Ünite 3: Lobicilikte Uygulanan Yöntemler

Giriş

Temel olarak siyasal karar alıcıları etkileme faaliyeti olan lobiciliğin tartışmasız önem ve gerekliliği de çağlar boyu süren güç mücadelesinin yönlendiricisi hatta daha ileri giderek belirleyicisi olduğu gerçekliğinde yatmaktadır.

Doğrudan Lobicilik Yöntemi

Doğrudan lobicilik, kurumun temsilcilerinin ya da kurumun çıkarları doğrultusunda hareket eden aracıların etkilemeyi düşündüğü karar alıcılar ya da karar alma süreçlerine etki edebilecek olanlarla bağlantı kurmasıdır.

Lobicilik uygulamaları arasında en etkili yöntem olarak nitelenen doğrudan lobicilik bazı kaynaklarda “iç lobicilik” ya da “görüşme yoluyla lobicilik” olarak da anılmaktadır.

Doğrudan lobicilikte içeriği ne olursa olsun talep ya da beklentiler sözlü ya da yazılı olarak doğrudan doğruya karar alma süreçlerine etkisi olan/olabilecek kişilere yüz yüze iletilir.

“Koridor lobiciliği” denilen ABD yürütme organı ya da kongre salonlarında senatör ya da hükûmet görevlileri ile yapılan ayaküstü görüşmeler de yine doğrudan lobicilik yöntemidir.

Genellikle üye sayısı, maddi yeterliliği ve seçimlere etkisi az olan gruplar kendi içlerinden seçtikleri kişiler ya da az sayıda lobici ile faaliyet gösterebildiklerinden doğrudan lobicilik yöntemini tercih ederler.

Doğrudan lobicilik yöntemlerinin etkisi kamuoyunu etkilemeyi amaçlayan dolaylı lobicilik yöntemleri ile desteklendiğinde daha da artar.

Dolaylı Lobicilik Yöntemi

Dolaylı lobicilik yönteminde karar alıcı ya da yardımcıları ile birebir ve doğrudan temas kurması değil, basın ve kamuoyu aracılığı ile dolaylı olarak etkilenmesi esastır. Halkla ilişkiler kampanyalarının da sürece dâhil olduğu dolaylı lobicilik yönteminde kamuoyu ve kamuoyunda oluşturulan imajlar önemli rol oynar.

Paydaş sözcüğü, yönetişim, sosyal sorumluluk, kurumsal vatandaşlık gibi ilkeler etrafında hedef kitle ile iletişimin iş dünyasında giderek daha önemli hale gelmesi ile birlikte “sosyal paydaş” olarak ayrı bir anlam, içerik ve değer kazanmış, siyaset alanında da bu kullanım yaygınlaşmaya başlamıştır.

Halka Dayalı Lobicilik (Grass-Roots Lobbying)

Seçimle iş başına gelen karar alıcıların özellikle seçim bölgesindeki kişiler tarafından etkilenmesi bir başka deyişle seçmen kitlesinin özellikle çeşitli yollarla karar alma süreçlerine dahil olması halka dayalı lobicilik yöntemini tanımlar.

Halka dayalı lobicilik yasa yapıcıların kararsız oldukları konularda daha etkili olmakta, yasa kararı alındığında ise konuya dikkat çekmede kullanılmaktadır.

Kongre ya da parlamento üyelerine mektup, dilekçe, email, kartpostal gibi yazılı araçların yanında telefon, büro ziyareti gibi sözlü araçlarla ve tekniklerle ulaşılarak hedeflenen yönde etki oluşturulabilir.

Dolaylı lobicilik yöntemlerinin etkinliğini sağlamada önemli unsurlardan biri de tüm iletişim süreçlerinin bir merkezden yönetilmesidir. Merkezi oluşturacak bir ofis gerek hareketin başlaması gerekse hareket sonrası süreçlerin eşgüdümü açısından son derece etkili olmaktadır. Öte yandan merkezi ofisin de tüm süreci yönlendirecek strateji ve taktiklerin, izlenecek tüm yol ve atılacak tüm adımların yazılı olduğu bir kılavuza ihtiyacı vardır.

Başkan Tarafından Yürütülen Lobicilik Yöntemi

Başkanlık sistemi ile yönetilen ABD gibi ülkelerde çok büyük yetkilere sahip olan başkanın ülke içinde ve dışında çok yönlü bir baskı mekanizması altında olduğu bilinen bir gerçektir. Fakat aynı zamanda başkan, kongreye karşı sahip olduğu ikna gücü oranında bir baskı mekanizması konumundadır. Lobi faaliyetlerini doğrudan başkanın kendisi yürüttüğü gibi personeli aracılığıyla da gerçekleştirebilir. Buradaki amaç çok geniş veto ve atama yetkisi olan başkanın bu yetkilerini kullanarak kongreyi ikna etmesidir.

Başkan, düşünce ve eylem süreçlerinde kamuoyunun gücünün farkında olmalıdır. Kimi zaman kamuoyunun beklentilerine göre davranmak zorunda kaldığı gibi kimi zaman da kendi hedefi doğrultusunda kamuoyunu oluşturması gerekebilir.

İletişim Kanallarını Açık Tutmaya Yönelik Lobicilik Yöntemi

İletişim kanallarını açık tutmaya yönelik lobicilik yöntemi sadece karar alma anı, öncesi ve sonrası değil en temel amacı güven oluşturmak ve iyi niyet sağlamak olduğundan sürekli bir uygulamadır. Ayrıca, lobi etkinliğini yürütenler için lobinin içeriğine bağlı olarak farklılaşan tüm gelişme ve değişimlerden haberdar olmak hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle iletişim kanallarının kapalı olduğu ya da ihmal edildiği bir lobi sürecinin etkin olması beklenemez.

Kolektif Lobicilik Yöntemi

Lobicilik yöntemleri içinde lobicilerin kendisini hedef alan kolektif lobicilik “lobicinin lobiciye lobi yapması” şeklinde anılır. Özellikle ortak ilgi ve çıkarlar söz konusu olduğunda son derece önemli hâle gelen bilgi, strateji ve taktiklerin paylaşımı ya da ortaklaşa hâle getirilmesi şeklinde özetlenebilir.

Adım adım gerçekleştirilen kolektif lobicilik yönteminde birinci adımda lobiciler bireysel hareket eder. Hedefleri kendi örgütleri ve üyelerinin desteğini almaktır. Sonraki adım ise ortak ilgi ve çıkarların olduğu ya da oluşturulabileceği öteki baskı gruplarının ve üyelerinin desteğinin alınmasıdır.

Kolektif lobicilikte lobicinin kendi grubu ile ortaklık kurmak istediği baskı grup/grupları genellikle belli bir sorun ve belli bir dönem için bir araya gelir.

Amatör Lobicilik

Kendi çıkarlarını ilgilendiren konular yasa süreçlerinin gündemine geldiğinde lobi şirketleri ile çalışmadan kendi olanakları doğrultusunda hareket eden örgütlerin üyelerinin desteğini almak için kullandığı lobicilik etkinliğidir. Konusuna göre çeşitlilik kazanan farklı baskı grupları (dini, etnik, insan hakları, vs. gibi) genellikle amatör lobicilik yöntemini tercih ederler.

Yüksek Düzeyde Lobicilik

İş çevrelerinde güçlü yöneticilerin, iş adamlarının üst düzey askeri ya da siyasi karar alıcılarla daha genel bir ifade ile iş ve siyaset seçkinlerinin yakınlaşması olarak bilinen lobicilik yöntemidir. Buradaki temel nokta, iş dünyasının liderlerinin vergi, sanayi yatırımı, özel sektörün güçlendirilmesi hatta iktidar partisinin iktidarda kalmasının sağlanması gibi konularda kişisel dostluk ya da müşteri ilişkisi dolayısı ile istediği kararların alınmasının sağlanmasıdır.

Siyaset ve iş dünyasındaki iktidar sahiplerinin gerçekleştirdiği yüksek düzeyde lobiciliğin sınırlarını güç iletişimi belirlemektedir.

Wagner Tipi Lobicilik

Lobicilerin, seçildikleri bölgenin sorunlarına karşı daha duyarlı olan parlamento ya da meclis üyelerine yönelik kullandıkları yöntemdir. Parlamenterler, kendi seçmen kitlesini ilgilendiren kararların yine kendi seçmen kitlesinin lehine olması yönünde çaba gösterirler. Lobiciler, kimi zaman kararlara konu olacak ilgileri kendileri belirlerken, kimi zamanda genel olarak ülke gündeminde olan konu ya da sorunun kendi temsil ettikleri parlamento üyesinin seçmen kitlesini oluşturan grupların yararına olacak şekilde düzenlenmesini sağlamak için bu yöntemi kullanabilirler.

Etnik Lobicilik

Millî ve manevi bağları güçlü olan aynı etkin kökene sahip olanların gerçekleştirdikleri lobicilik yöntemidir. Etnik lobicilik diğer lobicilik yöntemlerine göre daha çatışmacı bir özellik gösterir. Karar alıcıların üzerinde uyguladıkları baskının ötesinde millî ve manevi duygular üzerinden kendi üyelerine de baskı uygularlar.

Bilgi Lobiciliği

Araştırma sonucu elde edilen bilgilerin derlenip lobinin hedeflerine uygun hâle getirilerek sunulması bilgi lobiciliğini tanımlar. Parlamenterlere sunulacak bilgi, alınacak kararların doğrultusunu belirleyecek etkileme gücüne sahiptir. Bu sayede lobiciler kamusal yararların parlamenterin seçim bölgesi lehine yönlendirilmesini sağlayabilirler.

Uluslararası Lobicilik: Devletlerin taraf olduğu lobicilik türüdür. Ülkelerin gelişmişlik, refah ve kalkınma düzeylerine göre farklılık gösteren dış politika sahnesinde sergiledikleri güç, uluslararası lobiciliğin alanına girmekte ve etkisini belirlemektedir.

Uluslararası siyasetin rotasını tayin eden çoğunlukla uluslararası alanda yürütülen lobi çalışmalarıdır.

Uluslararası lobicilikte kimi zaman hükûmetlere yönelik lobi etkinliklerinde karar verme süreçlerinde yetersiz kalınabilir, anlık değişebilen dengeler sonucunda ya da savaş hâlinde aleyhte bir kararla karşılaşılabilir. Böyle durumlarda lobicilerin hedefi doğrudan doğruya temsilci rolündeki parlamenterler de olabilir.

Sesli ve Sessiz Lobicilik

Küreselleşmenin baş aktör ve dinamikleri olan başta çok uluslu şirketler olmak üzere iş çevreleri ürün, mal, hizmet ve fikirlerini pazarlama ve halkla ilişkiler boyutuna dâhil ederek lobiciliğe yeni anlamlar ve içerikler kazandırmıştır. Bu noktada sesli ve sessiz lobicilik, lobiciliğin pazarlama ve halkla ilişkiler alanında kullanılmasıdır.

Sessiz lobicilik, istenen sonuca basından ve kamuoyundan uzak bir şekilde ulaşılmasıdır. Sesli lobicilik ise basının, kamuoyunun, geniş halk kitlelerinin baskısından sonuna kadar yararlanmayı hedefler. Sessiz lobicilik zaman, emek, araç ve bütçe açısından çok daha avantajlı bir yöntemdir. Ancak sesli lobiciliğin etki alanı ve gücü sessiz lobicilik yönteminden daha yüksektir.

Sesli lobicilik pazarlama olarak, sessiz lobicilik kararları etkileme olarak hem sesli hem de sessiz lobicilik ise halkla ilişkiler olarak sınıflandırılabilir.

Sessiz lobiciliğin yetersiz kaldığı ya da sonuca götüremediği durumlarda kamuoyunun gücünden sonuna kadar yararlanan sesli lobicilik yönteminden yararlanılır.

Pazarlama aracı olarak lobicilik, hedef kitlesini tüketiciler ve onların çevresinin oluşturduğu özel sektöre yönelik olarak kazancın maksimize edilmesi, marka/firma farkındalığı, farklılığı ve sadakatinin sağlanması amaçlarına hizmet eder. Halkla ilişkiler aracı olarak lobicilik, saygınlık oluşturmak, konumlandırmak ve tanıtmak amacı taşır. Kararları etkileyen olarak lobicilik ise lobiciliğin en temel uygulama alanlarından biri olan yasalar üzerinde etkili olmayı ilke edinen bir yöntemdir.