Ünite 4: Dış Ticarette Teslim ve Ödeme Şekilleri

Giriş

Dış ticaret farklı ülkeler arasında ve farklı paralar cinsinden yapıldığı için ortaya çıkabilecek riskleri azaltmak için dış ticarette tarafların sorumluluklarını belirleyen farklı teslim ve ödeme yöntemleri geliştirilmiştir. Teslim şekillerinde standartlaşma yapmak amacıyla Uluslararası Ticaret Odası (ICC-International Chamber of Commerce), Incoterms (International Commercial Terms/Uluslararası Teslim Şekilleri) ismiyle yayınlanan kuralları yürürlüğe koymuştur. Dış ticarette kullanılan birçok ödeme yöntemi de bulunmaktadır. İthalatçı ve ihracatçılar aralarındaki karşılıklı güven veya garanti esasına dayalı olarak teslim ve ödeme şekillerini kendi aralarında belirlemekte ve dış ticaret sürecini başlatmaktadırlar.

Dış Ticarette Teslim Şekilleri-Incoterms (2010)

ICC tarafından 1936 yılında yayınlanan Incoterms, günümüze kadar bir çok kez güncellenmiş 2019 yılı itibariyle Incoterms (2010) kullanılmaktadır.

Incoterms (2010)

1919 yılında kurulan ICC, 1936 yılında bir dış ticaret işleminde alıcı ve satıcının sorumluluklarının nerede başlayıp nerede sona erdiğini gösteren uluslararası kurallar bütünü olan Incoterms’i yayınlamıştır. Böylece ticari taraflar, yoğun pazarlıklar yapmak ve her türlü ticari riski düşünmek zorunda kalmadan Incoterms’te belirtilen teslim şekillerinden birine karar vererek alıcı ve satıcıların yükümlülük alanlarını belirleyebilmişlerdir. Incoterms, ticareti serbest olan bir malın, ihracatçıdan ithalatçıya ulaşıncaya kadar geçen sürede hangi teslim yöntemlerinin kullanılabileceğini ve buna bağlı gümrüğe giriş ve çıkış işlemlerini açıklamaktadır. Dış ticarette ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları azaltmak amacıyla düzenlenen Incoterms; teslim ile ilgili standart terimlerin kullanılmasına, taraflar arası sorumlulukların bilinmesine, ülkeler arası farklı uygulamaların önüne geçmeye, taraflar arası güveni tesis etmeye ve keyfi uygulamaların ortaya çıkardığı risklerin azalmasına katkı sağlamaktadır. Günümüzde en son güncellenen Incoterms (2010) kullanılmaktadır. Dış ticarette temelde birbirinden farklı olan 4 ana grup teslim şekli bulunmaktadır. Bunlar; E Grubu (Çıkış), F Grubu (Ana Taşıma Ödenmemiş Olarak), C Grubu (Ana Taşıma Ödenmiş Olarak) ve D Grubu (Varış) teslim şekilleridir.

E Grubu (Çıkış): Malın, satıcının kendi ülkesinde belirlediği bir yerde alıcıya teslimini ya da teslim için hazır tutulmasını içerir.

EXW (EX WORKS/İşyerinde Teslim): Bu teslim şeklinde mallar, satıcının kendi işyerinde veya kendisinin belirlediği başka bir yerde ambalajlanmış, ancak herhangi bir araca yüklenmemiş şekilde alıcıya teslim edilmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı açısından en az sorumluluk içeren bu teslim şekline göre satıcının malı yükleme, sigorta yaptırma, gümrükleme işlemi yapma vb. gibi zorunlulukları bulunmamaktadır. XW teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 78. sayfasında Tablo 4.2’de verilmiştir.

F Grubu (Ana Taşıma Ödenmemiş Olarak): Malın, satıcının ülkesinde alıcının belirlediği yer, taşıyıcı veya kişiye teslimini içerir.

FCA (FREE CARRIER/Taşıyıcıya Masrafsız): Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı malları, alıcının kendi belirlediği bir yerde, alıcı tarafından tayin edilen taşıyıcıya veya başka bir kişiye teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcının malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır. FCA teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 79. sayfasında Tablo 4.3’te verilmiştir.

FAS (FREE ALONGSIDE SHIP/Gemi Doğrultusunda Masrafsız): Deniz ve iç su yolu taşımacılığında kullanılan bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı malları, yükleme limanında veya alıcı tarafından gösterilen yükleme noktasında, alıcı tarafından seçilen geminin doğrultusunda bırakarak veya zaten bu şekilde bırakılmış malları tedarik ederek teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı, malların teslim edilmesine kadarki masraf ve riskleri üstlenmektedir. Satıcının malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır. FAS teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 80. sayfasında Tablo 4.4’te verilmiştir.

FOB (FREE ON BOARD/Gemide Masrafsız): Deniz ve iç su yolu taşımacılığında kullanılan bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı malları, ya yükleme limanında ya da alıcının gösterdiği yükleme noktasında, alıcının seçtiği gemiye yükleyerek ya da bu şekilde teslim edilen malları temin ederek teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı, malların teslim edilmesine kadarki masraf ve riskleri üstlenmektedir. Satıcının malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır. FOB teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 81. sayfasında Tablo 4.5’te verilmiştir.

C Grubu (Ana Taşıma Ödenmiş Olarak): Malın alıcının belirttiği varış yerine ulaşması için taşıyıcıya yüklenmesi ve bazı masrafların satıcıya ait olmasını içerir.

CFR (COST AND FREIGHT/Masraflar ve Navlun): Deniz ve iç su yolu taşımacılığında kullanılan bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı ve navlun masrafını ödediği malları, ya standart nitelikli bir gemide ya da zaten bu şekilde teslim edilmiş malları tedarik ederek teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Bu teslim şeklinde satıcı, taşıma sözleşmesi yapmak ve bunlara ilişkin masrafları ödemek urumundadır. Satıcının, malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır. CFR teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 82. sayfasında Tablo 4.6’da verilmiştir.

CIF (COST INSURANCE AND FREIGHT/Masraflar, Sigorta ve Navlun): Deniz ve iç su yolu taşımacılığında kullanılan bu teslim şeklinde satıcı, sigorta primi, navlun, yükleme masraflarını ödediği ve risklerini üstlendiği malları ya standart nitelikli bir gemide ya da zaten bu şekilde teslim edilmiş malları tedarik ederek teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Bu teslim şeklinde satıcı, taşıma ve sigorta sözleşmesi yapmak ve bunlara ilişkin masrafları ödemek durumundadır. Satıcının, malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır. CIF teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 83. sayfasında Tablo 4.7’de verilmiştir.

CPT (CARRIAGE PAID TO/Taşıma Ödenmiş Olarak): Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı ve navlun masrafını ödediği malları, kendisinin belirlediği taşımacıya teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Bu teslim şeklinde satıcı, malın taşımacıya teslim edildiği yerden kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için taşıma sözleşmesi yapmak ve buna ilişkin masrafları ödemek durumundadır. Ancak satıcının, malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır. CPT teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 84. sayfasında Tablo 4.8’de verilmiştir.

CIP (CARRIAGE INSURANCE PAID TO/Taşıma ve Sigorta Ödenmiş Olarak): Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı ve navlun masrafını ödediği malları, kendisinin belirlediği taşımacı kişiye teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Bu teslim şeklinde satıcı, malın taşımacıya teslim edildiği yerden kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için taşıma sözleşmesi ve yolculuk sırasında mallara ilişkin zayi ve hasar riskine karşılık bir sigorta sözleşmesi yapmak ve bunlara ilişkin masrafları ödemek durumundadır. Satıcının, malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır. CIP teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 85. sayfasında Tablo 4.9’da verilmiştir.

D Grubu (Varış): Malın alıcının belirttiği varış yerine kadar satıcı tarafından taşınması ve her türlü masrafın satıcıya ait olmasını içeren gruptur.

DAP (DELIVERED AT PLACE/Belirlenen Yerde Teslim): Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini amamladığı malları, belirlenen varış yerinde taşıma aracından boşaltmadan/boşaltılmaya hazır şekilde alıcının tasarrufuna bırakarak teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı taşıma sözleşmesi yapmak ve malların belirlenen varış yerine getirilmesine ilişkin tüm hasar ve masrafları üstlenmek durumundadır. Satıcının malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır. DAP teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 86. sayfasında Tablo 4.10’da verilmiştir.

DAT (DELIVERED AT TERMINAL/Terminalde Teslim): Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı malları, belirlenen varış yerinde veya limanında taşıma aracından boşaltılmış bir şekilde alıcının tasarrufuna bırakarak teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı, masrafları kendisine ait olmak üzere, malların kararlaştırılan varma yerinden veya limanından belirlenen terminale taşınması için taşıma sözleşmesi yapmalıdır. Satıcı malların belirlenen varma yerine getirilmesine ve taşıma aracından boşaltılmasına ilişkin tüm hasar ve masrafları üstlenmek durumundadır. Satıcının malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır. DAT teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 87. sayfasında Tablo 4.11’de verilmiştir.

DDP (DELIVERED DUTY PAID/Gümrük Ödenmiş Olarak Teslim): Satıcı açısından en fazla yükümlülük gerektiren bu teslim şeklinde satıcı, ihracat ve ithalat gümrüklemesini tamamladığı malları, belirlenen varış yerinde taşıma aracından boşaltmadan/boşaltılmaya hazır şekilde alıcının tasarrufuna bırakarak teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı, masrafları kendisine ait olmak üzere, malların belirlenen teslim yerine veya noktaya kadar taşınması için taşıma sözleşmesi yapmaktadır. Satıcı, malların belirlenen varma yerine getirilmesine ilişkin, tüm hasar ve masrafları üstlenmek durumundadır. Satıcının malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri de bulunmaktadır. DDP teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 88. sayfasında Tablo 4.12’de verilmiştir.

Dış Ticarette Güvene Dayalı Ödeme Şekilleri

Karşı (Bağlı) Ticaret

Ticari taraflar arasında yapılan sözleşme gereğince, ihracatçının yurtdışına sevk ettiği malın/hizmetin bedelinin hemen ve/veya belli bir süre sonra ithalatçı tarafından mal/hizmet olarak gönderilmesi durumunda bir satış/ihracat işlemi karşılığında bir alış/ithalat işlemi yapılmaktadır. Bu yöntem, yeterli dövizi olmayan fakat mal ihraç etmek isteyen ya da serbest dövizle satılması zor olan malları olan özel firma veya kamu kurumu
niteliğindeki ithalatçılar için oldukça uygundur. Karşı (bağlı) ticaretin; takas, kliring, aktarma ticareti, karşı satınalım, geri satınalım ve dengeleme (offset) anlaşması gibi çeşitleri bulunmaktadır.

Takas: İhraç edilen bir mal, hizmet veya üretim faktörü bedelinin tamamen veya kısmen mal, hizmet veya (hizmet karşılığı) döviz ile karşılanması işlemidir. Takas işlemi, özel takas ve bağlı muamele olarak ikiye ayrılmaktadır. Özel takasta (iki yanlı takas), bir ithalatçı ile bir ihracatçı firma karşılıklı olarak mal ve/veya hizmet alış verişi yapmakta ve ülkeler arasında para transferi olmadan ticari işlem tamamlanmış olmaktadır. Ticarete katılan firma sayısına göre takas iki, üç veya dört taraflı olabilmektedir. İkiden fazla taraf arasında yapılan takas işlemine bağlı muamele denilmektedir.

Kliring (Denkleştirme): Aralarında anlaşma bulunan ülkelerin her birinde ithalatçılar ithal ettikleri malların bedelini kendi ülkelerindeki merkez bankalarına/kliring ofisine ulusal para cinsinden ödemektedirler. Merkez bankası/kliring ofisi aynı yabancı ülkeye mal satan ihracatçıların alacaklarını ilgili hesapta birikmiş olan bu paralarla ödenmektedir. Böylece ihracat gelirleri ithalat giderleri ile denkleştirilmekte ve ülkeler arasında döviz transferi yapılmadan ticaret gerçekleştirilmiş olmaktadır. Gelirler ve giderler arasında fark herhangi bir konvertibl para ile ödeme yaparak denkleştirilmekte ve hesaplar arası dengesizlik giderilmektedir.

Aktarma Ticareti: Kliring işlemlerinde ihracatçı ile ithalatçının alacak-borç hesapları arasındaki dengenin sağlanamaması durumunu gidermek amacıyla geliştirilmiş bir ödeme şeklidir. Buna göre alacağın borçtan fazla olması durumunda, alacaklı durumda olan ihracatçı ülke bu alacak hakkını üçüncü bir ülkeye aktarmaktadır. Alacak hakkını devralan üçüncü ülkenin, borçlu olan ithalatçı ülkeden ithalat yapması ile aktarmalı ticaret tamamlanmaktadır. Böylece hesaplar arası fark denkleştirilmiş olmaktadır.

Karşı Satınalım: Bir ülkeye yapılan mal ihracı karşılığında, belli bir süre sonra aynı ülkeden başka bir mal ithal edilmektedir. Bu tür ticarette genellikle karşılıklı olarak satın alınacak mallardan oluşan bir liste hazırlanmakta ve bu mallar arasından seçim yapılmaktadır.

Geri Satınalım: Bu yöntemde yapılan bir ihracat işlemi karşılığında, belli bir süre sonra aynı ülkeden ihracat işlemiyle ilgili bir malın ithali yapılmaktadır. Geri satınalım yönteminde mal ihracı karşılığında üretim teknolojisi alma ya da üretim tesisi kurma anlaşması yapılmaktadır.

Dengeleme (Offset)Anlaşması: Bu yöntemde, öncelikle uçak, askerî malzeme, elektronik tesis vb. gibi ihraç bedeli çok yüksek olan bir ihracat işlemi yapılmaktadır. Daha sonra ihracatçı ülke, ithalatçı ülke için çok pahalı olan bu işlemin maliyetini azaltmak (dengelemek) için o ülkeye döviz geliri yaratan ve/veya döviz gideri azaltan hizmetlerde bulunmaktadır.

Garantisiz Peşin Ödeme

Güvene dayalı bir yöntem olan peşin ödemede ithalatçı, malın bedelini ödedikten sonra ihracatçı malı göndermektedir. Bu ödeme şeklinde ithalatçı ve ihracatçı firma ile ithalatçının ve ihracatçının bankası olmak üzere dört taraf arasında sözleşme yapılmakta ve işlemler bu sözleşmeye bağlı olarak gerçekleştirilmektedir. İhracatçı hesabındaki parayı kendi ulusal para birimi cinsinden tahsil etmekte ve Döviz Alım Belgesi (DAB) düzenlemektedir. Mal bedelini alan ihracatçı ihracata konu olan malı yurtdışına sevk ederek ithalatçı firmaya göndermektedir. İthalatçı firma yaptığı peşin ödemeye ilişkin beyanı ibraz ederek malları ilgili gümrükten almaktadır. Peşin ödemede tüm riski ithalatçı üstlenmektedir. Peşin ödeme yöntemi, ithalatçıların tüm riski üstlenmek istememeleri, yoğun rekabet koşulları ve pazarlama imkânlarının kısıtlı olması gibi nedenlerle dış ticarette fazla yaygın olmayan bir yöntemdir.

Konsinye İhracat

Bu ödeme şeklinde ihracatçı malını satması için yurt dışındaki kendi şube temsilciliklerine, ithalatçıya ya da komisyoncuya göndermekte ve mal satıldıktan sonra da komisyoncu mal bedelini kendisine/ihracatçıya göndermektedir. Satış işlemi, ihracatçı ile ithalatçı/komisyoncu arasında yapılan konsinye satış sözleşmesine göre yapılmaktadır. Güvene dayalı bu yöntem kesin satış sözleşmesine dayanmadığı için mal satılıncaya kadar mülkiyet hakkı ihracatçıya aittir. Komisyoncu sadece malların satış sorumluluğunu üstlenmektedir. Bu yöntem uygulamada çok az kullanılmaktadır.

Mal Karşılığında Ödeme (Açık Hesap)

Birbirlerine güvenen ve uzun yıllardır birlikte iş yapan ihracatçı ve ithalatçı arasında yapılan sözleşme doğrultusunda ihracatçı, mal bedelini belirlenen ileri bir tarihte almak üzere ithalatçının ülkesindeki ilgili gümrük idaresine partiler hâlinde mal göndermektedir. Bu yönteme göre aslında ihracatçı, ithalatçıya bir hesap açmış ve bu hesap üzerinden kredi sağlamış gibi olmaktadır. Mal karşılığında ödeme yöntemi, ithalatçı açısından risk taşımamaktadır. Ancak ihracatçı mal bedelinin ödenmemesi, geç ve/veya eksik ödenmesi gibi ticari riskleri üstlenmiş olmaktadır. Günümüz koşullarında bilgi iletişim teknolojilerindeki gelişme sayesinde firmalar hakkında bilgi toplamak kolaylaşmıştır. Bu durum açık hesap işlemlerinin dış ticarette yaygınlaşmasına olanak sağlamıştır.

Belge Karşılığında Ödeme

Bu ödeme şeklinde ihracatçı malları yurtdışına göndermekte ve eş zamanlı olarak da hazırladığı belgeleri, mal bedeli ödendikten sonra ithalatçıya teslim edilmesi şartıyla kendi bankasına ve onun aracılığıyla ithalatçının bankasına göndermektedir. Yani önce mal bedeli ödenmekte daha sonra malı almaya yarayan belgeler alınabilmektedir. Belge karşılığı ödemede kullanılan belgeler; mal bedelinin tahsili amacıyla kullanılan mali ve malın ihracı ile ilgili ticari olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Belge karşılığında
ödemenin görüldüğünde ödemeli poliçe ve vadeli poliçe olmak üzere iki türü vardır. Belge karşılığında ödeme yönteminin ihracatçı ve ithalatçı açısından bir takım dezavantajları/ riskleri bulunmaktadır.

İhracatçı açısından dezavantajları;

• Yurtdışına gönderilmiş olan malların ithalatçı tarafından teslim alınmaması,
• Kabul edilen vadeli poliçedeki mal bedelinin belirlenen zamanda ödenmemesi,
• İthalatçının ülkesinde kambiyo denetimi uygulanması nedeniyle mal bedeli transferinin yapılmaması/gecikmesi,
• İthalatçının mali sıkıntı yaşaması ve/veya iflas etmesi,
• İthalatçının ticari teamüllere uygun olmayan tavırlar sergilemesi vb. gibidir.

İthalatçının karşılaşacağı riskler ise,

• Malların belirlenen sürede ülkeye gelmemesi/gecikmesi,
• Mallar görülmeden ödemenin yapılması,
• Vadeli poliçenin kabulünün ticari itibarı zedeleyebilmesi,
• Malların siparişe uygun olarak hazırlanmaması vb. şeklindedir.

Dış Ticarette Garantili/Güvenceli Ödeme Şekilleri

Garantili Peşin Ödeme

İhracatçı açısından en elverişli yöntem olan peşin ödemede, tüm riski ithalatçı üstlenmektedir. Bu kapsamda ithalatçı; ihracatçının ülkesindeki olumsuz koşullar nedeniyle malların sevkinin gecikmesi ve bu nedenle elde edebileceği kazançlardan mahrum olma, malların kararlaştırılan miktar ve kaliteye uygun olmaması veya mal sevkinin yapılmaması gibi risklerle karşılaşabilmektedir. Söz konusu riskler karşısında ithalatçı, ihracatçının bankasından garanti/teminat mektubu veya ipotek kaydı alarak güvenceli bir şekilde hareket etmeye çalışmaktadır.

Ortak Hesap

Güvene dayalı yöntemlerden biri olan konsinye ihracata ilişkin yüksek riskler nedeniyle bu satışları kısmen garanti altına alan yeni bir satış yöntemidir. Satış işlemi, ihracatçı ile ithalatçı/komisyoncu arasında yapılan konsinye satış sözleşmesine göre yapılmaktadır. Kesin satış sözleşmesi yapılmayan bu yöntemde de mülkiyet hakkı ihracatçıya ait olan mal yurtdışındaki komisyoncuya veya ithalatçıya gönderilmektedir. Kesin satış, mal gönderildiği zaman değil, mal komisyoncu tarafından satıldığı zaman gerçekleşmektedir.

Akreditifli Ödeme

İthalatçı ile ihracatçının birbirlerine yeterince güvenmedikleri durumlar için uygun olan akreditifli ödeme, ithalatçının bankası aracılığıyla ihracatçının bankasına göndermiş olduğu şartlı bir ödeme ektubu/taahhüdüdür. Bu ödeme yönteminde ithalatçı, anlaşmalı bankasında ihracatçı için bir akreditif/kredi hesabı açtırmakta ve bunu kendi bankası aracılığıyla ihracatçının bankasına bildirmektedir. Akreditifli ödeme için ithalatçı ile ihracatçı arasında satış ve ödeme sözleşmesi, ithalatçı ile anlaşmalı bankası arasında teklif mektubuna dayalı hesap açma sözleşmesi yapılmaktadır.

Akreditif Çeşitleri:

• Feshedilebilir ve Feshedilemez Akreditif
• Onaysız ve Onaylı Akreditif
• Dönen Akreditif
• Kırmızı Şartlı Akreditif
• Yeşil Şartlı Akreditif
• Karşılıklı Akreditif
• Devredilebilir ve Tahsisli Akreditif
• Garantili Akreditif

Kabul Kredili Ödeme

Bu ödeme şeklinde, ihracatçı tarafından düzenlenen ve ithalatçının ilerideki bir tarihte koşulsuz olarak belli bir miktar ödeme yapmasını emreden vadeli poliçenin ithalatçı veya ithalatçının bankası tarafından kabul edilmesi söz konusudur. İhracatçının kendi bankası aracılığıyla ithalatçıya veya ithalatçının bankasına çektiği vadeli poliçeyi ithalatçı kabul ederse ticari kabul, banka kabul ederse banka kabulü olmaktadır. Böylece ihracatçı satmış olduğu malı gönderip, ilgili belgeleri kendi bankasına ibraz ederek belirlenen süre içerisinde mal bedelini tahsil etmeyi garantilemiş olmaktadır.

Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO)

Bu yöntem, akreditifli ödeme ile mal karşılığında ödemenin elektronik ortamda birleştirilmiş hâlidir. Buna göre ithalatçı ve ihracatçının düzenlediği belgeler yerine belgelerin üzerindeki bilgiler/veriler elektronik ortamda karşılaştırılmakta ve sonrasında ithalatçının bankası, ihracatçının bankasına vadeli olarak belirli bir miktar ödeme yapmayı geri dönülemez ve bağımsız bir şekilde taahhüt etmektedir.

Bu yöntemin kullanılabilmesi için bankaların elektronik ortamda veri eşleşmesi yapabilecek bir sistem olan İşlem Eşleştirme Uygulamasına sahip olmaları gerekmektedir.

Banka ödeme yükümlülüğünün faydaları;

• Ticari riskleri azaltmaktadır,
• Mal karşılığında ödemeye banka güvencesi getirmektedir,
• Operasyonel yük ve maliyeti düşürmektedir,
• İşlem hızını artırarak zaman kaybını azaltmaktadır,
• Taraflara güvence sağlarken, bürokratik işlemleri azaltmaktadır,
• Prefinansman ve post finansman imkânı sağlamaktadır,
• Belgelere ilişkin kaybolma, yırtılma vb. gibi sorunları ortadan kaldırmaktadır vb. şeklindedir.