Ünite 7: Meksika Mutfağı

Giriş

Meksika, Kuzey Amerika’da yer alır, ancak kültürel ve yaşam tarzı bakımından diğer Kuzey Amerika ülkelerinden ayrılmaktadır. Konumu nedeniyle farklı iklim türleri yaşanır. Coğrafi farklılıklar iklimde oluşan çeşitlenme, ülkenin tarım ürünlerine ve hayvancılığına önemli katkılar sağlar. Avantajları sayesinde yalnızca ürün çeşitlerinde niceliksel artış olarak dikkat çekmemekte, ayrıca mutfak ürünlerinde devasa bir yelpaze meydana getirmektedir. Meksika Mutfağı, dünya genelinde acı kırmızıbiberle bilinmesine rağmen önemli oranda deniz ürünleri de günlük beslenmede kullanılmaktadır.

Meksika Mutfağı binlerce yıl öncesine dayanan Maya kültürü, ardından Aztekler, 16. yüzyılda İspanyolların Amerika kıtasını keşfiyle getirdikleri hayvanlar, bitkiler ve usullerle birlikte çok öğeli, çok renkli ve harika lezzetleri bünyesinde barındıran bir mutfak kültürü haline gelmiştir. Günümüzde Meksika’ya yapılacak bir seyahatte çok eski medeniyetlerden kalma sebze ve meyvelerin yeni usullerle ve eski dünyanın tekniklerinin Avrupa mutfaklarındaki konseptlerle harmanlandığı kolaylıkla görülebilir.

Meksika’nın Tarihi

Meksika binlerce yıl önce Maya Uygarlığı’na ev sahipliği yapmış ve çok gelişmiş bir medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Muhteşem yapılar ve sanat eserlerinin yanı sıra İspanyollar’ın şehre gelmesiyle kültür, dil, inanç ve mutfak konularında etkilenmiştir.

MÖ 900 yılları başlarında kurulan Meksika’nın, Mexica de Azatlan kabilesi, günümüzdeki Meksika’nın merkezine geldiğinde bir kartalı, kaktüs üzerinde pençeleriyle bir yılan tutarken bulmuş ve bu olayın, kendi inanışlarındaki Huitzilopochtli’nin (güneş tanrısı), geldikleri bu toprakların kutsal topraklar olduğunu işaret eden bir mesajı olduğuna inanmışlardır. MÖ birinci yüzyıla doğru Meksika Körfezi bölgesi, Oaxaca ve günümüz başkenti Meksiko’nun bulunduğu merkezi yaylada Aztek öncesi kabileler; 4. yüzyılda da Meksika’nın doğusunda yer alan Yucatan Yarımadası ve günümüzün Guetamalası’nda Mayalar, önemli uygarlıklar kurmuşlardır. Tenochtitlan (Meksika) şehrini kuran Aztekler kabilelerin rekabetinden faydalanarak 1430’dan 1521’e kadar genişlettikleri ve bölgedeki kabilelerin çoğuna egemen oldukları büyük bir imparatorluğa sahip olmuşlardır. 1519 yılında İspanyollar Meksika topraklarına çıkmış, diğer kabilelerin Azteklere olan kininden faydalanarak 1521’de Tenochtitlan şehrini ele geçirmişler ve Meksika 1535’te İspanya’nın genel valiliği haline gelmiştir. İspanyollar ele geçirdiğinde, 25 milyon olan yerli nüfus, İspanyollardan bulaşan suçiçeği yüzünden 1.5 milyona düşmüştür. İspanyol idaresi dayanılmaz bir hal alınca Meksikalılar, 1810’da bağımsızlık için harekete geçmişler ve on yıl sonra 1821’de bağımsızlığı ilan etmişlerdir.

Meksika’nın Coğrafyası

Meksika, Kuzey Meksika, Orta Meksika, Güney Meksika ve Meksika Körfezi, Yucatan Yönetimi, Pasifik sahili ve Baja Yarımadası olmak üzere 31 eyalet ve 1 federal bölgeden oluşan altı bölgeye ayrılmıştır.

Batıda Pasifik Okyanusu, doğuda Karayip Denizi, kuzeydoğuda Meksika Körfezi arasında kalan Orta Amerika ülkesi olan Meksika, kuzeyde Amerika Birleşik Devletleri sınırında geniş, Guatemala ve Belize ile komşu olduğu güneydoğuya doğru dar, bir üçgeni andırır. Yucatan Yarımadası ve kuzeybatıdan Pasifik Okyanusu’na sokulan Baja Kaliforniya bu görüntüyü bozar. Yengeç dönencesi, ülkeyi eşit iki parçaya ayırır. Yüzölçümü bakımından Latin Amerika’nın üçüncü büyük ülkesidir.

Meksika, topraklarının yarısından çoğu deniz seviyesinden 900 m. yüksek olan çok dağlık bir ülkedir. Meksika’nın en hâkim coğrafi manzarasını kuzey sınırından Tehvantepec Berzahı’na (ince uzun kara parçasına) kadar uzanan yüksek arazi teşkil eder. Berzahın ötesinde Orta Amerika’ya doğru devam eden Chiapas dağlık arazileri bulunur. Genellikle dağlık olan Aşağı Kaliforniya, üçüncü bir bölge meydana getirir.

Üç alçak arazi Meksika yeryüzü şekillerinin büyük bileşenlerini tamamlar. Bunlar:

1. En büyük doğuya ve kuzeye doğru genişleyen 200 km genişliğindeki Yucatan Yarımadası’dır.
2. İkinci büyük ova Texas kıyı ovalarının bir devamı olan körfez kıyı ovasıdır. Bu ova kuzeyde geniş olup, Veracruz yakınında güneye doğru daralır, sonra Meksika Körfezinin güney tarafında genişleyip Yucatan Yarımadası’nın kireçtaşı platformuna ulaşınca birden son bulur
3. Büyük alçak arazilerin en küçüğü ve en fazla dalgalısı Pasifik kıyı ovasıdır. Bu da kuzeyde geniş olup, güneye doğru daralır.

Üçüncü yüksek arazi olan Baja Kaliforniya, 1300 km. uzunluk ve 50 ila 240 km. genişlikle yarımadayı kaplayan bir dağdır. Yükseklikleri kuzeyde 3000 m.’yi ve daha güneyde ise 2000 m.’yi aşar. Yarımadanın kuzeydoğusunda Colorado Deltası büyük bir alçak arazi meydana getirir.

Meksika dağlık ve volkaniktir. En büyük volkanik unsur Meksika’yı batıdan doğuya doğru ortadan bölen Sierra Volcanica Transversal’dir. 1943’teki büyük bir patlama sonucunda Michoracan Eyaleti’nde deniz seviyesinden 2808 m. yüksekliğinde Parieutin Tepesi ortaya çıkmıştır.

Kuzey Meksika’da çok az nehir bütün sene boyunca akar. Colorado Nehri, Kaliforniya Körfezi başlangıcında büyük bir delta meydana getirir, suyun çoğu, bitki sulamasında kullanıldığından denize ulaşmaz. Kuzeybatı Meksika’daki diğer büyük nehirler Yaqui ve Fijerte’dir. Orta ve Güney Meksikadan Pasifik Okyanusu’na dökülen nehirler daha nemli bölgelerden geçer ve suları daha gürdür. En önemlileri Santiago ve Balsas’tır.

En önemli nehir, büyük bölümü Meksika’yı ABD’den ayıran ve Meksika Körfezi’ne dökülen Rio Grande’dir.

Meksika’da tarımsal faaliyetlere ilişkin kapsamlı en son sayım 2007 yılında yapılmış olup, söz konusu yıl itibarıyla ülkede tarımsal faaliyette bulunulan alanın 112.349.110 hektar olduğu tespit edilmiştir. Bu alanın 69.672.269 hektarı özel mülkiyette olup kalan alan çeşitli şekilde ortak ya da kamu mülkiyetinde olarak tanımlanmaktadır. Bu alanlardan 2.644.163 hektar alan, kiralama yoluyla işletilmektedir. Geleneksel ürün olan mısır ülkede önemli miktarda üretilir ve ülkenin 2010 yılında 23,3 milyon ton mısır üretimiyle dünyanın 6. büyük mısır üreticisi olmasına rağmen Meksika, uygun iklim şartları sebebiyle tropikal meyve ve sebzede de önemli bir üstünlüğe sahiptir.

Kuzey Meksika, çoğunlukla çöllerle kaplıdır. Tarımın fazla görülmediği Kuzey Meksika’da hayvancılık önemlidir. Kuzey Meksika Mutfağının ağırlıklı ürünleri büyükbaş hayvanlar, koyun, keçi ve domuzdur. Yiyecekler, geleneksel olarak ocak ateşinde pişirilir. İspanyollar’ın yeni dünyayı keşfetmesiyle buğday Meksika’ya gelmiş ve “Tortilla” bölgenin başlıca hamur ögesi haline gelmiştir.

Meksika çöl iklimine sahip olsa da bazı vadi vahaları tarıma elverişlidir. Kuzey Meksika vadilerinde şeftali, kavun, fıstık ve otuzdan fazla elma çeşidi yetişmektedir. Kuzey Meksika mutfağında peynir çok önemli yer tutar ve özellikle Chihuahua peyniri, çok tercih edilen bir çiftlik ürünüdür

Başkent Mexico City’nin yer aldığı Orta Meksika Bölgesi, tarihi olarak ve dünyanın en kalabalık şehirlerinden birine ev sahipliği yaptığı için önemlidir. İspanyollar’ın bölgeye gelmesiyle eski uygarlıklara ait pek çok şehir yok edilmiş ve bu şekilde Mexico City başkent olmuştur.

Orta Meksika Bölgesi engebeli bir araziye sahiptir ve hem yayla hayatının hem de deve kültürünün ürünlerini değerlendirmektedir. Morelas, Puebla, Queretaro ve Tlaxcala Eyaletler’i özellikle şeker kamışı, pirinç tarlaları, kahve ağaçları, Makedonya fındığı, avokado, mısır, fasulye, bezelye, patates, mango, çilek, papaya, muz, limon, misket limon gibi tarımsal ürünlerin yetiştirildiği önemli eyaletlerdir. Deniz ürünlerinin bölgedeki ağırlığına örnek olarak Michoacan Eyaleti gösterilebilir. Öyle ki, bu eyaletin ismi eski Meksika dilinde “Balıkçı Şehri” anlamına gelir.

Orta Meksika ağırlıklı olarak mısır ve mısır ürünleri ile beslenmektedir. Mısır ve türevleri bölgede gerek tek olarak, gerek sebze ve meyve kombinasyonlarıyla veya içki olarak tüketilmektedir. Pueblo Eyaleti, Meksika’nın gastronomi başkenti olarak bilinmektedir. Bu eyalette yıl boyu taze sebze ve meyve üretimi yapılmakta ve dünyanın en çok rağbet gören sığır ve domuz etleri burada yetiştirilmektedir.

Güney Meksika ve Meksika Körfezi, Meksika Körfezi’nin Atlantik Suları ve Pasifik Okyanusu arasında kalan kısıma verilen isimdir. İspanyollar’ın ilk girdiği ve yerleşimler oluşturduğu bölge olması nedeniyle bu bölge mutfağında Akdeniz Mutfağı etkileri yoğun olarak hissedilmektedir. En önemli şehir Vera Cruz, kırmızı kırlangıç balığı ile dünyaca üne sahiptir. Geleneksel olarak domates, soğan, kapari, zeytin, zeytinyağı ve jalepeno turşusu ile yapılan kırlangıç balığı çok meşhurdur. Zeytinyağı, Meksika’da popüler olmamasına karşın, Güney Meksika ve Meksika Körfezi’nde sıklıkla kullanılmaktadır.

Güney Meksika ve Meksika Körfezi’nde et, sebze ve balık yemeklerinde yer fıstığı, yabani muz, yucca patatesi ve tatlı patates gibi ürünler geçmişte kullanılmasa da günümüz mutfak kültüründe yerini almıştır. Bunun nedeni şeker kamışı üretiminde işgücü olarak kullanılan Batı Afrika Ülkelerinden getirilen kölelerden kaynaklanmaktadır. İspanyollar bölgeye geldiği zaman salgın hastalıklar nüfusun azalmasına neden olmuştur. Getirilen köleler kendi beslenme alışkanlıklarını bölgeye getirerek, uygulamışlar ve beslenme alışkanlıkları yerleşik kültür haline gelmiştir.

Yucatan Yarımadası Meksika coğrafyası içinde, dağların çevrelediği izole bir alanı kapsar. Maya Uygarlığından başlayarak geyik ve yabani hindi gibi av hayvanlarının; kırmızıbiber, kabak, salatalık, domates gibi sebzelerin; siyah fasulye, nohut ve kırmızı fasulye gibi baklagillerin kullanımı yaygındır. İspanyolların bölgeye getirerek ektiği Sevilya portakalı bölge mutfağında sarımsak, kekik, tarçın ve kimyon gibi baharatlarla birlikte kullanılarak önemli bir lezzet olarak varlığını sürdürmektedir. Bölgede ticari bir güç olarak yer alan Hollandalılardan kalan Edam Peyniri bölgenin temel peyniri olarak kabul görmektedir.

Dünya genelinde Meksika kültür ile özdeşleştirilen pek çok unsur, ülkenin ikinci büyük başkenti olan “Guadalajara” dan gelmektedir. Mariachi müziği, Meksika şapkası, Rodeo ve tekila bu bölgede ortaya çıkan ürünlerdir. Tarım ürünü olarak yer fıstığı, şeker kamışı ve tekila yapımında kullanılan agavebitkisi vardır. Oaxaca, bir diğer önemli şehirdir. Özellikle kahve ve mango bölgenin önde gelen ürünleri arasındadır. Baja Yarımadası vadilerinde yetişen ürünleriyle Meksika’nın şarap bölgesidir. Tuna balığı, sardalye, uskumru, midye, karides ve ıstakoz üretimiyle bağcılığın yanında deniz ürünleri ile de göze çarpar.

Meksika’nın Mutfak Kültürü

Meksika’da yemek evde ya da dışarıda yensin, sadece ihtiyacı gidermekten çok sosyalleşme ve aile, arkadaşlar arasında bir eğlence zamanı olarak kabul edilir. Bu nedenle yemek oldukça yavaş servis edilir ve yenir. Yemeği hızlı yemek hem hoş karşılanmaz hem de ortamdan uzaklaşmaya çalışmanın bahanesi olarak düşünülür.

Diğer mutfaklarda olduğu gibi Meksika’da da yemek ev sahibinin Buen provecho (Afiyet olsun) demesiyle başlar.

Masada çatal ve kaşık konuldukları yerin aksine değiştirilmez. Çatal sol elde, bıçak ise sağ elde tutulur. Yemek bittiğinde çatal ve bıçak, tabağın sağına birbirine paralel olarak bırakılır. Diğer bütün yemek takımları, uluslararası kuver kurallarına uygun olarak hazırlanır. İçki bardakları ve ekmek tabağı masada uluslararası kurallara göre konur. Çatal ve bıçağın elden bırakıldığı zamanlarda eller dizler üzerinde değil masada görünecek şekilde bırakılır. Dirsekler masaya dayanmaz.

Meksika mutfak kültüründe yemekler soldan servis edilir. Modern menü kuralları genel olarak uygulanmasına rağmen salatalar ana yemekten sonra servis edilir. Salatada marul gibi yeşillikler varsa bunların bıçakla kesilmesi uygun görülmez ve bıçak, çatalın marulun alınmasına yardımcı olması için kullanılır.

Masada oturma düzeninde ev sahibi masanın başında oturur. Eğer bir davet söz konusuysa masanın onur konuğu ya masanın başına veya ev sahibinin sağındaki ilk sıraya oturtulur. Onur konuğu erkekse, ev sahibi kadının sağına, kadın da ev sahibi erkeğin sağına oturtulur. Eğer ev sahibi pozisyonunda olanlar çiftseler, masanın her iki ucuna oturarak konuklarını ağırlarlar. Ev sahibi (veya sahipleri) konukların yerlerini gösterene kadar konuklar oturmamalı veya masada isim kartları varsa bu kurala göre masadaki yerlerini almalıdırlar.

Masada bulunan konuklar oturmadan önce mutlaka el sıkışmalı ve yemeğe başlamak için ev sahibi veya onur konuğu ilk yudumu aldıktan sonra yemeğe başlanmalıdır.

Meksika mutfak kültüründe hesap daveti veren tarafından ödenir, normalde hesabın kimin ödeyeceği kıdem ve yaşa göre belirlenir. Restoranlarda toplam hesabın % 10’ukadar, barlarda ise her bardak içki için peso (yaklaşık 1$) bahşiş vermek bir kuraldır.

Meksika’nın en meşhur içeceği tekila, kendine özgü bir ritüele göre içilir. Küçük bir tabak içinde tuz ve bir dilim misket limonu ile servis edilir. Önce sol avuç içine alınan tuz bir harekette yalandıktan sonra tekila shot bardağında tek atışta içilir ve limon dilimi ısırılarak suyu emilir. Misket limonu suyu ağızdaki hoşluğu tatlandırırak içimi hafifletir.

Meksika Mutfağı’na özgü kavramlar da vardır. Bunlarda bazıları:

Chile (Acı Kırmızı Biber): Acı kırmızıbiber Meksika Mutfağı’nın vazgeçilmezidir. Atıştırmalıkta, soslarda, salatalarda ve sandviçlerde kullanılır.

Chorizos : İspanyollar tarafından Meksika’ya getirilen bir tür domuz sosisidir.

Huitlacoche : Tam olgunluğa ulaşmamış mısırda görülen bir tür mantar hastalığının gastronomik olarak değerli bir ürün olarak kullanılmasıyla elde edilen üründür. Çorba, yemek ve quesadilla tadlandırmada kullanılır.

Mole : Meksika Mutfağı’nda her bölgede bölgeye özgü sebze, baharat, et ve otlarla yapılan ama kırmızıbiberin bütün soslarda kullanıldığı, Meksika Mutfağı’nın ana soslarından biridir. Et yemeklerinde kullanılır

Tomatillos : Meksika kökenli olup batı yarıkürenin tamamında üretilebilen bir domates türüdür. Soğuk çorba, soslar ve et yemeklerinde aroma katıcı olarak kullanılır.

Plantain : Türünün aksine çiğ olarak tüketilmesi oldukça zor olan, yüksek oranda nişasta içeren ve şekerli tadıyla pişirilerek yenilebilen muz türüdür. Pembe, sarı, kahverengi, siyah, kırmızı ve yeşil renklerde bulunur.

Meksika mutfağına özel araç gereçlerden de şöyle bahsedebiliriz.

Cazuela Mole : Yapımında kullanılan topraktan yapılmış ve çok kısa sürede ısınabilen bir kâse türüdür.

Baharat öğütücü : Baharatların ve kahvenin taze olarak kullanılabilmesi için kullanılan öğütücüdür

Comal : Yuvarlak şekilde üzerinde tortilla pişirmek, biber közlemek ve sarımsak gibi sebzeleri pişirmek gibi işlemlerin yapıldığı, topraktan, döküm demirden veya sert tenekeden yapılabilen yaklaşık 1 cm. kalınlığında özel Meksika ızgarasıdır

Molcajete / Tejolote : Bazalttan yapılan Meksika’ya özgü bir tür havandır. Baharat ve aromatiklerin öğütülmesi ve Meksika Mutfağı’na özgü domates, biber, soğan gibi sebzelerle hazırlanan kalın ve yoğun sosların yapılmasında kullanılır.

Molinillo : Bütün evlerde bulunan, ahşaptan yapılmış, derin yivleri olan karıştırma aparatıdır. İki elle dalga hareketi yapılarak sıvıların karışması ve çırpılarak köpürtülmesi işine yarar.

Meksika mutfağında özel pişirme yöntemlerinden de bahsedebiliriz.

Guisar : Bu pişirme tekniği kendi sosu içinde pişirme ve güveçte pişirme tekniklerine benzer. Her türlü et, birlikte pişirileceği sebze ve baharatlarla birlikte derin bir “cazuela”ya koyularak ısısı çok yüksek olmayan bir fırında ağır ağır pişirilerek hazırlanır.

Moler : Bir nevi öğütme işlemidir. Genellikle taş, ahşap, metal veya bazalttan yapılmış havanlar kullanılır. Domates, biber, soğan, sarımsak gibi sebzelerden hazırlanan soslar ve soğuk çorbaların kıvamının tutturulmasında kontrol sağladığı için tercih edilir

Poner a Sudar : Özellikle yumuşak kabuklu sebze ve meyvelerin kabuğunun yumuşatılarak soyulması amaçlanır. Ya kuru olarak ya da nemli ısı sebze veya meyveye uygulanarak derisinin etinden ayrılması sağlanır.

Sofreir : Derin yağ yerine daha az yağ kullanılarak yapılan hafif kızartma işlemine verilen isimdir.

Tostar / Asar : Comal kullanılarak yapılan, herhangi bir sıvı veya yağ eklemeden sebze, et veya hamur işlerinin kendi ayırt edici koku ve aromalarını çıkarmak için kullanılan kuru ızgara tekniğidir.

Meksika Mutfağı’na özgü yiyecek içecek ritüelleri:

Meksika’da Şubat ayında Anayasa Günü, Mart ayında Benito Juarez günü, Nisan’da Paskalya, Mayıs’ta Puebla Savaşı yıl dönümü, Eylül ayında Bağımsızlık Günü, Kasım’da Ölüler Günüve Meksika Devrimi yıl dönümü ve 25 Aralık’ta Noel gibi özel kutlamalar vardır. Bu özel günlerde kutlama yemekleri servis edilir. Özellikle tatlıların ve şekerlerin bolca kullanıldığı özel günlerde büyük porsiyonlar halinde pişirilen iri etler hazırlanır. Yemek tüketiminden çok insanların bir arada bulunması için toplanılan bu günlerde mole, bütün parça küçükbaş ve kümes hayvanlarıyla büyükbaş hayvanların iri parça etlerinin açık fırınlarda tandır usulü pişirilmesiyle hazırlanan barbacoa, kendi yağında uzun süre pişerek yumuşayan ve taze kişniş yaprakları, soğan, salsa ve domatesle servis edilen ve domuz etinden yapılan “carnitas” ve her türlü etin baharatlarla harmanlanarak, yanmaz kağıtlara sarılarak ve fırınlarda pişirilmesiyle hazırlanan “mixiote” geleneksel olarak kullanılan yemeklerdir.

Meksika kültüründe ortalama dört beş öğün yemek yenir. Gün kahvaltıyla başlar, tatlı ekmek ve kahve ile birlikte çok hafif olarak geçiştirilir. Öğle yemeği daha ağırdır ve domatesli, soğanlı, biberli çırpılmış yumurta, mısır tortillası, fasulye çesitleri, meyve ve kahve içerir. Öğleden sonra günün en ağır yemeği olan comida’nın sırasıdır. Öğle sonrası yemeğinde genellikle birden fazla yemek bulunur. Bu yemek antojito adı verilen iştah açıcılarla başlar. Başlangıç olarak bir tost, sebzeli tavuk çorbası veya Meksika pirinci gibi yemek servis edilir. Doğranmış sebzelerle, peynir, fasulye ve salsaya birlikte hazırlanan tavuklu taco iyi bir ana yemek olarak düşünülebilir. Yemeği hamurlu bir tatlıyla bitirmek mümkündür.

Akşam yemeğinden önce mısır lapası, tatlı ekmek veya hafif bir tatlı yenerek merienda tamamlanmış olur. Akşam yemeği genellikle hafif olarak yenir. Bazen daha hafif bir öğle yemeği tercih edilerek ağır bir akşam yemeği de yenilebilir. Akşam yemeğinde genellikle mısır tortillası ile biraz et yemeği ve taze meyve ya da meyve ezmesi gibi bir tatlıyla yemek son bulur.

Meksika Mutfağı, bir inanca göre günlük beslenmede sıcak yiyeceklerle soğuk yiyecekler bir arada yenerek bir denge oluşturulmalı ve bu dengenin yaşama da yansıması beklenmelidir. Felsefi olarak gücü temsil ettiğine inanılan domuz ve sığır eti, soğan, sarımsak, acı biber ve alkol ürünleri sıcak yiyecekler arasında yer alırken, pirinç, fasulye, mısır, şeker, buğday gibi besinler soğuk yiyecekler arasında bulunmaktadır. Soğuk yiyecekler Meksika kültürüne göre zayıflığı temsil ettiğinden tek başlarına tüketilmemeli, sıcak yiyeceklerle karıştırılarak yenmeli ve böylelikle denge sağlanmalıdır.

Meksika’da beslenme denince akla öncelikle mısır ve türevleri gelmelidir. Genel doyuruculardan soslara, ana yemeklerden salatalara kadar mısır, bir şekilde günlük beslenmenin merkezindedir. Mısır unuyla hazırlanan ve yemeklerin yanında ızgara edilerek sunulan tostades, içine etler ve sebzelerden hazırlanan çeşitli karışımlar veya dolgu maddeleri koyularak hazırlanan tacos ve mısır yapraklarından hazırlanan dolmalar olan tamale mısırın en çok kullanıldığı ürünlerin başında gelmektedir.

Kümes hayvanları Meksika Mutfağı’nda çok tercih edilir. Özel günlerde bütün olarak pişirilen ve servis edilen hindi veya tacos içinde sebzelerle birlikte hazırlanıp sunulan tavuklu tortilla halk tarafından çok rağbet görür. Kümes hayvanları içinde en çok sevilen hindi ve en sevilen yemek de hindiden yapılan Mole Poblano’dur. Özellikle Oaxaca Bölgesi’nde yapılan Mole Negro Oaxaqueno’nun sosla yapılanı meşhurdur.

Çorbalar içinde en favorisi sebze, kümes hayvanları ve hamur işleriyle hazırlanan tortilla çorbalardır. Sarmısakla hazırlanan sopa de ajo ve yine tavuğun ana malzeme olarak kullanılması ile mısır ve misket limonu suyuyla tatlandırılan sopa de lima con pollo y elote rağbet gören çorbalardır. Meksika’da ana yemekler içinde biber eklenerek yapılan enchiladas mükemmeldir. Enchiladaslar tavuklu yapılırsa enchilada pollo, sebzeli yapılırsa enchilada verde adını alır. Bunun yanında avokadonun yaygın olarak kullanıldığı Meksika’da guacamole önemli bir dolgu malzemesi veya sos olarak kullanılır.

Meksika’da tatlılar da önemli bir yer tutar. Bunlar içinde churros ve empanadas lezzetiyle halk tarafından ve yabancılar tarafından severek yenmektedir. Portakalın tatlı, sos ve salatalarda kullanıldığı Meksika Mutfağı’nda portakallı bir tatlı olan flan de naranj her yerde bulunabilecek bir tatlı türüdür.

Sebzeli veya etli olarak hazırlanan, böreğe benzeyen quesadilla ve bir nevi yerel sucuk olarak hamur işlerinde, yemeklerde veya sandviçlerde kullanılan chorizo, kızartılmış tacoların doldurulmasıyla yapılan atıştırmalıklar flautas ve sebzeli beyaz pirinçle yapılan arroz blanco con verduras olmazsa olmaz yemeklerdendir. Salatalar, Meksika Mutfağı’nda ana yemeklerle birlikte veya ana yemeklerden sonra servis edilirler. Bunlar içinde renkli biberlerle hazırlanan jicama çok lezzetli ve görünüşü hoş bir salatadır.

Meksika Mutfağı’nda çok sayıda alkollü ve alkolsüz içecek bulunur. Özellikle mısır şekeriyle fermante edilen biralar, bir tür agaveden üretilen mezcal, badem, susam, arpadan yapılan horchata, demirhindi şerbetinin değişik bir formu olan agua de tamarindo, Meksika misket limonlarından yapılan “limonatalar” ve tekila en önde gelen içeceklerdir. Meksika denince akla gelen en önemli içecek tekiladır. Tekila ilk olarak Aztek’ler tarafından tanrılara adanan bir içecek olarak agave bitkisinden yapılmıştır.Tekila mavi agaveden yapılıyorsa kokusu keskin ve tadı meyvemsi olur. Yetiştirilmesi zahmetli, üretilmesi maliyetli olan tekilalar ticari olarak satılabilmeleri için farklı alkol türleriyle karıştırılarak satışa sunulmaktadır. Tekila uzun bekletilince değer ve lezzet kazanır. Fermantasyonda metal kazanlarda bekletilirse blanco (beyaz), aromalı ahşap kazanlarda bekletilirse oro (altın) ismini alır.