Ünite 2: Kişilerarası İletişim

Kişilerarası İletişimin Önemi

Kişilerarası iletişim, toplumsal yapının vazgeçilmez bir ögesidir. Kişilerarası iletişim tüm insan iletişiminin temelini teşkil eder. Birey gerek kendi iç ve dış dünyasında ki kişi veya varlıklarla bir şekilde iletişim kurma mecburiyetindedir. Kişilerarası ilişkilerin doğası gereği, karşılıklı olarak geliştirilen ilgi, samimiyet ve güven duygusu kişilerarası iletişimin önemini vurgulamaktadır.

Kişilerarası İletişim Tanımları

Genel bir tanımlamayla kişilerarası iletişim, en az iki kişi arasında, anlamları paylaşma süreci olarak yorumlanabilir. Kaynağını ve hedefini insanın oluşturduğu iletişime “kişilerarası iletişim” denir. Karşılıklı iletişimde bulunan kişiler bilgi ve sembol üreterek, bunları birbirlerine aktararak, yorumlayarak ilişkiyi sürdürürler. Kişilerarası iletişim, fiziksel olarak hazır olunduğu zaman, bireylerden her birinin davranışları üzerinde karşılıklı bir nüfuz gerçekleştirdiği etkileşimleri kapsamaktadır. “Yüz yüze” iletişim için bu zorunlu bir şarttır. Kişilerarası iletişim, fiziksel olarak hazır olunduğu zaman, bireylerden her birinin davranışları üzerinde karşılıklı bir nüfuz gerçekleştirdiği etkileşimleri kapsamaktadır. “Yüz yüze” iletişim için bu zorunlu bir şarttır.

Kişilerarası İletişimin Şartları

Tubbs ve Moss (1974), bir iletişimin kişilerarası iletişim sayılabilmesi için şu üç şartın gerekli olduğunu ileri sürmektedirler:

• Kişilerarası iletişime katılanlar, belli bir yakınlık içinde yüz yüze olmalıdır,
• Katılımcılar arasında tek yönlü değil, karşılıklı mesaj alışverişi olmalıdır,
• Söz konusu mesajlar sözlü ve sözsüz olabilir.

Kişilerarası İletişime Katılanlar Belli Bir Yakınlık İçinde Yüz Yüze Olmalıdır

İki kişi arasında yüz yüze gerçekleşen iletişim (kişilerarası iletişim) genellikle kendiliğinden ve teklifsizdir. İletişimi gerçekleştirenler birbirlerinden sürekli geri bildirim alırlar. Yüz yüze olan iletişim biçiminde söylenen sözler kadar, o söze verilen tepkiler, jest veya mimikler de önemlidir. Kişilerin birbirlerini doğru algılayabilmeleri için yüz yüze gelmeleri gerekir.

Katılımcılar Arasında Tek Yönlü Değil Karşılıklı Mesaj Alışverişi Olmalıdır

İletişim çift taraflı, mesaj ise tek taraflıdır. İletişim karşılıklı bilgi alışverişidir ve diyaloğu gerektirir. İletişimde geri bildirimin olmaması, iletişimin sağlıklı işlemediğini gösterir. Bu nedenle iletişimde karşılıklı mesaj alışverişinin olması gerekir.

Söz Konusu Mesajlar Sözlü ve Sözsüz Nitelikte Olmalıdır

Kişilerarası iletişim sürecinde mesajlar sözlü ve sözsüz niteliktedir. Konuşma sözlü mesaj oluştururken, beden dili sözsüz mesajlarla yetinmek durumunda kalır. Bu nedenle bu iki mesaj türü dışındaki mesajlar örneğin yazışmalar kişilerarası iletişim olarak sayılmamaktadırlar.

Kişilerarası İletişimin Özellikleri

Bir iletişimin kişilerarası iletişim olarak kabul edilmesi için gerekli özellikler, şu şekilde ifade edilebilir;

İki Yönlü

Kişilerarası iletişim daima iki yönlüdür. Tek yönlü olarak gerçekleşen bilgi aktarımı, kişilerarası iletişim kabul edilmemektedir.

Roller

Kişilerarası iletişim, birbirlerine karşı değişen rol ve ilişkileri bulunan iki insanı içerir. Kişinin üstlendiği rol, kişilerarası iletişimdeki “ilişki” boyutunu etkiler. Kişinin rolü, kurduğu etkileşim üzerinde doğrudan belirleyici olabilmektedir.

Anlam

Kişilerarası İletişim mesajlara bağlı olarak, anlam yaratılmasına dayanmaktadır. Kişilerarası iletişimde anlamların paylaşılması kişiye özgü bir özellik göstermekte, diğer bir ifade ile anlamlar kişiden kişiye değişmektedir.

Niyet

Kişilerarası iletişim kısmen ya da tamamıyla niyete dayanmaktadır. Kişilerarası iletişim niyet edildiği veya edilmediği, diğer bir ifadeyle isteyerek ya da istemeden gerçekleşmektedir.

Süreç

Kişilerarası iletişim bir olayın devamı olarak sürüp giden bir süreçtir.

Zaman

Kişilerarası iletişim gittikçe artan bir biçimde zamana bağlıdır. Zamana bağlı olarak artış birikme, çoğalma göstermektedir.

Sonuç

Kişilerarası iletişim iki kişi arasında gerçekleşen basit bir olay değildir. Kişilerarası iletişim de anlamın yaratılması için, geri bildirimin bulunması gerekir.

Kişilerarası İletişim Varsayımları

Kişilerarası iletişim varsayımları, kişilerarası iletişim sürecinin nasıl işlediğini açıklamakta ve yine temel özellikleri ortaya koymaktadır. Kişilerarası iletişim varsayımları Amerikalı bilim adamları Paul Watzlawick, Janet Helmick Beavin ve Don D. Jackson’ın (1967) Pragmatics of Human Communication adlı kitabında ileri sürülmüştür. Watzlawick, Beavin ve Jackson, altı temel varsayım önermektedir. Bu altı temel varsayım şunlardır:

• Kişilerarası İletişim Kaçınılmazdır,
• Kişilerarası İletişimin İlişki ve İçerik Boyutu Bulunmaktadır,
• Kişilerarası İletişimde Mesaj Alışverişindeki Dizisel Yapının Kendi Başına Bir Anlamı Vardır,
• Kişilerarası İletişim Sürecinde Mesajlar Sözlü ve Sözsüz Olarak İki Tiptir,
• İletişim Kuran Kişiler ya Eşit ya da Eşit Olmayan İlişkiler İçerisindedir,
• İlişkilerde Kişisel Mesafeler Vardır.

İletişim Sürecinde İlişki Kurma Boyutu

Kişilerarası iletişim sürecinde, başarılı ilişki kurmak için yalnızca iki temel kuralın varlığı dikkati çeker. Birinci kural; karşıdan beklenen tutum ve tavırlar, önce karşıya verilmelidir. İkinci kural; kendimize yani içeriye değil, diğer kimselere yani dışarıya odaklanmalıyız. Karşımızdaki kişilerin rahat bir şekilde ilişki kurmalarını sağlamak için, şu kriterlerin dikkate alınmasında fayda vardır:

Beden Dili

İnsanların ilgisini kaybetmenin en önemli yollarından biri beden dilidir. Çekingen karakterler tipik olarak göz temasından kaçınır, ifadesiz bir yüz ifadesi takınır ve fiziksel olarak insanlardan uzak dururlar. İlişki sırasında beden dilinin kullanım biçimleri şu şekildedir: Kişisel Mesafe, Öne-kişiye doğru Yönelmek, Kollar ve bacakların kullanımı, Göz Teması, Gülümsemek, Tepki vermek, Dokunmak.

İletişimsizliğe Karşı Direnç Kırma

Biriyle iletişim kurmaya başlamanın tek yolu, onunla konuşmaya başlamaktır. İletişime karşı direnci kırmak için, soğukluğu giderici güzel bir konuşmayla işe başlamak en doğrusu olur.

Konuşma Süreci

İletişimsizliğe karşı direnç kırıldıktan sonra sorun, sağlıklı ve doyurucu bir ilişkiyi nasıl kuracağımızda toplanır. İyi ilişki kurabilmek için, iyi bir konuşma yeteneğine sahip olmamız gerekir. Bu nedenle iyi bir konuşma esnasında üç şeyin dikkate alınması icabeder: Sorular sormak, etkin olarak dinlemek ve kendini açmak.

Senteze Gitme

İlişkilerin devamlılığı açısından bir sohbet sonucuna doğru senteze gidilerek tasarımlarda bulunmak bir sonra ilişkinin devam etmesini veya etmemesini sağlayacak önemli bir etkendir.

Kişilerarası İletişim Türleri

Kişilerarası iletişimin en karmaşık yanı olan konuşmalar bilgi aktarma, başkalarının davranışlarını yönlendirme ve buyruklarla, kimi kez şakayla, kimi kez saldırgan, kırıcı sözlerle karşıdakini etkilemek için yapılır. Kişilerarası iletişim kendini, sözlü ve sözsüz olarak iki şekilde gösterir:

Sözlü İletişim

Etkileşimlerin çoğu konuşmada sırasında kullandığımız sözlerle gerçekleşmektedir. Çünkü dil, toplumsal hayatın temelini teşkil eder.

Yazılı İletişim

Yazılı iletişim, insanın zaman ve mekândaki iletişim sınırlarını genişletmede en etkin iletişim biçimidir. Avrupa’da on beşinci yüzyılda matbaanın icadı ve ardından yoğun kullanımı yazılı mesajın hızla artmasına bilgi ve düşüncelerin yayılmasına neden olmuştur.

Sözsüz İletişim

Toplumsal etkileşimlerin büyük bölümü, sözel olmayan iletişim kapsamına girmektedir. Bunlar beden hareketleri, jestler ve mimiklerle gerçekleştirilen bilgi alışverişleridir.

İçsel İletişim

Bireyin kendisi ile kurduğu iletişim biçimi olup, mesajın kaynağı ve alıcısı kendisi olduğu iletişimi ifade etmektedir

Kişilerarası İletişim

Genel bir tanımla kaynağını ve hedefini insanın oluşturduğu, iki ya da daha çok kişi arasında gerçekleşen iletişime kişilerarası iletişim denir.

Örgütsel İletişim

Bir kurumda görev alan kişilerin, önceden tanımlanmış bir takım rolleri üstlenerek, hiyerarşik bir düzen içinde, bu rollerin gereğini yerine getirmeye çalışmaları anlamına gelmektedir.

Kitle İletişimi Teknolojik İletişim

Kişiler arasında kitle iletişim araçları kullanılarak gerçekleştirilen iletişimdir. Bazı bilgilerin, birtakım hedefler tarafından üretilmesi, geniş kalabalıklara iletilmesi ve bunun insan ve toplum tarafından yorumlanması sürecidir.

Kişisel İletişim Sorunları

İletişim bireyin birtakım semboller kullanarak, karşısındakini etkileme sanatı olarak tanımlanabilir. İletişim sorunları olarak, duygu ve düşüncelerini açıkça söyleyememek, rahat konuşamamak, yaş ve sosyal statü olarak daha büyüklerle diyalog kuramamak, bir arkadaş grubuna girememek, karşı cinsle arkadaş olamamak gibi başlıklar öne çıkmaktadır. Bu nedenle kişisel iletişim sorunlarını, aşağıdaki gibi iki ayrı başlık altında toplamak mümkündür:

1. İletişim Becerisinin Yetersizliği Sorunu
2. İletişim Becerilerinin Geliştirilmesi Sorunu

Kişilerarası İletişim Engelleri

Kişilerarası iletişim sürecinde kaynağın mesajını tam ve doğru kodlayarak iletebilmesi ve alıcının da doğru şekilde açımlayabilmesi, birtakım engellerin aşılmasını gerektirmektedir. Kişilerarası iletişimde engel denildiğinde, kişilerin birbirleri ile tam ve doğru olarak iletişim kurmalarını ve anlaşmalarını engelleyen her türlü faktör ifade edilmektedir. Bu birçok zaman doğru kanalın kullanılmaması olabileceği gibi, birçok zaman da kaynak ve alıcının kişisel özelliklerinden kaynaklanabilmektedir. İletişim sürecinin başında farklı anlamaların ortaya çıkmasına neden olan engellerin çoğu, iletişimde bulunan kişilerin zaman içinde öğrenmeleri gereken, aşılması güç hususlardır. İletişimin yanlış başlamasına ve sürdürülmesine neden olan bu tür engellerin bilinmesi, ortadan kaldırılmaları için ilk adımlardan biridir. İletişim engellerinin ne olduğunu şu şekilde sıralamak mümkündür:

Bireysel Yetersizlik, Önyargı, Kişilik Tasarımları, Öngörü, Sıfatlandırma, Kalıplaşmış Düşünce, Suçlamak, Bencillik, Değiştirme, Kişiselleştirme, Dilde Belirsizlik, Algılama Yoksunluğu, Savunucu İletişim.

Etkili İletişim

Temelinde farkında olmanın, ayrıntılı olarak iç ve dış dünyanın bilincinde olmanın yattığı bir iletişim türüdür. Kişinin kendini bilmesi, onun kendini algılama, yorumlama, yansıtma, duygu ve arzularının farkında olması demektir. Karşısındaki kişinin farkında olan, onun davranışlarının nasıl bir psikoloji’ye işaret ettiğini ve onun deneyim ve tecrübelerinin ne olduğunu anlayacaktır. Etkili iletişim birbirinin farkında olan, kendi iç dünyası ile dış dünyasının farkında olan kişilerin kurduğu iletişimdir. İyi iletişime yetenekli olan kişiler ipuçlarını anında görür ve onları gerçekçi olarak değerlendirir.

Etkili İletişim Neden Önemlidir?

Etkili iletişim yeteneği çalışma hayatında, ya da genel olarak tüm hayatta en önemli becerilerden biridir. İletişim kurmadan her hangi bir işi başarmak mümkün değildir. Etkili iletişim kuramamak iş yerinde sıkça görülen verimsizliklere yol açar. Ancak iletişim becerilerini geliştirirseniz, kurumların genel verim ve başarı düzeyini arttırabilirsiniz. İletişim iki yönlü bir süreçtir. Kendi mesajımızı karşı tarafa iletmek kadar, karşı taraftan gelen mesajları dinlemek ve anlamak da önemlidir. Böyle bir iletişimle karşımızdakine istediğini verebilir, ihtiyaç duyduğumuz bilgiyi de alabiliriz. Kötü iletişim zaman ve kaynak kaybını da beraberinde getirir ve kişilerarasında sürtüşmeye neden olur. Bütün bunlar verilen görevi yerine getirme arzusunu köreltir ve ilişkilerin bozulmasına yol açarak kalıcı zararlara yol açar. Yapılan araştırmalar, insanların iş yerlerinde karşılaştığı problemlerin büyük bölümünün kötü iletişimde yattığını göstermektedir.Etkili İletişim Neden Önemlidir? Etkili iletişim yeteneği çalışma hayatında, ya da genel olarak tüm hayatta en önemli becerilerden biridir. İletişim kurmadan her hangi bir işi başarmak mümkün değildir. Etkili iletişim kuramamak iş yerinde sıkça görülen verimsizliklere yol açar. Ancak iletişim becerilerini geliştirirseniz, kurumların genel verim ve başarı düzeyini arttırabilirsiniz. İletişim iki yönlü bir süreçtir. Kendi mesajımızı karşı tarafa iletmek kadar, karşı taraftan gelen mesajları dinlemek ve anlamak da önemlidir. Böyle bir iletişimle karşımızdakine istediğini verebilir, ihtiyaç duyduğumuz bilgiyi de alabiliriz. Kötü iletişim zaman ve kaynak kaybını da beraberinde getirir ve kişilerarasında sürtüşmeye neden olur. Bütün bunlar verilen görevi yerine getirme arzusunu köreltir ve ilişkilerin bozulmasına yol açarak kalıcı zararlara yol açar. Yapılan araştırmalar, insanların iş yerlerinde karşılaştığı problemlerin büyük bölümünün kötü iletişimde yattığını göstermektedir.

Halkla İlişkilerle Kişilerarası İletişimin Uygulama Alanları

Halkla ilişkilerde iletişim ikna amacı taşır. Etkileyici iletişim olarak da adlandırabileceğimiz bu iletişim biçimi, bir kişi ya da grubun başka kişi ya da grupların tutumlarını belirleyip biçimlendirmek denetim altına almak ya da değiştirmek için girişilen bilinçli, yani planlı bir süreç içinde gerçekleşir. Herhangi bir iletişimin etkileyici ya da ikna edici sayılabilmesi için, iletişimin bu amaç doğrultusunda gerçekleşmesi gerekir. İletişimin, karşılıklı yüz yüze gerçekleşmesi durumuna “kişilerarası iletişim” adı verilir. Bir iletişimin kişilerarası iletişim sayılabilmesi için, aşağıdaki kriterlerin gerekliliği üzerinde durulmaktadır:

• Kişilerarası iletişime katılanlar, belirli bir yakınlık içinde yüz yüze olmalıdır,
• Katılımcılar arasında tek yönlü değil, karşılıklı mesaj alışverişi olmalıdır,
• Söz konusu mesajlar sözlü ve sözsüz nitelik taşıyabilir. Bu iki tür dışındaki mesajların kullanıldığı iletişimlere örneğin yazışmalar, kişilerarası iletişim sayılmaz.

Halkla ilişkiler genel ifadeler içerisinde değerlendirilirken, kişilerarası iletişim süreci daha çok özel ifadelerle değerlendirilen uygulama alanları içerisinde yer alır.