Ünite 8: Ulusal ve Uluslararası Etkinliklerden Örnekler

Giriş

Ulusal ve uluslararası düzeyde her yıl binlerce etkinlik düzenlenmektedir. Bu etkinliklerin bir kısmı uluslararası olarak bilinen, takip edilen, sonuçları ilgiyle izlenen etkinliklerdir. Uluslararası etkinliklerde sportif olanlar öne çıkmaktadır. Kimi uluslararası sanatsal etkinlikler de benzer şekilde ilgi görmekte, örneğin Cannes Film Festivali’nde en iyi film, en iyi yönetmen seçimi geniş sayılacak bir kitle tarafından beklenmektedir.

Etkinlikler düzenleme amacı, mekânı ve işlevlerine göre büyük bir çeşitlilik göstermektedir. Bu nedenle etkinliklerin belirli başlıklar altında toplanması son derece zor olsa da çeşitli sınıflandırmalar yapılmıştır.

Shone ve Parry (2004) ise etkinlikleri dört farklı gruba ayırmaktadır. Bunlar;

• Boş zaman etkinlikleri (spor, rekreasyon, boş zaman),
• Kültürel etkinlikler (törensel, dini, kültürel miras, sanat, folklor),
• Kurumsal etkinlikler (ticari, politik, hayırseverlik, satış),
• Kişisel etkinliklerdir (düğün, doğum günü, yıl dönümü).

Etkinliklere ilişkin herkesin üzerinde fikir birliği sağlayacağı belirgin bir sınıflandırma yapılması oldukça zordur. Dolayısıyla, gerek ulusal gerekse uluslararası temelde etkinliklerin tartışılıp tanıtılacağı bu bölümde etkinlikler ulusal ve uluslararası etkinlikler şeklinde gruplandırılmıştır. Ülkenin çeşitli şehirlerinden ya da bölgelerinden izleyicilerin ve katılımcıların katıldığı etkinlikler ulusal etkinlikler olarak tanımlanmaktadır. Öte yandan uluslararası etkinlikler belirli bir ülkede düzenlenmekle beraber farklı ülkelerden izleyicilerin, katılımcıların ve sanatçıların katıldığı etkinliklerdir. Bu tür etkinlikler dünyanın çeşitli bölümlerinden ilginin ve katılımın olduğu etkinliklerdir.

Ulusal Etkinlikler

Türkiye’deki yerleşim yerleri imajlarını geliştirmek, kentsel gelişmeyi teşvik etmek, ekonomik, kültürel ve toplumsal yaşamı canlandırmak ve ziyaretçi ve yatırım çekmek için etkinlikler düzenlemektedirler. Zengin Anadolu kültürünün canlı tutulması için her şehir, kasaba, bölge ve hatta kimi köyler bile etkinlik düzenlemekte, büyüyen etkinlik turizmi potansiyelinden fayda sağlamayı amaçlamaktadır. Hâlihazırda Türkiye’de yıllık olarak 1400 civarında farklı büyüklüklerde etkinlik düzenlenmektedir (Kültür ve Turizm Bakanlığı-2009).

Bu etkinliklerin bazıları yalnızca belirli bir tarımsal veya sanayi ürününün tanıtımı için düzenlenirken bazıları da kültürel temalara yoğunlaşmaktadır. Ancak bu etkinliklerin büyük bir çoğunluğu, iyi organize edilememiş olmaları, duyurum ve tanıtımlarının tam yapılmamış olması, finansal sorunlar gibi nedenlerle uzun soluklu olamamakta, yerel yöneticilerin, yerel halkın ve düzenleyici kurum ve kuruluşların kısa ve uzun soluklu beklentilerinin karşılanamaması ile sonuçlanmaktadır.

Spor Etkinlikleri

Spor etkinlikleri, tüm dünyada oldukça büyük bir pazar oluşturmakta ve önemli bir kaynak olarak ele alınmaktadır. Toplumda spor bilincinin geliştirilmesi, müsabakalar vasıtasıyla bireylerin boş zaman etkinliklerine katılması, toplumun sosyalleşmesi üzerindeki etkileri yanı sıra spor etkinlikleri yarattığı ekonomik etkilerinden dolayı da hükümetler ve yerel yönetimler tarafından teşvik edilmektedir. Özellikle uluslararası spor etkinliklerindeki başarılar, başarıyı elde eden ülkelerde bir bayram havasıyla kutlanmakta, böylelikle toplum bilincinin, birliktelik duygusunun geliştirilmesiyle birlikte ulusal gururun okşanmasına katkı sağlamaktadır.

Futbol, Türkiye genelinde en çok izlenen spor olup, ulusal düzeyde profesyonel ve amatör ligler şeklinde organize edilmiştir.

Kırkpınar Yağlı Güreşleri kispet adı verilen deri kıyafetlerin giyilmesi, güreşi zorlaştıran yağların sürülmesi ve ritüelleriyle yerli yabancı pek çok turistin ilgisini çekmektedir.

Uluslararası İzmir Fuarı

Dünya ile ticari ilişkileri arttırmada, kültürel değerlerin tanıtılması ve paylaşılmasında çok önemli bir yeri olan ve temeli 17 Şubat 1923 tarihinde düzenlenen İktisat Kongresi’ne kadar dayanan İzmir Enternasyonal Fuarı, Uluslararası Fuarlar Birliği’ne üye olan Türkiye’deki tek genel ticari fuardır. İzmir Enternasyonal Fuarı her yıl farklı bir temayla düzenlenmektedir.

Film Festivalleri

Film festivalleri dünya genelinde en hızlı büyüyen kültürel etkinlik türlerindendir. Film festivallerinin artışının nedenleri arasında yerel halkın ekonomik beklentileri, yerleşim yerlerinin ve şehirlerin kültürel olarak yeniden konumlandırılması, kültüre yönelik artan ilgi ve bu tür etkinliklerin pek çok varış noktasında film arzındaki rolü sayılabilir. Bunda film festivallerinin mevcut altyapıyı (sinema salonları) kullanmasından dolayı yeni yatırım gereksinmemesinin de etkisi büyüktür. Dolayısıyla, günümüzde dünya genelinde yüzlerce film festivali düzenlenmekte ve bunlar avangart filmlerden bilim kurgu filmlerine veya komedi filmlerine kadar farklı temalarda film festivalleri yer almaktadır.

Bu etkinliklerden ülke genelinde düzenlenmekte olan;

• Uluslararası Antalya Film Festivali,
• Adana Altın Koza Film Festivali ve
• Ankara Uluslararası Film Festivali

olmak üzere üç film festivali öne çıkmaktadır.

Uluslararası Antalya Film Festivali, Avrupa ve Asya’nın en köklü film festivallerinden biri, ülkemizin ise en eski ve uzun soluklu film festivali olup portakal tutan Venüs heykeliyle bütünleşmiş bir festivaldir.

Adana Altın Koza Kültür ve Sanat Festivali, ulusal ve uluslararası filmlerin yanı sıra resim, tiyatro, müzik, fotoğraf ve düşünsel çalışmaları Adanalı sanatseverlerin beğenisine sunmaktadır.

Ankara Uluslararası Film Festivali, ilk kez 1988 yılında Ankara Film Şenliği adıyla gerçekleştirilmiştir. Mahmut Tali Öngören; Ankara Uluslararası Film Festivali’ni “çölde lale” olarak tanımlamıştır. Bu tanımlama ile Başkent’te gerçekleştirilmesine rağmen ekonomik, siyasal ve kültürel zorluklar nedeniyle bir film festivalini var etmenin ve büyütmenin zorluğunu belirtmeye çalışmıştır.

Uluslararası İstanbul Müzik Festivali

İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından düzenlenen bir etkinliktir. İlk organizasyonu 15 Haziran-15 Temmuz 1973 tarihleri arasında “İstanbul Festivali” adıyla olan etkinlik, klasik müzik, klasik bale, çağdaş dans, opera, geleneksel müzik, caz, pop, sinema, tiyatro ve görsel sanat türlerinde gerçekleştirilmiştir. 1986 yılından sonra film, bienal, tiyatro ve caz etkinliklerinin ayrı festivaller haline gelmesiyle, müzik festivali de kendine özgü bir kimlik kazanarak bugünkü adını almıştır.

Avrupa Festivalleri Birliği üyesi olan festivali organize eden İKSV, etkinliklerin yerleri olarak da özel mekânlar seçmektedir: Aya İrini Kilisesi, Bulgar Kilisesi, İstanbul Arkeoloji Müzesi, Topkapı Sarayı, Süreyya Operası gibi yerlerde verilen resital ve konserler ile geniş izleyici kitlesi tarafından ilgi görmektedir.

İstanbul Caz Festivali

İstanbul Caz Festivali, bir anlamda Chick Corea ve Steve Kujala’nın İstanbul Festivali kapsamında Atatürk Kültür Merkezi’nde verdiği 8 Temmuz 1984 tarihli konseri ile başlamış kabul edilmektedir. Festival, başlangıcından itibaren cazın ve cazın sözcük anlamının sınırlarını zorlamayı hedeflemiştir. Bu, cazın yanı sıra rock, pop, blues, reggae, new age ve diğer türlerin de kucaklanması anlamına gelmektedir. İstanbul Caz Festivali sanatçının sayısız mekân ve kulüpte, hatta İstanbul’un cadde ve meydanlarında gerçekleştirdiği 500’ü aşkın konsere sebep olmuş bir festival haline gelmiştir.

Ankara Uluslararası Müzik Festivali

Ankara Uluslararası Müzik Festivali her yıl Nisan ayında Ankara’da gerçekleştirilen festivaldir. Uluslararası bir festival olma özelliği gösteren festival Avrupa Festivaller Birliği üyesidir. Dışişleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Millî Eğitim Bakanlığı festivalin düzenlenmesine yardım etmektedir. Sabancı Vakfı 2008 yılından itibaren Uluslararası Ankara Müzik Festivali’ni onur üyesi olarak desteklemektedir. Sevda-Cenap And Müzik Vakfı tarafından düzenlenen festival kendine özgü gelenekleri de doğurmuştur.

Bu geleneklerden en yerleşmiş olanı her yıl festivalin açılış ve kapanış konserlerinin birer senfonik orkestra tarafından verilmesidir. Festivalin olmazsa olmazlarından bir diğeri ise programda genç yeteneklerin yer alması ve Türk sanatçılarının yabancı sanatçı ve topluluklarla buluşmalarına olanak yaratan ortak performanslar gerçekleştirmesidir.

Barışa Rock

İlk kez 2003 yılında kolalı bir meşrubat firmasının düzenlediği Rock’n Coke Festivali’ne karşı duyulan tepkiyle ortaya çıkan, savaş karşıtı ve anti-kapitalizm söylemleriyle dikkati çeken rock festivalidir. 2003 yılında ‘rock şişede durmaz’, 2004 yılında ‘evimiz dünya’, 2005 yılında ise ‘karşı festival’ alt başlıklarıyla yapılmıştır. İki gün süren festivalde dinleyiciler çadırda kalırken Türkiye ve Dünya’dan rock grupları sahne almıştır.

Bursa Rock Festivali

Bursa Rock Festivali ilk olarak 21 Temmuz 1986 tarihinde Bursa’da gerçekleştirilmiştir. Festival, İlhan İrem’in girişimleriyle, Çatı Müzik Stüdyosu tarafından organize edilmiştir. Türkiye’deki ilk rock festivalidir.

İzmir Avrupa Caz Festivali

1993 yılında İzmir Avrupa Caz Günleri olarak başlayan etkinlik, Türkiye’nin Gümrük Birliğine kabulünün ardından hızlanan süreç içinde kapsamı genişletilerek İzmir Avrupa Caz Festivali adını almıştır. Festivalin amacı, Avrupa’nın ve Türkiye’nin kendi alanlarında önemli gelişmeler sağlamış caz sanatçılarını bir araya getirerek bu kültürü geniş kitlelere yaymaktır. İzmir Avrupa Caz Festivali’nin en büyük farkı, eğitim ağırlıklı olmasıdır. Festivale konser vermek için gelen sanatçılar atölye çalışmaları ve ustalık sınırlarıyla İzmirli genç sanatçılara birikimlerini aktarmaktadır.

Rumeli Hisarı Konserleri

Rumeli Hisarı Konserleri 1989 yılından beri düzenlenen geleneksel konserler zinciridir. Genelde Temmuz ve Ağustos aylarına denk gelen zaman zarfında düzenlenmektedir. Amfi tiyatro şeklindeki konser alanının koltuk sayısı 1.800’dür. 2006 yılında durdurulan ve 2007 yılında da hiç yapılmayan konserler, 2008 yılında son kez düzenlenmiştir. 2008 yılı organizasyonundan sonra Hisar müze olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali

Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali her yıl Kasım ayında Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf (TAKSAV) tarafından Ankara’da düzenlenen bir etkinliktir. “Başka bir dünya” kurulabileceği inancını taşıyan bilim insanları, aydın, sanatçı, işçi, memur, işsiz, öğrenciler ve yaşamın her alanından katılan insanlar tarafından 1993 yılında kurulmuştur. Vakfın amacı, toplumsal, kültürel yaşamın gelişimine bilimsel, özgürlükçü ve demokratik bir anlayışla katkıda bulunmak, yaratıcı ve araştırıcı düşüncelerin gelişimine yardımcı olmaktır.

Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali’nin amacı çağdaş yaşamın bir gereği olan sanatı kitlelere ulaştırmak, ulusal ve uluslararası özel ve amatör tiyatro topluluklarını destekleyerek etkinliklerini sürekli kılmak, uluslararası dayanışmaya ve barışa sanat yolu ile katkıda bulunmaktır.

İstanbul Bienali

İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) 1987 yılından bu yana, farklı kültürlerden sanatçılar ve izleyiciler arasında görsel sanatlar alanında İstanbul’da bir buluşma noktası oluşturmayı amaçlayan İstanbul Bienali’ni düzenlemektedir. İKSV’nin şimdiye dek düzenlemiş olduğu on dört bienal, her iki yılda bir güncel sanatın yeni eğilimlerini bir araya getirerek izleyiciye sunarken, yurtiçi ve yurtdışındaki sanat çevreleri, sanatçı, küratör ve eleştirmenler arasında uluslararası bir kültür ağının kurulmasına olanak sağlamıştır.

Bugün ülkemizde ve bulunduğumuz coğrafyada düzenlenen en geniş çaplı uluslararası sanat sergisi olma özelliği taşıyan İstanbul Bienali, sadece Türkiye’den değil birçok farklı ülkeden güncel sanatçının uluslararası alanda tanınmaları ve çeşitli etkinliklere davet edilmeleri konusunda önemli bir rol oynamaktadır.

Uluslararası Etkinlikler

Uluslararası etkinlikler belirli bir ülkede düzenlenmekle beraber farklı ülkelerden izleyicilerin, katılımcıların ve sanatçıların katıldığı etkinliklerdir. Dünya genelinde düzenlenen etkinlikler büyük bir çeşitlilik göstermektedir. Bu etkinliklerin bir kısmı dünya genelindeki ülkelerin katılımına açıktır. Katılımcı ülkeler belirli ön elemelerden geçmekte, ancak ondan sonra etkinliğe katılım hakkı elde etmektedir. Pek çok ülkeden sporcunun, sanatçının, bilim insanının katıldığı uluslararası etkinliklerin yanı sıra düzenlendikleri şehre, bölgeye ve ülkeye özgü başkaca etkinlikler de bulunmaktadır.

Spor Etkinlikleri

Spor etkinlikleri arasında; olimpiyat oyunları, kış oyunları, paralimpik oyunları, gençlik olimpiyatları, Dünya Kupası, Avrupa Futbol Şampiyonası, Akdeniz Oyunları ve Fransa Açık Tenis Turnuvası gibi etkinlikler yer almaktadır.

Dünya Kupası dünyanın en büyük spor organizasyonlarından biridir. Her turnuvaya katılmış olan tek takım konumundaki Brezilya, kazandığı beş şampiyonluk ile gönüllerin şampiyonu haline gelmiştir.

Film Festivalleri

Film festivalleri arasında; Venedik Film Festivali, Cannes Film Festivali, Berlin Film Festivali ve Toronto Film Festivali yer almaktadır.

1935 yılından itibaren her yıl düzenlenen bir etkinlik olan Venedik Film Festivali dünyanın en eski film festivalidir.

Cannes Film Festivali, ABD’de düzenlenen Akademi Ödüllerinden sonra dünyanın en çok bilinen ve izlenen sinema etkinliklerindendir.

Rio Karnavalı

Rio Karnavalı, Brezilya’nın Rio de Janeiro şehrinde düzenlenen en ünlü festival ve en büyük karnavaldır. Rio karnavalı, bir Yunanlı efsane karakter olan Kral Momo’nun, perhizden önceki Salı gününü temsil eden taç giyme töreni ile başlar. Kral Momo’ya vali tarafından şehrin anahtarı verilmiştir, Rio Karnavalı’nın başlangıcını müjdeler. ‘Bloco’lar olarak bilinen, geçit arasındaki muhteşem samba dansçıları ile yüzlerce sokak grubu, Rio’nun mahalleleri boyunca süren geçit, tüm gece boyunca büyüleyici performanslar sergiler. Dünyanın en büyük karnavalı olan Rio Karnavalı her yıl muazzam gösterilere sahne olmakta ve dünyanın dört bir yanından ziyaretçileri çekmektedir.

Ekim Festivali

Oktoberfest ya da Türkçe çevirisi ile Ekim Festivali, Almanya’nın Bavyera eyaletinin Münih kentinde her yıl Eylül ayının son günleri ve Ekim ayının ilk günlerinde düzenlenen bir festivaldir. Her yıl yaklaşık 6 milyon kişinin katıldığı bu festival Münih kentindeki en ünlü olaydır. Festival, geleneksel olarak, Ekim ayının ilk Pazar gününü de içine alacak şekilde 16 gün sürer. Festivalin en önemli özelliği biradır ve her sene festival kutlaması, Münih Belediye Başkanının büyük bir ahşap bira fıçısına çeşme çakması töreni ile başlar.

Setouchi Sanat Festivali

Japonya’da Seto içdenizinde Honshu ve Shikoku arasındaki adalar her üç yılda bir sanatçıları, mimarları ve tasarımcıları bir araya getirerek bu yenilikçi sanat festivaline ev sahipliği yapmaktadırlar. Setouchi Sanat Festivalinin ana amacı Japonya’daki Honshu, Shikoku ve Kyushu Adası’nı ayıran Seto İç Denizi’ni kirliliğinden arındırmaktır.

Hong Kong Uluslararası Sanat Fuarı

2007 yılında Asian Art Fairs şirketi tarafından kurulan Hong Kong Uluslararası Sanat Fuarı (ART HK) aradan geçen süre içinde dünyanın en önemli sanat fuarlarından biri haline gelmiştir. Fuar, Hong Kong’un kültürel bir coğrafya olarak son dönemdeki gelişmeleri için bir katalizör işlevi görmenin yanında Hong Kong’u uluslararası bir sanat merkezi haline getirmiştir. ART HK ile birlikte Hong Kong’da üst düzey galerilerin açılmasıyla yerel sanatçıların uluslararası sanat camiasına ulaşmasına olanak vermektedir.

Frieze Sanat Fuarı

Frieze Sanat Fuarı her yıl Ekim ayında Londra’daki Regent Park’ta gerçekleştirilen uluslararası bir çağdaş sanat fuarıdır. Fuar, Frieze dergisinin yayıncıları Amanda Sharp ve Matthew Slotover tarafından düzenlenmektedir. Frieze Sanat Fuarı 170’ten fazla çağdaş sanat galerisini sunmanın yanında özellikle görevlendirilmiş sanatçı projelerine, sohbet programlarına ve sanatçılarca verilen eğitim programlarına ev sahipliği yapmaktadır. Temel amacı sanat eserlerinin satılması olmakla beraber fuar 100.000 civarında ziyaretçisiyle kültürel bir eğlence etkinliği de olmaya başlamıştır.

Harbin Buz ve Kar Festivali

Çin’in Harbin kentinde her yıl düzenlenen bir kış festivali olup dünyadaki en büyük buz ve kar festivalidir. Harbin, Çin’in kuzeydoğusunda yer alan ve Sibirya’nın kış soğuğuna açık bir yerdir. Ortalama sıcaklıklar yaz aylarında 21,2°C ve kış aylarında -16,8°C olup kışın en düşük sıcaklık -35°C olarak ölçülmektedir. Festival, 1963 yılında Harbin’in geleneksel buz fener gösterisi ve bahçe partisi ile başlamıştır. Festival resmi olarak 5 Ocak’ta başlar ve bir ay sürer. Ancak festivalde yapılan heykellerden oluşan sergi daha uzun süre kalır ve izleyicilere açıktır.

Beyaz Gecelerin Yıldızları Festivali

“Beyaz Geceler” olarak bilinen doğa olayı Rusya’nın St. Petersburg kentine özgü olmamakla birlikte başka hiçbir kuzey şehrinde böylesine şiirsel ve edebi hale gelmemiştir. Beyaz Gecelerin Yıldızları Festivali Mayıs ayından Temmuz ayına kadar Mariinsky Tiyatrosu ve dünyanın en iyi ses veren salonlarından biri olan Mariinsky Konser Salonunda gerçekleştirilmektedir. Festival ilk olarak St. Petersburg’un ilk belediye başkanı Anatoly Sobchak tarafından başlatılmış olup 1993 yılından beri düzenli olarak yapılmaktadır. Festival bir dizi klasik bale, opera ve orkestra performanslarından oluşan bir festivaldir. Festival boyunca her gün Mariinsky Tiyatrosunda ya bir bale ya da opera gösterisi ve Mariinsky Konser Salonunda klasik müzik veya opera konseri düzenlenir.

Boğa Koşusu

Boğa Koşusu veya bir diğer adıyla San Fermin Festivali, her yıl 6 ile 14 Temmuz tarihlerinde İspanya’nın Navarra bölgesindeki Irunea/Pamplona’da gerçekleştirilmektedir. Boğaların eski şehir merkezine çıkan sokaklarda kovalanması ve insanların boğaların önünde boğalar tarafından ezilmemek için kaçmasından oluşan etkinlik zaman içinde uluslararası tarafından bilinir hale gelmiştir. Festival, son dönemde dinsel boyutu ikincil konuma düşse de Navarra’nın koruyucusu San Fermin onuruna düzenlenmektedir. Günümüzde bu kutlamalar dünyanın dört bir yanından insanları kitleler halinde bir araya getiren, bu insanların partiler düzenlediği, eğlendiği bir kitle hareketliliğine dönüşmüştür.

Sonuç

Festivaller, karnavallar ve benzeri etkinlikler temel olarak düzenlendikleri toplumlarda kültürel ve toplumsal yaşamın canlandırılması, bireylerin arasındaki bağların güçlendirilmesi, topluluk duygusunun yaratılması ve elbette bireylerin belirli günler içinde olsa da güzel, eğlendirici, insanı mutlu edici deneyimler yaşaması için düzenlenmektedirler. Doğal olarak her toplumun yaşadığı coğrafya, iklim ve yaşam koşulları, inançları farklılık sergilediğinden düzenlenen ve kutlanan etkinlikler de benzer bir çeşitlilik göstermektedir. Düzenlenen etkinliklerin şekil ve yapıları da temel olarak etkinlik düzenleyen toplulukların kültürlerinden etkilenir. Her etkinlik düzenlendiği toplumu yansıtan, onu farklı kılan bir kutlamadır.

Zamanla kimi etkinliklerin düzenlendiği bölgeler, şehirler ve kasabalar birer turizm merkezine dönüşerek binlerce insanın ziyaret ettiği yerler haline gelmiştir. Gelişen turizm hareketliliği ise etkinlik düzenleyen, yeni etkinlikler düzenlemek isteyen şehirler, ülkeler için itici bir güç haline gelmiştir. Amaç, etkinlik turizminin sağladığı başta ekonomik faydaların en üst düzeye çıkarılması ve şehirlerin gelişimine katkı sağlamaktır.