Ünite 2: Gümrük İşlemleri ve Aşamaları

Uluslararası Ticarette İhracat Süreci ve Aşamaları

İhracat, aktif veya pasif nitelikli 11 temel aşamadan meydana gelen bir süreçtir. İhracat sürecinde yurtdışındaki müşteriyi doğrudan ilgilendirmeyen adımlar, pasif adımlar; yurtdışındaki müşterileri doğrudan ilgilendiren adımlar ise aktif adımlardır. Örneğin ihracat süreci içerisinde “İhracata yönelik gümrüklemenin yapılması” aşaması, pasif bir adımdır. Çünkü bu aşamanın yurt dışındaki müşteriyle doğrudan bir ilişkisi yoktur. Buna karşılık “Müşteriyle Anlaşmanın Sağlanması” aşaması aktif bir adımdır ve doğrudan yurt dışındaki müşteriyle ilişkilidir.

Gümrük Mevzuatı açısından ihracat sürecindeki aşamaların aktif ve pasif adımlar şeklinde ayırt edilmesi önemli bir vurgudur. Çünkü istisnai koşullar dışında ihracatta Gümrük Mevzuatını ilgilendiren konular genellikle pasif adımlar içerisinde bulunurlar. Söz konusu ihracat süreci içerisindeki aktif adımlar da ağırlıklı olarak uluslararası ticaret ve uluslararası pazarlama çalışmalarıyla ilişkilidirler. İhracat sürecinde Gümrük Mevzuatıyla yakından ilişkili olabilecek pasif adımlar şunlardır:

• İhracatçı sıfatının kazanılması
• İhracat için malların hazırlanması
• İlgili belgelerin hazırlanması
• Malların sevk aracına teslimi
• Gümrüklemenin yapılması
• İhracata yönelik sonuç işlemlerinin yapılması
• İhracattan kaynaklanan kambiyo taahhütlerinin kapatılması

İhracat sürecindeki aktif adımlar da şu şekilde açıklanabilir:

• Pazar ve müşterinin bulunması
• Müşteriyle detayların görüşülmesi ve pazarlıkların yürütülmesi
• Müşteriyle anlaşmanın sağlanması
• Akreditifin tarafımıza bildirilmesi (eğer ödeme yöntemi akreditifliyse)

İhracatçı Sıfatının Kazanılması

İhracat sürecinin ilk aşaması olan İhracatçı Sıfatının Kazanılması doğrudan Gümrük Mevzuatıyla ilişkilidir ve 26190 Sayılı İhracat Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Buna göre ihracatçı; “ihraç edeceği mala göre ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine üye olan, vergi numarasına sahip gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıklar” şeklinde tanımlanmaktadır.

İhracata Yönelik Pazar ve Müşterinin Bulunması

Bu aşamada önemli olan konu, ihracata konu olan malın öncelikle “İhracatı Yasak” olan ürünler listesinde bulunmaması zorunluluğudur. İhracatı yasak olan mallar hiçbir durumda ihracata konu olamazlar. İhracatı ön izne bağlı mallar ile ihracatı kayda bağlı malların ihracatı ise ilgili şartların sağlanması halinde mümkündür.

Müşteriyle Detayların Görüşülmesi ve Pazarlıkların Yapılması

Bu aşamada genellikle; ürüne, fiyata, ödeme yöntemine ve lojistik koşullara yönelik detaylar görüşülerek, ilgili müzakereler gerçekleştirilir.

Müşteriyle Anlaşmanın Sağlanması

Müşteriyle anlaşmanın sağlanması aşaması ağırlıklı olarak işletmenin uluslararası ticaret ve pazarlama çalışmalarıyla ilişkilidir. Bu aşamada ihracatçı ve ithalatçı üzerinde anlaştıkları konuları ve detayları genellikle yazılı bir belge haline getirirler ve bu yazılı belge ya bir ihracat sözleşmesi ve/veya proforma faturadır.

İhracatçının Lehine Akreditifin Açılması

Bu aşama ödeme yöntemleri ile ilgilidir. Dış ticaret ve kambiyoya yönelik mevzuatlarda söz konusu olan ödeme yöntemleri şunlardır;

• Peşin Ödeme,
• Mal Mukabili (Açık Hesap) Ödeme,
• Vesaik Mukabili Ödeme
• Akreditifli Ödemeler
• Kabul Kredili (Poliçeli) Ödemeler
• Prefinansmanla Ödemeler.

İhracata Yönelik Malların Hazırlanması

İhracat sürecinde ihracata yönelik malların üretilmesi ve hazırlanması aşaması aslında pasif bir adım olmasına rağmen, Gümrük Mevzuatıyla çok fazla doğrudan ilişkili değildir. Bu aşamada işletmenin ihracat bölümü ile üretim departmanı tam bir uyum içinde çalışmalıdır. Taraflar, ihracata konu olan ürünle ilgili hangi detaylar üzerinde anlaşmışsa ihracatçı iş ahlakı açısından sözleşme koşullarına uygun malı üreterek, istenilen zamanda ihracata hazır hale getirmekle mükelleftir. İhracata konu malların üretilmesi ve hazırlanması aşamasında bazı bitkisel veya hayvansal gıda ürünlerinin ihracatı söz konusu olması halinde, Gümrük Mevzuatı gereği çeşitli analizler yapılarak, aşağıdaki ilgili standartların varlığı aranmaktadır:

• Bitki Sağlık Sertifikası,
• İnsan Tüketimine Uygunluk Raporu,
• Analiz ve İçerik Raporu, vb.

İhracata Yönelik Belgelerin Hazırlanması

Gümrük Mevzuatıyla ağırlıklı olarak doğrudan ilişkili olan “İhracata Yönelik Belgelerin Hazırlanması”, “Gümrüklemenin Yapılması” ve “İhracata Konu Olan Malların Sevk Aracına Teslimi” aşamaları koordineli bir şekilde birlikte gerçekleştirilir. Türkiye’de Gümrük Mevzuatına göre gümrükleme sürecinde ihracatta aşağıdaki üç belge mutlaka işlem görür. Bunlar:

• Gümrük Beyannamesi
• Türkçe Fatura
• Türkçe Çeki Listesi
• İhracata konu olan ülkeyle Türkiye arasında Serbest Ticaret Anlaşması veya Gümrük Birliği Anlaşması varsa ilgili Dolaşım Belgesi

Gümrük Mevzuatına göre, ihracatçı işletme ithalatçısına aşağıdaki belgeleri gönderir. Bu belgeler genelde şunlardır;

• İlgili Taşıma Belgesi (Konşimento, CMR, CIM, Havayolu Konşimentosu veya FIATA Makbuzu)
• İngilizce Fatura
• İngilizce Çeki Listesi
• Menşe Şahadetnamesi
• Dolaşım Belgesi

İhracata Yönelik Gümrüklemenin Yapılması

İhracat sürecinde yine ihracata yönelik gümrüklemenin yapılması aşaması tamamıyla Gümrük Mevzuatı içerisinde yer alan bir konudur. Bu aşama ihracat temelli ilgili gümrük rejimi çerçevesinde ihracatçı tarafından doğrudan temsil ile kendisi tarafından ya da ihracatçıyı dolaylı temsil ile temsil eden ilgili Gümrük Müşavirleri tarafından gerçekleştirilir.

İhracata Konu Malların Sevk Aracına Teslimi

İhracat sürecinde ilgili gümrük rejimine göre öngörülen işlemler yerine getirildikten sonra, sıra ihracata konu olan malın taşıyıcı araca teslimine gelir. Bu işlemin sonucunda taşıyıcı işletme ilgili taşıma senedini onaylar ve bu işlem gerçekleştikten sonra da ihracata konu olan eşyanın taşınmasıyla ilgili tüm sorumluluklar taşıyıcı işletme tarafından üstlenilir.

İhracata konu olan mal denizyolu ile sevk edilirse ilgili taşıma senedi konşimentodur . İhracata konu olan mal karayolu ile sevk edilirse ilgili taşıma senedi CMR ’dir. İhracata konu olan mal demiryolu ile sevk edilirse ilgili taşıma senedi CIM belgesi dir. İhracata konu olan mal havayolu ile sevk edilirse ilgili taşıma senedi Havayolu Konşimentosu dur.

İhracata Yönelik Sonuç İşlemleri

İhracat sürecinde sonuç işlemi ise şunlardır:

• KDV iadelerinin alınması veya mahsuplaşılması
• Eğer kullanılmışsa Türk-Eximbank taahhütlerinin kapatılması
• Eğer kullanılmışsa Dahilde İşleme Rejimi (DİR) ile ilgili taahhütlerin kapatılması
• Eğer kullanılmışsa Hariçte İşleme Rejimi (HİR) ile ilgili taahhütlerin kapatılması.

İhracattan Kaynaklanan Kambiyo Taahhütlerinin Kapatılması

İhracat sürecinde ihracattan kaynaklanan kambiyo taahhütlerinin kapatılması aşaması doğrudan Türk Parasının Kıymetinin Korunması Mevzuatıyla ilişkilidir ve şu hukuki düzenlemelerden meydana gelir:

• 1567 Sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun
• 4961 Sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkındaki Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
• Türk Parasını Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar
• 32 Sayılı Karara Bağlı Olarak Çıkarılan Tebliğler
• Merkez Bankasının 32 Sayılı Karara İlişkin Genelgesi
• İhracat ve İthalat Genelgesi
• Konuyla İlgili Emsal Yargı Kararları

İhracat sürecinde ihracatçı işletme döviz cinsinden gelen ihracat bedelini belirli süreler içerisinde Döviz Alım Belgesi (DAB) ile Türk Lirasına dönüştürmelidir. DAB’nin düzenlenmesi ile ihracatçı ilgili taahhüdünü yerine getirmiş olur ve Türkiye’de DAB’yi düzenlemekle yetkili olan kuruluşlar ticari bankalar ile özel finans kurumlarıdır.

Uluslararası Ticarette İthalat Süreci ve Aşamaları

Uluslararası ticaret ve işletme bilimleri açısından ithalat kavramı aslında bir uluslararası tedarikleme faaliyeti ve öğrenme sürecidir.

İthalat sürecinde yurt dışındaki tedarikçiyi doğrudan ilgilendirmeyen adımlara pasif adımlar ve yurt dışındaki tedarikçiyi doğrudan ilgilendiren aşamalara da aktif adımlar denilmesi mümkündür.

İthalat sürecinde Gümrük Mevzuatıyla yakından ilişkili olabilecek pasif adımlar şunlardır:

• İthalatçı Sıfatının Kazanılması
• İthalatla İlgili Ön Araştırmanın Yapılması
• İthalatla İlgili Belgelerin Gelmesi ve Teslim Alınması
• İthalatla İlgili Malların Gelmesi ve Teslim Alınması
• İthalata Yönelik Gümrüklemenin Yapılması
• İthalattan Kaynaklanan Kambiyo Taahhütlerinin Kapatılması

Aktif adımlar da şunlardır:

• Tedarikçi Niteliğindeki Potansiyel İhracatçıların Bulunması
• Potansiyel İhracatçılarla Detayların Görüşülmesi ve Pazarlıkların Yapılması
• İhracatçı ile Anlaşmanın Sağlanması
• Eğer ödeme yöntemi akdeditifliyse Tarafımızca Akreditifin Açılması

İthalatçı Sıfatının Kazanılması

Bir işletmenin Gümrük Mevzuatı açısından ithalat yapabilmesi için öncelikle ithalatçı sıfatına sahip olması gerekmektedir. İşletmelerin ithalatçı sıfatının kazanılmasında öncelikli zorunluluk, ilgili işletmenin tacir sıfatına sahip olması şartıdır.

İthalatla İlgili Ön Araştırmanın Yapılması

Uygulamada ithalat yapmak isteyen işletmenin gerçekleştirmeyi planladığı ithalatına yönelik ulusal ve uluslararası alanda ön bir araştırma yapması gerekir. Ulusal alanda ithalata yönelik yapılacak ön araştırma tamamen Gümrük Mevzuatıyla ilişkilidir. Örneğin; eşyanın ithalat imkanlarının belirlenmesi, olası gider ve vergi ödemelerinin hesaplanması gibi. Uluslararası alanda yapılacak ön araştırma tamamıyla uluslararası ticaret ve tedarikleme çalışmalarıyla ilişkilidir.

İthalata Yönelik Potansiyel İhracatçıların Bulunması

İthalata yönelik potansiyel ihracatçıların bulunması aşaması da uluslararası ticaret ve işletmelerin tedarik çalışmaları içerisinde yer alır. Uluslararası alanda ithalata yönelik gerçekleştirilen ön araştırmada ithalata konu olan mala yönelik ihracatçı ülkeler ile fiyat eğilimleri belirlenir. İthalata yönelik potansiyel ihracatçıların bulunması aşamasında, rekabetçi nitelikte tedarik yapılacak hedef ülkelerdeki potansiyel ihracatçı işletmeler ve bu işletmelerin iletişim bilgilerine ulaşılmaya çalışılır.

Potansiyel İhracatçılarla Detayların Görüşülmesi

İthalata sürecinde potansiyel ihracatçılarla detayların görüşülmesi aşaması yine uluslararası ticaret ve işletmelerin tedarik çalışmaları içerisinde düşünülmelidir. Planlanan ithalata yönelik ihracatçı pozisyonundaki potansiyel tedarikçilerle detayların görüşülmesi ve pazarlıkların yapılması noktasında genellikle ürüne, fiyata, ödeme yöntemine ve lojistik şartlar açısından detaylar görüşülür ve ilgili müzakereler yapılır.

İthalata Yönelik Anlaşmanın Sağlanması

İthalat sürecinde potansiyel ihracatçılarla detayların görüşülmesi sonucunda uzlaşmaya varılmışsa ithalata yönelik anlaşmanın sağlanması aşamasına geçilir. Bu aşamada ithalatçı ve ihracatçı üzerinde anlaştıkları konuları ve detayları mutlaka yazılı bir anlaşma metni formatında somutlaştırırlar. Sözü edilen yazılı belge ya bir ithalat sözleşmesi ve/veya proforma fatura şeklinde olabilir.

İthalatçı Tarafından Akreditifin Açılması

İthalata sürecinde ithalatçı tarafından akreditifin açılması aşaması yine uluslararası ticaret ve işletmelerin tedarik çalışmaları içerisinde yer alır. İthalatçı ve ihracatçı ödeme yöntemi olarak akreditifli bir ödeme yaklaşımını kabul etmesi halinde, bu aşamada ithalatçı ihracatçının lehine ilgili akreditifi açılması için bankasına (Amir Banka) akreditif açtırma talimatı nı verir. Ancak daha önce açıklandığı gibi dış ticarette kullanılabilecek tek ödeme yöntemi akreditifli ödemeler değildir. Akreditifli ödemelerin yanında, dış ticarette kullanılabilecek başka ödeme yöntemleri de vardır ve bu yöntemler;

• Peşin Ödeme,
• Mal Mukabili (Açık Hesap) Ödeme,
• Vesaik Mukabili Ödeme,
• Akreditifli Ödemeler,
• Kabul Kredili (Poliçeli) Ödemeler,
• Prefinansmanla Ödemeler.

İthalata Yönelik Belgelerin Gelmesi ve Teslim Alınması

İthalat sürecinde bu aşama pasif bir aşama olmasına rağmen, Gümrük Mevzuatıyla çok fazla ilişkili bulunmamaktadır. İthalata Yönelik Belgelerin Gelmesi ve Teslim Alınması aşaması söz konusu ithalatın ödeme yönteminden doğrudan etkilenir.

İthalata Yönelik Malların Gelmesi ve Teslim Alınması

İthalata yönelik malların gelmesi ve teslim alınması ithalat sürecinde uluslararası lojistik ve kısmen Gümrük Mevzuatıyla ilişkili bir aşamadır. Ordino ithalata konu olan eşyanın ithalatçıya veya vekiline teslim edildiğine dair bir belgedir.

İthalata Yönelik Gümrüklemenin Yapılması

İthalat sürecinde İthalata Yönelik Gümrüklemenin Yapılması aşaması tamamıyla Gümrük Mevzuatıyla doğrudan ilişkilidir ve bu aşamadaki gümrük işlemleri Gümrük Mevzuatı çerçevesinde yerine getirilir. İthalata yönelik gümrüklemenin yapılmasında ithalatçı doğrudan temsil ile kendisi gümrüklemesini yapabileceği gibi dolaylı temsil ile gümrüklemesini Gümrük Müşavirlerine yaptırması da mümkündür.

İthalattan Kaynaklanan Kambiyo Taahhütlerinin Kapatılması

İhracatta olduğu gibi ithalattan kaynaklanan kambiyo taahhütlerinin kapatılması konusu da Gümrük Mevzuatıyla ilişkili olmayıp doğrudan Türk Parasının Kıymetinin Korunması Mevzuatı düzenlemesi içerisinde yer alır.

İhracat Sürecinde Gümrük İşlemleri

İhracat Kavramı ve İçeriği

4458 Sayılı Gümrük Kanununa göre Türkiye toprakları, karasuları, iç suyolları ve hava sahası Türkiye Gümrük Bölgesi olarak tanımlanır. Türkiye’nin siyasi sınırı aynı zamanda Gümrük Sınırı (Hattı)’dır. Ancak Gümrük Sınırı kavramından sadece Türkiye’nin siyasi sınırları anlaşılmamalıdır. Gümrük Sınırı kavramı daha geniş bir anlama sahip olup aslında aşağıdaki detayları da kapsar. Bunlar:

• Türkiye’nin Siyasi Sınırı
• Serbest Bölgeler
• Diplomatik Alanlar

Türkiye’de gümrük idareleri sınırlarda ve Türkiye’nin iç bölgelerinde yer almaktadır. Sınırlardaki gümrük idareleri için Kapı Gümrüğü veya Gümrük Kapısı kavramları kullanılırken iç bölgelerdeki gümrük idarelerine genellikle iç gümrükler adı verilir.

İhracat Yönetmeliğine göre ihracat; bir malın, yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veya Bakanlıkça ihracat olarak kabul edilecek sair çıkış ve işlemleri ifade etmektedir. Ancak ihracat kavramı daha geniş bir bakış açısıyla Gümrük Mevzuatı açısından incelendiğinde, ihracat kavramının üç temel işlemsel özelliğinin bulunduğu anlaşılacaktır. Bunlar; • Yapılan işlemlerin ilgili mevzuata (İhracat Rejimi) uygun yapılması,

• Fiili İhracatın gerçekleşmesi (intaç),
• İhracattan kaynaklanan kambiyo taahhüdünün kapatılması

Öncelikle ihracata konu olan mala yönelik ilgili gümrük idaresinde yapılan işlemler İhracat Rejimine uygun bir şekilde gerçekleştirilir. Bu durumda Gümrük Mevzuatı çerçevesinde belirlenen kurallar, usuller, ilkeler, esaslar ve düzen içerisinde, gümrük idaresinin ihracata konu olan işlemle ilgili gerçekleştirdiği yürütme ve uygulamaların tamamı İhracat Rejimini ifade eder.

Özellikleri Açısından İhracat Çeşitleri

İşlem özellikleri temel alınarak ihracat türleri aşağıdaki gibi açıklanabilmektedir:

• Özellik Arz Etmeyen İhracat
• Ön İzne Bağlı İhracat
• Kayda Bağlı İhracat
• Konsinye İhracat
• Yurtdışı Fuar ve Sergilere Katılım ve İhracat
• İthal Edilmiş Malın İhracatı
• Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat
• Bağlı Muamele veya Takas Yoluyla Yapılacak İhracat
• Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat
• Transit Ticaret
• Bedelsiz İhracat
• Yurtdışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Kapsamında İhracat

İhracat Rejimi ve Gümrük İşlemleri

4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nda İhracat Rejimiyle ilgili hükümlere yer verilmiştir. İhracat Rejiminin işlemleri ve uygulanmasıyla ilgili temel düzenlemeler de Gümrük Yönetmeliği’nde bulunmaktadır. Sözü edilen kanun ve yönetmeliğe ek olarak ihracat Rejimiyle ilgili uygulamaya dönük çok sayıda Tebliğ, Genelge, Kararnameler gibi Gümrük Mevzuatının ilgili bölümünü oluşturan kanuni metinler de mevcuttur.

İhracat Rejiminin konusu olabilmesi için öncelikle, ihracatçı işletmenin beyanda bulunması gerekir. Gümrük işlemleri açısından beyan, ilgilisi tarafından bir malın bir Gümrük Rejimine tabi tutulması isteği olarak tanımlanabilir. Bu durumda ihracatçı işletme ilgili eşyanın kesin ihracatına yönelik bir işleme tabi tutulmasını talep ederse İhracat Rejimi gündeme gelecektir. 4458 Sayılı Gümrük Kanununa göre ihracatta beyan, içinde bulunulan şartlara göre aşağıdaki şekillerde yapılabilmektedir. Bunlar:

• Yazılı Beyan,
• Sözlü Beyan,
• Bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla beyan
• Eşya sahibinin ilgili eşyayı bir gümrük rejimine tabi tutma isteğini ifade ettiği herhangi bir tasarruf yoluyla beyan.

Yazılı beyan Ticaret Bakanlığınca belirlenen koşullar çerçevesinde verilir. Sözlü beyan aslında ağırlıklı olarak ihracatta değil ithalatta gündeme gelir ve Ticaret Bakanlığının belirlediği sınırlı eşyalar için uygulanır. Yurtdışından gelen yolcuların veya eşyalarının Türkiye’ye girişlerinde yolcu salonlarında kırmızı hatlara yönelmeleri de Tasarruf Yoluyla Beyan olarak tanımlanır. İhracat Rejimine konu olan eşyanın sözü edilen rejime ve işlemlere tabi tutulması dijital ortamda bilgisayar veri işleme teknikleriyle yapılmaktadır. İhracat Rejiminin uygulanabilmesi için gümrükleme sürecinde mutlaka aşağıdaki temel belgelere ihtiyaç duyulur ve bu belgeler şunlardır:

• Gümrük Çıkış Beyannamesi
• Türkçe Fatura
• Türkçe Çeki Listesi

Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında İhracat ve Gümrük İşlemleri

Dahilde İşleme Rejimi (DİR) aslında ihracatın teşvik ve geliştirilmesi kapsamında ekonomik etkili gümrük rejimlerinden biridir. Diğer bir ifadeyle aslında DİR ihracatı artıran ve geçici ithalata imkan veren bir gümrük rejimi olarak da tanımlanabilir.

Hariçte İşleme Rejimi ve Geçici İhracat Kapsamında İhracat ve Gümrük İşlemleri

Hariçte İşleme Rejimi de ekonomik etkili bir gümrük rejim olup temel amacı ihracatın teşvik ve geliştirilmesine yöneliktir. 2007 yılında 11864 Sayılı Resmi Gazete ile yayımlanan Hariçte İşleme Rejim Kararı konuyla ilgili temel düzenlemedir. Ayrıca 2011 yılında 2094 sayılı düzenlemeyle bugünkü geçerli olan, Hariçte İşleme Rejim Kararı son halini almıştır.

Gümrük Antrepo Rejimi Kapsamında İhracat ve Gümrük İşlemleri

Gümrük Antrepo Rejimi ekonomik etkili bir rejim olup genel olarak ithalata yönelik gündeme gelen bir rejimdir. Ancak Gümrük Antrepo Rejimi kapsamında ihracat yönünde işlemler de vardır. 4458 Sayılı Gümrük Kanununda Gümrük Antrepo Rejimi 93-107’nci maddeler arasında ve Gümrük Yönetmeliğinde de 328-348’inci maddeler arasında düzenlenmiştir. Bunlara ek olarak Gümrük Antrepo Rejimine yönelik genel tebliğ ile çeşitli genelgeler de konuyla ilgili mevzuatın diğer hukuki metinlerini oluştururlar. Türkiye’de süreç içerisinde genel olarak;

• Gümrük Çıkış Beyannamesi
• Türkçe Fatura
• Türkçe Çeki Listesi
• Şartlara göre diğer ilgili izinler ve belgeler gereklidir. Bu belgeler;
• Serbest bölgeden ihracat ve gümrük işlemleri
• Gümrük kontrolü altında işleme rejiminde ihracat ve gümrük işlemleri
• Sınır ticareti kapsamında ihracat ve gümrük işlemleri

için de gereklidir.

İthalat Sürecinde Gümrük İşlemleri

Uluslararası ticaret ve işletmeler açısından ithalat bir uluslararası tedarik faaliyetidir.

İthalat Çeşitleri

Gümrük Mevzuatı incelendiğinde ithalat kavramı aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir. Bunlar;

• Bedelli İthalat
• Bedelsiz İthalat
• İzne Bağlı İthalat
• Geçici İthalat

Bedelli ithalat aslında kesin bir ithalat olup Serbest Dolaşıma Giriş Rejimine tabidir. Bu tür ithalatın sonucunda ithalata konu olan mal, serbest dolaşımdaki mal statüsüne sahip olur.

Bedelsiz ithalat yürürlükteki Kambiyo Mevzuatına göre ithalattan kaynaklanan kambiyo taahhütlerinin doğmadığı ithalat türü olarak tanımlanabilir. Bu İthalat Türkiye’ye getirilen hediyeler, ticari örf ve adetlere uygun olarak ihracatçı ülkeden bedelsiz gönderilen parçalar, fireler ile garantili olarak ithal edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları konusunda gündeme gelmektedir.

İzne bağlı ithalat kamu ahlakı, kamu düzeni veya kamu güvenliği, insan, hayvan ve bitki sağlığının korunması veya sınai ve ticari mülkiyetin korunması amaçlarıyla ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde alınan önlemlerin kapsamına giren malların ilgili merciin izniyle gerçekleştirilmesidir.

Geçici ithalat aslında ithalata konu olan mala yönelik Serbest Dolaşıma Giriş Rejiminin uygulanmamasıdır. Bu durumda ithalata konu olan eşya kesinlikle serbest dolaşımdaki mal statüsünü kazanmamaktadır.

Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi Kapsamında İthalat ve Gümrük İşlemleri

Genel anlamda ithalat, kesin nitelikte gerçekleştirilirse Gümrük Mevzuatı açısından işlemler Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi çerçevesinde uygulanır. Gerçekleştirilen işlemler açısından özelliği olmayan, yapılan işlemler sonucunda serbest dolaşıma giren (millileşen) mallara yönelik ithalat kesin ithalat olarak tanımlanabilir. Serbest dolaşımdaki mal (eşya); üretiminde kullanılan girdilerin menşei dikkate alınmaksızın veya ilgili malın bizzat kendisinin Türk Menşeili olup olmadığına bakılmaksızın Türk Menşeili olduğu kabul edilen ya da yurt dışından gelmişse daha önce Serbest Dolaşıma Giriş Rejimine tabi tutulan eşyadır. Bu durumda bütünsel bir yaklaşımla kesin ithalat kavramı incelendiğinde, kesin ithalatın üç temel özelliği vardır. Sözü edilen özellikler şunlardır;

• Yapılan işlemlerin ilgili mevzuata (Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi) uygun gerçekleştirilmesi,
• Fiili İthalat şartlarının yerine getirilmesi,
• İthalattan kaynaklanan kambiyo taahhüdünün kapatılması.

İthalata konu olan malın Serbest Dolaşıma Giriş Rejimine tabi tutulabilmesi için öncelikle ilgili ithalatçının beyanda bulunması gerekmektedir. İhracat Rejimine benzer şekilde ithalatçı burada beyanda bulunarak, Serbest Dolaşıma Giriş Rejiminin işlemlerini başlatır. Kesin ithalat kapsamında ilgili eşyanın Serbest Dolaşıma Rejimine tabi tutulması dijital ortamda bilgisayar veri işleme teknikleriyle yapılmaktadır. Ancak söz konusu Serbest Dolaşıma Giriş Rejiminin uygulanabilmesi için, gümrükleme sürecinde mutlaka aşağıdaki temel belgelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu belgeler:

• Gümrük Beyannamesi,
• İthal Eşyasına Ait Gümrük Kıymet Bildirim Formu
• İngilizce Orijinal Fatura (Commercial Invoice)
• İngilizce Orijinal Çeki Listesi (Packing List)
• Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin)
• Dolaşım Belgesi (EUR-1 veya A.TR)
• İlgili Taşıma Belgesi
• Sigorta Poliçesi
• Ödeme yöntemini ve ilgili giderleri gösteren banka yazısı
• Şartlara göre ilgili diğer belgeler

Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracı ise geçici ithalat rejimi kapsamında gerçekleşir. Bu şartlar, benzer şekilde aşağıdaki durumlar için de söz konusudur;

• Dahilde İşleme Rejimi (DİR) Kapsamında İthalat ve Gümrük İşlemleri
• Hariçte İşleme Rejimi (HİR) Kapsamında İthalat ve Gümrük İşlemleri
• Gümrük Antrepo Rejimi Kapsamında İthalat ve Gümrük İşlemleri
• Geçici İthalat ve Gümrük İşlemleri
• Serbest Bölgelerde İthalat ve Gümrük İşlemleri
• Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejiminde İthalat ve Gümrük İşlemleri
• Sınır Ticareti Kapsamında İthalat ve Gümrük İşlemleri.