Ünite 09: Bitkilerde Hastalığa Neden Olan Parazitik Bitkiler ve Yeşil Algler

Çiçekli Parazit Bitkiler

Bir bitkinin diğer bir bitki üzerinde onun zararına olacak derecede su ve besin maddelerine ortak olmasına parazitizm (parazitleme), bu asalak bitkilere de çiçekli parazit bitkiler denir. Fotosentez durumlarına göre ise parazit bitkiler şu şekilde tanımlanmaktadır:

1. Tam (zorunlu, obligat) parazit bitkiler: Yaşaması için mutlaka canlı bir bitkiye gereksinim duyan gereksinim duyduğu tüm su, mineral madde ve besin maddelerini parazitlediği bitkinin iletim demetlerinden (ksilem ve floem) karşılayan, klorofilsiz dolayısıyla da fotosentez yapamayan bitkilerdir.
2. Yarı parazit (hemiparazit) bitkiler: Yaşaması için gereksinim duyduğu su ve mineral maddeleri parazitlediği bitkinin ksileminden alan, klorofilleri bulunduğu için fotosentezi kendi yapan bitkilerdir.

Çiçekli parazit bitkilerin önemli genel özellikleri şu şekildedir:

Parazitlediği bitkinin su ve besin maddelerini emeç adı verilen organlarıyla alırlar.

Parazit bitkiler parazitlediği bitkinin iletim demetlerine bağlanmıştır.

Parazit bitkinin parazitlediği bitki dokularına bağlandığı kısım dışındaki bütün dokuları gözle görülecek şekilde dışardadır.

Yurdumuzda Sorun Olan Çiçekli Parazit Bitkiler Ökse Otu

Ökse otu yarı parazit bir bitkidir.

Ökse otu çok yıllık, iki evcikli, derimsi yapıda, yaprakları her zaman yeşil kalan, dikazyum dallı ve beyaz yapışkan, nohut bü- yüklüğünde üzümsü meyvelere sahip, 20-80 cm boyunda, küçük, yuvarlak şekilli, çalımsı bir bitkidir.

Bir ökse otu tohumunun çimlenmesi ve bitki oluşturup tekrar tohum verme süresi değişmekle birlikte genelde 5 yıl kadar olmaktadır. Ökse otu daldan dala, ağaçtan ağaca kuşlar yardımıyla taşınmaktadır.

Ökse Otunun Oluşturduğu Zararlar

Ökse otu, bitkiyi zayıflatarak normal gelişmesini engeller ve bazen de tamamen kurutur.

Bulunduğu dal kısımlarında ve gövdelerde şişlikler meydana getirerek bu kısımların kerestelik değerini düşürür.

Ökse otu yüzünden çamların gövde çapı azalır ve anormal reçine kanalları oluşur.

Mücadele

Ökse otuna dayanıklı bitki tür ve çeşitlerini kullanmak.

Ökse otları tohum oluşturmadan bağlı oldukları dalları budamak.

Eğer parazit bitki ile bulaşıklık, gövde veya ana dal üzerindeyse o kısımlar budanamayacağından ağaca zarar vermeden bitki bulunduğu yerden koparılmalıdır.

Ökse otu için uygun herbisitler kullanmak.

Canavar Otu

Tam parazit çiçekli bitkilerdir.

Canavar otları genel olarak papatyagiller (Asteraceae), baklagiller (Fabaceae), patlıcangiller (Solanaceae), maydanozgiller (Apiaceae) ve kabakgiller (Cucurbitaceae) familyalarına ait bitkilerde oldukça zararlı olmaktadır.

Canavar Otlarının Oluşturduğu Zararlar

Kültür bitkilerinde canavar otlarından dolayı % 5-100 arasında değişen verim kaybı olmaktadır.

Kültür bitkisi tohumlarının ağırlığını yağ ve protein oranını düşürmekte ve bitki gelişimini azaltmaktadır.

Canavar Otlarıyla Mücadele

Sertifikalı tohum kullanılmalıdır. Fide üretimi yapılacak topraklarda hiçbir şekilde canavar otu bulunmamalıdır.

• Elle yolma
• Geç ekim
• Tuzak bitki kullanımı
• Derin sürüm
• Ekim nöbeti (münavebe)
• Solarizasyon
• Biyolojik mücadele
• Dayanıklı çeşit yetiştirme
• Kimyasal mücadele

Küsküt

Tek yıllık tam parazit bir bitkidir. Zararı daha çok yoncalarda ve asmalarda görülmektedir.

Küsküt tohumları kültür bitkilerinin tohumlarına karışarak ve su veya hayvan gübreleri ile yayılmaktadır.

Küskütün Zararları

Küskütün zararı bitki gelişimini orta veya şiddetli derecede engellemesi şeklindedir. Bazen bitki küskütten dolayı ölebilir.

Küsküt ile yoğun bulaşık (yaklaşık % 50) yem bitkilerini birkaç hafta sürekli tüketen özellikle sığır ve atlarda karın ağrısı ishal ve kilo kaybı görülmektedir.

Mücadele

• Küsküt tohumu içermeyen sertifikalı tohumluk kullanılmalı,
• Yoğun bulaşmalarda küsküt konukçusuyla birlikte yok edilmeli,
• Küsküt bulunmayan alanlara ekim, dikim yapılmalı,
• Küsküt ile bulaşık olmayan temiz tarım alet ve ekipmanları kullanılmalı,
• Küskütle bulaşık yoncalıklara hayvan sokulup otlatılmamalı ve küskütlü bitki yiyen hayvanların gübreleri kullanılmamalı,
• Çevrede bulunan küskütlü yabancı otlar sökülüp yakılmalı,
• Bitkilere henüz bulaşmışsa küskütün bitkiye bağlandığı yerin yaklaşık 0.5 cm altından budanmalıdır.
• Küskütler ocak halindeyse bu ocaklar alev makinası ile yakılmalı,
• Ruhsatlı herbisitler kullanılmalıdır.

Parazit Yeşil Algler

Algler normalde bitkilerde ciddi ekonomik kayıplar yaratmazlar. Genellikle küçük, çok önemli olmayan yaprak lekeleri oluştururlar.

Yeşil algler, çayır ve golf sahası çimleri üzerinde geliştikleri zaman çimler güçlerini kaybeder ve seyrelirler.

Mücadele

Bitkiler arasında hava dolaşımını ve ışık geçişini sağlayacak ölçüde boşluk bırakılması, drenaj, aşırı sulamadan kaçınmak, sıkı toprağın gevşetilmesi, hastalıklı bitki kısımmlarının budanması veya biçilmesi, eğer gerekiyorsa algleri yok etmek için ruhsatlı fungisitlerin kullanımı olmalıdır.