Ünite No 2: Portfolyo Tasarımı

Portfolyo Tasarımı

Kısaca iş dosyası olarak tanımladığımız “Portfolyo” sözcüğü, bir kişi veya kurumun tanıtımı için hazırlanmış, ürünlerin gösterilerek tanıtıldığı ortama verilen isimdir. Bu ortam kâğıt üzerinde sayfalar, saydamlar, web ortamında çalışmalar, CD veya DVD üzerinde görsellerden oluşabilir. Görsel sanatlarla ilgili kişiler kendilerini, sanatlarını, yaklaşım ve eserlerini ortaya koymak için portfolyo hazırlayabilecekleri gibi belirli bir proje veya hedeflenmiş bir nokta için de daha özel çalışmalar yapabilir. Portfolyo hazırlarken; Portfolyomuzda neler bulunmalı? ve Bu işler nasıl sunulmalı? Sorularına cevap aranmalıdır.

Portfolyo; belirli bir amaç doğrultusunda, sunum yapılacak kişi veya kişilere göstermek için hazırlanan ve en iyi çalışmalarınızdan oluşan bir çalışmalar dosyasıdır. Portfolyonun değişmez niteliklerinden başlıcaları;

• En iyi çalışmalardan oluşması,
• Belirli bir amaç doğrultusunda hazırlanmış olması,
• Doğru ve net bir iletişim kurarak sunan kişinin özelliklerini yansıtmasıdır.

Portfolyo hazırlama süreçleri dört adımdan oluşur. Bunlar:

• Karar Verme, Hedef-Amaç: Portfolyo hazırlarken ilk aşama karar verme, hedef-amaç konusunun netleştirilmesi aşamasıdır. Bu aşamada, Neden portfolyo hazırlıyorum? Portfolyom neyi hedefliyor? Portfolyomun hedef kitlesi kim veya kimlerdir? Portfolyom nasıl bir sonuca ulaşabilmeyi hedefliyor? gibi sorular bu sürece ışık tutacak sonuçlara varmamızı kolaylaştıracaktır. Karar verme süreci, bir ihtiyaç sonrasında kendini gösteren, aslında hep aklımızda olanın ortaya konabilmesi için önemli bir aşamadır.
• Çalışmaların seçimi: Unutmamamız gereken önemli bir konu da portfolyo hazırlamanın bütün işlerimizin bir araya getirilerek bir kutu veya çantada toplanması olmadığıdır. Çalışmaların seçimi aşamasında yazılı bir sistem ve yöntem belirlemek işimizi çok kolaylaştıracaktır. Aksi takdirde yüzlerce eserimizin içinden bazı çalışmaların seçimi, tamamen duygusal ve sezgisel bir yolla olacaktır. Küçük bir çizelge hazırlayarak işlerimizi değerlendirmek, hem objektif bir bakış açısıyla eserlerimizi gözden geçirmemizi sağlar hem de neden bir çalışmayı portfolyoya koyup diğerini dışarıda bıraktığımız sorusuna tutarlı bir yanıt oluşturur. Bu çizelgede eserleri numaralandırarak bir değerlendirme yapmak, cevaplarımızı sayısal bir puanlamayla tespit etmek oldukça yararlı olur. Her bölümde sorular sorarak, l ’den 5’e kadar puan vermek, ardından toplamdaki puanları karşılaştırmak rasyonel bir sonuç elde etmede size büyük yarar sağlar. Cevaplarımızda göstereceğimiz objektif yaklaşım, çalışmalarımızın seçiminde bize yol gösterir.
• Portfolyo Tespiti-Tasarımı: Çalışmalarınızı bir arada tutabilmek için farklı markaların ürettiği dosyalar, föyler, çantalar, portfolyolar bulabilirsiniz. Hazır portfolyo kutu ve çantaları kullanmak büyük kolaylık sağlayabilir ancak portfolyonun ‘kişisellik’ niteliğine zarar verebilir. Bu yüzden hazır portfolyo kullanımında kendinize hazırlayacağınız özel bir etiket vb. bir malzemeyle portfolyonuzu daha özgün bir hâle getirmek, kişiselleştirmek mümkün olacaktır.

Portfolyomuz, bizi temsil edecek nitelikli bir ürün olmalıdır. İnternet üzerinden veya sanat malzemesi satan firmalardan farklı büyüklüklerde, çeşitli ihtiyaçlara cevap verebilecek ürünler edinebiliriz. Portfolyomuzu düzenlerken ihtiyacımız çerçevesinde farklı format ve boyutlar kullanabiliriz. Ayrıca hazır bir portfolyo kullanmak yerine, kendiniz bir portfolyo çantası, kutusu, dosyası tasarlayarak da üretebilir veya ürettirebilir, ulaşabileceğiniz malzeme ile kendi teknik bilginizi kullanarak bir çalışma yapabilirsiniz. Fakat burada portfolyonuzun size uygun olması ve nitelikli çalışmalarınızı sunabilecek mükemmellik seviyesine sahip olması çok önemlidir.

• Sunum ve değerlendirme: Portfolyo, çok özel durumlar olmadıkça değerlendirme yapacak kişi veya kişilere doğrudan sunulur. Bazı durumlarda portfolyonun değerlendirme için bırakılması ve gelecek bir zaman diliminde değerlendirilmesi söz konusu olabilir. Bu durumda portfolyomuzun kendi kendine işgören bir yapıda tasarlanmış olması gerekir. Sorulara gereksinim duyulmadan kendini anlatabilen, düzenli ve anlaşılır bir yapıda olması özellikle sanatçının olmadığı durumlarda büyük avantaj sağlar. Her portfolyoda olması gerektiği gibi özellikle değerlendirmenin sanatçı olmadığı zamanlarda yapılması hâlinde mutlaka dikkat edilmesi gerekli parçaların başında öz geçmiş gelir.

Geçmişinizi açık ve net olarak ifade eden, eğitim durumunuzu, geçmiş etkinliklerinizi özetleyen bir öz geçmiş her çeşit portfolyonun vazgeçilmez bir parçasıdır. Öz geçmişin de özenle hazırlanması gerekir. Öz geçmiş; eğitim, deneyim, sergiler, ödüller, hobiler, referanslar gibi bölümlerden oluşur. Bütün bu bilgiler Türkçe ve yazım hatası olmadan özenle seçilmiş ve düzenlenmiş cümlelerle kâğıda geçirilmelidir. Öz geçmişimizde tamamı büyük harf cümleler, metinler altı çizgili sözcük kullanmamalı ve yazım kurallarına hassasiyetle uymalıyız.

Öz geçmişimizin yazı karakteri seçimi sizin görüşmeye giderken gömlek ve kravat seçiminiz gibidir, sizin ve  ifadenizin önemli bir parçasıdır. Kişisel bir ruhu barındırırken gereksiz abartıların olmaması uygundur. Tipografinin ‘sözün biçimi’ olduğunu unutmamalıyız, seçeceğimiz yazı karakteri, boyu ve düzenlememiz ifademizin bir parçasıdır. Gereksiz ve abartılı bir süslü yazı biçimi bizim iletişimimize faydadan çok zarar verir. En çok yapılan tipografik hataların başında, kibar olmak adına yapılan el yazısı kullanımı gelmektedir.

Sıradan olmayan özenle seçilmiş mümkünse geri dönüşümlü iyi bir kâğıt, kaliteli bir lazer baskı nitelikli bir öz geçmişi akılda kalıcı ve farklı kılar. Eğitim bilgileri, deneyim, sergiler, ödüller, hobiler ve referanslar tek bir düzende uygun özelliklerle hazırlanarak sınılmalıdır. Sunum: Portfolyo sizin bir parçanızdır, kişiliğinizin, sanatınızın bir uzantısıdır. Her şeyden önce temiz, düzenli, özenli, mantıklı, anlaşılabilir ve özgün olması beklenir. Bu portfolyonun sahibi tarafından başarıyla sunulması, yaratıcısının kararlılığını, hassasiyetini, konusundaki ciddiyetini ve mesleki duyarlılığının seviyesini gösterir. Özellikle bir kurum için iş görüşmesine gittiğimizde, sanatımızın niteliği kadar kişilik özelliklerimiz de önem kazanır.

Başarılı bir portfolyo sunumunun temel anahtarları;

• Portfolyoya hâkim olmak,
• Kendinden emin, güven verici olmak,
• Doğru ve düzgün cümleler kurmak,
• Güleryüzlü, kibar ve olumlu bir kişilik yapısı sergilemek,
• Eserleri en iyi şekilde açıklayabilmek,
• Olası eleştirilere soğukkanlılıkla ve mantıklı yanıtlar verebilmek,
• Sunum zamanlamasını iyi yönetmek,
• Beden dilini iyi kullanabilmektir.

Sunum yapılırken beden dilinin kullanımı ile duygu, düşünce ve bilgilerimizin aktarımını sağlayan iletişim yöntemlerine dikkat edilmelidir. Sunum sırasında, beden dili % 60, ses tonu % 30, kullandığımız kelimeler ise % 10 önem taşımaktadır.

Farklı Ortamlarda Portfolyo Sunumu

Portfolyomuz işlerin kendilerinin veya baskılarının görülebileceği ortamlarda olabileceği gibi dağıtılmak üzere CD veya DVD ortamında ya da web ortamında yer alıyor olabilir. Bu durum yüz yüze sunumun gerçekleşemediği durumlarda çok büyük yararlar sağlar. Her iki düzenleme de teknik bir altyapı, yazılım ve donanım bilgisi gerektirir. Eğer kendi bilgimizin yeterli olmadığını düşünüyorsak yardım almakta yarar vardır.

Fotoğraflarımızı CD ve DVD ortamına taşımak için ücretli veya ücretsiz olarak edinebileceğimiz pek çok yazılım mevcuttur. Bunların çoğunun kullanımı basittir ve size seçenekler sunup karar vermenizi sağlayarak ilerler. Hazırlanan CD veya DVD’nin özenle sunulması da çok büyük önem taşır. Özgün bir CD etiketi, çalışmamıza gösterdiğimiz özeni belirtir. Marker kalemiyle üzerine yazılmış sıradan bir CD sunumu, içindeki işler ne olursa olsun portfolyomuzun niteliğini düşürür. Portfolyo hazırlarken en akıllıca olan yaklaşım, portfolyo ortamında tasarlanmış bir cep veya bölüm tasarlayarak öz geçmiş ve CD-DVD portfolyoyu çalışmamıza eklemlemektir. Böylelikle her görüşme sonrasında kalıcılığı sağlamak adına CD-DVD portfolyonuzu ve öz geçmişinizi görüştüğümüz kişi veya kuruma bırakabilirsiniz. CD-DVD ortamında olduğu gibi portfolyo web ortamında da hazırlanabilmektedir. Bir web sitesi üzerinden portfolyonuzu yayımlamak için üç temel ihtiyacınız olacaktır. Bunlar;

• Alan Adı: İnternet üzerinde kullanılan domain (alanadı)’ler IP numaralarına ulaşmak için kullanılan bir isimlendirme sistemidir. Internet üzerinden makineler birbirlerini IP dediğimiz numaralar sayesinde bulabilmektedir.
• Web alanı-Barındırma (hosting): Mevcut veya hazırlanmasını istediğiniz web tasarım çalışmalarının satın alınan alan adı İnternet üzerindeki izleyiciler tarafından çağrılında sunulacak çalışmanın barındırılacağı alana “Web alanı barındırma” adı verilir.
• Web formatına uygun portfolyo tasarımı: Web üzerinden yayımlanabilecek bir portfolyo tasarlamak, her işte olduğu gibi iyisini yapmak istediğimizde son derece zordur. Bu profesyonel bilgi ve deneyim gerektiren bölümü oluşturmanın en akılcı yolu, profesyonel birinden yardım almaktır ancak bu hizmet, hizmetin kalitesine göre değişkenlik arz edeceği gibi çok ekonomik de değildir.

Ayrıca ücretsiz siteleri kullanarak portfolyomuzu yayımlamak da kolaydır ancak bazı dezavantajları mevcuttur. Örneğin alan adı salt ismimizi barındırmaz, her zaman uzantısında servis sağlayıcının ismiyle birlikte ve oldukça uzun olarak yer alır. Örneğin; www.fikretucar.com adresi yerine www.fikretucar.deviantart.com adresi kullanılacaktır. Ayrıca web sitesinde yayımladığı reklam ve banner adı verilen bant ilanlar, itici ve sıkıcı bir durum oluşturabilir. Kişisel bir web ortamına ulaşmak için saat veya ilaç reklamlarını tıklamak zorunda olmak, oyun ve arkadaşlık siteleri arasından portfolyo sitesine ulaşmak, bu bedava hizmetin bedeli gibidir. İster web tasarımı hizmeti alın, ister bir sosyal medya üzerinden portfolyonuzu yayımlayın, portfolyo web sayfanızı kendiniz güncelleyebilecek kadar bilgi edinmenizde büyük yarar vardır. Aksi takdirde yeni bir fotoğraf çalışmanızı bu ortama yüklemek için her zaman birine muhtaç olacaksınız.