Ünite 5: Bina Yapımında Kullanılan Yapı Malzemeleri

Yapı Malzemeleri

Yapı malzemesi, bir yapının inşasında kullanılan her türlü malzemedir. Yapıda malzeme, projeyi şekillendirerek onun gelecek çağlara kendi özellikleri oranında iletilmesini sağlayan, üretim teknolojisi, yapı ekonomisi, yapı fiziği ve insan konforu ile yakından ilişkili olmuştur. Yapı malzemeleri, üretim yöntemine göre ve kökenine ( içyapısına ) göre olmak üzere ikiye ayrılır

Üretim Yöntemine Göre Yapı Malzemeleri

Üretim yöntemine göre yapı malzemeleri, doğal ve yapay malzemeler olmak üzere ikiye ayrılır.

Doğal yapı malzemeleri, doğadan çıkarıldıktan sonra hiç işlemden geçirilmeden ya da çok az bir işlemden geçirilerek yapıda kullanılan (taş ve ahşap gibi) malzemelerdir.

Yapay yapı malzemeleri ise atölye ve fabrika gibi ortamlarda birtakım endüstriyel yöntemler kullanılarak üretilen, bir veya birkaç malzemenin bileşiminden oluşan (beton, çelik, cam ve plastik gibi) malzemelerdir.

Kökenine (İçyapısına) Göre Yapı Malzemeleri

Kökenine (içyapısına) göre yapı malzemeleri, inorganik (cansız olan maddelerden elde edilmiş) ve organik (canlı olan maddelerden elde edilmiş) malzemeler olmak üzere ikiye ayrılır. Doğal taş, kum, çakıl, alçı, kireç, çimento, tuğla, seramik, cam ve metaller inorganik malzemelere ; ahşap, kauçuk ve plastik de organik malzemelere örnek olarak verilebilir.

Doğal Taş Yapı Malzemeleri

Doğal taşlar, yer kabuğunu meydana getiren kayaların, çeşitli etkenler ile oluşturduğu, doğal ve inorganik esaslı yapı malzemeleridir. Yapıda kullanılan doğal taşları; meydana gelişlerine , elde edilişlerine ve işleniş şekillerine göre üç gruba ayırmak mümkündür:

1. Meydana gelişlerine göre doğal taş yapı malzemeleri; püskürük, tortu ve başkalaşmış taşlar olmak üzere üçe ayrılır. Yapı işlerinde sıkça kullanılan granit püskürük taşlara; traverten, kum ve çakıl tortul taşlara; mermer ise başkalaşmış taşlara örnek olarak verilebilir.
2. Elde edilişlerine göre doğal taş yapı malzemeleri; toplama taşlar ve ocak taşları olmak üzere ikiye ayrılır. Toplama taşlar, zaman içerisinde, kayaların parçalanmasıyla oluşan taşlardır ve yapıcılıkta kullanılabilecek nitelikte olmadığından yapı taşı olarak tercih edilmezler. Ocak taşları ise zemin altındaki kitlelerden elde edilen taşlardır ve ocaktan yeni çıkarıldıkları zaman kolay işlenir. Yapıcılıkta, genellikle ocak taşları kullanılmaktadır.
3. İşleniş şekillerine göre doğal taş yapı malzemeleri; moloz, kaba yonu, ince yonu ve kesme taşlar olmak üzere dörde ayrılır (S:92, Şekil 5.1).

Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yeri: Doğal taşlar günümüzdeki yapılarda; harç, sıva ve beton yapımında kullanılacak kum ve çakıl üretiminde, temel ve duvar örgülerinde, duvar (dış cephe), döşeme ve yol kaplamaları ile ısı ve yangın yalıtımında olmak üzere çok farklı şekillerde kullanılmaktadır.

Ahşap Yapı Malzemeleri

Ahşabın elde edilmesi, işlenmesi ve taşınması kolaydır. Fakat atmosferik etkilere dayanamadığı için açık havada çok uzun ömürlü değildir. Ahşap, hava boşluklu dokusu ve bünyesindeki selüloz nedeniyle sıcak ve soğuğa karşı geçirimsiz ve ayrıca ses tutucu bir malzemedir. Lifli ve boşluklu dokusu nedeniyle de, hafif ve yük taşıma değeri yüksek bir yapı malzemesidir.

Ahşap, içindeki rutubet miktarı ile mukavemetine ve kalitesine göre olmak üzere ikiye ayrılır:

1. Ahşabın içindeki rutubet miktarına göre;
   Taze yapı ahşabı (rutubet miktarı sınıflandırılmamıştır),
   Yarı kuru yapı ahşabı (rutubet miktarı < %35),
   Kuru yapı ahşabı (rutubet miktarı < %20).
2. Ahşabın mukavemetine ve kalitesine göre;
   Birinci sınıf (kalite) ahşap (yüksek mukavemetli ahşap),
   İkinci sınıf (kalite) ahşap (normal mukavemetli ahşap),
   Üçüncü sınıf (kalite) ahşap (az mukavemetli ahşap).

Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yeri: Günümüzde lamine (tabakalı) ahşap olarak isimlendirilen üst üste yapıştırılıp, yüksek basınç altında preslenmiş doğal ahşap elemanlarla çok büyük açıklığa sahip; spor salonu, konser salonu ve yüzme havuzu gibi yapıların üzerini geçmek mümkündür. Ahşap ayrıca taşıyıcı eleman olarak, karkas (iskelet) sistemde inşa edilen yapılar ile binaların çatılarında da çeşitli boyutlarda kullanılmaktadır. Döşeme, çatı örtüsü, tavan, iç ve dış duvar kaplaması olarak yapıya giren doğal ahşap yanında, günümüzde ince kaplama levhalar, kontrplak, lif ve yonga levhalar (sunta, mdf vb.) gibi yapay ahşap çeşitlerinin de geniş bir kullanım alanı vardır. Yapının dış cephesinde ahşapların üst üste bindirilmesi ile oluşturulan cephe kaplamasına yalı baskısı adı verilir. İç cephe kaplamasında ise ahşap kaplama birbirine geçmeli şekilde yapılır ve lambri kaplama olarak isimlendirilir. Döşemelerdeki uygulaması ise çoğunlukla parke kaplama şeklindedir. Doğal ve yapay ahşap döşeme kaplamaları, genellikle, kör döşemeye ve kadronlara (kare kesitli ahşap) çakılmak veya şap (düzeltme betonu) üzerine yapıştırılmak suretiyle yapıdaki yerine uygulanır. Ahşap, pencerelerin ve özellikle kapıların kasa ve kanat gibi elemanlarının yapımında geniş bir uygulama alanına sahiptir. Hazır duvar, döşeme ve çatı panoları şeklinde yapıya giren elemanlarda ise çoğunlukla yapay ahşap kullanılmaktadır.

Kerpiç Yapı Malzemeleri

Güneşte kurutularak üretilen kerpiç uygarlık tarihinin önemli yapı malzemelerinden birisidir. Kerpiç, yapı malzemeleri içerisinde neme ve suya karşı dayanımı en zayıf olan malzemelerden biridir. Toprak yapıda duvar iç yüzeyleri toz ve kir tutar. Uygun bir kaplama yapılması gerekir. Bu olumsuz yönlerini ortadan kaldırmak için, kerpicin içine çimento, kireç, alçı, çeşitli endüstriyel atıklar ve lifsel bitki atıkları gibi çeşitli maddeler katılarak kerpicin özelliği ve niteliği artırılmakta ve günümüz yaşamında çağdaş bir malzeme olarak kullanıma sunulmaktadır.

Seramik Yapı Malzemeleri

Seramik, en kısa şekliyle, kökeni kil olan pişmiş malzeme olarak tanımlanabilir. Belirli bir üretim sürecini geçirdikten sonra, kil, sert ve deforme olmayan ve bazı özel etkenler dışında hiçbir dış etkiden kolayca etkilenmeyen bir malzeme haline gelir. Seramikler, pişme derecesine de bağlı olarak, homojen, sert ve geçirimsiz özellikte yapı malzemeleridir. Genelde donmaya karşı dayanıklıdırlar. Çeşitli kimyasallara ve mikroorganizma etkilerine karşı oldukça dayanıklıdırlar.

Seramik malzemeler grubunda yer alan tuğlaların boşluklu (gözenekli) yapısı ve içindeki deliklerden (delikli tuğlalarda) dolayı, ısı tutuculuk (ısıyı iletmeme) özellikleri vardır. Seramik döşeme ve duvar kaplamaları, kiremitler ve sıhhi tesisat malzemeleri ise su geçirmeme özelliğine sahiptirler.

Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yeri: Seramik yapı malzemeleri, yapıda kullanıldıkları yere göre; Duvar malzemeleri, Döşeme malzemeleri, Kaplama malzemeleri, Çatı kaplama malzemeleri ve Sıhhi tesisat malzemeleri olmak üzere beş başlık altında sınıflandırılabilir.

Hafif Blok Yapı Malzemeleri

Yapılar üzerine fazla yük getirmemek amacıyla çok farklı malzemelerden üretilen hafif blok yapı malzemeleri vardır. Bunların en çok bilinenleri ve kullanılanları; gazbeton, beton briket ve bims blok yapı malzemeleridir.

Gazbeton blok yapı malzemeleri; hafif beton grubuna giren bir yapı malzemesidir. İçeriğinde, silis kumu, bağlayıcı olarak kullanılan çimento ve kireç ile birlikte su, gaz oluşturucu alüminyum bulunur. Yapısının %84’ü durgun hava içeren gözeneklerden oluşur. Gazbeton, yüksek ısı yalıtımı sağlayan, hafif bir malzemedir. Gazbeton bloklar, özel testeresi ile istenilen ölçülerde ve rahatlıkla kesilebilir. Yangına karşı da dayanıklıdır. Masif bir yapı malzemesi olduğundan çok iyi ses yalıtımı sağlar

Beton briket blok yapı malzemeleri ; çimento, sünger taşı, tüf, perlit, kömür cürufu ve katran tortusu gibi çeşitli agregalar ve suyun karıştırılıp, basınçla sıkıştırılması ile elde edilen bir yapı malzemesidir. Dolu veya boşluklu üretilebilirler. Boyutu tuğladan daha büyük olmasına rağmen hafiftir, kolayca taşınabilir. Taşıyıcı duvarlarda dolu olan beton briket bloklar kullanılmalıdır. Beton briketlerin, betonarme döşemelerde asmolen tuğlası olarak kullanılmak üzere üretilen türleri de bulunmaktadır.

Bims blok yapı malzemeleri; özellik ve görünüm olarak beton brikete benzeyen bir yapı malzemesidir. En önemli farkı, agrega malzemesi olarak bims (pomza) adı verilen volkanizma sonucu oluşan, kristalize, birbirinden bağımsız gözenekli, süngerimsi, fiziksel ve kimyasal etkilere karşı dayanıklı, doğal ve volkanik bir kayacın kullanılmasıdır.

Agregalar (Kum ve Çakıllar)

Doğal ya da yapay olarak üretilen agregalar, harç, sıva ve beton gibi yapı malzemelerinin üretilmesinde kullanılan kum ve çakılları kapsar. Çakıllar da kumlar gibi doğal ya da yapay yöntemlerle elde edilir. Kumlara göre daha iri taneli yapı malzemeleridir. Agregalar; temiz, sert ve dayanıklı olmalı; suyun etkisi ile yumuşamamalı ve dağılmamalı; çimentonun içinde bulunan çeşitli kimyasal bileşenler ile zararlı bileşikler meydana getirmemeli; donatının korozyona (paslanmaya) karşı korunmasını tehlikeye düşürmemelidir.

Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yeri: Agregalar yapıda; serbest şekilde ve aglomere (sıva, harç, beton...) malzemesi olmak üzere iki şekilde kullanılabilir.

Serbest şekilde kullanılan agregalar , zemin altında bulunan temellerin üzerlerine gelen yükü toprağa eşit biçimde dağıtması için, yol kaplaması altında da dolgu ve düzeltme amacıyla kullanılır.

Aglomere malzemesi olarak kullanılan agregalar , sıva, harç, beton, karo mozaik, asfalt ve çeşitli su yalıtım malzemelerinin içinde yer alarak, yapının çok farklı noktalarına uygulanır.

Bağlayıcı Yapı Malzemeleri (Alçı, Kireç ve Çimento)

Doğal taş, agrega ve çeşitli kagir (tuğla, kerpiç, briket...) yapı malzemelerini birbirine bağlamak ve bu şekilde yapay taş meydana getirmek amacıyla kullanılan, havada veya suda katılaşma özelliği gösteren alçı, kireç ve çimento gibi malzemeler, b ağlayıcı yapı malzemeleri olarak nitelendirilir.

Alçı ; suya dayanıksız, ateşe dayanıklıdır ve ısı tutucu özelliği vardır. Ahşap malzemeler üzerine alçı doğrudan uygulanamaz aksi takdirde uygulandığı yüzeyden kısa süre içinde dökülür. Günümüzde alçı daha çok iç mekanlarda duvar kaplama malzemesi, asma tavan malzemesi ve bölücü duvar elemanları halinde kullanılmaktadır.

Kireç ; kalker (kireç) taşından elde edilen beyaz renkli, inorganik içerikli bir malzemedir; hava kireci ve su kireci olmak üzere ikiye ayrılır. Kirecin katılaşması havada bulunan karbondioksit gazının etkisi ile olduğu için, bu tür kireçler hava kireci adını alır. Hava kireçlerinin en önemli özelliği, suda erimesidir. Su kireci ise hem havada, hem de suda katılaşma özelliğine sahiptir. Su kireci kesinlikle su ve nemden etkilenmeyen bir kireç türüdür. Kirecin en önemli özelliği, iyi derecede kagir yüzeye yapışma özelliği bulunmasıdır. Deformasyon kabiliyetinin üstünlüğü nedeni ile çatlama yapmaz ve eski şekline tekrar dönebilir.

Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yeri: Kireç, bilinen en eski bağlayıcılardan biridir. Babil, Mısır, Hitit ve Pers uygarlıkları, hava kirecini yapıda bağlayıcı malzeme olarak; Romalılar, su kirecini, su içi inşaatlarında, Türkler de, tuğla kırıklarının öğütülüp, kireçle karıştırılması ile elde edilen horasan harcını yapılarında kullanmışlardır. Günümüzde ise kireç, sıva, bağlayıcı boya malzemesi ve plastik endüstrisinde ham madde olarak geniş bir kullanım alanına sahiptir

Çimento ; belli oranlardaki kil ve kalkerin karıştırılıp, çeşitli sıcaklık derecelerinde pişirilmesi sonucu elde edilen, havada ve suda katılaşma özelliği gösteren, inorganik içerikli, gri veya beyaz renkli bir bağlayıcı yapı malzemesidir.

Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yeri: Günümüzde çimentonun, 20. yüzyıl başlarından itibaren sıva, harç, beton ve özel beton üretimi ile geniş kullanım alanı vardır. Kullanım öncesi, katılaşmaması için nem ve hava etkilerinden özellikle korunması gerekir. Çimento, en iyi şartlarda korunması halinde bile üç yıl sonunda mukavemetinin %50’sini kaybeder. Portland çimentosu, korunması ve saklanması en kolay çimentodur.

Yapay Taş Yapı Malzemeleri (Harç ve Beton)

Bağlayıcı malzemeler (kireç-çimento), agrega (kum-çakıl) ve suyun karışımı sonucunda elde edilen yapay taş malzemeler; harç ve beton olmak üzere iki gruba ayrılır.

Harç ; kireç ve çimento gibi bağlayıcı malzemeler, agrega (kum-çakıl), su ve gerektiğinde kimyasal katkı maddelerinin karışımından meydana gelen, mukavemet ve dış etkilere dayanıklılık gibi özellikler gösteren karışımlardır. Harçlar; kil, alçı, kireç, çimento ve melez (çimento-kireç) harçlar olmak üzere beşe ayrılır. Kil harçlar, topraktan yapıldıkları için en dayanaksız olan harçlardır. En iyi harç türleri, her türlü yapıda ve her türlü ortamda kullanılabildikleri için çimento ile melez (çimento-kireç) harçlardır.

Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yeri: Harçların; sıva, duvar harcı, şap ve şerbet olmak üzere dört farklı şekilde yapıda kullanım alanı vardır. Estetik görünümü yanında, duvarı dış etkilere karşı korumak amacıyla kullanılan sıvalar, dış duvarlarda ortalama 2-3 cm, iç duvarlarda ise 1.5-2 cm kalınlığında uygulanır. Dış cephelerde, çimento, su kireci ve melez, iç duvarlarda ise kireç ve alçı harçları kullanılır. Duvar harçları ise kagir (tuğla, kerpiç, briket...) yapı malzemelerini birleştirmek ve böylelikle duvarların yatay yükleri taşımasını sağlamak amacıyla kullanılır. Çimento, kireç veya melez harçları, duvar harçlarını meydana getirir. Şaplar ise yapılarda su geçirimsizliği sağlamak ve döşemede düzgün bir yüzey elde etmek amacıyla kullanılan yüksek dozajlı (içinde çimento miktarı fazla olan) harçlardır. Yapıdaki çatlakların doldurulmasında kullanılan ve çimentodan imal edilen şerbet, gevşek zeminlerin sağlamlaştırılması ve dayanımının artırılmasında, çeşitli onarım işlerinde ve geçirimsizlik sağlamak amacıyla derzlerin (yan yana gelen yapı malzemelerinin arasındaki boşlukların) doldurulmasında kullanılan bir harç türüdür.

Beton ; agrega (kum, çakıl) ve çimento ile elde edilen karışımın, su ile yoğrulduktan sonra, istenilen şekil ve boyuttaki kalıplar içerisine yerleştirilip zamanla katılaşmasıyla oluşur. Bu sistem içindeki bağlayıcı madde olan çimentonun suyla reaksiyonu (hidratasyon) sonucunda beton dayanım kazanır. Beton, basınç yüklerini (kuvvetlerini) çok iyi karşılayan ve taşıyan bir malzemedir. Betonun bu özelliğinden yararlanılarak, beton, çekme kuvvetlerini karşılama özelliği olan demir donatı ile bir araya getirilmiş ve betonarme bulunmuştur. Bu gelişme, yapılarda betonarme karkas (iskelet) sistemlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yeri: Beton günümüzde yapılarda taşıyıcı eleman (temel, kolon, kiriş, döşeme) üretiminde kullanılır. Buna ilave olarak hafif beton (dolgu ve yalıtım betonu), kaplama betonu, brüt beton (dekoratif yüzeyli beton), vakum betonu, agregası önceden yerleştirilmiş beton, silindirle sıkıştırılmış beton ve lifli beton gibi özel betonların üretiminde ve çeşitli amaçlarla kullanılan prekast elemanların üretiminde kullanılır.

Cam Yapı Malzemeleri

Cam malzemeler yapılarda; ışık geçirme ve ısı yalıtımı, ışık geçirme ve görüntü gösterme, ışık geçirme, görüntü gösterme ve ısı yalıtımı, ışık geçirme, görüntü gösterme ve güvenlik sağlama, istenilen ışınları geçirme ve görüntü gösterme işlevlerine sahiptir. Benzer biçimde daha birçok basit ve birden fazla işlevin aynı zamanda karşılanması yanında, karmaşık işlevlerin çözümlenmesinde de kullanılan nadir malzemelerden birisidir.

Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yeri: Günümüzde cam yapı malzemeleri, çok farklı kullanım alanına sahiptir. Levha camlar, cam duvar tuğlaları, cam döşeme blokları, cam mozaikler ve cam lifleri en çok kullanılan türleridir

Levha camlar; Doğrudan levha olarak üretilmiş olabileceği gibi bu camların ikincil üretim işlemine tabi tutulması ile üretilmiş tabakalı ya da hava tabakalı türleri de vardır. Normal camlar, hava tabakalı camlar (ısı camlar), güneş kontrol camları, mat camlar, kristal camlar, flotal camlar ve güvenlik camları (temperlenmiş camlar, tabakalı camlar, telli camlar, elektrik telli camlar) binalarda kullanılan çeşitli pencere camları olup, levha camlar grubunda yer alırlar.

Cam duvar tuğlaları; duvar örülebilecek şekilde özel olarak şekillendirilen cam bloklardır. Aydınlık geniş çalışma alanları elde etmek, dekoratif görüntü yaratmak, mahremiyet sağlamak, güvenlik sağlamak, yararlı ve kullanılır alanları artırmak, yangını geciktirmek ve başka yerlere iletmemek gibi amaçlarla kullanılır.

Cam döşeme blokları; döşemelerin alt tarafına doğal ya da yapay ışığın geçmesi ve böylece alttaki mekanların aydınlatılmasının istendiği durumlarda kullanılan, ışık geçirgen döşemelerin yapımında kullanılır.

Cam mozaikler; cam malzemenin mozaik tekniğinde duvar ve döşeme kaplama malzemesi olarak uygulanan türüdür. Mozaik tekniğinde uygulamanın gereği olarak cam mozaikler, ön yüzleri kağıda yapıştırılmış olarak üretilirler. Duvara ya da döşemeye tutkal ile yapıştırılarak uygulanırlar.

Cam lifleri; camın lif haline getirilmesi ile elde edilen bu malzemeler, genelde ısı ve ses iletme gibi yapısal sorunların kısmen ya da tamamen ortadan kaldırılması amacıyla kullanılırlar.

Metal Yapı Malzemeleri

Metaller, yerkabuğundan cevher olarak elde edilen, homojen dokulu, katı veya sıvı halde özelliklerini değiştirmeyen, inorganik esaslı, demir, bakır, alüminyum, çinko ve kursun gibi çeşitli yapı malzemeleridir

Yapıdaki Kullanılma Şekli ve Yeri: Döküm veya şekillendirilmiş profil ve levha halinde üretilen metal malzemeler yapıda, taşıyıcı, kaplama, doğrama ve tesisat elemanları olmak üzere dört farklı şekilde kullanılır.

Taşıyıcı elemanlar olarak kullanılan metaller, çoğunlukla çelik yapı malzemeleridir. Büyük açıklıkların geçilmesinde veya çok katlı yapılarda, kafes kiriş ve çelik karkas şeklinde kullanılmakta veya betonarme yapı elemanları içinde donatı malzemesi olarak yer almaktadır.

Kaplama elemanları olarak kullanılan metaller, yapıların çatılarında galvanize sac, alüminyum, bakır ve çinko iken cephelerinde çoğunlukla alüminyum malzemeler kolon, kiriş ve döşeme gibi taşıyıcı elemanlar üzerine, giydirme cephe olarak adlandırılan sistemle uygulanmaktadır.

Doğrama elemanı olarak kullanılan metal malzemeler, demir ve alüminyumdur. Alüminyum, demir gibi bakım gerektiren ve korozyona (paslanmaya) uğrama tehlikesi olan bir malzeme olmadığı için günümüzde daha yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

Tesisat malzemeleri, yapının temiz su, pis su ve ısıtma tesisatlarında kullanılan demir ve bakır borular ile musluk ve radyatör gibi tesisat armatürlerini kapsar.

Plastik Yapı Malzemeleri

Plastikler , petrol, kömür ve pamuk gibi maddelerden kimyasal yöntemlerle elde edilen organik malzemelerdir. hafif, elektrik ve ısı iletimi yapmayan, nem almayan, yüksek korozyon (paslanma) dayanımlı, kimyasal maddelere dirençli, özellikle döküm ve diğer işleme yöntemlerine elverişli, istenilen renkte ve şeffaf olarak üretilebilir, süngerleşebilir ve ince tabaka haline getirilebilir olmalarıdır. Yapılarda, çatı ve döşeme kaplama malzemeleri, tesisat armatürleri, pis su ve temiz su tesisatı boruları, küpeşte, süpürgelik, hazır sıva ve boyalar, derz dolgu harçları, harç ve beton katkı malzemeleri, buhar, nem ve su geçirimsizlik malzemesi olarak kullanılırlar. Ayrıca pencere ve kapı doğramaları olarak oldukça geniş bir çeşitliliğe ve yaygın bir kullanıma sahiptir.

Yalıtım Malzemeleri

Yapıyı kendi elemanlarına, içindeki maddelere, canlılara ve insanlara zarar verici etkilerden korumak için yapılan işlemlere yalıtım adı verilir. Yalıtım yapılmasında kullanılan malzemelere de yalıtkanlar, yalıtım gereçleri, izolasyon malzemeleri veya tecrit malzemeleri adı verilir.

Yalıtım yapıldığı yere ve uygulandığı yapı elemanlarına göre temellerde, duvarlarda, döşemelerde ve çatılarda olmak üzere dört gruba; yapılış amacına ve önlediği etkenlere göre de, su ve neme karşı yalıtım ile ısıya karşı yalıtım olmak üzere iki gruba ayrılır. Bu amaçla kullanılan malzemeler de yine kendi içlerinde su ve nem yalıtım malzemeleri ile ısı yalıtım malzemeleri olarak ikiye ayrılır.

Su ve Nem Yalıtım Malzemeleri

Su ve nem yalıtım malzemeleri, sıvı, katı (buz) ve buhar halleriyle birtakım olumsuzluklar yaratan suya karşı kullanılır. Temel, duvar, döşeme ve çatılarda; yalıtımlı çimento harcı ile sıva veya sap yapılarak, düzeltilmiş yüzeye sıvı yalıtım malzemesi sürülerek, levha halindeki yalıtım membranları ile yüzey kaplaması yapılarak ve yüzeye mastik asfalt veya asfalt betonu dökülerek, su ve neme karşı dört farklı malzeme seçeneği ile gerekli önlemleri almak mümkündür. Temel, duvar ve döşemelerde dört malzemenin tamamı da kullanılabilir. Levha halindeki yalıtım membranları, son derece esnek malzemeler oldukları için kolay deforme olmazlar ya da yırtılmazlar. Yatay, düşey, eğik ya da eğrisel yüzeylere kolayca yapıştırılabilirler. Çatılarda ise genellikle çatı kaplama malzemesinin hemen altına levha halinde serilen esnek nem ve su yalıtım malzemeleri uygulanır.

Isı Yalıtım Malzemeleri

Isı yalıtım malzemeleri, genellikle havayla dolu hücreleri saran katı bir çeperden oluşan bir iskelet şeklindedir ve hafiftir. Isı yalıtımı amacıyla kullanılan malzemeler doğal ve yapay malzemeler olarak iki gruba ayrılır:

1. Doğada var olan malzemelerden üretilen ısı tutucu malzemeler:
   Bitkisel ve hayvansal kökenli ısı tutucu malzemeler: Örneğin; Ahşap talaşı, oluklu mukavva, saz ve kamış, keten, saman, yün, keçi kılı gibi.
   Mineral kökenli ısı tutucu malzemeler: Bu gruba, doğada doğrudan var olan ısı tutucularla, bu malzemelerin ısı yalıtımı için işlenmesiyle elde edilen malzemeler girer. Örneğin; Taş yünü, cam yünü, cam pamuğu, cam köpüğü gibi.
2. Doğada var olmayan ve sentetik olarak üretilen ısı tutucu malzemeler: Bu gruba giren yapay ısı yalıtım malzemeleri polimerlerden (plastiklerden) oluşur. Binalarda yoğun olarak kullanım alanı bulan strafor, bir polistren ısı yalıtım malzemesidir.

Binaların ısıya karşı yalıtım önlemi alınması gereken bölümleri duvarlar, döşemeler ve çatılardır. Levha şeklinde olan yalıtım malzemeleri duvarlara yapıştırıcıyla, özel tespit malzemesiyle (dübel ve vida...) veya ahşaptan ya da hafif metalden yapılmış taşıyıcı bir ızgara sistemi yardımıyla tespit edilirler. Levha ısı yalıtım malzemelerinin döşemelere uygulanmasında ise genelde herhangi bir tespit elemanı ya da malzemesi gerekmez. Şilte şeklinde olan yalıtım malzemeleri yatay ve yataya yakın eğimlerdeki yapı elemanları (çoğunlukla çatı aralarındaki döşeme) üzerine serbest şekilde serilir. Harcın içine katılarak kullanılan ısı yalıtım malzemeleri ise yapıdaki yerine sıva ya da şap olarak uygulanır.