Ünite 7: Bilgisayar Destekli Tasarım Kapsamında AutoCAD Yardımı ile 3 Boyutlu Çizim Tekniğine Giriş

Autocad ile 3 Boyutlu Tasarım

Extrude Komutu : Üç boyutlu modellemede yeni bir nesne oluşturmak ve oluşturulan nesneye derinlik vermek için bu komut kullanılır. Bu komutu uygulamalı öğrenebilmek için öncelikle AutoCAD ekranında 10 x 10 birimlik bir kare oluşturulmalıdır. Oluşturulacak kare mutlaka polyline veya poligon özelliğine sahip olmalıdır. Eğer çizgiler line ile çizilmişse bu çizgiler mutlaka pedit komutu ile birleştirilmeli ve kapalı poligon haline getirilmelidir (Bkz Şekil 7.1).

Bir çizginin line mi yoksa polyline mi olduğunu anlamak oldukça kolaydır. Line ile çizilen çizgi seçildiğinde, çizginin orta noktasında mavi bir kare belirir. Fakat polyline seçildiğinde, her çizginin ortasında mavi kare belirmez, sadece 4 köşesinde belirir. Çizginin seçilerek ayırt edilmesi, çizgilerin özelliklerini ayırmadaki en kolay yöntemdir.

Polyline ile oluşturulan bir kare yerine line ile oluşturulan kareyi polyline hâline dönüştürmek için:

• İşlemi gerçekleştirmek için command satırına “pedit” yazılarak işleme başlanır (Bkz Şekil 7.2).
• Command satırına pedit yazılarak enter’a basıldıktan sonra multyline seçilir ve tek tek birleştirilecek çizgiler seçilir ve enter’a basılır.
• Sonrasında Y harfi (YES) seçilerek enter’a basılır ardından join seçilir ve fuzz distance 0.00 olarak onaylanır.
• İşlemi sonlandırmak için artarda iki kez enter’a basılır (Bkz Şekil 7.3). Artık line ile oluşturulmuş kare, polyline özelliğine dönüşmüştür.

Extrude komutu ile 3 boyutlu nesne oluşturmak: AutoCAD programında bazı hazır katı nesneler bulunmaktadır. Fakat 3 boyutlu yeni bir nesne oluşturmak için Extrude komutu kullanılacaktır. Extrude komutunu uygulamak için oluşturulan kare kullanılacaktır. Bunun için ilk önce kare copy komutu ile toplamda 3 kare olacak şekilde çoğaltılır. Daha sonra sırasıyla aşağıdaki işlemler gerçekleştirilir:

• Extrude komutuna girilir bunun için; sağ altta ok ile işaretlenmiş simgeye tıklanarak 3D modelling sekmesi seçilir ve yeni ara yüzde sol üstte kare içindeki extrude segmesine tıklanır (Bkz Şekil 7.6).
• Extrude komutu seçildikten sonra 1. obje için Select Object (objeyi seç) › Enter› 7 ›Enter girilir. Obje seçildiği anda, objenin orta noktasında bir çizgi belirir. Bu çizgi yüksekliği temsil eder. Bu nedenle 7 birim yükseklik girilmiştir. İşlem tamamlanır.
• Ortadaki kare için; Extrude › Select Object (Objeyi seç) › Enter › T › Enter › 20 › Enter › 7 › Enter işlemi gerçekleştirildiğinde 2. Obje için, üstten kesilmiş piramit şekli elde edilir (Bkz Şekil 7.7)
• Extrude komutu girildikten ve obje seçildikten sonra aşağıda beliren ve seçilmesi gereken üç adet komut bulunmaktadır. Bunlar Direction, Path, Taper Angle komutlarıdır. Bu uygulamada Taper Angle’ı simgeleyen T, command satırına yazılarak enter’a basılmış, daha sonra bu komutu tamamlayan açı derecesi olarak 20 girilmiştir. Yükseklik olarak da 7 birim girilmiştir. Böylece ortada bulunan karenin değişimi gözlenmiştir (Bkz Şekil 7.7).
• Çizilen objeleri başka açılardan görmek için yardımcı bazı komutlar şöyledir; Ekranın sağ üst köşesinde bulunan kare içindeki yön kılavuzunda S (Güney) seçilir (Bkz Şekil 7.8).
• 3. objeye ön görünüş halinde iken Extrude komutunun uygulanması:
  • Extrude › Select Object (Objeyi seç) ›  Enter ›  T› Enter › 50› Enter › 7 ›  Enter burada 3. obje 7 birimden kısadır. Bunun sebebi, Taper Angle açısının 50 birim verilerek çizgilerin 7 birimden önce kesmesidir.
  • View sekmesinde diğer yardımcı komutlar ise şöyledir;
    • View › Hide, komutu geride kalan çizgileri saklar (Bkz Şekil 7.11).
    • Visualize ›  Views ›  NE Isometric (Kuzeydoğu İzometrik Görünüm) (Sekil 7.12).
    • Visualize ›  Views ›  SE Isometric (Güneydoğu İzometrik Görünüm) (Bkz Şekil 7.14).
• Move komutu: Çizilen objeleri taşımak için, üst görünüşe gelinir ve nesneler iç içe geçecek şekilde move komutu ile taşınır (Sekil 7.13).
• Yeni oluşturulan objenin nasıl göründüğünü görmek için yine, Visualize ›  Views ›  SE Isometric (Güneydoğu İzometrik Görünüm) komutuna girilebilir (Sekil 7.16).

Union Komutu

Birbirinden bağımsız olarak çizilmiş objeleri tek bir nesne hâline dönüştürme işlemi Union (birleştirme) komutu ile yapılır. Üst üste konumlandırdığımız nesneleri birleştirmek için;

• Home ›  Solid Editing ›   Union seçilir. Ardından, birleştirilecek objeler seçilir ve enter’a basılır (Bkz Şekil 7.17).

İki obje birleştiğinde tek obje gibi seçilebilmektedir (Bkz Şekil 7.18).

Bir objenin içerisinden başka bir obje geçirmek için işlem basamakları söyle sıralanır;

• Öncelikle bir daire çizilir ve çizilen daireye extrude komutu ile derinlik verilir (Bkz Şekil 7.19).

Subtract Komutu

Ana objenin içinden geçen dairenin geçtiği alanlar kesilip atılmak istendiğinde;

• Home ›   Solid Editing ›   Subtract komutu seçilir (Bkz Şekil 7.20).
• Subtract komutu seçildikten sonra command satırında yazan, substract select solids, surfaces, and regions to subtract from… yazısı, çıkarılacak obje hangi obje içerisinden çıkarılacaksa onu seçmemizi söyler. Yani önce ana obje seçilir, enter’a basılır. Ardından çıkarılarak objeyi seçmemizi söyler. Enter’a basılır ve işlem biter (Bkz Şekil 7.21).
• Subtract komutunun tam olarak algılanabilmesi için; SE Isometric (Güneydoğu İzometrik Görünüm) yapılır.

Intersect Komutu

Intersect komutu; içeriden geçen dairenin kalarak arta kalan tüm kesişim alanlarını atmaya yarar. Bunun için;

• Home ›    Solid Editing ›    Intersect komutu seçilir (Sekil 7.24).
• İki obje de seçilerek enter’a basılır. Böylelikle sadece kesişen alanlar kalır.

3 Boyutlu Masa Çizimi

Öğrenilen temel komutların pekişmesi için uygulamalı bir örnek olarak 3 boyutlu bir masa örneği yapılacaktır. Bunun için yapılması gerekenler sırasıyla şunlardır:

• Öncelikle ayakların korunması amacı ile 2,5 x 70 birimlik pabuç oluşturulmalıdır. İki boyutlu çizilen bu pabuç extrude komutu ile 1 birim yükseltilecektir (Bkz Şekil 7.26).
• Pabuç üzerine oturtulacak olan masa ayaklarının başlangıç noktası, pabucun bitim yüksekliğinden başlamalıdır. Yani pabuç 1 birim yükseklikte bittiği için yeni oluşturulacak masa ayağı 1 birim yükseklikten başlamalıdır. Eğer 0’dan başlar ise ayak ile pabuç iç içe geçer. Bunu önlemek için “elevation” komutuna istenilen yükseklik girilir
  • Kısaca; elev › Enter › 1 › Enter command satırına yazılır ve artık ayaklar 1 birim yükseklikten itibaren çizilmeye başlar. Top (üst) görünümünde iken rectangle komutu ile pabucun içerisine bir dikdörtgen çizilir. Oluşturulan yeni dikdörtgene, extrude 70 birim olmak üzere yükseklik verilir. Çizilen pabuç ve ayak aynı hizada kopyalanır. İzometrik görünüşte (Bkz Şekil 7.27) bir görünüm elde edilir.
• Ayaklar oluşturulduktan sonra masanın üst tablası çizilir. Bunun için tekrar elevation değeri girilmesi gereklidir. Bunu hesaplamak oldukça kolaydır;
  • Pabuç Yüksekliği: 1 birim + Ayak Yüksekliği: 70 birim = 71 birim (yeni elevation değeri) elev ›  Enter ›  71 ! Enter command satırına yazılır ve artık masa tablası 71 birim yükseklikten itibaren çizilmeye başlar. Çizilen masa tablası için extrude komutu uygulanır ve 3 birim yükseklik verilir (Bkz Şekil 7.28).
• Masanın kaba hattı oluşturulduktan sonra, ince detaylara geçilebilir, örneğin önde ve arkada bulunan farklı yükseklikte iki baza oluşturulmak istendiğinde, bunun için elevation değeri tekrar 71 birim olarak belirlenebilir. Böylelikle bazalar masa tablasının (-) istikametinde oluşur. Öndeki baza aşağı yönde -5 cm, arkadaki baza -60 cm extrude edilecektir. Oluşturulan bazaların ayırt edilebilmesi için rengi kırmızı olarak belirlenmiştir (Bkz Şekil 7.29).
• Masayı tam olarak bitirmek için son bir uygulama kaldı. Bu uygulama masa tablasının ön kısmında bulunacak olan pahtır. Pah oluşturmak için plan görünümünde, çapı masa tablasının genişliği olan 3 cm’lik bir daire çizilir. Dairenin orta noktasından çizgi çizilerek dairenin yarısı kesilir. Artık elimizde yarım daire var. Geriye kalan yarım daireyi extrude etmek için öncelikle polyline hâline getirmemiz gereklidir. Bu işlem kısa yol olarak; command satırına pedit yazarak gerçekleştirilebilir.
  • Pedit ›  Enter ›  y ›  Enter ›  Join › Enter › Select Object (Objeyi seç) ›  Enter işlemi ile yarım yay ve dik çizgi polyline hâline gelmiş olur. Nesne polyline özelliğe sahip olduktan sonra masa hizası boyutunca extrude edilir. Artık üç boyutlu olan yarım daire, rotate komutu ile döndürülerek masa tablası başlangıcına move komutu ile taşınır.
• Masa çizimi bittikten sonra ayrı ayrı oluşturulan nesneleri tek bir masa haline dönüştürmek için Union komutu kullanılır. Solid Editing ›  Union seçildikten sonra hangi nesneler birleştirilmek isteniyorsa o nesneler seçilir ve enter’a basılır. Böylelikle masa tek bir nesne olur (Bkz Şekil 7.31).

3 Boyutlu Musluk Çizimi

Öğrenilen temel komutların pekişmesi için uygulamalı bir örnek olarak 3 boyutlu bir musluk örneği yapılacaktır. Bunun için yapılması gerekenler sırasıyla şunlardır:

• Uygulamaya başlamak için önce uzunluğu önemsiz olan bir line çizilir (Bkz Şekil 7.32).
• Çizilen çizginin bitiş noktasından itibaren yarım ay seklinde bir arc çizilir. Ayrı ayrı oluşturulan line ve arc çizgilerini pedit komutu ile polyline hâline çevrilir (Bkz Şekil 7.33).
• Oluşturulan polyline’ı extrude komutu ile 3 boyutlu hale getirilir. Bunun için ön görünüme geçip, line çizgisine tam dik şekilde bir daire çizilir (Bkz Şekil 7.34).
• Çizgiye dik olarak çizilen bu dairenin, musluk iskeleti boyunca extrude olması istendiğinde işlem basamakları şöyledir;
  • Home ›Extrude › Select Object (Daire seçilir) ›Enter ›P (path) ›Enter ›Select Object (musluk iskeleti seçilir) ›Enter bu işlem sonucunda ön görünüşte (Bkz Şekil 7.35) bir görünüm elde edilir.
• Musluk; Sağ üstte pusula yardımıyla SW Isometric konumuna gelinir. (Güneybatı İzometrik Görünüm) (Bkz Şekil 7.36).
• Hide komutunu girerek oluşturulan musluk çizimi daha rahat algılanabilir. Böylelikle musluk çizimi tamamlanmış olur (Bkz Şekil 7.37).