Ünite 8: Bilgisayar Destekli Haritalama Kapsamında 3 Boyutlu Modellemede Ek Komutlar

3 Boyutlu Modellemede Ek Komutlar

Viewports Komutu: AutoCAD programında çizim yaparken genellikle plan görünüm çalışılır. Fakat 3 boyutlu çalışmalarda plan görünümü işlevsel değildir. Aksine izometrik ve farklı açılardaki görünüm, çizilen nesnelerin daha iyi algılanmasını sağlar. Ekranı nesnelerin görünümü açısından daha işlevsel bir konuma getirmek için viewports komutu rahatlıkla kullanılabilir.

Dikkat: Çizimlerde ekran görünümü çok önemlidir. Plan görünümde çizilen bir nesneyi sürekli olarak View komutu ile değiştirmek yerine, çalışılan ekranı 4 eşit parçaya ayıran AutoCAD görünümünde çalışmak işlemleri daha kolay kılacaktır.

AutoCAD ekranını 4 eşit parçaya ayırmak ve farklı görünümleri elde etmek için:

• View > Viewports > 4 Viewports işlemi gerçekleştirilir (Bkz Şekil 8.2).

• İşlem gerçekleştikten sonra dört alana bölünmüş fakat hepsi top (üst) görünüm olan AutoCAD ekranı belirmiştir. Dört alana ayrılmış bu ekranda, her alan için farklı bir görünüm atandığından çizilen herhangi nesnenin aynı anda dört görünümünü de elde etmek mümkündür (Bkz Şekil 8.3).

• Ekrandaki dört görünümün de farklı olması istendiğinde her bir kare için Views sekmesinden ayarlamalar yapılabilir. Bunun için öncelikle değiştirilmek istenen alan seçilir. AutoCAD ekranında sol üst köse seçili iken Views > Top işlemi gerçekleştirilse sol üst köse, üst görünüme sahip olacaktır (Bkz Şekil 5.4).

• Aynı işlemi sağ üst kösedeki alan için uygulayarak ön görünüm elde etmek için Views> Front sekmesi kullanılabilir (Bkz Şekil 8.5).

• Aynı işlemi sağ alt kösedeki alan için uygulayarak sol görünüm elde etmek için Views > Left sekmesi kullanılabilir (Bkz Şekil 8.6).

• Aynı işlemi sağ alt kösedeki alan için uygulayarak güneydoğu izometrik görünüm (SE isometric) elde etmek için View > SE isometric sekmesi kullanılabilir (Bkz Şekil 8.7).

Farklı görünümlerle çalışmanın avantajı, plan üzerinde bir çalışma yapılırken izometric görünüşte de nesnelerin nasıl şekillendiği konusunda takip mekanizmasını kolaylaştırarak daha kontrollü çizimler yapılmasının sağlanmasıdır.

Extrude Faces Komutu: Extrude faces komutu, çizilen bir nesneyi veya objeyi yeniden extrude komutu ile yükseltmek veya alçaltmak için kullanılır. Örneğin çizilen 10 x 10 x 15 birimlik bir dikdörtgeni yeniden extrude komutu ile yükseltmek veya alçaltmak için yapılması gereken işlemler aşağıda sıralanmıştır:

• Oluşturulan dikdörtgeni 1 birim daha yükseltmek istediğimizde Home > Solid Editing > Extrude Faces sekmesi seçilir (Bkz Şekil 8.8).

• Daha sonra izometrik görünümde nesne seçilir. Seçilen nesnenin tümünde değil sadece üst yüzeyinde işlem yapılacaktır. Fakat nesne seçildiği anda sadece üst yüzeyi seçilmez ve bu seçim alt tabakaları da etkiler. Alt tabakalardaki seçimleri iptal etmek için Command satırına “Remove” yazılarak Enter’a basılır ve hangi çizginin seçimi iptal edilmek isteniyorsa o çizgi tıklanır ve işlem biter. Artık elde sadece üst yüzeyi seçili bir nesne vardır ve nesne üzerinde uygulanacak işlemler sadece üst yüzeyi etkileyecektir (Bkz Şekil 8.9).

• Üst yüzey için uygulanacak extrude komutu, remove işleminin hemen ardından yapılmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, remove işleminden sonra komuttan hiç çıkılmadan extrude komutunun aktif edilmesidir (Bkz Şekil 8.10).

Rotate Faces Komutu: Rotate faces komutu, bir nesnenin seçili herhangi yüzeyini belirli bir derece kırma işlemidir. Bu komutu kullanmak için yapılması gereken işlem aşağıdaki gibidir:

• Modify > Solid Editing > Rotate Faces sekmesi seçilir (Bkz Şekil 8.11).

Bir nesneyi seçtikten sonra, fazla seçilen yüzeyleri iptal etmek için yine remove komutu uygulanır. Remove komutundan tam olarak çıkmadan rotate faces komutuna devam edilir. 2 boyutlu çizimde rotate komutu uygulanırken bir referans noktası belirlenir, 3 boyutta ise referans noktası, noktasal olarak değil düzlemsel olarak alınır. Bu nedenle rotate faces komutunun referansı, nesnenin herhangi bir çizgisi olur. Aşağıdaki ekranda referans çizgisi belirtilmiştir (Bkz Şekil 8.12):

• Referans çizgisi belirlendikten sonra command satırına döndürme açısı olarak (-20) değeri verilmiştir. Değerin (-) olmasının sebebi, rotate edilecek yüzeyin üst yüzeyden aşağı seviyede olmasını sağlamaktır.

• Eğer döndürme açısına +20 değerini verseydik bu sefer de yüzey, yukarı doğru yönlenecekti (Bkz Şekil 5.13). Rotate açısının değerini -20 verdikten sonra Enter’a basılır ve işlem tamamlanır (Bkz Şekil 8.14).

Yüzey Renklendirilmesi ve Motiflendirme

Color Faces Komutu: Color faces, 3 boyutlu olarak çizilen bir nesnenin seçili yüzeylerinin boyanmasını sağlayan komuttur. Bu komutu gerçekleştirmek için aşağıdaki adımlar takip edilir:

• Modify > Solid Editing > Color Faces sekmesi seçilir (Bkz Şekil 8.15).

• Color Faces sekmesi aktif edildikten sonra boyanılması istenilen yüzey seçilir. Fazladan gelen yüzeylerin, remove komutu ile seçimi iptal edildikten sonra işleme devam edilir. Arzu edilen renk, renk skalasından seçilerek OK’ a tıklanır. Böylelikle istenilen yüzey boyanmış olur (Bkz Şekil 8.16).

Color faces işlemi gerçekleştikten sonra sadece seçilen yüzeyin çizgileri renk değiştirir. Aslında işlem yüzeysel bir boyamadır fakat normal görünümde yüzeyin rengi gözükmeyerek sadece yüzey çizgilerinin renk değişimi gözlenir. Boyanılan yüzeyin rengini görmek için;

• Visualize > Visual Styles > Conceptual sekmesi seçilir (Bkz Şekil 8.17).

• İşlem gerçekleştikten sonra izometrik görünümde renk değişimleri rahatlıkla gözlemlenir (Bkz Şekil 8.18).

Imprint Edges: Imprint edges; 3 boyutlu nesnelerin yüzeyine baskı işlemekte kullanılan bir komuttur. Komutu uygulamalı görmek için 10 x 10 x 16 birimlik dikdörtgenin üst yüzeyine değişik şekiller işlenebilir. Bunu gerçekleştirmek için yapılması gerekenler sırasıyla şunlardır:

• Nesnenin üst yüzeyine başka bir nesne çizmek için öncelikle elevation değeri belirtilmelidir. Dikdörtgen yüksekliği Extrude Faces komutunu gerçekleştirdikten sonra 16 birim oluğu için elevation (yükseklik) değerini 16 birim olarak girilmelidir. Bunun için kısa yol:

o Elev > Enter > 16 > Enter girilir ve yeni çizilecek nesnenin yüksekliği belirlenmiş olur (Bkz Şekil 8.19).

• Elevation değerinin aktif edilmesinin ardından, çizimi gerçekleştirmek için yeni çizilecek olan objenin uzunluğuna ve genişliğine ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun için önce obje seçilir sonra, Home > Polysolid > h > 1 > w > 0.5 > Enter’ a basılır ve dikdörtgenin yüzeyine arzu edilen bir nesne çizilir. Enter’ a basarak işlem bitirilir. Burada h yüksekliği, w ise genişliği temsil eder.

• Üst yüzeye motif işlemek için başlangıç olarak Home > Polysolid sekmesi seçilir (Bkz Şekil 8.20).

• Yükseklik değerini vermek amacıyla h >1> Enter komutu gerçekleştirilmiştir (Bkz Şekil 8.21).

• Yeni oluşacak şeklin genişliğini belirlemek amacıyla w > 0.5 > Enter komutu gerçekleştirilmiştir (Bkz Şekil 8.22).

• Genişlik ve yükseklik işlemlerini gerçekleştirerek komuttan çıkmadan üst görünümde bir A harfi çizilir (Bkz Şekil 8.23).

• Böylelikle artık dikdörtgenin üst yüzeyinde 3 boyutlu bir A harfi oluşmuştur (Bkz Şekil 8.24).

• Ayrı ayrı oluşturulan çizgileri union komutu ile birleştirelim. Union komutu için;

• Command satırına union yazılarak Enter ’a basılır, birleştirilecek nesneler seçilerek yine Enter ’a basılır ve işlem biter (Bkz Şekil 8.25).

• Aynı elevation değerinde iken şimdi de üst yüzeye boyutu önemsiz olan daireler çizilir (Bkz Şekil 8.26).

• Üst yüzeye çeşitli nesneler çizildikten sonra asıl komutu artık uygulanabilir:

• Bunun için Modify > Solid Editing > Imprint Edges sekmesi seçilir (Sekil 8.27).

• Imprint Edges komutunu gerçekleştirmek için yapılması gerekenler aşağıdaki gibidir:

• Önce ana nesne seçilir, ardından yüzey üzerindeki nesne (motif olması istenilen obje) seçilir.

• Command satırında yazan objenin aslını sil komutuna yes’in kısaltılmışı olan y yazılarak Enter ’a basılır, böylece işlem biter.

• Aynı süreç diğer nesneler için de geçerlidir. Komuttan çıkmadan doğrudan yüzeydeki başka bir nesne (daire) seçilir, Enter ’a basılır ve command satırına y yazıldıktan sonra hem nesnenin dışa çıkan fazlalıkları kesilir hem de nesne motif olarak üst yüzeye işlenmiş duruma gelir.

• Modify > Solid Editing > Imprint Edges (Bkz Şekil 8.28) seçildikten sonra ana nesneyi seçme ve hemen ardından yüzeydeki nesneyi seçmemizi söyleyen ekran görüntüsü vardır.

• Aynı süreç diğer nesneler için de geçerlidir. Yüzeydeki nesneler seçilir Enter ’a basılır ve y yazıldıktan sonra nesnelerin dışa çıkan fazlalıkları kesilir.

• Artık dikdörtgenin üst yüzeyindeki nesneler motif olarak işlenmiş durumdadır (Bkz Şekil 8.30). Görüntüyü daha iyi algılamak için Visualize > Visual Styles > Conceptual sekmesi seçilir (Bkz Şekil 8.31).

• Her biri bağımsız olan motifler; Home > Solid Editing > Color Faces sekmesi tıklanır istenilen yüzey seçilir ve istenilen renge boyanır (Bkz Şekil 8.32).

• Command satırına “Shade” yazılarak Enter’a tıklandığında asıl renklendirme ortaya çıkacaktır (Bkz Şekil 8.33).

Copy Edges: Copy Edges sadece seçilen kenarı kopyalama işlevini gören komuttur. Bu komutu kullanmak için yapılması gereken işler şunlardır:

• Home > Solid Editing > Copy Edges sekmesi tıklanır (Bkz Şekil 5.34).

• Kopyalanması istenen kenar seçilir ve taşınarak kopyalanır (Bkz Şekil 8.35).

Rotate Komutu: Bir nesnenin tümü döndürülmek istendiğinde kısa yol olarak nesnenin tamamı seçilir, command satırına “ro” yazılarak Enter ’a basılır. Böylelikle nesnenin herhangi köşesi tutularak rahatlıkla döndürülebilir (Bkz Şekil 8.36). Döndürme işleminde sol veya sağ görünüm ekranı ile çalışmak daha verimli olacaktır.

Array: Array; bir nesnenin tamamını belirli aralıklarla belirli mesafelerde ve istenilen miktarda kopyalama komutudur. Bu komutu uygulamak için yapılması gereken işlemler şunlardır:

• Önce Modify > Rectangular Array sekmesi tıklanır (Bkz Şekil 8.37).

• Sekme tıklandıktan sonra obje seçilir, Enter ’a basılır. Ana giriş ekranı açılır (Bkz Şekil 8.38).

• Command satırında beliren rows (satır) değeri olarak 10 birim, columns (kolon) sayısı için 10 birim, level (kat sayısı) için 1 birim, between (mesafe) değerleri için 10 birim yazılarak Enter’a basılır (Bkz Şekil 8.39).

• Oluşturulan nesneyi copy ve rotate gibi temel komutlardan yararlanarak bir kutu elde edelim (Sekil 8.40). Bunun için ekrandaki tüm görünüm şekillerini kullanılması daha doğru bir çizim yapmamızı sağlayacaktır.

• Kutu oluşturmak için yüzeyleri kopyalamak, döndürmek, aynalamak gibi Auto-CAD programındaki temel komutlar kullanılmıştır. Bu komutları 3 boyutlu çizimlerde kullanırken sol ve ön görünüşten yararlanmak işlemleri daha kolay kılacaktır. Bu görünüş şekilleri, hizalama açısından daha verimli çalışırlar. Bizde kutumuzu oluştururken özellikle sol ve ön görünüşten yararlanıp izometrik görüşten de nesnemizi kontrol ederek çizimler oluşturuldu (Bkz Şekil 8.41).

Create Camera Komutu: Çizilen bir nesnenin farklı bakış açılarından kamera ile görüntüsünün alınması mümkündür. Bu işlem için yapılması gerekenler şunlardır:

• Visualize > camera > create camera sekmesine tıklanır (Bkz Şekil 8.42).

• Komut tıklandıktan sonra çalışılan ekranda kamera belirir. Görmek istenilen açı tutturularak kamera işlevsel hâle getirilir (Bkz Şekil 8.43).

• Görüntülenmek istenilen kamera açısı için Top (Üstten görünüş) yazan yere tıklanarak Custom model views’dan Camera 1 seçilir (Bkz Şekil 8.44).

• Eğer fotoğrafın bakış açısı değiştirilmek istenirse kamera simgesinin üzerine bir kez tıklanarak hareket ettirilmesi yeterli olacaktır. Yeni oluşan görüntü Camera Preview ekranında belirir (Bkz Şekil 8.45).

• Kamera açısı ile elde ettiğimiz görüntüyü saklamak istediğimizde ise komut satırına View yazılarak enter tuşuna basılır (Bkz Şekil 8.46).

• Ekrana gelen View Manager penceresi “New” sekmesini tıklayınız (Bkz Şekil 8.47).

• Karşımıza gelen New View/Shot Proporties penceresinde, view name olarak Perspektifi1 adı verildi, OK sekmesi tıklandıktan sonra görüntü saklanmış oldu (Bkz Şekil 8.48).

• Sol üst ekranı tekrar üst (plan) görünümüne alınır (Bkz Şekil 8.49) ve saklanan kamera görüntüsünü çağırılır;

• View > Named Views sekmesi tıklanır, gelen ekranda Model

• Views altında kaydedilen Perspektif 1 seçilir. Ardından Set Current sekmesine tıklanıp Apply aktif edildiğinde plan görüntüsünün yerine saklanan kamera görüntüsü getirilmiş olur (Bkz Şekil 8.50).