Ünite 7: Üst Derece Mahkemelerinde Yazı İşleri ve Uygulama Usulleri

Bölge Adliye Mahkemeleri

Bölge Adliye Mahkemeleri (İstinaf Mahkemeleri-BAM olarak kısaltılabilir) 5235 sayılı Kanun ile kurulmuştur. BAM HSK’nın görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur. BAM; başkanlık, başkanlar kurulu, daireler, bölge adliye mahkemesi Cumhuriyet başsavcılığı, böle adliye mahkemesi adalet komisyonu ve müdürlüklerden oluşur. BAM 3 hukuk ve 2 ceza dairelerinden oluşur. Hakemlerin ve istinafın verdiği kararlara karşı Yargıtay’a gidilir. Bölge Adliye Mahkemeleri; ilk derece mahkemelerinin kesin olmayan kararlarına karşı istinaf başvurularını inceler. İlk derece mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözer. İlk derece mahkemeleri arasındaki merci tayinine karar verir. Kanunlarla verilen diğer görevleri yapar.

Esas kaydı adlî yargı ilk derece hukuk mahkemelerinden istinaf incelemesi için gelen dosyaların kaydedilerek ön inceleme ve tahkikat aşamalarının işlendiği kayıttır. Yetki ve görev uyuşmazlıklarına ilişkin başvurular da bu esasa kaydedilir.

Duruşma ve keşif günleri kaydı hukuk dairelerinin iş durumlarına göre duruşma ve keşif yapılacak gün ve saatlerinin bir sıra dâhilinde tutulduğu kayıttır.

Karar kaydı hukuk dairesince verilen kararların tutulduğu kayıttır. Bu kayıt; karar numarası, karar tarihi, esas numarası, kararı veren dairenin başkan ve üyelerinin adı, soyadı, sicil numaraları, tarafların kimlik bilgileri, varsa kanunî temsilcileri ile vekillerinin kimlik bilgileri, gönderen mahkemenin adı ile esas ve karar numarası, davanın konusu, inceleme sonunda verilen karar ile düşünceler sütunlarından oluşur.

Uyuşmazlığın giderilmesi başvuru kaydı benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerince ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlığın giderilmesi için başkanlar kuruluna yapılan başvuru bilgilerinin tutulduğu kayıttır.

İstinabe kaydı, başka yer hukuk dairelerinden dava ve işlerle ilgili olarak gönderilen istinabe taleplerine ilişkin bilgilerin tutulduğu kayıttır.

Temyiz kaydı, hukuk dairesince verilen hükümler aleyhine temyiz kanun yolu başvurularına ilişkin işlemlerin safahatının işlendiği kayıttır.

Değişik işler kaydı, diğer kayıtlara işlenmesi gerekmeyen ihtiyati tedbir, delil tespiti karar ve işlemlerin tutulduğu kayıttır.

Posta mutemet kaydı, postayla gelen havale veya kıymetli kolilerin işlendiği kayıttır.

Dağıtım kaydı, esasa kaydı yapılan dosyaların, incelenmesi ve rapor düzenlemesi için daire başkanı tarafından üyelere dağıtımına ilişkin bilgilerin tutulduğu kayıttır.

Vezne kaydı, hukuk dairelerinde harç ve masraflarla ilgili işlemler tek bölge adliye mahkemesi veznesi aracılığıyla yürütülür. Veznede tutulan kayıtlar, tahsilat ve reddiyat makbuzları karşılığında kasaya giren ve çıkan meblağların günlük olarak işlendiği kayıtlardır.

Taşra temyiz kaydı, başka yer bölge adliye mahkemesi hukuk daireleri ile ilgili olarak gönderilecek temyiz başvurularının tutulduğu kayıttır.

Dava nakil istekleri kaydı, bölge adliye mahkemesi yargı çevresindeki adli yargı ilk derece hukuk mahkemeleri hakimlerinin davayı görmeye hukuki veya fiili engellerinin çıkması halinde, o davanın bölge adliye mahkemesi yargı çevresi içerisinde başka bir adli yargı ilk derece hukuk mahkemesine nakli hakkındaki işlemlerin tutulduğu kayıttır.

Harç tahsil müzekkeresi kaydı, hukuk dairelerinden gönderilen harç tahsil müzekkerelerinin işlendiği kayıttır.

Kıymetli evrak ve eşya kaydı, hukuk dairesi veznesince alınan döviz cinsinden paralar ile diğer kıymetli evrak ve eşyanın işlendiği kayıttır.

Sosyal inceleme-görüşme rapor kaydı, hukuk dairesince sosyal incelemecilerin raporlarına ilişkin tutulan kayıttır.

Hukuk dairelerinde aşağıda gösterilen karar ve işlem kartonlarının UYAP’ ta tutulması zorunludur. Zimmet kartonu, posta gönderileri kartonu, harç ve para cezası tahsil müzekkereleri kartonunun fizikî olarak da tutulması gerekir.

Karar kartonu, hukuk dairesince dava sonunda verilen kararların saklandığı kartondur.

Değişik işler kartonu, değişik işler kaydına kaydolunan işler hakkında verilen kararların saklandığı kartondur.

Yayınlanan kararlar kartonu, başkanlar kurulu tarafından yayınlanan kararların saklandığı kartondur.

İcranın geri bırakılması kararlar kartonu, icranın geri bırakılması talepleri hakkında verilen kararların saklandığı kartondur.

İş cetvelleri kartonu, hukuk dairelerince, Bakanlık ve Kurula gönderilen iş cetvellerinin saklandığı kartondur.

Posta gönderileri kartonu, görevli tarafından imza ve mühür ile teslim alınan posta evrakına ait sevk irsaliyelerinin bir örneği ile ödeme talimatının ve aylık posta gideri cetvelinin bir örneğinin konulduğu ve saklandığı kartondur.

Zimmet kartonu, hukuk dairesince, UYAP üzerinden gönderilemeyen veya fizikî olarak gönderilmesi gereken evrakın teslimine ilişkin belgelerin konulduğu ve saklandığı kartondur.

Uyuşmazlığın giderilmesi talebi kartonu, benzer olaylarda hukuk dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar ile bu hukuk dairesi ile aynı mahkemenin başka hukuk daireleri veya başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerince verilen kesin nitelikteki kararları arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesi amacıyla yapılan taleplerin saklandığı kartondur.

Duruşma listesi kartonu, duruşması yapılacak dosyalar için duruşma listelerinin saklandığı kartondur.

Nöbetçi daire başkanı ve üyeleri isim listesi kartonu, nöbetçi daire başkan ve üyelerin isimlerinin yer aldığı listelerin saklandığı kartondur.

Harç ve para cezası tahsil müzekkereleri kartonu, harç ve para cezası tahsil müzekkerelerinin saklandığı kartondur.

İnceleme raporları kartonu, üyeler tarafından hazırlanan inceleme raporlarının saklandığı kartondur.

Ön inceleme değerlendirme kartonu, ön inceleme sonucunda verilen kararların saklandığı kartondur.

Dava nakil istekleri kartonu, dava nakil isteklerine ilişkin dairece verilen kararların saklandığı kartondur.

Ceza dairelerinde tutulması gereken kayıtlar şunlardır: esas kaydı, duruşma ve keşif günleri kaydı, karar kaydı, SEGBİS kaydı, istinabe kaydı, uyuşmazlığın giderilmesi başvuru kaydı, temyiz kaydı, taşra temyiz kaydı, dava nakil istekleri kaydı, dağıtım kaydı, değişik işler kaydı.

Ceza dairelerinde şu karar ve işlem kartonlarının UYAP’ta tutulması zorunludur: Karar kartonu, değişik işler kartonu, yayınlanan kararlar kartonu, iş cetvelleri kartonu, posta gönderileri kartonu, zimmet kartonu, uyuşmazlığın giderilmesi talebi kartonu, duruşma listesi kartonu, nöbetçi daire başkanı ve üyeleri isim listesi kartonu, yargılama giderleri yazışma kartonu, inceleme raporları kartonu, ön inceleme değerlendirme kartonu, dava nakil istekleri kartonu.

Bölge İdare Mahkemesi

İdari yargıda üst derece mahkemeleri Bölge İdare Mahkemesi ve Danıştay’dır. Bölge idare mahkemelerinde tutulacak kayıtlar ve kartonlar idari yargı ilk derece mahkemelerinde tutulan kayıt ve kartonlar ile aynıdır.

Yargıtay

Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve Kanunun başka bir adli yargı bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Belli davalara ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar. Daireler, hukuk genel kurulu, ceza genel kurulu, büyük genel kurul, başkanlar kurulu, birinci başkanlık kurulu, yüksek disiplin kurulu ve yönetim kurulundan oluşur. Yargıtay 12 hukuk ve 12 tane de ceza dairesinden oluşur.

Tutulması Gereken Defterler ve Kartonlar

Yargıtay’da tutulacak kayıt, karton ve defterler Yargıtay iç yönetmeliğinde belirtilmektedir.

Birinci Başkanlıkta:

1. İçtihadı Birleştirme Esas Defteri
2. İçtihadı Birleştirme Karar Defteri
3. Birinci Başkanlık Kurulu Soruşturma Esas Defteri
4. Birinci Başkanlık Kurulu Soruşturma Karar Defteri
5. Birinci Başkanlık Kurulu Yönetim işleri Karar Defteri
6. Yönetim Kurulu Soruşturma Esas Defteri
7. Yönetim Kurulu Soruşturma Karar Defteri
8. Yönetim Kurulu Yönetim işleri Karar Defteri
9. Başkanlar Kurulu Yargı işleri Esas Defteri
10. Başkanlar Kurulu Yargı işleri Karar Defteri
11. Başkanlar Kurulu ilke Kararları ve Yıllık işbölümü Karar Defteri
12. Hukuk Genel Kurulu Esas Defteri
13. Hukuk Genel Kurulu Karar Defteri
14. Hukuk Genel Kurulu Müzakere Defteri
15. Ceza Genel Kurulu Esas Defteri
16. Ceza Genel Kurulu Karar Defteri
17. Ceza Genel Kurulu Müzakere Defteri
18. Birinci Başkanlık Hakem işleri Esas Defteri
19. Hukuk Genel Kurulu Duruşma Defteri
20. Ceza Genel Kurulu Duruşma Defteri
21. Hukuk Genel Kurulu Duruşma Esas Defteri
22. Hukuk Genel Kurulu Duruşma Karar Defteri

Hukuk Dairelerinde:

1. Hukuk Dairesi Esas Defteri
2. Hukuk Dairesi Karar Defteri
3. Hakem işleri Esas Defteri
4. Duruşma Defteri
5. Maaş Defteri

Ceza Dairelerinde:

1. Ceza Dairesi Esas Defteri
2. Ceza Dairesi Karar Defteri
3. Duruşma Defteri
4. Maaş Defteri

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı:

1. Genel Evrak Esas Defteri
2. Bölüm Esas Defteri
3. Yüksek Dereceli Memurlar Esas Defteri
4. Dava Nakli Esas Defteri
5. Karar Düzeltme Esas Defteri
6. Yazılı Emir Esas Defteri
7. Kanun Yararına Bozma İstekleri Esas Defteri

Ortak Defterler:

1. Dosya Dağıtım Defteri
2. Zimmet Defteri
3. Posta Zimmet Defteri
4. Yazışma Defteri
5. Personel Devam Defteri
6. Kitaplık Defteri