Ünite 4: Raster İşlemleri

NETCAD Raster Uygulamaları

Raster Veri

Tüm sayısal görüntülerin en küçük birimi piksel olarak tanımlanmıştır. Raster veriler (resim verileri, sayısal resimler) birbirine bitişik, komşu grid özelliğinde olan, aynı boyutlu kare şeklindeki gridlerin bir araya gelmesi ile oluşmaktadır. Her bir piksel (grid) elemanı bir ya da birden fazla sayısal değerler ile donatılmıştır (mesela yüzey bilgisi, renk bilgisi, yükseklik bilgisi vb. gibi).

Raster veri örnekleri şunlardır:

• Uydu Görüntüleri
• Sayısal Uçuş Fotoğrafları
• Sayısal Ortofoto
• Sayısal Arazi Modelleri (SAM)

Vektör Veri

Vektör veriler;

• Nokta
• Çizgi
• Alan
• Metin Bilgisi

olarak sınıflandırılabilir. Vektör verileri;

• Koordinat (konum ve yükseklik),
• İlişkiler (topoloji),
• İfade şekilleri (çizgi kalınlığı, çizgi özelliği, sembol, renk vb.)
• Mekansal bilgileri

içermektedir. Örnek olarak:

• İmar planları
• Kadastro Planları
• Sayısallaştırılmış Haritalar
• Haritalar Üzerinde Yol ve Demiryolu Projeleri vb.

Raster verilerin ve vektör verilerin kullanımında artılar ve eksiler bulunmaktadır. Raster veriler, vektör verilere göre daha fazla alan kaplamaktadır. Bu nedenle geniş alan kaplayan raster verilerde bellek problemi ile karsı karsıya gelinebilmektedir. Raster verileri ile tabaka işlemleri daha kolay gerçekleştirilebilmektedir.

Vektör veriler; vektör grafiği olarak geleneksel harita üretiminde olduğu gibi ifade edilebilmektedir. Buna karşılık raster veriler resim gibi daha karmaşık bir yapıda görünmektedir.

Raster Görüntüleme

Adım 1:

Netcad anamodül arayüzünü görüntülemek için ‘Bilgisayar > Windows (C) >Netcad7 >NC32 programını fare ile seçiniz.

Adım 2:

Netcad programına ilk girildiğinde Katmanlar sekmesinin altındaki referanslar kısmı boş gelecektir. Yeni bir referans yapısı oluşturmak için projemize kategori eklemeniz gerekir. Özellikle bir fazla raster veya referans ile çalışılacak ise kategoriler rasterlarımızı sınıflandırmamızı ve rasterlar üzerindeki açma kapama gibi toplu işlem yapmamızı sağlayacaktır.

Netcad arayüzünde Katmanlar>Referanslar üzerine fare ile sağ tuşu tıklayarak Kategori Ekle seçilir. Netcad programı otomatik olarak Kategori_1 adında bir kategori oluşturacaktır.

Adım 3:

Raster dosya eklemek için Katmanlar > Referanslar > Kategori_1 üzerinde fare sağ tuşu ile menü açılır ve Ekle üzerine gelindiğinde açılan menüden Raster seçeneği fare ile seçilir.

Adım 4:

Ekrana gelen Raster penceresinin konum kutucuğunda yüklenmek istenen raster dosyası için C:\Bilgisayar_Destekli_Tasarım_ve_Haritalama_II\Unite_ 4 dizinini fare ile seçiniz.

Raster penceresinin dosya türü bölümünden Raster seçeneğinin seçili olduğunu kontrol ediniz. Klasör içinde bulunan L24-B1-TIF resim dosyasını seçtikten sonra Aç butonuna fare ile tıklayınız.

Adım 5:

Yüklenen raster dosyası, Netcad arayüzünde Katmanlar > Referanslar > Kategori_1 > L24-B1.TIF eklenmesi ve proje çizim ekranında görüntülenmesi işlemleri tamamlanmıştır.

Raster Hazırlık İşlemleri

Raster Hazırlık ile proje raster verilerinin, doğru lokasyonlarına taşınması (coğrafi referanslama) işlemine tabi tutulmadan önce, grafik ekran üzerinde yerleşeceği konum, pafta adına veya veri ölçeğine göre belirlenebilir. Bu sayede coğrafi referanslanacak olan raster verilerin hızlı ve kolay referanslanması sağlanır.

Adım 6:

Katmanlar altına yüklenen 1/25000 ölçekli l24-B1.TIF verisi üzerinde fare sağ tuşu ile açılan pencereden Raster Hazırlık işlemine girilir.

Adım 7:

Ekrana açılan Rasteri Hazırla penceresindeki raster ön düzeltme işlemleri kullanarak raster verilerin scannerda taranırken hataları (ters, eğik vb.) dönüşüm öncesinde düzeltebilirsiniz.

Adım 8:

Rasteri Hazırla penceresindeki Pafta Adı Biliniyor sekmesinde pafta adını yazıp L24-B1 Uygula işlemine girildiğinde, raster verinin üretildiği projeksiyon ve datum bilgilerinin tanımlanması yapılmadığından dolayı, ekrana Proje Özellikleri penceresi gelecektir.

Adım 9:

Raster veriye ait projeksiyon ve datum bilgileri, raster verinin lejantından temin edilebilir. Raster verinin lejantı incelendiğinde 36. Dilime (zone) ait, 1/25000 ölçekte, Universal Transvers Merkator (UTM) 6° projeksiyon sisteminde ve European Datum 1950 (ED50) Datumunda üretildiği gözlemlenecektir.

Adım 10:

Proje Özellikleri penceresinde görüldüğü üzere, projeksiyon bilgileri tanımsız görünmektedir. Projeksiyon ve Datum tanımlama işlemleri için Proje Özellikleri penceresi üzerinde Tanımsız yazan bölüm yanındaki üç nokta butonu yardımı ile Projeksiyon Parametreleri penceresi açılır.

Adım 11:

Açılan Projeksiyon Parametreleri penceresinde Projeksiyon bölümüne (UTM) Universal Transvers Merkator 6° Datum bölümüne ED50 (European Datum 1950) ve dilim numarasını tanımlamak içinde Dilim bölümüne Kuzey 36 girilir.

Adım 12:

Dilim numarasının bilinmediği durumlarda Merkezi Meridyen bölümü altından dünya sekmesine tıklayarak açılan UTM 6 Dilimler penceresindeki Türkiye haritasından çalışma alanının bulunduğu bölgeye fare sol tuşu ile tıklayarak otomatik olarak dilim numarası belirlenebilir.

Adım 13:

Projeksiyon Parametreleri ve UTM 6 Dilimler pencerelerinde fare yardımı ile Tamam işlemi girildiğinde projemize ait projeksiyon, datum ve dilim numarası bilgileri Proje Özellikleri penceresinde görülecektir.

Adım 14:

Rasteri Hazırla penceresinde fare yardımı ile Tamam girildiğinde, coğrafi referanslama işlemi için referans olarak kullanacağımız, pafta indeks sınırını otomatik olarak ekrana çizilip raster verimizi de içerisine konumlandırmış olacağız.

Adım 15:

Bu işlem ile raster verinin, dönüşüm öncesi ön hazırlığı tamamlanmış olacaktır. Raster dönüştürme işlemi bu aşamadan sonra gerçekleştirilecektir.

Raster Dönüştürme

Netcad ekranına yüklenmiş raster veriler üzerinden proje üretimine başlamadan önce, raster verinin olması gereken koordinat değerlerine gönderilmesi ve ekranda orijinal boyutlarına getirilmesi için coğrafi referanslama işlemine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu işlemin gerçekleştirilebilmesi için Netcad içerisinde alternatif dönüşüm yöntemleri tanımlanmıştır. Bu yöntemlerden bazıları şunlardır:

• Afin Dönüşümü
• Polinom Dönüşümü
• Inverse Distance weighted (Ters Mesafe Ağırlıklı Enterpolasyon Yöntemi)

Görünürlük Alanı Tanımlama

Proje verilerine, belirlenen bir sınır dahilinde veya hazır bir referans kullanılarak (pafta, indeks sınırı vb.) görünürlük veya görünmezlik alanları tanımlanabilir. Bu alanlar tanımlanırken kullanıcı tarafından belirlenen farklı geometrik alanlar da kullanılabilir.

Online Harita Görüntüleme

Netcad GIS ile projelerimizde Google, Yahoo, Yandex, BingMap vb. tüm online harita sağlayıcılarının İnternet üzerinden sunduğu haritaları altlık olarak kullanabilirsiniz. Bu bölümdeki uygulamada Google Map karma uydu görüntüsü online altlık olarak projeye ekleyeceğiz.

Adım 41:

Referanslar > Kategori_1 üzerinde fare sağ tuş ile açılan menüden Ekle > Online Haritalar > Ekle işlemini seçiniz.

Adım 42:

Ekrana açılan Online Harita Katmanı penceresinde GoogleMap ve Karma seçenekleri aktif hale getiriniz ve Tamam seçeneği ile onaylayınız.

Adım 43:

Online veri seçimi tamamlandığında online harita ekrana yüklenecektir.

Adım 44:

Uydu görüntüsü raster verilerin altına taşıyabilmek için Refernaslar altında bulunan Google Karma görüntüsü üzerinde fare sağ tuşu ile açılan pencereden İşlemler > Taşı > En alta Taşı işlemine girilir.

Adım 45:

İşlem sonrasında Google Karma uydu görüntüsü Referanslar altında en alt sıraya taşıyacaktır.

Adım 46:

Raster verilere saydamlık tanımlayabilmek için fare sağ tuşu ile üzerinde açılan pencerede Özellikler sekmesine giriş yapınız.

Adım 47:

Ekrana açılan pencerede Saydamlık bölümünde istenilen oranda saydamlık tanımlanır ve pencere Tamam seçeneği ile kapatılır.

Adım 48:

Referans Özellikleri penceresinde saydamlık işlemi tamamlandığında raster veri ile uydu görüntüsü birlikte ekranda görüntülenecektir.

Adım 49:

Yapılan uygulamayı kayıt etmek için Netcad uygulama menüsünden Kaydet fonksiyonunu fare ile seçiniz.

Adım 50:

Ekrana gelen Dosya Sakla penceresinde konum kutucuğunda raster verinin olduğu lokasyonu seçiniz, Dosya Adı olarak Unite_4 yazıp Kaydet butonuna basınız.