ENTEGRE LOJİSTİK DESTEK - Ünite 7: Yönetim Destek Konuları Özeti :

PAYLAŞ:

Ünite 7: Yönetim Destek Konuları

Giriş

ELD kapsamında üretilen bir sistemin sürdürülebilirliğin sağlanması ve bakımlı bir sisteme sahip olmak için insan kaynakları faktörlerinin çok iyi analiz edilmesi gerekir. Sistemin tasarımında öngörüldüğü gibi bu, kendisinden beklenenleri karşılayabilmesinin ön koşullarındandır. Sistemin kullanılacağı ortamda hem kullanımı hem de bakımı esnasında yapılması gerekenler lojistik akış süreçlerine dâhil edilir.

Bir ELD sisteminin toplam insan kaynağı ihtiyacının belirlenmesi için sistemin tüm bileşenleri için yapılan analizlerin dikkate alınması gerekir. Bir ELD sisteminin toplam insan kaynağı ihtiyacının belirlenmesi için sistemin tüm bileşenleri için yapılan analizlerin dikkate alınması gerekir. ELD sisteminin hangi bileşeninde olduğu fark etmeksizin iş gücü ihtiyacı dedike, taşeron ve yarı zamanlı çalışan olarak üç şekilde karşılanır.

ELD süreçlerinde bilgi teknolojileri destek ihtiyaçlarının tasarımı esnasında ele alınır. Pratikte yazılımlardan daha çok donanımlara öncelik verildiği, yazılımların ihmal edildiği görülür ancak yazılımların süreçlerdeki etkinliği oldukça önemlidir. Yazılımlar, donanımların aksine bozulmazlar. Lojistik destek faaliyetlerini yazılımlar olmadan icra etmenin imkânı yoktur.

ELD kapsamında üretilen bir sisteme sahip olmanın maliyetini öngörmek, ömür devri boyunca sistemin geliştirilmesi süreçlerinin ve bu süreçlerde kullanılan usullerin çok iyi kavranmasını gerektirir.

İnsan Kaynakları

Tüm diğer süreçlerde olduğu gibi ELD süreçlerinin de insansız tasarlanması düşünülemez.

Bu nedenle sürdürülebilirliğin sağlanması ve bakımlı bir sisteme sahip olmak için insan kaynakları faktörlerinin çok iyi analiz edilmesi gerekir. (Kitabın 139. sayfasındaki Tablo 7.1'de gösterildiği gibi).

Fonksiyonel ihtiyaçlarının net olarak belirlenmesinin ardından insan-makine ara yüzlerini oluşturmak mümkün olur. Bu ara yüzler kendi aralarında insan kaynakları yönetiminin dinamikleri açısından görevin başarılmasına yönelik olarak önceliklendirilir. Sistemin durmasına neden olabilecek, sistemin çalışması esnasında iş güvenliği tehdidi oluşturabilecek, sistemin güvenilirliğini azaltacak konular, doğal olarak öncelik listesinde ilk sıralarda yer alır.

Tasarım sürecinde, insan makine-ara yüzlerinin sürekli olarak geliştirilebilecek ve sistemin değişimine ayak uydurabilecek şekilde oluşturulmasına dikkat edilir.

İnsan kaynakları süreçlerinin ELD ile tasarlanan sistemlerine etki eden dinamikler için . (Kitabın 140. sayfasındaki Tablo 7.2'ye bakınız).

İnsan kaynakları süreçlerinde insan-makine ara yüzlerinin başarısını en üst düzeye çıkarmak için dinamik simülasyonlar, modellemeler, görsel ve deneysel yardımcı malzemelerin kullanılması gibi çok farklı metotlardan destek alınır.

Tasarım aşamasında sadece insan kaynaklarına yönelik olmasa da sistemin diğer fonksiyonlarının başarısını test ederken kullanılan, geliştirme süreçleri testleri, performans testleri, bakım testleri gibi değerlendirme ve test süreçlerine insan kaynakları süreçleri de eklenir.

Testlerden alınan sonuçlara göre sistemdeki insan kaynakları ihtiyaçları tekrar değerlendirilir ve bu doğrultuda gerekirse sistemin tasarımında değişimine gidilir. Sonuçta elde edilenler; lojistik destek analizi, eğitim ihtiyaçlarının ve teknik yayın gereksinimlerinin belirlenmesi için önemli bir girdi olur.

İnsan Kaynaklarının ELD Sistemlerine Entegrasyonu

İnsan kaynakları süreçlerinin tasarımına etki eden kriterler;

Kontroller ve Göstergeler; Kullanımdaki birçok insanmakine ara yüzünde faaliyetler kontroller ve göstergeler marifeti ile yürütülür.

Çevre; Çevre konusu insan faktörünü sisteme entegre edilmesinde de etkin bir kriterdir. Sistemin operatörünün belirlenen koşullarda fiziksel rahatlığı temin edilmiş ergonomik bir ortamda çalışmasının sağlanması gerekir.

Antropometry; Türkçe karşılığı insan vücudunu ölçme bilimi olan antropometry sistemin tasarımında insan makine ara yüzünün oluşturulmasında kullanılır. Bu sayede bir sistem kullanıcısı için gereken minimum alan veya hacim bilimsel verilere göre tespit edilir.

Çalışma ortamı; Sistemi kullanmak ve bakımını yapmak için optimum çalışma ortamı hacmini tespit etmek sistemin verimli kullanılmasında etkin faktörler arasında ilk sıralardadır.

Bakım Yapılabilirlik; İnsan kaynakları tasarımında olası tüm bakım görevlerinin en kısa sürede ve olabildiğince basit şekilde icra edecek şekilde tasarım yapılır.

Kullanıcı-Bilgisayar Ara yüzü; Hemen tüm alanlarda olduğu gibi ELD süreçlerindeki insan kaynakları tasarımlarında bilgisayarlar en etkin araçlardır. Sistemler neredeyse tamamen bilgisayarlar ve yazılımlar ile işletilir. Kullanıcı bilgisayar ara yüzleri sistemin tasarım aşamasında oluşturulur.

ELD Sistemlerinde İnsan Kaynağı İhtiyacı

Bir ELD sisteminin toplam insan kaynağı ihtiyacının belirlenmesi için sistemin tüm bileşenleri için yapılan analizlerin dikkate alınması gerekir. ELD sisteminin hangi bileşeninde olduğu fark etmeksizin iş gücü ihtiyacı dedike, taşeron ve yarı zamanlı çalışan olarak üç şekilde karşılanır.

Dedike çalışan sistemin ait olduğu şirketin bordrolu çalışanıdır. Taşeron çalışanların doğrudan şirketin bünyesinde çalışmalarına üstelik sadece aynı şirkete hizmet vermelerine rağmen dedike çalışanlardan farkı, özlük haklarının ve idari sorumluluklarının sistemin ait olduğu şirkete dış kaynak hizmeti veren bir şirket tarafından karşılanmasıdır. Yarı zamanlı çalışan tabiri sektör jargonunda sözleşmeli personel olarak anılır.

ELD sistemlerinde iş gücünü karşılayacak olanlar sistemin ait olduğu şirkete karşı taşıdıkları sorumluluğa göre de sistemin çalıştırılması operasyonlarında tek bir cihaza veya sisteme ait görev ve sorumluluğu olanlar, birden fazla sistem için istihdam edilmiş olanlar ile ikmal, idari işler ve bakım gibi destek süreçlerinde görev ve sorumluluğu olanlar şeklinde üç farklı sınıfa ayrılırlar. (Kitabın 143. sayfasındaki Tablo 7.4'de gösterildiği gibi).

Hangi işgücü sınıfına ait olduğu fark etmeksizin ELD süreçlerinde ihtiyaç duyulan işgücünün planlanması için insan kaynakları süreçleri operasyon destek ve eğitim olmak üzere üç ana kategoride ele alınır. Her kategoride yönetici pozisyonunda olan beyaz yakalar ile onların yönetimde çalışan mavi yakalar bulunur.

ELD Sistemlerinde İnsan Kaynağı Planlaması

ELD sistemlerinde insan kaynağı planlaması sistemin kullanılmaya başlamasından önce başlayan bir süreçtir. Bunun nedeni sistemin işletilmesi ve bakımının yapılabilmesi gerekli olan personelin temini ve eğitimi için zamana ihtiyaç duyulmasıdır.

Aksi takdirde sistemi kullanacak veya bakımını yapacak personel gereken koşullarda gibi temin edilemez ve niteliksiz veya yeterli eğitim almamış personelin kullanılması zorunluluk hâline gelebilir. Bu da sadece maliyet değil idari ve hukuki sorunlara da neden olur.

Destek hizmetlerinde insan kaynağı hesaplaması için; (Kitabın 144. sayfasındaki Tablo 7.5'e bakınız).

Bilgi Teknolojileri

ELD süreçlerinde bilgi teknolojileri destek ihtiyaçlarının tasarımı esnasında ele alınır. Pratikte yazılımlardan daha çok donanımlara öncelik verildiği, yazılımların ihmal edildiği görülür ancak yazılımların süreçlerdeki etkinliği oldukça önemlidir. Yazılımlar, donanımların aksine bozulmazlar. Yazılımların teslim alınmasını müteakip donanımlar da olduğu gibi sürekli bakım yapılması gibi destek yapılmasını gerektirmez. Ancak sistemin lojistik destek faaliyetlerini yazılımlar olmadan icra etmenin imkânı yoktur.

Yazılımların Geliştirilmesi

Yazılımlar, ELD süreçleri desteğinde tasarlanan bir sistemin kendisinden beklenenleri karşılaması için sistemli bir mühendislik süreci ile geliştirilirler. Yazılım ve donanımların tedarikinde desteklenecek sistemin tüm operasyonel ve destek ihtiyaçlarının detaylarını bilen bir ekip kullanılmalıdır.

Satın Alma Uzmanlığı (SAU); Satın alma uzmanlığının amacı, spesifik bir uygulama için yazılım geliştirmek üzere gereken ihtiyaçları detaylı olarak sağlamaktır. Bu bilgiler sözleşmenin bir eki olarak veya kendi başına bir doküman da olabilir. Yazılımların geliştirme sürecinin donanımlardan farklı olmasının sebebi her birinin farklı yaklaşımlar gerektirmesidir. Her ne kadar donanım ve yazılım geliştirme süreçleri birbirinden yarı bağımsız şekilde devam etse de sonuçta her ikisi de ELD sisteminin başarısı için tasarlanır.

Gelişim Döngüsü; Yazılım geliştirme döngüsü SAU ihtiyaçlarını karşılamak üzere adım adım ilerleyen sıralı bir üretim döngüsüdür. Yazılım geliştirme planlamasının fonksiyonel boyutu, tahsis boyutu ve üretim boyutu olmak üzere üç jenerik zorluğu vardır.

Bu üç boyutun süreçleri ve birbirleri ile ilişkisi için; (Kitabın 145. sayfasındaki Şekil 7.1'e bakınız).

Sistem Yazılım Döngüsü İhtiyaçları; Sistemdeki yazılım bütününün her bir elemanı için fonksiyonel, performans, ara yüz ve kalite gibi ihtiyaçlarını tanımlayarak sistem yazılım ihtiyaçlarının ilk analizi yapılır. Bu analiz, fonksiyonel boyutun oluşturulmasını sağlar.

Yazılım İhtiyaç Analizi; Fonksiyonel boyutun oluşturulmasının ardından yazılım bileşenlerini belirlemek için yazılım ihtiyaç analizi yapılır. Böylece satın alma için yazılım ihtiyaçları belirlenmiş olur.

İlk Tasarım; Yazılım bileşenlerini her birinin detaylı yazılım ihtiyaçlarını geliştirmek için ilk tasarımlar bu aşamada yapılır. Aynı zamanda bu aşamada yazılım ihtiyaçları dokümante edilir. Bu ilk analiz aynı zamanda destek yazılımları ihtiyaçlarının belirlenmesine de katkı sağlar. Yazılım destek kaynak planlaması için; (Kitabın 146. sayfasındaki Tablo 7.6'ya bakınız).

Detaylı Tasarım; İlk tasarım sonuçları kullanılarak detaylı tasarım yapılır. Her bir yazılım bileşeninin fonksiyonel ihtiyaçlarını tasarlamak üzere icra edilir. Detaylı tasarım aynı zamanda ara yüz ihtiyaçlarının, süreç girdi ve çıktılarının belirlenmesinde bir yol haritası görevi yapar.

Kodlama ve Birim Testi; Bu aşamada detaylı tasarım sonuçları kodlanarak bilgisayar diline çevrilir.

Donanım Yükleme Testleri; Yükleme testleri önceki aşamalarda yapılan kodlamaların doğruluğunu ve yazılımların etkin ve sorunsuz çalıştığını tespit etmek için yapılır.

Değerlendirme; Donanım yükleme testleri ile birlikte bir seri kontrol mekanizması ile müşteriye yazılımların sorunsuz teslim edilmesi için yapılır.

Desteklenebilirlik

ELD sistemlerinde yazılım desteği, pratikte donanım desteğinden farklıdır, ancak temelde her ikisinin de destekleme prensipleri benzerlik gösterir veya aynıdır. Yazılım desteğinde donanımda olduğu gibi güvenilirlik ve bakım yapılabilirlik kriterleri detaylı olarak ele alınır. Sistemin güvenli olmasının ön koşullarından birisi yazılımların da güvenilir olmasıdır. Diğer ELD disiplinleri ile yazılım süreçlerinin ilişkisi için; (Kitabın 147. sayfasındaki Şekil 7.2'ye bakınız).

Tasarım Kriteri; ELD sistemlerinde yazılımlardan ihtiyaç duyulan fonksiyonları yerine getirmesi beklenir. Yazılım ve donanım ayrışması fiziksel tasarım sürecinin başlaması ile birlikte başlar. Aslında donanımlar yazılımları taşırlar. Aşağıda yazılım tasarımına etki eden bazı faktörler sıralanmıştır;

Uygulama ara yüzünü tamamlamak,
Tek ve standart bir lisan kullanımı,
Tek ve standart bir kodlama yaklaşımı,
Tekrar kullanılabilir kodlar geliştirmek,
Modüler kodlama yapısı oluşturmak,
Programın girdi ve çıktılarını açık ve net olarak ifade etmek,
Test kriterleri ve teşhis rutinleri,
Birim geliştirme kayıtlarına sıkı bağlılık.

Güvenilirlik; Yazılım güvenilirliği ihtiyaç duyulduğunda kendisinden bekleneni yerine getirmesini ifade eder. Yazılımlardaki gizli hatalar daha sonra ortaya çıkabilir.

Bakım ve Bakım Destek Ekipmanı; Yazılım ve donanım ayrışması bakım süreçlerinde de kendisini gösterir. Yazılım bakımları tornavida ve pense ile yapılmadığından donanımdan farklı yaklaşımlara ihtiyaç duyulur.

Tesisler; Yazılımların desteğinin yapılacağı tesisler bakım tesisleri, kolaylık tesisleri, ikmal tesisleri şeklinde teknik ve idari amaçlı olabilir. Bu tesislerin kullanım esasları donanım destek tesislerine benzerlik gösterir.

Eğitim; Yazılımları kullanan personel düzenli olarak eğitime tabi tutulur. Yetersiz eğitim, yazılımların gereken desteği vermesinin önündeki en önemli engellerdendir.

İkmal Desteği; Yazılımların ikmal desteğinde kullanılan yedek parçalar, diskler, manyetik çipler, klipsler gibi küçük boyutlu elektronik malzemelerdir.

Dokümantasyon

ELD sürecinin üreticileri tarafından hazırlanan bazı dokümanlar, yazılımların operasyonel desteğinin nasıl yapılacağını anlatırlar. Bu dokümanlar tüm ELD disiplinleri tarafından kullanılan destek ihtiyaç planlamalarını içeriler. Tüm yazılım süreçleri için ‘Bilgisayar Kaynakları Entegre Destek Dokümanı’ isimli tek bir doküman hazırlanır. Bu doküman, tüm yazılım destek süreçlerinin farklı boyutlarının detaylarını kapsar. Bu dokümandan başka bir de yazılım için teknik destek kitapları hazırlanır.

Finans

ELD kapsamında üretilen bir sistemin veya tedarik edilen bir bileşeninin ömür devri boyunca oluşacak toplam maliyetin öngörülmesi tedarik süreçlerinde oldukça önemlidir. Finans konusu sistemin tasarımında, sistemin altyapısında ve sistemin desteğinde farklı opsiyonlar ve alternatifler için karar verilmesinde kayda değer katkı sağlar.

Sistemin Ömrü

Sistem öncesi tedarik aşaması fiili süreçlerin başlamasından önceki tüm tedarik süreçlerini kapsar. Sistem tedariki gibi sistem alındığı anda gerçekleştirilen tüm eylemleri kapsar ve sistem ile sistemin ilk desteklenme maliyetlerini içerir. Sistemin kullanımı, sahip olma, kullanma, destekleme ve elden çıkarma faaliyetlerinden kaynaklanan tüm maliyetleri içerir. Tecrübeler, en yüksek maliyetin kullanım esnasında oluştuğunu gösterse de maliyet ile ilgili radikal kararların büyük çoğunluğu tedarik öncesi alınır. Bundan dolayı sistemin satın alınmasından önce alınan satın alma kararları sistemin maliyetini düşürmek adına çok büyük önem taşır.

ELD kapsamında üretilecek sistemin ömür devir aşamaları için; (Kitabın 149. sayfasındaki Şekil 7.4'e bakınız).

Ömür devri ihtiyacın belirlenmesi ile başlar, sistemin elden çıkarılması ile biter. İlk aşama olan konsept aşamasında daha önceki bölümlerde belirtildiği gibi nasıl bir sistem üretileceğinin tanımlandığı aşamadır. Değerleme aşamasında, konsept aşamasında belirlenen sistemin alternatifleri ele alınır. Alternatifler bir sonraki aşamada test edilir ve optimum sonuç veren opsiyon belirlenir. Ardından tasarım aşamasına geçilir ve sistem üretilmeye başlanılır. Üretimi biten sistem müşteriye teslim edilir ve kullanılmaya başlanır. Ömür devri bitince sistem elden çıkarılır.

Maliyet Unsurları

ELD süreçlerinde satın alınacak sistemin toplam maliyeti, sistem bileşenlerin maliyetlerinin toplamı ile belirlenir. Sistemin ömür devri aşamaları ile sistem bileşenleri arasındaki ilişki için; (Kitabın 150. sayfasındaki Şekil 7.5'e bakınız).

Tedarik Maliyetleri

Sistemin oluşturulması sürecinde ilk aşama olan konsept aşamasından başlayarak tasarım ve üretim aşamasının sonuna kadar olan aşamalarda yer alan tüm eylemlerin maliyeti, tedarik maliyeti olarak adlandırılır. Bu süreçlerin maliyetinin fonlanmasını müşteri yapar. Genelde pratikte ARGE maliyeti ve yatırım maliyeti olarak iki farklı gurupta toplanır. Sistemin her anlamda daha iyi seviyede olması için yapılan teknolojik ve idari geliştirmelerde oluşan maliyetler ARGE maliyetleridir. Yatırım maliyetleri, sistemin tüm kullanım ve destek maliyetlerini kapsarlar. Ömür devri maliyetinin tümünü kapsamadığına dikkat ediniz.

Operasyon ve Destek Maliyetleri

Sistemin en yüksek maliyeti operasyon ve destek maliyetleridir. Doğrudan ve dolaylı maliyetler olarak ikiye ayrılır. Doğrudan maliyetler, sistemden kullanımı ile ortaya çıkan personel, yedek parça, değişen parça, destek ekipmanı, tesisler, bakım, eğitim, teknik veri, ikmal desteği, modifikasyon, tehlikeli maddelerin elden çıkarılması gibi maliyetlerdir. Dolaylı maliyetler ise bunların kullanılması ile ortaya çıkan maliyetlerin dışında kalan ve sistemin sahibinin katlanması zorunda olan maliyetlerdir.

Sisteme sahip olma maliyetinin öngörülmesi için ömür devri maliyeti, ömür devri içindeki maliyet ve tüm ömür devri maliyetinin öngörülmesi gerekir.