Ünite 4: Joomla İçerik Yönetim Sistemi

Giriş

Teknolojinin gelişmesi ile birlikte reklamlar, ürün tanıtımları, alışverişler, güvenlik sistem yönetimleri, uzaktan eğitim gibi birçok sektör internete yönelmiştir. Özellikle sunucu firmaların artması ve oluşan rekabet dolayısıyla hizmetlerin ucuzlaması internet sitelerinin çoğalmasını tetiklemiştir. Açık kaynak kodlu yazılımların uyarlanabilir, sağlam, hızlı ve güvenilir olması da kişisel ve kurumsal Internet sitelerinin artmasını kolaylaştırmıştır. Bu gelişmeler her kullanıcının kendine at bir web sayfasını kolayca tasarlama düşüncesini geliştirmiştir.

Joomla Tarihsel Gelişimi

Teknolojinin gelişmesi ile birlikte reklamlar, ürün tanıtımları, alışverişler, güvenlik sistemi yönetimleri, uzaktan eğitim gibi birçok sektör Internete yönelmiştir. Dünyadaki popüler, kâr amacı gütmeyen, güçlü açık kaynak kodlu içerik yönetim sistemlerinden biri Joomla’dır. Ileri düzey kodlama bilgisi gerektirmeden Joomla ile profesyonel görünümlü web siteleri olusturmak mümkün olabilmektedir. Joomla, dünya çapında yüzlerce geliştirici tarafından her gün güncellenmektedir. Bu nedenle Joomla güvenlikli bir sistemdir. Günümüzde Joomla binlerce eklenti ve tema seçeneği, kullanıcı dostu ve mobil uyumlu arayüzleri ile milyonlarca kişinin tercih ettigi bir web sitesi oluşturma yazılımı olmuştur. Joomla ile kullanıcılar, rahatlıkla kullanabildikleri yönetim paneli sayesinde kolaylıkla ve hızlı bir sekilde kurumsal web siteleri, portallar, çevrimiçi dergi, magazin ve haber siteleri, e-ticaret, okul siteleri gibi web siteleri yaratabilir.

Joomla, PHP ve MySQL ile geliştirilmiş açık kaynaklı bir içerik yönetim sistemidir. Joomla ismi, “bir bütün olarak” veya “hep beraber” anlamına gelen Swahili dilindeki “jumla” kelimesinden gelmektedir. Joomla’nın kökleri 2001 yılında Avusturalya Miro Şirketi mühendisleri tarafından geliştirilen Mambo açık kaynaklı içerik yönetim sistemine dayanmaktadır.

Joomla’nın tercih edilmesinin en önemli nedenlerinden birisi kolaylıkla güncellenmesidir. Joomla’nın tercih edilmesindeki diger önemli etkenlerden birisi ise tasarımcının gereksinim duyduğu eklentilerin içerik yönetim sistemine dahil edilebilmesidir.

Joomla’nın açık kaynak kodlu olması, resim ve çoklu ortam galerisi, forum ve sohbet, takvim gibi çok sayıda eklentiyi kullanıcılara sunması, kulanışlı araçları sayesinde web sitelerine içerik eklemek ve içeriği düzenlemenin kolaylığı, internet üzerinden ticaret yapan kullanıcıların her ihtiyacına cevap verebilecek özelliklere sahip olması ve daha başka avantajlı birçok özelliği onun Wordpres’ten sonra en çok kullanılan ikinci içerik yönetim sistemi olmuştur.

Joomla’nın Bileşenleri

Joomla güçlü ve güvenli yapısı ile öne çıkan, açık kaynak kodlu içerik yönetim sistemlerinden biridir. Joomla ile yüksek etkilesimli Web siteleri, bloglar, tartışma forumları, çevrimiçi topluluklar, e-ticaret uygulamaları gibi web siteleri geliştirilebilir. Joomla mimarisi veritabanı, çatı (framework), bileşenler, modüller, eklentiler, şablon ve web tarayıcısından oluşmaktadır.

Veritabanı (Database): Veritabanı verilerin kayıt edildiği, düzenlendiği ve yönetildiği bir koleksiyondur. Kullanıcı bilgilerini, içerikleri ve site için gerekli verileri kayıt eder. Joomla sitesini yönetmek için yönetimsel bilgilerin kayıtlı tutulduğu yerdir.

Joomla Çatısı (Framework): Çatı Joomla içerik yönetim sisteminin inşa edildiği açık kaynak yazılım koleksiyonudur. Üçüncü parti geliştiricilerin kısa sürede kaliteli bileşenler geliştirebilmesi için Joomla ekibi tarafından yaratılmıştır.

Bileşenler (Components): Sisteme eklemek istediğiniz yeni bir özellik veya parçaya bileşen denir. Örneğin bir alışveriş sitesini oluştururken ilgili bileşeni Joomla’ya kurarsınız sitenizin iskeleti ortaya çıkar. Bunun sonrasında bileşen üzerinde gerekli yapılandırmaları yaparak istediğiniz özelliklere sahip bir web sitesi olusturabilirsiniz.

Modüller (Modules): Modüller, tek basına veya bileşenlerle etkileşimli olarak çalısan ve üyeden bağımsız sabit içerikleri görüntüleyen eklentiler olarak tanımlanır. Modüller, bileşenler gibi kolayca kurulup kaldırılabilir. Örnegin; sitenize son eklenen içerikleri göstermek, çevrimiçi üyelerin sayısını görüntülemek, anketlerin gösterilmesini sağlamak, menüleri göstermek/gizlemek gibi özelliklerin hepsi modüller aracılığıyla yapılandırılır.

Eklentiler (Plugin): Sitenin işleyisine katkı sağlamak amacıyla üretilen küçük programcıklara eklenti denir. Örneğin; kategori içinde arama yapmak, bir HTML düzenleyicisiyle içerik girişini yapmak gibi işlevler bu eklentilerle gerçekleştirilir.

Sablonlar (Templates): Sitenin içeriğine müdahale etmeden görünümü değiştirmek için hazırlanan grafik tasarımlarıdır. Sablonlar aracılığıyla kullanılan tasarıma bağlı olarak renk değişiklikleri yapılabilir, modül pozisyonlarını değiştirilebilir ve görünüm isteğe göre düzenlenebilir. Bir web site tasarımcısı, HTML ve CSS dillerini kullanarak da kendi şablonunu olusturabilir ve web sitesini özellestirebilir.

Web Tarayıcısı (Web Browser): Kullanıcının etkileşime geçtiği sunucudur. Kullanıcılara web sayfalarını iletir. Kullanıcı ve sunucu arasında iletişim için HTTP (Hyper Text Transfer Protokol) protokolu kullanır.

Joomla Kurulumu

Joomla, PHP dilinde geliştirilmiş sunucu tabanlı uygulamadır. Joomla kurulumunu kendi bilgisayarınıza ya da PhP ve Mysql hizmeti sağlayan bir web sunucusuna yapabilirsiniz. Joomla’nın kurulumu için veri tabanı MySQL 5.1 +, web sunucu Windows tabanlı bilgisayarlar için WAMP, Linux işletim sistemine sahip bilgisayarlar için LAMP, çoklu platformu destekleyen XAMP, Macintosh işletim sistemine sahip olan bilgisayarlar için MAMP yazılımı gereklidir. Joomla’nın desteklediği tarayıcılar; IE (Internet Explorer 7), Firefox, Google chrome’dur. PHP 5.4+ veya PHP 5.3.10+ uyumlu ve SSL (Secure Socket Layer – Güvenli Soket Katmanı)’lı bir geçerli güvenlik sertifikası HTTPS için gereklidir.

Joomla kurulumu yapabilmek için Joomla resmi web sayfasından son sürümü indirilir. Ardından inen dosya zip dosyasından çıkarılır. Bunu gerçekleştirmek için winrar gibi bir sıkıştırma proğramının bilgisayarınızda yüklü olması gerekir. Bu klasör C:\Xampp\htdocs klasörü içerisine yüklenmelidir. Htdocs klasöründe yer alan Joomla klasörünün ismini örnegin Anadolu olarak değiştirdiğinizde, yerel sunucu da Joomla içerik yönetim sisteminin kurulumuna erişebilmek için C:\localhost\anadolu olarak giriş yapmanız gerekir.

Joomla kurulum ekranının ilk sayfasında; site ismi, arama motorları tarafından da kullanılabilecek web sitesi açıklaması, e-posta adresi, yönetici kullanıcı adı ve parolası veri giriş ekranları yer almaktadır. Sayfanın en alt bölümünde kurulum tamamlanan sitenin ön yüzünü çevrimdışı olarak ayarlanmasına izin veren seçenek bulunur. Bir sonraki adımda veritabanı oluşturma işlemenine geçilmektedir. Bunun için localhost/phpmyadmin bağlantısına girip veri tabanları sekmesinden yeni bir veritabanı oluşturulur. Bu adımda veri tabanı yapılandırılırken dikkat edilmesi gereken husus, kullanıcı adı ve şifre alanlarıdır. Bu alandaki kullanıcı adı ve şifre, veritabanına erişim sağlayan kullanıcı adı ve şifredir. Herhangi bir şifre oluşturulmak istenmiyorsa kullanıcı adı root olarak girilmeli ve şifre ise boş olarak kalmalıdır. Bir sonraki aşamaya geçtikten sonra gelen ekranda çıkan bilgiler, kurulum süresince yapılan işlemlerin tamamını inceleme fırsatı sağlar. “Kurulum başarılı bir şekilde sonra erdi.” mesajını aldıktan sonra Türkçe dil desteği paketinin sisteme yüklenmesi için gerekli işlemlerin yapılması gerekir. Joomla içerik yönetim sistemini sunucuya yüklemek için bir FTP proğramına gereksinim vardır. CureFTP veya Fillezilla ile rahatlıkla sunucuya Joomla’yı yükleyebilirsiniz.

Joomla Yönetim

Joomla yönetim panelinde “Makale İçeriği, Yapı Formatı, Kullanıcılar, Yapılandırma, Eklentiler, Bakım, Kullanıcı Kaydı, Popüler Makaleler, Yayınlanan Makaleler ve Site Yönetimi” gibi farklı görevler için farklı menüleri bulunmaktadır.

İçerik bir mesaj, bir yazar tarafından yazılmış bir makale veya açıklamalar olabileceği gibi dinamik ve herkese açık bir bilgi de olabilir veya bir baglantı bankası (http://www.google.com.tr) da olabilir. Sitenizde yer alacak yazı, görsel veya çoklu ortam ögeleri olan İçerik sabit ya da değişken olarak ikiye ayrılır. Büyük sitelerde içeriği organize etmek oldukça önemlidir. Joomla’da siteye makaleler ve haberler eklemeden önce olusturulacak makalelerin nasıl organize edilecegini düşünmekte fayda vardır. İyi düzenlenmiş bir Joomla sitesi, tüm dosyaları tek bir klasöre atılmış bir sabit disk gibidir. Bu yapıda aranılan dosyanın bulunması oldukça zor olur. İçeriğin hiyerarşik bir şekilde yapılandırılması gerekir. Böylece hem site yöneticilerin hem de kullanıcılar için aranılan içeriğin bulunması kolaylaşır. Web sitesi ne kadar karmaşık ve geniş olursa olsun, sistem bu şekilde yapılandırılırsa belli bir düzen kendiliğinden oluşacaktır. Joomla bu açıdan oldukça esnek bir içerik yönetim sistemidir. Joomla’da menü olusturmak için araç çubuğundan Menü Yöneticisi> Yeni Menü Ekle ögesinin tıklanması gerekir. Ardından menü başlığı, türü ve menüye ilişkin açıklama eklenip kaydedilir ve menü ekleme sayfası kapatılır. Ana menüye yeni menü ögesi eklemek için Menüler> Ana Menü > Yeni menü ögesi ekle seçeneğinin tıklanması gerekir. Joomla makalalelerden oluşan bir içerik yönetim sistemi olduğu için bu makalelere erişmek için menü sistemi kullanılır. Kullanıcının bir kategoriye ya da bölüme erişebilmesi için o ögenin mutlaka bir menüye bağlanması gerekir.

Bileşenler modüllere göre daha fazla özelliğe sahip olup kendilerine özgü arayüzleri vardır. Joomla’nın 3.5 kurulumunda Akıllı Arama, Ara, Etiketler, Haber Başlıkları, Iletişim, Joomla Güncelleme, Mesajlaşma, Reklamlar, Yönlendirme ve Yükleme Sonrası Mesajlar gibi bileşenler bulunur. Ticari ve ticari olmayan amaçlarla reklamlarınızı yayınlamak için Joomla yeterli bir sistem sunar.

Reklam yolundan ulasabileceginiz reklam yöneticisinde, sistemde kayıtlı reklamlar listelenir. Ziyaretçilerin reklamlara kaç kere tıkladığını takip etmek için bu bileşen reklam modüllerin ile ortaklaşa çalışır.

Joomla’da eklentiler üst menüsünde; Eklenti Yöneticisi, Modül Yöneticisi, Uyumlu Ekler, Sablonlar ve Dil Yöneticisi yer alır.

Joomla’nın en öne çıkan özelliklerinden biri eklentiler sayesinde genişletilebilir olmasıdır.

Joomla’da Uyumlu Ekler ögesi tıklanarak eklentilerin detayları düzenlenebilir, etkileştirme ayarları gerçekleştirilir. Web sitelerde kullanılan tasarımın düzenlenmesini şablon yönetimi sağlar. İçerik yapısını değiştirmeden, farklı temalar birkaç saniyede siteye uygulanabilir.

Sitenizin varsayılan dil ayarlarını değiştirmek için dil yöneticisini kullanmanız gerekmektedir.

Joomlada yardım menüsü Yönetim Paneli > Yardım ögesine tıklanarak erişilebilir. Joomla geliştiricilere ve kullanıcılara oldukça iyi destek hizmeti verir. Kullanıcılara Joomla’daki temel bileşenler ve araçlar hakkında içerik sağlarken geliştiricilere bilgi kaynakları sunar. Yardım menüsünden; Joomla Yardım, Resmi Destek Forumu, Resmi Türkçe Forumu, Wiki Belgelendirme, Joomla Eklentileri, Joomla Çevirileri, Joomla Kaynakları, Topluluk Portalı, Güvenlik Merkezi, Geliştirici Kaynakları, Stack Exchange (Soru- Cevap) ve Joomla Alışveriş ögelerine erişilebilir.

Dünyanın en güçlü ve popüler, kâr amacı gütmeyen açık kaynak kodlu içerik yönetim sistemi olan Joomla ile ileri düzey kodlama bilgisi gerektirmeden kolaylıkla ve hızlı bir şekilde kurumsal web siteleri, portallar, çevrimiçi dergi, magazin ve haber siteleri, e-ticaret, okul siteleri gibi dinamik ve işlevsel web siteleri oluşturulabilir.

Yardım Menüsü

Joomlada yardım menüsü Yönetim Paneli > Yardım ögesine tıklanarak erişileblir. Joomla geliştricilere ve kullanıcılara oldukça iyi destek hizmet verir. Kullanıcılara Joomla’dak temel blieşenler ve araçlar hakkında içerik sağlarken geliştiricilere blog kaynakları sunar.