkelerin yerel para birimi cinsindenhesaplanır. Bu şekilde hesaplanan ücret vevergiler sanal çok amaçlı doküman (V-MPD)üzerinde ilgili bölümlere yazılır. Bu belge ileyolcu için elektronik bilet düzenlenir.