Ünite 5: Kamu Diplomasisinde Geleneksel ve Yeni Medya Uygulamaları

Giriş

Günümüzde kamu diplomasisinin sahip olduğu güç ve önemin anlaşılması ile kamu diplomasisinin sahip olduğu gücün nasıl etkin ve verimli kullanılabileceği yönünde çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.

Günümüzde her alanda etkinliğini gösteren medyanın da, kamu diplomasisi ile ilişkisi de daha fazla önemsenmeye başlamıştır.

Kamu Diplomasisi Kavramı

Diplomasi ve kamunun birleşiminden meydana gelen kamu diplomasisi, yönetilen ülke ile beraber diğer ülkelerin kamusu üzerindeki iletişimsel bir süreçtir.

Kamu diplomasisi, bürokratik bir yapıdan ziyade daha toplumsal ve sivil bir forma sahiptir ve bu özelliği ile de diplomasi ile ayrışmaktadır. Diplomasi, işbirliği anlamı taşır ve bir müzakere sanatıdır. Temelde dış politika ile özdeşleşmiş olup, uluslararası bir kavramdır.

Diplomasi uluslararası bir kavram olması nedeniyle, gelişmelere paralel olarak değişime uğramıştır. Bu açıdan diplomasi tarihsel süreç içerisinde üç aşamada ele alınabilir:

• Eski diplomasi: Diplomasinin tarihte ilk olarak ortaya çıktığı Eski Yunan şehir devletlerinden başlayarak I. Dünya Savaşı’na kadar olan süreç.
• Yeni diplomasi: I. Dünya Savası sonundan Soğuk Savaş dönemi sonuna kadar olan süreç.
• Küresel diplomasi: Diplomasinin günümüzde kullanılan şekli.

Kamu diplomasisi kavramını uluslararası ve kültürel bağlamda ele alarak literatüre kazandıran isim, 1965 tarihinde Edmund Gullion olmuştur. Alanda kamu diplomasisi kavramına ilişkin çeşitli tanımlar bulunmaktadır. Bunlar (Demir, 2012);

• “Milli menfaatlerin tarifi olarak kamu diplomasisi,
• Hükümetlerin iletişim politikası olarak kamu diplomasisi,
• Dış politikanın yönlendirilmesi olarak kamu diplomasisi,
• Geleneksel diplomasinin haricindeki kamu diplomasisi,
• Kültürel diyaloğun kapısını aralayan kamu diplomasisi,
• Ülkelerin imajını şekillendirme olarak kamu diplomasisi,
• Algılama idaresi sanatı olarak kamu diplomasisi,
• Fikirlerin dolaşımını temin etme olarak kamu diplomasisi,
• Doğru bilgiyi yayma olarak kamu diplomasisi,
• Milletlerarası zemini idare etme olarak kamu diplomasisi,
• Bir münasebet inşası olarak kamu diplomasisidir.”

Kamu diplomasisi sadece devletler tarafından değil, aynı zamanda devletler adına hareket eden kurumlar, kuruluşlar ve aktörler eliyle yürütülmektedir. Kamu diplomasisi çok kapsamlı bir yapıya sahip bulunmaktadır. Bu nedenle sıklıkla aşağıdaki kavramlarla karıştırılmaktadır:

• Halkla ilişkiler,
• Lobicilik,
• Yumuşak güç.

Kamu diplomasisi, ülke ve toplum noktasında ulaşılması hedeflenen stratejilerin ne olduğuna yoğunlaşırken, halkla ilişkiler ise, bu hedeflere ulaşmada bir anahtar görevi taşır. Kamu diplomasisi ve halkla ilişkiler, birbiri ile bağlantılı süreçlerdir.

Halka dayalı lobicilik faaliyetleri ile kamu diplomasisi aynı yöntemleri kullanmakla birlikte, amaçları, kapsamları ve etki alanları farklılaşmaktadır.

Kamu diplomasi ile yumuşak güç de aynı anlama gelmemekte ve kamu diplomasisi yumuşak gücün bir unsuru olarak karsımıza çıkmaktadır. Ney’e göre yumuşak güç, başkalarının da bizim istediklerimizi istemelerini sağlama, bunu gerçekleştirirken de zor kullanma yerine yanına çekme, ikna etme, tercihlerini şekillendirme gücü olarak ifade etmektedir.

STK’lar, gönüllülük esasına dayanan, kar amacı gütmeyen, gelirleri bağışlar ve üyelik ödemeleri olan resmi kuruluşlardan bağımsız olarak çalışan siyasi, sosyal, kültürel, hukuki ve çevresel amaçlar doğrultusunda lobi çalışmaları ve eylemler yapan kuruluşlardır.

Sancar’a göre kamu diplomasisi, sivil toplum ile toplumdaki farklı kanalların desteğiyle etkileşim halinde olarak barış ortamında yürütülen bir çalışmadır.

Kamu diplomasisi uygulamaları, ülkeler arasında çeşitli farklılıklar göstermektedir. Günümüzde kamu diplomasisinde, yumuşak ve sert gücün yansıra akıllı güç kavramı da sıklıkla kullanılmaktadır. Özellikle ABD günümüzde akıllı gücü kullanan ülkelerden biridir.

Kamu diplomasisinin temel amacını diğer ülke halklarını ve buna bağlı olarak siyasi yöneticilerini etkileyebilme, onlarla empati kurabilme ve temel olarak bulunduğu ülkenin kültürel dinamiklerini karşı tarafa sevdirme ve kendi rızalar ile benimsemelerini sağlama olarak ifade edebiliriz.

Kamu Diplomasisi ve Geleneksel Medya

Halka seslenmek, halka mesajlar iletmek ve dolaylı/dolaysız bir temas ve etkileşim sağlamak adına medya, kamu diplomasisi için kritik önem taşımaktadır.

Medya, özellikle yumuşak güç unsuru olarak kamu diplomasisinde ciddi bir anahtar görevi görmektedir. Doğru ve etkin kullanıldığı zaman medya, olumlu yönlendirme ve algılamayı sağlayabilmektedir.

Gilboa’ya göre, kamu diplomasisinde üç temel unsur vardır:

• Hükümet,
• Kamuoyu,
• Medya.

Kamu diplomasisi ile geleneksel medya araçlarının ilişkisi yeni olmayıp, bu ilişki II. Dünya Savası sürecinde hız kazanmıştır. Bu dönemde radyo, Almanya ve ABD tarafından etkin bir kamu diplomasisi aracı olarak kullanılmıştır. Özellikle Amerika’nın Sesi Radyosu etkin kamu diplomasisi aracı haline dönüşmüştür. BBC ve CNN gibi medya kuruluşları da bu alanda etkin olan diğer kuruluşlardır. Ülkemizdeki bu gibi kuruluşların başında; Anadolu Ajansı, TRT ve TİKA gibi kuruluşlar gelmektedir.

Gazeteler kamu diplomasisi için mülakat, röportaj ve olumlu algı oluşturma anlamında devreye girer. The New York Times, Le Monde, The Guardian, Washington Post, The Wall Street gibi sayısı on milyonları bulan okuyucuya sahip gazeteler de, bu konuda aktif kuruluşlar arasındadır. Türkiye’de ulus ötesi yayıncılık yapan gazeteler olarak Hürriyet Daily News ve The Turkish Times gibi gazeteler sayılmaktadır.

Yazılı basın ve haber ajansları, kamu diplomasisi için, önemsenen kitle iletişim araçlarındandır. Birçok büyük yazılı basın organının dünyanın dört bir yanında temsilcisi ve haber aktaran personeli bulunmaktadır. Özellikle politikacılar, gazeteciler ile sürekli dirsek temasında olmakta ve kamu diplomasisine hizmet etme adına onlara yönlendirmelerde bulunmaktadır.

Kamu Diplomasisi ve Yeni Medya

Yeni medya tabiri aslında yaşanılan dönemde ortaya çıkmış ve gelişmiş olan iletişim kanallarıdır. Geleneksel diye ifade edilen medya araçları da ortaya çıkıp geliştiği dönemde yeni medya idi.

Televizyon geleneksel medya olarak kabul edilmekle birlikte, günümüzde gelişen teknoloji ile birlikte, İnternetle buluşan ve bütünlesen televizyon teknolojisi de, kendini yenilemiş ve yeni medya içerisinde de var olmuştur. Burada kastedilen akıllı televizyonlar yani İnternet ve uydu teknolojisine sahip, içerisinde bir bilgisayar alt yapısı olan, program ve uygulamalar yeni modellerdir.

Yeni medya, internetin dönüşümü ve gelişimi ile birlikte Web 2.0 olarak tabir ettiğimiz gelişmiş internet teknolojisidir. Web 2.0’ın anlamı aslında eşzamanlı iletişim ve çevrimiçi teknolojisidir.

Yeni medya denilince akla ilk olarak, sosyal ağlar gelmektedir. Günümüzde en çok kullanılan dijital sosyal ağlar;

• Facebook,
• Twitter,
• Instagram ve
• Whatsapp olarak görünmektedir.

Tüm insanların tek bir yerde toplanması ve onlara aynı anda mesaj iletme bakımından, kamu diplomasisi için Facebook, 2 milyara yakın kullanıcı sayısı ile önemli bir mecra oluşturmaktadır. Diplomatlar düzenli ve etkin kullanım ile kamu diplomasisini, sanal ortamda Facebook üzerinden sürdürmektedir.

Aynı zamanda Dünyada birçok siyasi liderin Twitter hesabı bulunmakta ve bu ortamdan takipçilerine ulaşmaktadırlar.

Cull, yeni kamu diplomasisindeki medya ortamında, yerel ve uluslararası haber alanında belirgin bir sınır olmadığına dikkat çekmektedir.

Milyonlarca insanın aktif olarak bulunduğu sosyal medya ağları, kamu diplomasisi için önemli bir dinamizm oluşturmaktadır. Bu çerçevede e-diplomasi, diplomasi sürecinin internet üzerinden sağlanmasına ilişkin vurgulanan kavram olarak önem kazanmaktadır.

ABD Dışişleri Bakanlığının kamu diplomasisi üzerinden yürüttüğü e-diplomasi (ediplomacy) sürecine ilişkin olarak Hanson’un (2012) ABD devletinin e-diplomasi düğümleri haritalandırması bağlamında kategoriler aşağıdaki gibidir:

• Bilgi Yönetimi: Ulusal çıkarların hükümet tarafından optimize edilmesi.
• Kamu Diplomasisi: Daha etkin olabilme adına çevrimiçi mesajlar ile kitlelere seslenme ve yeni iletişim araçlarının etkin kullanımı.
• Enformasyon Yönetimi: Toplumu bilgilendirme adına bilgiye erken ulaşma ve güçlü tahminlerde bulunma ile bu noktada politikalar oluşturma.
• Konsolosluk İletişim ve Sorumluluk: Vatandaşların yurt dışı seyahatlerinde ve kriz durumlarında doğrudan iletişim kanalı oluşturma.
• Afet Müdahale: Afetlerde yeni medya etkinliği ve gücünü kullanma.
• İnternet Özgürlüğü: İnternetin özgürlüğü ile demokrasinin güçlenmesi, özgür ve açık bir erişim sunma.
• Dış Kaynaklar: Ulusal menfaatler noktasında dijital mekanizmanın oluşması adına uzmanlaşma.
• Politik Planlama: Etkili bir denetim, koordinasyon ve bürokrasinin uluslararası politikalar ile eşgüdüm içerisinde yürütülmesi.

Kamu Diplomasisinde Medya Uygulamaları

Kültürel, politik, toplumsal ve benzeri unsurlar çerçevesinde ülkeler yeni medya kanallarını kamu diplomasisi için bir stratejik mecra haline dönüşürmüştür. Kamu diplomasisinde yeni medya araçlarını kullanan ülkelerin başında, ABD ve İngiltere gelmektedir.

Broadcast; İngilizce bir kelime olup Türkçesi yayın, yayınlamadır.

Ülkemizde Twitter mikroblog sitesi üzerinden kamu diplomasisine örnek olarak Başbakanlık Kamu Diplomasi Koordinatörlüğü (KDK) verilebilir. KDK, birden fazla Twitter hesabıyla kamu diplomasisi pratiklerini yeni medyaya taşımakta ve bu alanı aktif olarak kullanmaktadır.

Günümüzde birçok ülkenin olduğu gibi, Türkiye’nin de resmi kamu diplomasi kurum ve kuruluşlarının Twitter hesabı bulunmakta ve benzer bir şekilde paylaşım stratejileri yürütmektedir. Youtube ve Twitter gibi Facebook da kamu diplomasisi için önemli bir araç ve platformlardandır.

Günümüzde kamu diplomatlarının da, gelişen dijital iletişim sürecinde aktif olmaları beklenmektedir.