Ünite 5: Kamera Kullanım Özellikleri

Video Kameralarının Ana Bölümleri

Nerede kullanılırsa kullanılsın bir kameranın amacına uygun ve etkin kullanımının iki yolu vardır. Bunlardan biri; elektronik, optik ve mekanik bir araç olarak kamerayı ve olanaklarını iyi tanımak, diğeri ise kullanım tekniklerini bilmek ve bunları estetik bir biçimde uygulayabilmektir. Kameraların üzerlerinde kameranın kullanımı için gerekli ayarların yapılabilmesini sağlayan ayar düğmeleri bulunmaktadır. Bu düğmeler genellikle hem manuel (el ile kumanda edilebilen) hem de otomatik ayarlara izin verir.

Kameralar genellikle üç ana bölümden oluşmaktadır. Bunlar; objektif, gövde ve bakaçtır.

Objektif

Kameralarla görüntüleri kaydedebilmek için gerekli birincil eleman objektifleridir. Amatör ve profesyonel kameralar standart olarak değişken odak uzunluklu, zoom objektiflerle birlikte satışa sunulmaktadır. Kameranın ana bölümlerinden ve çok önemli bir parçası olan zoom objektifler, odak uzaklığı sabit objektiflere alternatif olarak geliştirilmişlerdir. Sistem, mekanik yolla mercekler arasındaki uzaklığı değiştirme ilkesine göre işler. Sabit odak uzaklıklı objektiflerin tersine, kamerayı veya nesneyi oynatmadan, konuya yaklaşır ve uzaklaşabilirsiniz. Optik yolla konuya yaklaşma hareketine “zoom in”, uzaklaşma hareketine de “zoom out” denir. Zoom objektiflerde iki temel kontrol elemanı vardır. Bunlar, “zoom” ve “netleme”dir. Zoom bileziği veya zoom motoru ile geniş açıdan dar açıya kadar değişik odak uzaklıklarını sağlayarak geniş seçim imkânı içerir.

Zoom objektiflerin üstünde yer alan yardımcı elemanlar:

Kayıt Düğmesi (On-Off): Kayda girip çıkmak için kullanılan düğmedir (Şekil 5.5).

Diyafram ve diyafram bileziği: Diyafram, genellikle objektif içinde yer alan ve duyarlı yüzey üzerine düşen ışığın niceliğini, açılıp kapanarak değiştiren düzenektir. Diyafram bileziği ise, objektif üzerinde yer alan, çevrildiğinde diyafram değerlerini değiştirebilen düzenektir.

Netlik düzeneği ve netlik bileziği: Netlik düzeneği, objektif üzerinde yer alan ve çevrildiğinde netliği değiştiren mercek yapısıdır ve netlik bileziği ile ayarlanır.

Makro objektif: Standart objektiflerin netleyebileceği (net görebileceği) en yakın değer sınırlıdır. Bu değer 35 cm’ye kadardır. Bu nedenle küçük nesnelerin ya da 10 cm veya daha yakındaki nesnelerin çekiminde makro objektif kullanılır (Fotoğraf 5.8).

Gövde

Kamera gövdesi görüntünün işlendiği ve kaydedildiği bölümdür. Objektiften gelen görüntü mercekler aracılığıyla CCD yüzeylerine ulaşır ve burada elektronik sinyallere dönüştürülür. Gövdenin tek ışık giren yeri objektifleridir Objektifler göze benzetilir ise, kamera gövdesi insan beynine karşılık gelir.

Gövde Üzerinde Bulunan Ayarlar

Gövde üzerinde bulunan başlıca ayarlar, kameranın açılıp kapanmasını sağlayan güç anahtarı, beyaz ayarı, siyah ayarı, örtücü hızı, kazanç, renk filtreleri, kamera üstü ışığıdır.

Kameranın Açılıp Kapanması (Güç anahtarı): Görüntünün kameraya gelmesini sağlayan gücü açıp kapatmak ve kamerayı kayda hazır hâle getirmek amacıyla kullanılır (Şekil 5.10-11).

Beyaz Ayarı: Farklı renk ısısına sahip ortamların kamera tarafından, doğru renklerle kaydedilmesini sağlayan ve elektronik olarak yapılan işlemdir. Beyaz ayarı sırasında referans alınması gereken renk beyazdır (Fotoğraf 5.12).

Siyah ayarı: Siyah ayarı da beyaz ayarı ile aynı düğme aracılığıyla yapılır. Bu işlemi yaparken kamera diyaframının oto konumunda olması, kazanç tuşunun da 0 dB olarak seçilmesi gerekir. Bu işlemler gerçekleştirildikten sonra kamera bakacında “BLACK: OK” menüsü görüldüğünde işlem tamamlanmış demektir (Fotoğraf 5.12).

Örtücü Hızı (Shutter Speed): Pal video sinyalinin pozlama hızı 1/50’dir. Bu hız; yarış arabaları, akan sular veya koşan insanlar gibi hareketli çekimlerde değişebilir. Bu değişik örtücü hızı düğmesi aracılığıyla gerçekleştirilir (Fotoğraf 5.14-15).

Kazanç (Gain): Aşırı zayıf ışıklandırma şartlarında çekim yapıldığı zaman, görüntü kazancını yükseltmek için kullanılır. Görüntünün şiddetini arttıran bu uygulamanın birimi desibel (dB) ile ölçülür (Fotoğraf 5.16).

Renk Filtreleri: Kameraya gelen ışınların karakterini düzeltmek veya değiştirmek amacıyla kamera objektiflerinde çeşitli filtreler bulunur. Kameralarda standart olarak yer alan düzeltme filtreleri, temel olarak renk ısısından doğabilecek farklılıkları gidermek için kullanılır ve seçimi önem taşır (Fotoğraf 5.17).

Kamera Üstü Işığı: Kamera üzerine takılarak kullanılmak üzere üretilmiş, küçük güçlü ışık kaynaklarına denir. Kamera üstü ışık, enerjisini doğrudan kamera aküsünden veya güç kaynağından almaktadır (Fotoğraf 5.18).

Kamera Kayıt Ünitesi

Kameranın önemli bir parçası olan kamera kayıt ünitesinin en temel özelliği, çekilen görüntüyü doğrudan, elektromanyetik bir ortam üzerine kaydedebilmesidir. Bu ortam elektromanyetik bir bant (video kaset) olabileceği gibi veri kaydı için kullanılan bir DVD ya da hard disk olabilir. Kamera kayıt ünitesinin bünyesinde çeşitli göstergeler ve kontrol düğmeleri bulunmaktadır:

Kaset Yuvası: İstenilen ortamın (kaset, CD, DVD) EJECT düğmesi aracılığıyla bu bölüme yerleştirilerek kayda hazırlanması için kullanılır (Fotoğraf 5.1-20-21).

Kayıt Ünitesi Kumanda Düğmeleri: Kaset bölümündeki ve kasetin ileri, geri, dondurma, başlatma ve durdurma gibi işlevlerinin kontrolünün bulunduğu yerdir (Şekil 5.22- 23).

Ses Kanalları Ayarları: Kamera üstü mikrofon veya harici bağlanmış mikrofonların ses ayarlarının otomatik ya da manuel (kameraman tarafından elle) olarak yapıldığı bölümdür (Fotoğraf 5.24). Ses kanalı girişleri: En az iki kanala giriş yapabilecek mikrofon girişleridir (Fotoğraf 5.25).

Bataryalar

Kamera gövdesi üzerinde yer alan bir diğer önemli yardımcı eleman da batarya kızağı ve buraya yerleştirilen bataryalardır. Kısaca batarya; Nikel Kadmiyum veya Lityum pil kullanan enerji kaynaklarıdır. Bu tip bataryalar; enerjileri tükendiğinde bir şarj cihazı yardımıyla tekrar doldurulabilir.

Bakaç

Çekim sırasında kameramanın çektiği görüntüyü görmesini sağlayan ve kamera ile ilgili çeşitli uyarı mesajlarının da görülebilmesini sağlayan izleme monitörüdür.

Kamerayla Birlikte Kullanılan Donanımlar

Kamerayla birlikte kullanılan sehpa, sehpa kafası, kamera kızağı, pedastal, örümcek ve tekerlek, dış çekim monitörü, BNC kablo ve filtre gibi yardımcı elemanlar bulunmaktadır.

Kamera Sehpası (Tripod)

Kamera aksesuarlarının başında sehpa gelir. Üç adet ayak üzerine oturan bir kafadan oluşan, belirli bir düzlemde ve belirli bir hızda, sabit, titremeden veya sallanmadan görüntü elde edebilmek amacıyla kullanılır (Fotoğraf 5.30).

Sehpa Kafası (Head)

Sehpa üzerine monte edilen kafa sehpanın önemli ve karmaşık parçasıdır. Bütün kontrol mekanizması, yaylar ve ağırlıklar kafa üzerinde bulunur. Profesyonel bir sehpanın kafası üzerinde duran kamera ile her türlü hareket kolayca yapılabilir (Fotoğraf 5.31).

Kamera Kızağı

Kameranın, sehpa üzerinde güvenli bir şekilde durması için oluşturulmuş bir kilit mekanizmasıdır. Bu kızak sayesinde aşağı, yukarı, sağa, sola her türlü hareket güvenli bir şekilde sehpa üzerinde yapılabilir (Fotoğraf 5.33).

Pedestal

Stüdyo pedestallarını diğer sehpa ya da üçayaklardan ayıran özellik; stüdyo kameraları da dâhil olmak üzere, görüntü kayıt sistemi ağır kameraları da üzerlerinde taşıyabilme özelliğine sahip olmalarıdır. Bu yolla stüdyo pedestalları aracılığıyla kameranın stüdyo içinde esnek olarak hareket edebilmeleri olanağı doğar (Fotoğraf 5.34).

Örümcek (Spreader) ve Tekerlek (Wheeler)

Dış çekim sehpalarıyla birlikte kullanılan aksesuarların başında tekerlek ve örümcekler gelir. İkisi de sehpanın altına monte edilir. Sert ve düzgün alanlarda sehpalar herhangi bir yere monte edilmez ise kayarlar. Bunu önlemek için tekerlek veya örümcek kullanılır. Düzgün zeminlerde tekerlek kullanılarak kaydırma hareketi yapılabilir. Örümcekler ise sabit çekimlerde kullanılır (Fotoğraf 5.35-36).

Monitör (Dış Çekim Monitörü)

Elektronik kamera üzerinde kayda etki eden görüntü, ses ve ışık ayarlarının yapılabildiği, izlenebildiği, kameramana yardımcı olabilecek ayarların bulunduğu ve kameramanın doğru kayıt yapabilmesini sağlayan önemli cihazlardan birisidir.

BNC Kablo

Görüntü sinyalinin taşınması amacıyla üretilen kaliteli iletken kablolardır.

Filtre Çantası

Cam filtreler kolay kırılabilir veya çizilebilir. Bu yüzden üretilen filtre çantaları bu filtreleri korumak için kullanılır.

ENG (Electronic News Gathering) Kameralar

ENG (Electronic News Gathering) kameralar haber toplamaya yönelik olarak üretilmiştir. Omuzda kolaylıkla taşınabilecek yapı ve ağırlıktadır. Bir batarya aracılığıyla kendilerine gerekli olan enerjiyi sağlar.

ENG kameraları ile çekime çıkmadan önce bir dizi hazırlık yapmak gerekmektedir. Aynı şekilde çekim sırasında da yapılacak bir dizi işlem vardır. Çekim bittikten sonra ise kameraman, çekim sonrası yapılması gereken işlemleri uygulamalıdır.

Stüdyo ve EFP Kameraları

Günümüzde TV yayıncılığının gelişmesi, televizyon için çok sayıda ve farklı niteliklerde program yapımını zorunlu hale getirmiştir. Teknolojideki gelişmeler birçok programın stüdyoda çekilmesine olanak sağlamaktadır. Stüdyo, televizyon programının çekiminin gerçekleştirildiği, tabanı, duvarları ve tavanı özel olarak düzenlenmiş bir mekândır. Kameramanlar çekimlerde stüdyo kameralarını ve EFP kameraları kullanırlar. Kameraman kullandığı bir kameranın özelliklerini, aksesuarlarını ve bağlantılarını bilmek zorundadır.

ENG kamera ile olan çekimlerde olduğu gibi Stüdyo ve EFP kameralarla yapılacak çekimlerde de çekim öncesi, çekim sırasında ve çekim sonrasında yapılması gereken bir dizi işlem bulunmaktadır.