Ünite 3: Rekreasyon Yönetimi

Rekreasyon Yönetimi: Tanım ve Kavramlar

Yönetim; belirli bir takım amaçlara ulaşmak için başta insan kaynakları olmak üzere, parasal kaynakları, donanımı, demirbaşları, hammaddeleri, yardımcı malzemeleri ve zamanı, birbiriyle uyumlu, verimli ve etkin kullanabilecek şekilde kararlar alma ve uygulatma süreçleri toplamıdır. Yönetim, örgütlerin amaçlarına etkin ve verimli ulaşabilmeleri bakımından zorunlu bir işlevdir. Yönetim kavramına ilişkin diğer bir önemli yaklaşım ise yönetim sürecinin, yönetim fonksiyonları açısından incelenmesi şeklindedir. İstenilen sonuçlara ulaşılması için yönetimi gerçekleştirecek kişi veya gruplar, öncelikle amaçlar ve bu amaçlara ulaştıracak yollar ve araçları analiz etmelidir (planlama). İlerleyen adımda kaynaklar bir yapı ve düzen içinde gruplanır ve düzenlenir (örgütleme). Daha sonra insanlar kurulmuş düzen içinde harekete geçirilir (yürütme) ve son olarak işlerin, yönteme, düzene ve amaçlara uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığı denetlenir (kontrol).

Rekreasyon yönetimi, yönetim fonksiyonları açısından en basit haliyle boş zaman değerlendirmeyle ilgili etkinliklerin planlaması, organizasyonu, yönlendirilmesi, koordinasyonu ve denetimi şeklinde ifade edilebilir. Rekreasyonel etkinlikler; planlanmış olarak veya plansız olarak gerçekleştirilmekte; organize veya organize olmamış mekânlarda yapılabilmektedir. Bu bağlamda rekreasyonel etkinliklerin esnek yapısı ön plana çıkmaktadır. Rekreasyon yönetiminde etkin ve başarılı olmak için bazı yönetim ilkelerinin belirlenmesi gerekmektedir. Rekreasyon yönetiminin ilkeleri ise, karar ve amaçlar, tek başkan, pozisyonların tanımlanması, yönerge bütünlüğü, çalışmaların süreçlere uygunluğudur. Rekreasyon faaliyetlerinin yönetimi, bireysel bazda yapılan yönetim ve topluluk bazında yapılan yönetim olarak iki şekilde ele alınabilir.

Yönetici; kar ve risk başkalarına ait olmak üzere, mal ve hizmet üretmek için üretim faktörlerini bir araya getiren ve işletmeyi çalıştırma sorumluluğu olan kişidir. Yöneticinin; amaçlara hangi kaynaklardan ulaşılabileceğini belirleyerek kaynakların sağlanması, işletme çalışanlarının görevlerinin belirlenmesi, yapılacak işlerle ilgili işlemlerin başlatılması ve hedeflere ulaşılması için gerekli önlemlerin alınmasına ilişkin görevleri bulunmaktadır. Rekreasyon yöneticileri de diğer yöneticilere benzer özelliklere ve sorumluklara sahiptir. Rekreasyon yönetim sürecinde yönetimin en alt seviyesinde, alan yöneticileri, ikinci grubunda orta düzey yöneticiler ve son yönetici grubu ise, üst düzey yöneticilerdir.

Tarihsel süreç boyunca yaşanan ekonomik, sosyal, kültürel, teknolojik ve siyasal değişmelerin sonucunda birçok yönetim teorisi ortaya çıkmıştır. Yönetim kuramları, Klasik Yönetim Anlayışı, Neo- Klasik Yönetim Anlayışı ve Çağdaş Yönetim Anlayışı olarak sıralanabilir. Çağdaş yönetim anlayışı, iki yaklaşım içermektedir. Bu yaklaşımlardan biri “sistem yaklaşımı”, diğeri ise “durumsallık yaklaşımıdır”. Sistem yaklaşımı, birbirinden bağımsız parçalar ve onların uzantılarının oluşturduğu alt sistemlerden oluşan örgütler anlayışına dayalı bir yönetim yaklaşımıdır. Sistem yaklaşımı, birbirinden bağımsız parçalar ve onların uzantılarının oluşturduğu alt sistemlerden oluşan örgütler anlayışına dayalı bir yönetim yaklaşımıdır. Sistem yönetiminin geleneksel yönetim kuramlarından temel farkı; örgüt yapısının bir sistem olarak amaçları çerçevesinde belirlenmesi ve örgüt bileşenlerinin ayrı işlevsel birimleri olarak değil, örgüt amaçlarına olan katkıları çerçevesinde birbirleri ile ilişkili olarak düzenlenmesidir.

Rekreasyon yönetiminin tarihsel gelişimi ise, 1800’lerin sonu ve 1900’lerin başında rekreasyon yönetimi, bireysel refah düzeyini arttırmayı amaçlamaktaydı. 1930 ve 1950 yılları arasında, rekreasyon yönetiminde önemli değişmeler yaşanmıştır. 1960 ve 1970’li yıllarda rekreasyona verilen önem artmış ve birçok ülkede rekreasyon faaliyetleri ile ilgili kurum ve kuruluşlar oluşturulmuştur. 1980’lerden günümüze kadar geçen zamanda ise, bireylerin gelir düzeylerindeki artışlar, yoğun stres, çalışma hayatının zorlukları, kentleşmenin giderek artması ve buna benzer pek çok faktör rekreasyona olan ilgiyi daha da arttırmıştır.

Rekreasyon Yönetiminde Karar Verme

Karar verme, var olan seçenekler arasından en uygun hareket biçiminin seçilmesidir. Yöneticilerin temel görevi karar vermektir. Faaliyet gösteren örgütlerin başarısı, büyük ölçüde yöneticilerin alacağı kararlara ve bu kararların isabet derecesine bağlıdır. Kısıtlı örgütsel kaynakların verimli bir şekilde kullanılması her şeyden önce, yöneticilerin alternatif çözüm yollarından birisinin ya da diğerinin seçimi niteliğinde alacağı kararla sağlanmaktadır. Alınan kararların örgütün başarısına ilişkin bir ölçüt olması nedeniyle, karar verme oldukça önemli bir konuma sahiptir. Yöneticiler birçok karar verir. Bu kararlar karar verme metodunun açık ve anlaşılır olması için çok önemlidir. Kararlar, üç sınıfa ayrılabilir. Bunlar, kurumsal ve kişisel kararlar, temel ve rutin kararlar, programlanmış ve programlanmamış kararlardır. Rekreasyon yönetiminde de karar verme bir süreçtir ve bu süreç belirli aşamalardan oluşmaktadır. Karar verme süreci şu dokuz aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar; problemin tanımlanması, problemin nedenlerinin belirlenmesi için bilginin toplanması ve incelenmesi, başkalarına danışmak ve onların fikirlerini almak, seçeneklerin ve alternatiflerin belirlenmesi, kararın yol açacağı etkilerin değerlendirilmesi, kararın alınması ve eyleme geçilmesi, kararın iletilmesi, kararın uygulanması ve izlenmesi ve değerlendirme, geri besleme ve değişiklerdir. Yönetim işlevlerinin tamamı yöneticinin öngörmek, karar vermek, geliştirmek işlemlerini yapma yeteneğine bağlıdır. Rekreasyon yönetiminin en alt seviyesinde bulunan alan yöneticileri, genellikle rekreatif faaliyetlerin sağlıklı bir biçimde devamlılığını sağlamak üzere, yoğun şekilde rutin ve programlanmış kararlar alırlar. Orta düzey yöneticiler ise rekreasyon aktivitelerinin yönetimi ve özellikle koordinasyon aşamasında, genellikle karşılaşılan sorunlar karşısında programlanmamış kararlar almak durumundadırlar. Rekreasyon yönetiminin başında bulunan üst düzey yöneticiler; yönetim fonksiyonlarının yerine getirilmesi ve rekreasyon merkezlerinin planlanması gibi kritik konularda temel ve kurumsal kararlar almak durumundadırlar. Rekreasyon yönetiminde; alan yöneticileri de dâhil olmak üzere, diğer alanlarda olduğu gibi büyük kararların başkalarına danışarak alınması büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle yöneticilerin, karar alma sürecine grupların dâhil edildiği bir işteki grup davranışlarını anlayabilecek yetenekleri geliştirmeleri gerekmektedir. Oluşturulan gruplar birincil ve ikincil olarak ikiye ayrılabilir.

Rekreasyon Yönetimi ve Organizasyon İlişkisi

Yönetim faaliyetinde amaçların gerçekleştirilmesi için, insan ve malzeme kaynaklarının koordine edilmesi gerektirmektedir. Organizasyon, birden fazla kişi veya grubun, ortak bir çalışma düzeni ile belirlenmiş amaçlara ulaşmak üzere oluşturdukları yapılanma şekli olarak ifade edilebilir. Rekreasyon endüstrisi oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. Ancak bu yapı içerisinde, rekreasyon alanlarının ve rekreasyon aktivitelerinin teminini sağlayan kamu organizasyonları (devletin sahibi olduğu organizasyonlar), özel sektör organizasyonları (Hükümetten bağımsız olarak yapılan organizasyonlar) ve kar amacı gütmeyen diğer bir ifadeyle gönüllü organizasyonlarından bahsedilebilir.

Rekreasyonda Yönetim Fonksiyonları

Yönetimin fonksiyonları aynı zamanda yönetim sürecinin aşamalarını ifade etmektedir. Bir yerde yönetim mekanizmasından söz edilebilmesi için belirli fonksiyonların yerine getirilmesi gerekir. Genel olarak yönetimin fonksiyonları Planlama (amaçların ve bu amaçların elde edilmesi için gerekli olan faaliyetlerin belirlemesi süreci), Örgütleme (görevlerin başarılması için sorumluların belirlenmesi), Yürütme (faaliyetlerin yürütülmesi için gerekli emir-komuta zincirinin oluşturulması), Koordinasyon (yapılacak iş ve işlemlerin uyumlu ve düzenli bir hale getirilmesi) ve Kontrol (faaliyetlerin planlara ve amaçlara uygunluğunun izlenmesi ve düzeltme )olmak üzere beş başlık altında toplanmıştır.

Rekreasyon Yönetiminde Kaynakların Yönetimi

Rekreasyon yöneticileri planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve denetleme fonksiyonlarını gerçekleştirirken birtakım kaynaklara ihtiyaç duyarlar. Yönetim sürecinde kullanılan bu kaynakların yönetimi de rekreasyon yöneticisinin görevleri arasındadır. Rekreasyon yöneticileri, farklı sorumluluk ve yetkiler dahilinde rekreasyon organizasyonu içerisinde yer alan finansal, beşeri, fiziksel ve teknolojik kaynakların yönetiminden sorumludur. Rekreasyon alanındaki fiziksel kaynaklar; ekipmanlardan, doğal alanlara ve büyük tesislere kadar uzanan geniş bir yelpazede çeşitlenmektedir. Rekreasyon yöneticilerinin yönetmek zorunda olduğu belki de en önemli kaynaklar ise, beşeri kaynaklardır. Çalışanların organizasyon içerisinde nasıl istihdam edileceği sorusunun yanıtlanması, çalışanların eğitimi, motivasyonlarının arttırılması ve performans değerlendirmeleri rekreasyon yöneticilerinin sorumluluğundadır.