Ünite 6: BİLGE Sistem – I: Özet Beyan, Transit Beyan

Giriş

Günümüzde küreselleşme olgusunun da etkileriyle ülke ekonomileri birbirine çok yaklaşmış ve ülkeler herhangi bir nedenle, her an ve her şekilde birbirlerinden etkilenir hale gelmişlerdir. Bu ilişkiler ağının karmaşıklığı, ticari işlemlerin yavaşlamasına, kayıt sisteminin eksik ve yetersiz kalmasına neden olmuş ve gümrüklerdeki işlemlerdeki hatalar artmıştır. Dünya Ticaret Örgütü ve Dünya Gümrük Örgütü olmak üzere çoğu ulusal ve uluslararası kurumlar gümrüklerde yaşanan sorunların yaratmış olduğu olumsuz sonuçların nasıl ortadan kaldırılacağı konusu üzerinde yoğun çalışmalar gerçekleştirmişlerdir. Türkiye de gümrüklerde yaşanan benzer problemleri ortadan kaldırmak için gümrükleme sistemindeki uluslararası düzenlemelere uyumlu hareket etmiş ve Fransız Gümrük İdarelerinin kullandığı bilgisayar yazılımı olan SOFİX yazılımı BİLGE (Bilgisayarlı Gümrük Etkinlikleri) adı altında benimsenerek Türk gümrük uygulamalarına uyarlanmıştır.

BİLGE Sistemi

BİLGE Sistemi, teknik olarak gümrük mevzuatı ile dış ticaret ve ilgili mevzuatlar doğrultusunda gümrük işlemlerinin bilgisayar ortamında doğru, etkin ve işlemlerde yeknesaklığı sağlayacak bir şekilde yapılabilmesi için kullanılan bir yazılımdır. BİLGE Sistemi’nin oluşturulması süreci AB’nin ortak tarife ve ticaret mevzuatının derlenmiş, özgün ve yeknesak bir şekilde kodlanmış hali olan TARIC otomasyon sistemine dayanmaktadır. BİLGE sisteminin benzerleri ABD, Japonya, Avrupa Birliği ülkeleri ve Birleşmiş Milletlerde kullanılmaktadır. BİLGE sistemi içerisinde Özet Beyan Modülü, Detaylı Beyan Modülü, Transit Beyan Modülü, Muhasebe Modülü, Entegre Tarife, Referans Tabloları, Lisans ve Kota Takipleri, Risk Analizleri ve Seçme Kriterleri modülleri bulunmaktadır.

Gümrük işlemlerinin BİLGE Sistemi dahilinde gerçekleştirilmesinden sağlanan genel avantajlar şu şekilde sıralanabilir:

• Gümrük mevzuatı ve rejimleri doğrultusunda gümrük işlemlerinin hızlı, doğru ve zamanında  uygulanması,
• Gümrük işlemlerini daha hızlı gerçekleştirerek ihracatçıların rekabet gücünün artırılması,
• Personelin daha etkin kullanılarak verimliliklerinin artırılması,
• Dış ticaret istatistiklerinin daha hızlı, doğru ve güvenli olarak üretilmesi,
• Daha etkili vergi tahsilatı,
• Seçici, ancak daha etkili gümrük kontrolünü sağlanması

BİLGE Sisteminin gümrükleme işlemlerinde kullanılmasıyla birlikte sağladığı en önemli avantaj gümrükleme süresinin kısalması olmuştur.

Bilge Sistemi’nin Uygulanması: Özet Beyan, Transit Beyan – NCTS

BİLGE Sistemi, dış ticarete konu olan mal ve hizmetlerin gümrük işlemlerinin yürütüldüğü, her bir işlemin o an gerçekleştiği ve takip edilebildiği, yükümlü firma, firma çalışanı, gümrük memuru, gümrük müşaviri gibi sistemi kullanmaya yetkili tüm görevlilerin elektronik bir ağ içinde işlemlerini gerçekleştirdiği yazılımdır. Dış ticaret yapan firmaların ya da temsilcilerinin dış ticarete konu olan mal ve hizmetlerle ilgili gümrük işlemlerini BİLGE Sistemi dahilinde gerçekleştirebilmeleri için BİLGE Kullanıcı Kodu (8 karakterli) ve Şifresine (8 karakterli) ihtiyaçları vardır. Bilge Sistemi dinamik yapıya sahip ve her geçen zaman günün koşullarına göre güncellenen, güvenli ve fonksiyonel bir yapıya kavuşturulmaya çalışılmaktadır.

Özet Beyan, Türkiye Gümrük Bölgesine kara, deniz, demiryolu ve havayolu ile giren eşyanın emniyet ve güvenlik yönlerinden risk analizine tabi tutulması amacıyla, eşya giriş gümrük idaresine varmadan önce elektronik yolla verilen ve taşıt aracı ile eşyaya ilişkin genel bilgilerin yer aldığı beyandır. Özet beyan, eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine getiren veya eşyanın gümrük bölgesine taşıma sorumluluğunu üstlenen kişi (taşıyıcı) ya da bu kişilerin temsilcileri tarafından verilebilir. Özet beyanın, giriş gümrük idaresine, veri işleme tekniği yoluyla verilmesi gerekmektedir. Özet beyana orijinal manifesto veya konşimentonun eklenmesi gerekmektedir. Gümrük çıkışlarında yapılan Çıkış Özet Beyanı, Gümrük Yönetmeliğinde belirlenen özet beyan aranmayacak haller ve gümrük beyannamesi aranan haller dışında, Türkiye Gümrük Bölgesini terk edecek eşya için çıkış gümrük idaresine (ihracat gümrük idaresi değil) Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmeden önce yapılan taşıt aracı ve eşyaya ilişkin genel bilgilerin yer aldığı beyandır.

Özet Beyan oluşturma sürecinin ilk adımı, programlar menüsünden “BİLGE” komutu verildikten sonra, “Genel Bilgiler” bölümünün doldurulmasıdır. Sonrasında İşlemler” menüsünden “Yeni Özet Beyan” komutu ile Belge, Sorumlu, Taşıma, Referans ve Diğer başlıklı bölümler doldurulmalı ve onaylanmalıdır. “Genel Bilgiler” eksiksiz doldurulduktan ve onaylandıktan sonra “Eşyaya İlişkin Bilgiler” ile ilgili bilgiler girilmelidir. “Eşyaya İlişkin Bilgiler” penceresi, taşıma senetleri ile ilgili temel bilgilerin girildiği “Taşıma Senetleri” bölümü ve taşınacak eşya ile ilgili bilgilerin yer aldığı “Taşıma Satırları – İhracat Satırları – Uğranan/Uğranacak Ülkeler – Eşya Satırları” olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

Özet beyana orijinal manifesto veya konşimentonun eklenmesi gerekmektedir. Sisteme girilen bilgilerin eksiksiz doldurulması gerekmektedir. Aksi takdirde işlem tamamlanmayacaktır. Bilgilerin doğruluğu yükümlülerin sorumluluğundadır.

Ortak Transit Rejimi transit eşyasının işlemlerinin hızlandırılmasını ve basitleştirilmesi sağlayan, dolayısıyla dış ticaret yapan firmaların zaman kaybetmesini önleyerek maliyetlerinin düşmesini amaçlayan bir sistemdir. Transit Rejimi, ithalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan serbest dolaşıma girmemiş, ihracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış eşyanın gümrük gözetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesi içindeki bir noktadan diğerine taşınmasına uygulanmaktadır.

NCTS, transit beyanının sunulmasından rejimin ibra edilmesine kadarki her aşamanın tamamen elektronik ortamda gerçekleştirildiği, gümrük idareleri ve gümrük idareleri ile dış ticaret yapan firma arasındaki iletişimin elektronik mesajlar ile sağlandığı ve bu şekilde güvenilir firmalar için önemli basitleştirmelerin uygulanan bir e – uygulamadır. Ancak NCTS uygulaması tam anlamıyla kağıtsız bir uygulama değildir.

Transit beyan verme sorumluluğunda olan yükümlüler tarafından http://www.gumrukticaret.gov.tr adresinden yapılmaktadır. Giriş işlemleri beyanda bulunacak olan yükümlüye ait BİLGE Kullanıcı kodu ve Şifresi ile sisteme giriş yapılacaktır. Yeni transit beyannamesinin oluşturulmasından sonra S29. Taşıma Ücretleri Ödeme Metodu Kodu, S12. Gümrük Bölgesinde İlk Varış Noktasına Varış Tarih ve Saati, 18. Çıkıştaki Taşıt Aracının Kimliği ve Kayıtlı Olduğu Ülke: Taşıt Aracının Kimliği, Dil, Ülke Kodu, Dorse Numaraları, 19. Ktr (Konteyner), 21. Sınırı Geçecek Hareketli Taşıt Aracının Kimliği ve Kayıtlı Olduğu Ülke: Taşıt Aracının Kimliği, Dil, Ülke Kodu, Dorse Numaraları, 25. Sınırdaki Taşıma Şekli, 30. Eşyanın Bulunduğu Yer, S17. Yükleme Yeri, S18. Boşaltma Yeri, S10. Konveyans Referans Numarası bölümlerine bilgilerin girilmesi gerekmektedir.

Daha sonrasında ise Ortak Transit Yönetmeliği’nin ilgili hükümleri uyarınca teminat tutarının girilmesi gerekmektedir. Tamamen ve eksiksiz bir şekilde doldurulmuş ve kaydedilmiş olan beyanname, tescil için gümrük idaresine gönderilir.

Gümrük idaresi tarafından gerçekleştirilen kontrol sonuçlarının beyannameye uygun olması halinde, ilgili memur transit beyannamesinin A ve B nüshalarındaki "D" kutusunun "Sonuç" satırına "UYGUNDUR" ibaresi ile birlikte adı, soyadı ve sicil numarasını yazarak imzalar. Hareket idaresi, transit beyannamesi nüshalarında "D" kutusuna tarihi kaydeder ve eşyayı serbest bırakır.