Ünite 7: BİLGE Sistemi-II: Detaylı Beyan, Diğer Modüller

Giriş

BİLGE Sistemi’nin önemli modüllerinden biri Detaylı Beyan Modülü’dür.

BİLGE Sistemi’nin Uygulanması: Detaylı Beyan (TCGB)

Gümrüğe gelen eşyanın bir beyan ile gümrük idaresine bildirilmesi gerekmektedir. Gümrük Beyannamesi ihracatta gümrük mevzuatı uyarınca doldurularak, ilgili ihracatçı birliği tarafından onaylanmasından sonra gümrük idaresine sunulan belgedir. Gümrük Birliği’ne girildikten sonra mevzuatın ve belgelerin uyumlaştırılması çerçevesinde “Tek Tip Gümrük Beyannamesi” kullanımı getirilmiştir.

TCGB Modülü yükümlülerin gümrük beyannamesi (detaylı beyan) doldururken kullandıkları modüldür. Gümrük idarelerindeki terminallerde BİLGE Sistemi’ni kullanarak detaylı beyanda bulunabilecekleri gibi, EDI aracılığı ile ofislerinden de bu formu oluşturabilmektedirler.

BİLGE Sistemi’nde Detaylı Beyanın (TCGB) Oluşturulması

Detaylı Beyan oluşturma sürecinin ilk adımı, gümrük idarelerindeki terminallerdeki bilgisayarlardan kullanıcı kodu ve şifre girişinden sonra “Kullanıcının Üyesi Olduğu Profiller” ve “Kullanıcı Birim Listesi” ekranlarından gerekli seçimler yapıldıktan sonra ekranın sol alt köşesindeki “Programlar” sekmesi mause ile tıklanarak açılan programlar menüsünden “BİLGE” komutu verildikten sonra bu menüye bağlı sağ tarafa açılacak menüden “Detaylı Beyan” komutunu vermektir. Bu komut verildikten sonra (kitabın 168. sayfasındaki şekil 7.1'de gösterildiği gibi) TCGB giriş penceresi gelecektir. Bu pencerede menü çubuğunda “İşlemler” menüsü tıklanarak açıldıktan sonra “Yeni TCGB” komutunun verilmesi gerekmektedir. Bu komut verildiğinde ise (kitabın 168. sayfasındaki şekil 7.2'de gösterildiği gibi) TCGB doldurulmaya başlanacaktır. Detaylı Beyan ile ilgili doldurulması gereken 4 bölüm mevcuttur: Genel Bilgiler, Firma/Kişisel Bilgiler, Finansal Bilgiler ve Taşıma Bilgileri.

TCGB oluşturulurken öncelikle “Genel Bilgiler” bölümüne ait bilgilerin girilmesi gerekmektedir. Özet beyan doldurulurken geçerli olan kurallar burada da geçerlidir. “Yeşil” renkteki bölümlerin (kutuların) muhakkak doldurulması gerekmektedir. Genel Bilgiler bölümünde kullanıcı, eşya ve sevkiyatla ilgili girilmesi gereken bilgiler; kullanıcı, gümrük, rejim, beyan, alıcı satıcı ilişkisi, işlem niteliği, telafi edici vergi, kalem sayısı, yükleme listesi, kap adedi, referans no, konteyner, BS, ticaret yapılan ülke, çıkış ülkesi, gideceği/sevk ülkesi, gideceği ülke ve açıklamalardan oluşmaktadır.

“Genel Bilgiler” ekranındaki bilgiler tam doldurulmadığı müddetçe “Firma/Kişisel Bilgiler” bölümündeki form doldurulamayacaktır. “Genel Bilgiler” ekranındaki alanlar eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurulduktan sonra “Firma/Kişisel Bilgiler” bölümündeki formun doldurulması işlemleri gerçekleştirilebilecektir. Firma/Kişisel Bilgiler ekranına geçmek için mause’un imleci “Firma/Kişisel Bilgiler” sekmesinin üzerine konumlandırılarak tıklanır (kitabın 171. sayfasındaki şekil 7.3'de gösterildiği gibi).

Firma/Kişisel Bilgiler ekranında doldurulması gereken alanlar yine diğer ekranlarda olduğu gibi “yeşil” renk alacaktır. Firma/Kişisel Bilgiler ekranındaki bölümler (kutular şunlardır):

• Gönderici/ihracatçı
• Alıcı/ithalatçı
• Beyan sahibi/temsilci
• M. müşavir s. muhasebeci
• Asıl sorumlu
• İmza sahibi

Firma/Kişisel Bilgiler ekranındaki alanlar eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurulduktan sonra “Finansal Bilgiler” bölümündeki formun doldurulmasına geçilir. Diğer bölümlerdeki bilgiler tam doldurulmadığı müddetçe “Finansal Bilgiler” bölümündeki form doldurulamayacaktır. Finansal Bilgiler ekranına geçmek için mause’un imleci “Finansal Bilgiler” sekmesinin üzerine konumlandırılarak tıklanır ve zorunlu olan “yeşil” renkteki alanlar doldurulur (kitabın 172. sayfasındaki şekil 7.4’te gösterildiği gibi). Finansal Bilgiler ekranında yer alan bölümler (kutular) şunlardır:

• Teslim şekli/yeri
• Döviz ve toplam fatura bedeli
• Navlun bedeli
• Sigorta bedeli
• Yurt dışı diğer
• Yurt içi diğer
• Döviz kuru
• Hesap detayları
• Finansal bankacılık verileri
• Ödeme şekli

Finansal Bilgiler ekranındaki alanlar eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurulduktan sonra “Taşıma Bilgileri” bölümündeki formun doldurulmasına geçilir. Diğer bölümlerdeki bilgiler tam doldurulmadığı müddetçe “Taşıma Bilgileri” bölümündeki form doldurulamayacaktır. Taşıma Bilgileri ekranına geçmek için mause’un imleci “Taşıma Bilgileri” sekmesinin üzerine konumlandırılarak tıklanır ve zorunlu olan “yeşil” renkteki alanlar doldurulur (kitabın 174. sayfasındaki şekil 7.5’te gösterildiği gibi). Taşıma Bilgileri ekranında yer alan bölümler (kutular) şunlardır:

• Sınırdaki taşıma şekli
• Çıkıştaki aracın kimliği ve ülkesi
• Sınırdaki aracın kimliği ve ülkesi
• Yükleme/boşaltma yeri
• Giriş çıkış gümrük idaresi
• Öngörülen gümrük idaresi ve ülke
• Eşyanın bulunduğu yer
• Varış gümrük idaresi (ve ülke)
• Antrepo
• Liman kodu

Taşıma Bilgileri’nin BİLGE Sistemi’ne giriş işlemleri de tamamlandıktan sonra (kitabın 174. sayfasında yer alan şekil 7.5’te gösterildiği gibi) ekranın sağ alt kısmında bulunan onay butonu tıklanarak girilen bilgiler onaylanır. Girilen bilgilerde değişiklik ya da düzeltme işlemi yapılmak istenirse “Detaylı Beyan” ekranında en üstteki menülerden “İşlemler” menüsü tıklandığında açılan menüden “Düzelt” komutu verilerek gerekli düzeltmeler yapılır ve tekrar (kitabın 174. sayfasında yer alan şekil 7.5’te gösterildiği gibi) ekranın sağ alt kısmında bulunan onay butonu tıklanarak girilen bilgiler onaylanır. Beyanname tescil edilmediği müddetçe beyanname içinde istenildiği gibi değişiklik ve düzeltme yapılabilir.

Bundan işlemler tamamlandıktan sonra ise BİLGE Sistemi Detaylı Beyan düzenleme işlemleri dâhilinde “ Kalem Bilgileri ”nin giriş işlemleri gerçekleştirilir.

Yükümlü tarafından beyannamenin yukarıda anlatılan bilgileri girildikten ve onaylandıktan sonra dış ticarete konu olan eşya/eşyalarla ilgili bilgilerin BİLGE Sistemi’ne girildiği “ Kalem Bilgileri ” işlemleri gerçekleştirilir.

Kalem bilgilerinin girilebilmesi için “Detaylı Beyan” ekranının üst kısmındaki menülerden “Bağlantılar” menüsü tıklanarak açılır ve açılan menüden “Kalemler” komutu verilerek kalem bilgilerinin girildiği ekran çağrılır ((kitabın 175. sayfasında yer alan şekil 7.6’da gösterildiği gibi).

“Kalemler” ekranında yine diğer BİLGE Sistemi ekranlarında olduğu gibi rejime, ödeme ve teslim şekline göre beyaz, gri ve yeşil renk alan bölümler (kutular) görülmektedir. Yine bilindiği üzere yeşil alanların (kutuların) doldurulması zorunludur.

Alanların renklerindeki değişikliklerin yanı sıra “Kalemler” ekranında girilmesi gereken bilgiler de yine rejim, ödeme ve teslim şekline göre artıp azalabilmektedir. BİLGE Sistemi Detaylı Beyan oluşturma işlemleri içerisinde Kalem Bilgileri dört ayrı bölüm olarak girilmektedir. Bu bölümler:

• Genel bilgiler
• Eşya bilgileri
• Ölçü bilgileri
• Finansal bilgiler

Genel Bilgiler bölümünde söz konusu kalemle ilgili genel bilgiler yer almaktadır. Bunlar; kalem numarası, menşe ülke kodu, uluslararası anlaşmalar, KDV oranı, muafiyetler, DİB satır kodu, özellik, ek kod, açıklamalar ve imalatçı firma bilgileridir.

Eşya bilgileri bölümünde ise; TGTC no, TGTC tanımı, numara, adedi, marka, cinsi, ticari tanımı, tarifedeki tanımı, kullanılmış eşya bilgileri yer almaktadır.

Ölçü bilgileri söz konusu kalemle ilgili genel bilgiler yer almaktadır. Bunlar; satışa esas birim/miktar, birim kıymet, brüt ağırlık, net ağırlık, tamam (tamamlayıcı) ölçü, algılama birimi 1, 2, 3, kapatma birimi/miktar, toplam açılan miktar ve toplam kapatılan miktar bilgileridir.

Finansal bilgiler bölümünde ise; teslim şekli, fatura, navlun bedeli, sigorta bedeli, yurt dışı diğer, yurt içi diğer, gümrük kıymeti ve istatistiki kıymet bilgileri yer almaktadır.

Kalem Bilgileri’nin girilmesiyle ilgili yapılan bu işlemler her bir kalem için ayrı ayrı yapılması gerekmektedir. Örneğin; Aynı gümrük beyannamesi, 3 farklı nitelikte eşya için kullanılmak isteniyorsa, her bir eşya kalemi için Kalem Bilgileri giriş işlemleri ayrı ayrı gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Kalem Bilgileri ile ilgili düzeltme yapılmak istenirse, bu durumda ekranın en üstündeki menü çubuğundan “İşlemler” menüsünden “Düzelt” komutunun verilerek istenilen düzeltmeler yapılabilir.

Finansal Bilgilerin giriş işlemlerinin de tamamlanmasıyla Kalem Bilgileri ile ilgili olarak gümrük beyannamesi işlemleri tamamlanmış olacaktır. Bu bilgilerin onaylanması için (kitabın 180. sayfasında yer alan şekil 7.9’da gösterildiği gibi) finansal bilgiler ekran görüntüsünde altta kırmızı daire içine alınmış olan tamam butonunun tıklanması gerekmektedir.

Detaylı Beyanın doldurulması ile ilgili bundan sonraki adım ise beyannameye konu ticaret ile ilgili tarife işlemlerinin ( vergi hesaplamaları ) yapılmasıdır. Bu işlemlerin her bir kalem için yapılması gerekmektedir. Bunun için, (kitabın 181. sayfasında yer alan şekil 7.10’da yer alan) ekranda görüldüğü şekilde Kalem Bilgileri ekranının üstünde ve ortada yer alan “T” harfi şeklindeki butonun tıklanması gerekmektedir. “T” butonu tıklandıktan sonra ekrana (kitabın 181. sayfasında yer alan şekil 7.11’de gösterildiği gibi) kalem bilgileri penceresi gelecektir. Bu pencerenin üstündeki vergilerle ilgili ilk iki bölüm, yükümlünün beyannameye girdiği bilgilere göre sistem tarafından otomatik olarak doldurulur. Yükümlü bu iki bölüme herhangi bir bilgi giriş yapmamaktadır (Yükümlüce Beyan Edilen Vergiler, Sistem Tarafından Hesaplanan Vergiler).

Yükümlü bu bölümlerde bir yanlışlık olduğunu düşünüyorsa burada herhangi bir düzeltme yapamayacaktır. Bunun için BİLGE Sistemi içinde tekrar beyannameye ulaşıp, yanlışlığı tespit edip, o bölümde düzeltme yaptıktan sonra, tarife bilgileri (kitabın 181. sayfasında yer alan şekil 7.11’de gösterildiği gibi) otomatik olarak değişebilecektir. Söz konusu ekranın altındaki diğer iki bölümden sağdaki bölümde yükümlü  tarafından beyannameye eklenecek belgeler girilir (Fatura, Çeki Listesi, Dolaşım Belgesi, Banka Belgesi gibi…).

Eklenecek belgelerin giriş işlemleri (kitabın 182. sayfasında yer alan şekil 7.12’de gösterildiği) gibidir. Bu giriş işlemleri içinde ilgili ekranın hemen sağ bölümündeki alana tıklandığında belge girişi için pencerenin altına giriş bilgileri bölümü içerisinde; “Kalem No” (Belgenin Sıra Numarası), “Kod” (belgenin kodu biliniyorsa yazılabilir eğer bilinmiyorsa bu kutunun hemen sağındaki “…” butona tıklanarak açılan menüden girilmesi gereken kod seçilebilir) ve “Açıklama” bilgileri (Belgenin tanımı), “Durum” (belgenin mevcut olup olmadığı), “Referans Numarası” (belgenin seri numarası) ve “Belge Tarihi” bilgileri girilir ve pencerenin hemen altındaki butonu tıklanarak söz konusu belge ile ilgili bilgi girişi tamamlanmış olur. Bu işlem her bir belge için ayrı ayrı tekrarlanır.

Bir belge için giriş işlemi tamamlandıktan sonra (kitabın 182. sayfasında yer alan şekil 7.12’de gösterildiği gibi) iki bölüm arasında “ <” ve “ << “ butonları belirecektir. Bu butonlardan “ < ” butonu tıklanarak sisteme girilen belge hemen soldaki “Yükümlüce Beyan Edilen Dokümanlar” bölümüne konumlandırılacaktır. Bilgileri girilen belgenin sol bölüme konumlandırılması belge ile ilgili bilgi girişinin onaylandığını ve sisteme girildiğini gösterecektir. Bu şekilde her bir belge giriş işleminin hemen ardından sol tarafa konumlandırılabileceği gibi, (kitabın 182. sayfasında yer alan şekil 7.11’de gösterildiği gibi) ekranın altında ve sağ taraftaki bölümde tüm eklenecek belgelerin giriş işlemleri yapıldıktan sonra “ << ” butonu tıklanarak tüm belgelerin sol taraftaki bölüme konumlandırılması da sağlanabilir. Böylece bir komutla tüm belgelerin sisteme girişi tamamlanmış ve onaylanmış olacaktır. Bunun yanı sıra yükümlü bilgi amaçlı ve isteğe bağlı olarak ekranın sağ tarafında da bazı belgeleri tutabilir.

Tarife bilgilerinin girildiği “Vergi ve Dokümanlar” penceresindeki bilgi ve belge giriş işlemeleri tamamlandıktan ve bu bilgilerin doğruluğundan emin olunduktan sonra (kitabın 182. sayfasında yer alan şekil 7.11’de gösterildiği gibi) pencerenin üstündeki “Onay” butonu tıklanarak bu bölümdeki işlemler de tamamlanmış olacaktır.

BİLGE Sistemi içerisinde Detaylı Beyan Modülü aracılığı ile bilgi girişi yapılan Gümrük Beyannamesi düzenleme işlemleri tamamlandıktan sonra beyannamenin tescil işlemi yapılacaktır.

Tarife Bilgilerinin giriş işlemlerinin tamamlanmasından sonra beyannamenin tescili için Detaylı Beyan Modülünün ana penceresine gelinecektir. Bu pencerede (kitabın 183. sayfasında yer alan şekil 7.13’de gösterildiği gibi) “Bağlantılar” menüsüne tıklanarak açılan menüden “TCGB Tescil” komutunun verilmesi gerekmektedir.

Tescil komutu verildikten sonra gümrük idaresine ulaşan beyanname bilgileri gümrük idaresi tarafından incelenerek tescil edilecektir.

Gümrük İdaresi Notları bölümünde gümrük idaresi tarafından işlemler tamamlandıktan sonra bu alanların otomatik olarak doldurulduğu resmi bilgi, numara, tarih gibi bilgiler yer almaktadır. (kitabın 174. sayfasında yer alan şekil 7.5’de gösterildiği gibi) bu bölüm “gri” renktedir. Bu bölümdeki bilgiler şunlardır: Mühür Sayısı (beyannamenin mühürlendiği mührün numarası), No, Çıkış Süresi, Rejim Bitiş Tarihi, Açıklama, Çıkış Seri No, Tescil Tarihi, Onay Tarihi, Kapanma Tarihi, Referans Tarihi.

Bunların dışında Birlik Kayıt Numarası ve Birlik Kriptosu’nun girilmesi gerekmektedir. İhracatçı firmaların 01.01.2012 tarihinden itibaren tescil edilen ihracat beyannameleri için kullanılması zorunlu "İhracatçı Birlikleri Kayıt Numarası” ve "Birlik Kriptosu”nun aynen İhracatçı Birlikleri tarafından verildiği şekilde (kayıt numarasında sayılar arasında "-" işareti kullanılarak, Kriptoda her dört basamak arasında boşluklar bırakılarak) yazılması gerekmektedir.

Yükümlü tarafından tescil için beyanname gümrük idaresine gönderildikten sonra gümrük idaresi beyannameyi inceler ve (kitabın 174. sayfasında yer alan şekil 7.5’de gösterildiği gibi) ekranın alt bölümündeki bilgileri girerek beyannameyi tescil eder.

Bu işlemden sonra yükümlü beyannamenin çıktısını alır, imzalar ve ekleri ile birlikte gümrük idaresine ihracat ya da ithalat işleminin gerçekleşmesi için sunar.

BİLGE Sistemi’nin Diğer Modülleri

BİLGE Sistemi içerisinde çok sayıda modül vardır. Yükümlülerin (mükelleflerin) BİLGE Sistemi içerisinde göre bildikleri ve işlem yapabildikleri modüller; “Özet Beyan”, “Transit Beyan” ve “Detaylı Beyan” modülleridir. Aşağıda sıralanan modüller ise gümrük idaresinde yetkili görevliler tarafından kullanılan modüllerdir. Gümrük idarelerinde uzmanlık alanları ve görev tanımları çerçevesinde kendilerine tanımlanan ve sadece bu tanımlanan alanları kullanabilen gümrük görevlilerine bu alanlara erişip işlem yapabilmeleri için gümrük idaresi tarafından tahsis edilen kullanıcı kodu ve şifreleri kullanmaktadırlar. BİLGE Sistemi içerisinde yer alan diğer modüller şunlardır: Muhasebe Modülü,Entegre Tarife Modülü, Referans Tabloları Modülü, Lisans ve Kota Takipleri Modülü, Risk Analizleri ve Seçme Kriterleri Modülü.

Muhasebe Modülü

Muhasebe Modülü, Gümrük İdaresi Muhasebe Memurları ve Saymanlık Veznedarları tarafından kullanılabilen modüldür. Muhasebe Modülü kapsamında tahsilat ve ödeme işlemleri, vezne ve menkul kıymet alındıları, tahsilat bordrosu ve kasa işlemleri gibi işlemler gerçekleştirilmektedir. Bankalara yatan kesin tahakkukların dekontlarının düzenlenmesi, transit işlemlerinde memur refakati ile giden eşyada teminatın kaldırılması işlemleri, gümrük idaresi yetkilileri tarafından gerçekleştirilmektedir.

BİLGE birbiriyle entegre çalışan modüllerden oluşmuştur. Muhasebe modülünde gerçekleştirilen işlemlerin başlangıcı genellikle TCGB modülündedir. TCGB Modülünde hazırlanan bir beyanname için yapılan tahakkuklar muhasebe modülüne aktarılmaktadır. Ödemelerinin yapılması aşamasına gelen bir beyannamenin vergilerinin tahakkuk, teminat ve tahsil işlemleri Muhasebe Modülü kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Beyannamenin ödeme aşamasına gelip, tahakkuk eden vergilerin sistem üzerinde tahsil edilmesi veya teminatın alınması işlemlerinin gerçekleştirilebilmesi için öncelikle muayene işlemlerinin tamamlanması ve beyanname üzerindeki blokenin kaldırılmış olması gerekmektedir. Her muhasebe işlemi bitirilişinde sistem beyannameye ait tahsil edilmemiş vergi olup olmadığını kontrol etmektedir. Eğer beyannameye ait bitmemiş işlemler varsa beyanname açık bırakılacaktır. Bütün muhasebe işlemleri bitmişse, sistem otomatik olarak beyannameyi kapatacaktır.

Muhasebe modülü, otomatik vergi tahakkuku yapılmasının yanı sıra manuel tahakkukların da muhasebeleştirilmesine uygun bir yapıya sahiptir. Diğer taraftan, Gümrük idaresi yetkilileri ve BİLGE Sistemi içindeki yetki sınırları şu şekilde sıralanabilir:

• Saymanlık memurları ve veznedar
• Saymanlık müdürü
• Gümrük muhasebe memurları

Entegre Tarife Modülü

Entegre Tarife Modülü, yükümlünün beyanname düzenleme sürecinde BİLGE Sistemi’ne girdiği bilgileri baz alarak beyan edilen eşya için tahsili gereken vergiler ile o eşyanın ülkeye giriş veya çıkışı için gerekli olan ithalat izni, ithalat lisansı, kontrol belgesi gibi belgeleri oluşmasını sağlayan ve BİLGE Sistemi içerisinde arka planda çalışan bir sistemdir. Bu işlemler yükümlü tarafından sisteme girilen 12 haneli GTİP numarası (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) ve rejim kodlarına göre Entegre Tarife Modülü tarafından yapılmakta ve beyannamenin ilgili alanlarına (kutular) yansıtılmaktadır. Böylece yükümlü yapmış olduğu ticaret sonucu ödemesi gereken vergiler ile ilgili de bilgi sahibi olmaktadır.

Entegre Tarife Modülü, otomatik olarak yapmış olduğu hesaplamalarında ulusal ve uluslararası anlaşma ve uygulamalar çerçevesinden belirlenmiş ithalat rejimi vergi ve fon oranları, ithalat ve ihracat tebliğleri, serbest ticaret anlaşmaları, standardizasyon tebliğleri ulusal ve uluslararası muafiyetler ve anlaşmaları temel almaktadır. Bu hesaplamalarda en temel hareket kaynağı AB Tarife Sistemi’dir.

Referans Tabloları Modülü

Referans Tabloları Modülü, BİLGE Sistemi’ne entegre olarak çalışan BİLGE Sistemi içerisinde bilgi girişi yapılan çeşitli farklı alanların (kutuların) hemen sağ tarafına konumlandırılmış “…” butonlarına yüklenmiş bilgilerin veritabanını oluşturmaktadır. Yükümlü beyanname özet, transit ve detaylı beyanname düzenleme sürecinde bazı alanlara (kutulara) girmesi gereken kod türündeki bilgileri, bu kutuların hemen yanlarındaki “…” butonlara tıklayarak açılan listeden seçmek suretiyle girmektedir. İşte bu listelerin oluşmasında Referans Tabloları Modülü görev almaktadır.

Referans Tabloları Modülü’nde yer alan tablolar şunlardır; Basitleştirilmiş Usul Kodları, Teslim Şekli Kodları, Ek Kod Tablosu, Gümrük Bürosu Kodları, İstenen Doküman Kodları, Alıcı/Satıcı İlişkisi Kodları, Muafiyet Kodları, Özet Beyan Türü Kodları, Ticari Sözleşme Kodları, Teminat Türleri Kodları, Liman Kodları, Döviz Cinsi Kodları, Antrepo Kodları, Banka Kodları, Taşıma Türleri Kodları, KDV Oranı Kodları, Havalimanı Kodları, İstatistik Rejim Kodları, Ambalaj Türü Kodları, Ülke Kodları, Vergi Kodları, Taşıma Aracı Kodları, Uluslararası Anlaşma Kodları, Uçak Şirketi Kodları, Ölçü Birimleri Kodları, Anti Damping Vergisi Üretici Firma Kodları, Ödeme Şekilleri Kodları, Ödeme Araçları Kodları, Ambar Kodları, EDI Projesinde Tamamlayıcı Bilgiler ve 40XX-42XX Dönüşümü’dür.

Lisans ve Kota Tabloları Modülü

Lisans ve Kota Takipleri Modülü, BİLGE Sistemi’ne entegre şekilde çalışan ve BİLGE sistemi içerisinde yükümlülerin yapmış oldukları ticaretin herhangi bir lisans ve/veya kota uygulamasına tabi olup olmadığını denetleyen modüldür. Lisans ve Kota Takipleri Modülü, yükümlünün yapmış olduğu ticaret herhangi bir lisans (ithalat, ihracat, satış, taşıma lisansları gibi…) gerektiriyorsa ve/veya bir kota uygulamasına tabi ise BİLGE Sistemi içerisinde yükümlünün yapacağı işlemler esnasında bununla ilgili sorgulama yapmakta ve yükümlünün yapacağı işlemlerde denetleyici ve yönlendirici işlev görmektedir. Eğer yükümlü gerekli lisansa sahip değilse ve/veya kota uygulamasına aykırı bir faaliyet gerçekleştiriyorsa, Lisans ve Kota Takipleri Modülü sayesinde BİLGE Sistemi tarafından beyanname tescil ve onayına izin verilmeyecektir.

Risk Analizleri ve Seçme Kriterleri Modülü

Risk Analizleri ve Seçme Kriterleri Modülü, giriş ve çıkışı söz konusu eşyanın daha gümrüğe gelmeden özet beyanın onaylanmasından itibaren Risk Analizi’nin gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır. Böylece yükümlü işlemlerini gerçekleştirirken zaman kazanmakta ve gümrüklerde yığılma yaşanmasının da önüne geçilmiş olmaktadır.

T.C. Ticaret Bakanlığı Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğünce bilgisayarlı veri işleme teknikleri kullanılarak yapılan risk analizi ve değerlendirmesi sonucunda, risk kriterleri ile öncelikli gümrük kontrol alanları veya işlemleri belirlenmektedir. Bu süreç sonunda riskli görülen işlemler bilgisayar sistemi üzerinden yönlendirilmektedir. Gümrük kontrolleri de bu doğrultuda gerçekleştirilmektedir. Gümrük Yönetmeliğinin 69, 70, 180 ve 182’nci maddelerinde Risk Analizi ve devamında eşyanın gümrüğe geldiğinde (muayene alanı) muayene ile ilgili açıklamalar yer almaktadır.

EDI ve Gümrükleme Paket Programları

Firmaların bilgi paylaşımı ile birlikte üretimde ortak faydalar elde etmeleri bilginin paylaşımında araştırmaları artırmıştır. Bu kapsamda önemli uygulamalardan biri de kısaca EDI olarak adlandırılan “Elektronik Veri Değişimi” (ELECTRONIC DATA INTERCHANGE) uygulamasıdır. Bilgi iletişim teknolojilerinin sağladığı olanaklar doğrultusunda geliştirilen bu uygulama kamu ve özel kesim ilişkilerinde de etkin bir şekilde kullanılır hale gelmiştir.

Elektronik Veri Değişimi-EDI

EDI, kurum ve kuruluşların uygulamaları arasında yapısal veri değişimi şeklinde tanımlanabilir. Bu tanımda yer alan yapısal veri değişimi, EDI’in iş dünyasında kullanılan kâğıt belge değişiminin yerine geçtiği anlamına gelir. EDI uygulamalarında veri, yapısal bir formatta transfer edilmekte ve bu formata EDIFACT (İdari, Ticaret ve Nakliyata İlişkin Elektronik Veri Değişimi) adı verilmektedir. Bu uygulama dünya çapında ticaretin kolaylaştırılması konusunda kurulan BM 4. Çalışma Grubunun bir girişimidir.

EDI, özellikle bürokratik işlemlerde yani belgeye ve onaya ihtiyaç duyulduğu durumlarda hem bürokratik işlemlerin çok kısa zamanda yapılmasını sağlarken telefon, faks ve posta gibi iletişim gereksinimlerinin de ortadan kalkmasına neden olurken veri, bilgi ve belge paylaşımı ve iletişimi işlemlerinin belki saniyelerle ifade edilecek süre içerisinde gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır. Bu anlatılanların ışığında genel hatları ile EDI uygulamasının faydaları şu şekilde sıralanabilir;

• Hızlı ve doğru veri akışını sağlar.
• Daha etkin denetim yöntemlerinin geliştirilmesini sağlar.
• Üretkenliğin ve kârlılığın artmasına katkıda bulunur.
• İş ilişkilerinin geliştirilmesini sağlar.
• Müşteri memnuniyetinin ve rekabet gücünün arttırılmasını sağlar.

EDI, ticaret, endüstri, üretim, finans, bankacılık, sigortacılık, ulaşım ve taşımacılık, dağıtım, yer hizmetleri ve depolama, gümrük, uluslararası ve ulusal ticaret, istatistik, alanlarında kullanılmaktadır.

Türkiye’de otomasyona geçilmesiyle birlikte (BİLGE Sistemi) gümrük işlemlerinin neredeyse tamamı elektronik ortamda gerçekleşmekte ve firmalar ve temsilcileri, gümrük müşavirleri, bankalar gibi dış ticarette taraf olan tüm yükümlüler, gümrük idarelerine gitmeden beyanname işlemlerini kendi bürolarından gerçekleştirebilmektedirler.

Yükümlülerin EDI uygulamasından faydalanabilmeleri için BİLGE kullanıcı kodu ve şifresinin yanı sıra EDI kod ve mesaj şifresini edinmeleri gerekmektedir. Kullanıcı kodu ve şifrelerin ilişkilendirme işlemi gerçekleştirildikten sonra yükümlü isterse gümrük idarelerine giderek orada bulunan terminallerden, isterse EDI kullanıcı kodu ve şifresini kullanarak kendi bürosundan beyanname düzenleme işlemlerini gerçekleştirebilir. Yükümlüler EDI aracılığı ile belirlemiş oldukları gümrük vergilerini yine EDI aracılığı ile protokol yapılmış bankalar aracılığı ile ödeyebilmektedirler.

Gümrükleme Paket Programları

Gümrükleme paket programları genellikle dış ticaret erbabı yükümlünün bir takım işlemleri elektronik ortamda yapabilme imkânı sağlayan yazılımlardır. Bu paket programlar gümrüklemenin yanı sıra yazılım şirketi tarafından yükümlünün işlerini kolaylaştırıcı bir takım uygulamalarla desteklediği yazılımlardır. Bu çerçevede günümüzde çok sayıda gümrükleme temelli yazılım mevcuttur. Bu yazılımlar özellikle yükümlünün beyanname düzenleme işlemlerini (Özet Beyan, Transit Beyan, Detaylı Beyan) EDI aracılığı ile gerçekleştirmesinde kullanılmaktadır.

BİLGE Sistemi içerisinde gümrük idarelerine giderek beyanname düzenleme işlemlerini yapabilen yükümlüler EDI aracılığı ile bu işlemlerini bürolarında söz konusu paket programları kullanarak da rahatlıkla gerçekleştirebilmektedirler. Bu imkândan faydalanmak isteyen yükümlülerin piyasada var olan ve gümrük idarelerince de kullanımı açısından onaylanan yazılımlardan satın alarak bilgisayarlarına kurmaları gerekmektedir.

Gümrük Veri Ambar Sistemi - GÜVAS

Gümrük Veri Ambar Sistemi-GÜVAS, T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından şu şekilde tanımlanmıştır: “Türkiye genelinde tüm gümrük idarelerinde operasyonel olarak girilen ithalat, ihracat, transit, kaçakçılık, kıymet ve tarife gibi bilgilerin T.C. Ticaret Bakanlığı bünyesinde merkezde oluşturulan bir veritabanında toplanarak, karar vericilere bilginin hızlı ve sağlıklı iletilmesini sağlayan sistemdir.” GÜVAS’ın amacı ve hedefleri “T.C. Ticaret Bakanlığı ve diğer kuruluşlara karar süreçlerinde destek olmak, gereksinim duyulan bilgilere kısa sürede ulaşılabilmesini sağlamak ve çeşitli analizlerin kolaylıkla yapılabilmesini sağlamaktır. GÜVAS’ın hedefleri ise şöyle sıralanabilir.

• Daha etkin bir Merkezi Yönetim
• Daha etkili bir Denetim
• Performans Ölçümü
• Dış Ticaret İstatistikleri Analizi
• Kıymet ve Kaçakçılık Veri Bankası oluşturulması

T.C. Ticaret Bakanlığı dışındaki kullanıcılar da belirlenen yetkiler çerçevesinde, BİLGE Kullanıcı Kodu ve Şifrelerini kullanarak Müşavir Dernekleri aracılığıyla üye olabilecek ve veri ambarından sorgulama yapabileceklerdir. Sistemden talepte bulunmaları durumunda yükümlülerin doğrudan ve dolaylı temsilcileri faydalanabilmektedir. Dış kullanıcılara açık GÜVAS’ın bilgi kaynakları; BİLGE Sistemi kullanan gümrük idarelerinden üretilen gümrük beyannamesi bilgileri ve otomasyona geçmemiş gümrük idarelerinde istatistik amaçlı üretilen gümrük beyannamesi bilgileridir. GÜVAS kapsamında gümrük işlemlerinin online takibi, kapanmış beyannamelerin sorgulanması ve açık beyannamelerin sorgulanması işlemleri yapılabilmektedir.