Ünite 7: Lojistikte Tehlikeli Maddeler

Giriş

Günümüzde tehlikeli madde olarak tanımlanan birçok madde, yüksek derecede endüstriyel ve ticari öneme sahiptir. Bu nedenle risklerine rağmen bu maddelerin çeşitli ulaştırma türleri ile ulusal ve uluslararası düzeyde taşınmaları gerekmektedir.

Aynı zamanda tersine lojistik olarak adlandırılan, atıkların ve geri dönüşümün lojistiği de ayrı bir uzmanlık alanı olarak gelişmektedir. Tersine lojistik alanı içerisinde tehlikeli madde taşımacılığını da barındırmaktadır. Tehlikeli maddeler yapıları itibariyle insan sağlığına ve çevreye zarar verme riskine sahip olduklarından, bu maddelerin çok düşük miktarları bile ciddi boyutlarda sorun yaratabilmektedir. Bu nedenle tehlikeli maddeler, lojistikte “emniyet” konusunun temel bileşenlerinden biridir.

Tehlikeli madde kazalarının parasal maliyetleri ortalama olarak normal kazalardan çok farklı olmamakla birlikte, bu kazaların yangın, patlama gibi telafisi mümkün olmayan riskleri yerleşim birimleri, yeşil alanlar ve temiz su kaynakları için büyük tehlike oluşturmaktadır.Bu potansiyel riskleri tehlikeli maddeler lojistiğinin,ayrı bir bölüm şeklinde ele alınmasını gerektirir.

Tehlikeli Madde Kavramı Ve Tehlikeli Madde Kurallarının Felsefesi

Tehlikeli maddelerin tanımlanması tehlikeli madde lojistik süreçleri için temel gerekliliktir. Tehlikeli madde kurallarının felsefesinin anlaşılması ise, tehlikeli maddelerle ilgili tüm taraflar için her türlü¨ eğitimde öncelikle anlaşılması gereken bir husustur.

Tehlikeli madde kavramı: Kimyasal, fiziksel ve biyolojik birtakım özelliklerinden dolayı canlı cansız varlıklar ve çevre için risk oluşturan madde ve nesneler tehlikeli madde olarak adlandırılır.

Başka

bir tanıma göre ise tehlikeli madde, fiziksel ve kimyasal yapı ve nitelikleri bakımından patlayıcı, parlayıcı, yanıcı, yakıcı, kendi kendine veya kolayca ateş alıcı katı ve sıvı maddeler, radyoaktif ve aşındırıcı maddeler, mühimmat, sıkıştırılmış ve sıvılaştırılmış gazlar, su ile temas ettiğinde yanıcı gaz yayan maddeler ve kendiliğinden kıvılcımlanabilen maddelerdir.

Lojistik açısından ise tehlikeli maddeler, lojistik süreçler esnasında sağlığa, emniyete, diğer varlıklara ve çevreye zarar verme riski taşıyan ve ilgili taşımacılık türüne ait dokümanlarda tehlikeli maddeler listesinde tanımlanmış veya bu kurallara göre sınıflandırılmış olan madde veya nesnelerdir. Dolayısıyla bir madde veya nesnenin tehlikeli madde kuralları açısından değerlendirilmesi o ürüne ve taşıma sürecine özel olarak yapılmalıdır.

Tehlikeli madde kurallarının felsefesi: Tehlikeli maddelerin talep edildikleri yerlere ulaştırılmaları esnasında normal koşullarının bozulma ve risk yaratma olasılıkları çok yüksektir. Bu nedenle de bu maddelerin lojistiğinin özenle yapılmasıgerekir.Tehlikeli madde kuralları tehlikeli maddelerle ilgili ortakbirsistem kurma amacını taşır. Bu sistem;

• Tehlikeli maddeleri taşımada meydana getirecekleri tehlikelere göre gruplandırır.

• Tehlikeli maddelerin taşınmasına uygun paketlerin özelliklerini belirler.

• Taşınma esnasında tehlikeli maddeleri tanımlamak üzere ortak tehlike etiketlerini ve diğer tanımlayıcı işaretleri belirler.

• Tehlikeli maddelerin taşınmasında sağlanacak standart dokümanları zorunlu hâle getirir.

• Birlikte tehlikeli reaksiyona giren tehlikeli maddelerin ayrılmalarını sağlayacak prensipleri ortaya koyar.

• Tehlikeli maddelerin emniyetli taşınabilmeleri için taşıma araçlarında nereye ve nasıl yerleştirilmeleri ve taşınmaları gerektiği ile ilgili prensipleri ortaya koyar.

• Tehlikeli madde taşımalarında tarafların sorumluluklarını ve eğitim gereklerini belirler.

• Tehlikeli maddelerle ilgili acil durum prosedürlerini belirler.

Tehlikeli maddelerle ilgili kuralların temel amacı, tehlikeli maddelerin emniyetli biçimde taşınmalarını sağlamaktır

Tehlikeli Maddelerin Emniyetli Taşınmasına İlişkin Düzenlemeler:Tehlikeli maddeler temel olarak lojistikte emniyet konusu altında ele alınmaktadır. Bu nedenle taşımacılık ve diğer lojistik süreçlerin emniyetinin sağlanması birincil amaçtır. Uluslararası Sivil Havacılık Örgu¨tu¨ (International Civil Aviation Organization- ICAO) tarafından yayınlanan Emniyet Yönetimi Elkitabı (Safety Management Manual-SMM) Doc. 9859’a göre emniyet (safety), kişilerin veya mülkün zarar görme olasılığının, sürekli bir tehlike tanımlama ve emniyet riski yönetimi süreci aracılığıyla kabul edilebilir bir seviyeye indirildiği, bu seviyede veya daha altında tutulduğu durum olarak tanımlanmaktadır.

Tehlikeli maddelerle ilgili çalışmalar yapan iki kuruluşun düzenlemeleri tehlikeli maddelerin emniyetli biçimde taşınmasıyla ilgili düzenlemelerin detemelini oluşturmaktadır. Bu iki kuruluş Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi Tehlikeli Maddeler Uzmanlar Alt Komitesi (United Nations Economic andSocial Council’s Sub-Committee of Experts on the Transport of Dangerous Goods-UNCEDTG) ve Uluslararası Atom Enerji Ajansı (International

Atomic Energy Agency-IAEA)’dır.

BM Örnek Düzenlemeleri, ilk yayınlandıkları tarihten günümüze uluslararası, bölgesel, ulusal ve ulaştırma türlerine ilişkin tehlikeli madde düzenlemelerine temel teşkil eden ve küresel anlamda en çok kabul gören kurallar hâline gelmiştir. Teknik gelişmeler, yeni materyal ve maddelerin bulunması, modern ulaştırma sistemlerinin ortaya çıkışı gibi faktörler nedeniyle bu kurallar sürekli olarak günün gereklerine göre gözden geçirilerek yeniden yayınlanır. 2015 yılında yayınlanan doküman Örnek Düzenlemeler bu ilk dokümanın 19. versiyonudur.

Radyoaktif maddelerin emniyetli biçimde taşınmaları için tavsiye edilen prosedürler ise Uluslararası Atom Enerji Ajansı tarafından ortaya konur ve Ajans, bunları Radyoaktif Maddelerin Emniyetli Taşınmasıyla İlgili Düzenlemeler (Regulations for the Safe Transport of Radioactive Material (IAEA TS-R-1) adlı dokümanda yayımlar.

Tehlikeli maddelerin taşınması uluslararası kurallara bağlanmış olsa da farklı ülkelerin ve farklı taşıma türlerinin düzenlemeleri arasındaki farklılıklar, kimyasalların ve tehlikeli malların uluslararası ticaretini zorlaştırır; emniyetsiz ve hatta olanaksız hâle getirir.

Tüm bu düzenleyici sistemler arasında tutarlılığı sağlamak üzere BM, tehlike sınıflandırma ölçütlerini ve tehlike iletişimini uyumlaştırmak için küresel uyumlaştırma sistemi geliştirmiştir. GHS, sınıflandırma ve etiketleme kriterlerinin uyumlaştırılması yoluyla tehlikeli kimyasalların küresel olarak aynı fiziksel ve çevresel bilgileri, sağlık ve emniyet bilgilerini içermesi için bir temel teşkil etmektedir. Dünya çapında aynı kimyasalın fiziksel, sağlıkla ilgili ve çevresel tehlikeleri hakkındaki bilgilerin farklı şekillerde etiketlenmesi sorunuyla başa çıkabilmek amacıyla BM düzeyinde geliştirilmiş ve ilk GHS 2003 yılında yayımlanmıştır. Dokümanın son versiyonu olan 6. Versiyonu 2015 tarihlidir.

Tehlikeli maddelerin deniz yoluyla taşınmasına ilişkin düzenlemeler: Tüm dünyada deniz taşımacılığı ile çok miktardave farklı çeşitlerde kimyasal taşınmaktadır. Deniz yoluyla tehlikeli madde taşımacılığına ilişkin uluslararası kurallar, SOLAS, MARPOL ve CSC gibi IMO sözleşmeleri ile düzenlenmekle birlikte, bu sözleşmelerin ilgili hükümleri “Kod” adı verilen belgelerle detaylandırılmıştır.

Tehlikeli maddelerin hava yoluyla taşınmasına ilişkin düzenlemeler: Hava taşımacılığında tehlikeli maddelerin taşınmasındakikurallar ICAO tarafından belirlenmektedir.

Bir BM organı olan ICAO, tehlikeli maddelerin emniyetle taşınma kurallarını geliştirmede BM Örnek Düzenlemelerini temel almaktadır.

Tehlikeli maddelerin kara yoluyla taşınmasına ilişkin düzenlemeler: Tehlikeli maddelerin kara yoluyla taşınmasıylailgili düzenlemelerin başında Tehlikeli Malların Kara yolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin AvrupaAnlaşması gelmektedir. Kısaca ADR (Accord Européen Relatif au TransportInternational des Marchandises Dangerous par Route) olarak anılan bu anlaşma esasen uluslararası nitelikte olmayıp Avrupa’ya yönelik bölgesel nitelikte ve çok uluslu bir anlaşma niteliğindedir.

Tehlikeli maddelerin demir yoluyla taşınmasına ilişkin düzenlemeler: Avrupa ülkeleri arasındaki demir yolları taşımacılığınıortak kurallara bağlama ve uyumlaştırma fikrinin geçmişinin 1890’da imzalanan ilk uluslararası anlaşmaya kadar gittiği du¨şu¨nu¨lmektedir. Tehlikeli maddelerin demir yoluyla taşınmasıyla ilgili düzenlemelerin temelini l Mayıs 1985’de yu¨ru¨rlu¨ğe giren COTIF’in 1. Nolu Ek’i oluşturmaktadır. Bu ek, Tehlikeli Maddelerin Demir yolu ile UluslararasıTaşınmasına ilişkin Yönetmelik (Regulations Concerning the International Carriage of DangerousGoods by Rail) olup RID (Règlement Concernant le Transport International Ferroviaire des Marchandises Dangereuses) adıyla bilinmektedir.

Tehlikeli maddelerin iç su yollarında taşınmasına ilişkin düzenlemeler: ADN (Accord Européen Relatif Au Transport InternationalDes Merchandises Dangereuses Par Voie De Navigation Intérieure) olarak bilinen Tehlikeli Eşyaların İç Suyollarında Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa Anlaşması (The European Agreement Concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Inland Waterways) 26 Mayıs 2000 tarihinde imzalanmıştır. Genevre’de UNECE ve Ren Nehri Seyru¨sefer Merkez Komisyonu (Central Commission for the Navigation of the Rhine-CCNR) ortak girişimi ile düzenlenen diplomatik konferansta imzalanan anlaşma, 29 Şubat 2008 tarihinde yu¨ru¨rlu¨ğe girmiştir.

Tehlikeli maddelerin çok modlu taşınmasına ilişkin düzenlemeler: Taşıma türlerine göre belirlenmiş bu kuralların çıkış noktaları aynıdır ve kuralların ilk bölümlerinin içeriği (bazı sınıflandırmalar hariç) tüm kurallarda aynıdır. Bu nedenle tehlikeli madde taşımasında tüm modlararasında bir uyumluluk olduğu söylenebilir. Esasen ADR, RID ve ADN kuralları birbirleriyleoldukça uyumlu hâlde oluşturulmuştur. Ayrıca ADR’de deniz veya hava taşımacılığı dâhil karadan yapılan nakliye zincirindeki kurallarla ilgiliparagraflara yer verilmiştir.

ADR düzenlemelerinebağlı olarak taşıma işlemi yu¨ru¨ten bir araç, seferinin bir kesiminde kara yolu haricinde bir yol kullanırsa bu kesimdeki kara yolu aracını asını belirleyen herhangi bir ulusal ya da uluslararası düzenlemesi seferin sadece bahsi geçen kesimine uygulanabilir. Bunun yanı sıra Çok Modlu Tehlikeli Madde Taşıma Beyan Formu gibi uygulamalarla gitgide artan entegre taşımacılığın gerekleri yerine getirilmektedir.

Tehlikeli maddelerin taşınmasına ilişkin ulusal düzenlemeler: Türkiye’de tehlikeli madde taşımacılığı ile ilgilien önemli adımlardan biri daha önce ulaştırma türlerine göre ayrı biçimde ele alınan uygulama ve düzenlemeleri bütünleştirmek üzere Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Mu¨du¨rlu¨ğu¨nu¨n kurulmasıdır. Ülkemizde 1 Kasım 2011 tarihli ve 28102 Sayılı Resmî Gazete ‘de yayınlanan KHK/655’e istinaden Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğü kurulmuştur.

Tehlikeli Maddelerin Hava yoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik ile Tehlikeli Madde Taşıyan Araç ve Üst Yapılarına İlişkin Muayene Merkezlerinin Kurulması, İşletilmesi ve Teknik Muayeneleri Hakkında Yönetmelikler ise henüz taslak aşamasındadır. Bu düzenlemelerin yanı sıra ulusal mevzuatımızdaki kimyasal maddelerle ilgili çeşitli yönetmelikler de tehlikeli maddelerin lojistiğinde yol göstericidir. Radyoaktif maddelerin taşınması için Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’ndan (TAEK) izin alınmalıdır. TAEK, aynı zamanda Türkiye’yi Uluslararası Atom Enerjisi Kurumunda (IAEA) temsil etmektedir. Ayrıca ülkemizde Radyoaktif Maddelerin Güvenli Taşınmasına Yönelik Yönetmelik de bulunmaktadır.

Tehlikeli Maddelerin Lojistiği İle İlgili Genel Gereklilikler

Tehlikeli Maddelerin Sınıflandırılması: Tehlikeli maddelerin lojistik süreçlerde nasıl ele alınacağını belirlemek amacıyla tehlikeli maddeler sınıflandırılmaktadır. Farklı sınıflardaki tehlikeli maddelerin taşımacılıkta ele alınış şekilleri, tehlikelerine ve bu tehlikenin ait olduğu sınıfa ve bölüme bağlıdır.

BM Uzmanlar Komitesi tarafından, taşımacılık modlarında tüm tehlikeli maddelerin aynı biçimde sınıflandırılmasını sağlamak amacıyla, 9 tehlike sınıfı ortaya konulmuştur. Bunlar:

• SINIF 1 Patlayıcılar,

• SINIF 2 Gazlar,

• SINIF 3 Yanıcı Sıvılar,

• SINIF 4 Yanıcı Katılar,

• SINIF 5 Oksitleyici Maddeler ve Organik Peroksitler,

• SINIF 6 Zehirli ve Bulaşıcı Maddeler,

• SINIF 7 Radyoaktif Maddeler,

• SINIF 8 Aşındırıcılar,

• SINIF 9 Çeşitli tehlikeli madde ve nesneler (çevreye zararlı maddeleri de içerir).

Maddeler, birden fazla risk içerebilir. Bu durumda riskler arasında en belirgin olan maddenin asıl riski, diğeri veya diğerleri de yan riskiolarak belirtilir.

Tehlikeli Madde Lojistiğinde Tarafların Sorumlulukları: Tehlikeli madde lojistiğinde ilgili dokümanlarda taşıma türlerine göre tarafların sorumlulukları ayrıntılı olarak belirlenmiştir. ADR’de mal gönderen, taşıyıcı ve alıcı ana katılımcılar olarak belirlendiğinden yükleyici, ambalajlayan, doldurucu, tank-konteyner/portatif tank operat.ru¨ ise diğer katılımcılardır.

RID’e göre yüklenici, tehlikeli maddelerin paketlenmesi, yüklenmesi ve boşaltılması, yüklenen eşyanın vagon içinde/üzerinde emniyete alınmasını yapar ve bu işleri yaparken her türlü¨ emniyet tedbirlerini alır.

Hava yolu taşımacılığında gönderici, IATA üyesi veya yan üyesi bir taşıyıcıya veya IATA kargo şirketler arası anlaşmasına imza atmış bir taşıyıcıya, tehlikeli madde gönderisi teslim ederken konu ile ilgili tüm kuralları yerine getirmiş olmalıdır.

Deniz yolu taşımalarında, tehlikeli maddelerin taşınacakları konteynerlerin uluslararası sözleşmelere uyumlu olması zorunluluğu vardır.

Tehlikeli Madde Lojistik Süreçleri: Tehlikeli madde lojistiğinde normal lojistik süreçleri yerine getirilmeli, bunların yanında tehlikeli madde gönderisinde özel süreçler yerine getirilmelidir. Tehlikeli maddelerin lojistiğindeki süreçlerin her biri için farklı gereklilikler bulunmaktadır.

Genel Taşıma Gereklilikleri:Tehlikeli maddelerin taşınmasıyla ilgili genel taşıma gereklilikleri yerine getirilmeden tehlikeli madde taşınabilmesi mümkün değildir. Buna göre; - Tehlikeli madde kurallarına uygun olarak tanımlanmamış, sınıflandırılmamış, paketlenmemiş, etiketlenmemiş, işaretlenmemiş,tehlikeli madde taşıma dokümantasyonuyapılmamış ve taşımaya uygun hâlde olmayan hiçbir gönderi taşımaya kabul edilemez.

Tehlikeli Maddelerin Tanımlanması:Tehlikeli maddeler iki temel unsur ile tanımlanır: BM Numarası (UN No) veUygun Gönderi Adı (Proper Shipping Name- PSN).

Bu numara ve isimler, BM (Birleşmiş Milletler) Uzmanlar Komitesi tarafından sınıflandırma sisteminegöre belirlenir. BM, her yeni tehlikeli maddeve madde grubunu dört karakterli bir UN No vePSN ile tanımlar.

Tehlikeli Maddeler Listesi, BM tarafından numara ve isim verilerek tanımlanmış her türlü¨ tehlikeli maddeyi ve bunların taşınmasındaki temel gereklilikleri sıralar.

Tehlikeli maddelerin emniyetle taşınabilmeleri, özel olarak üretilmiş her bir paket içine belli miktarlarda madde konulması ile gerçekleşebilir. Ancak bazı tehlikeli maddelerin, sınırlı miktarlarda sıradan paketler içinde taşınmalarına izin verilmektedir. Bu tip paketlerdeki taşımalara sınırlı miktar taşıması adı verilir ve bu tip paketlerin üzerine hava ve deniz yolu taşımalarında LTD QTY (Limited Quantity) ibaresi yazılmalıdır.

Tehlikeli Maddelerin Paketlenmesi:Tehlikeli maddeler, taşıma ve depolama esnasında çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecekşekilde ambalajlanmalıdır. Tehlikeli maddelerinözel olarak üretilmiş paketlerde taşınmaları gerekir.BM uzmanları tarafından onaylandığındanbu özel paketlere UN tipi paketler denilir. Bunlar,belli testlere tabi tutularak tehlikeli maddeleri emniyetletaşıyabilecek şekilde tasarlanarak üretilmiş;bu özellikleri BM uzmanları tarafından onaylanmışve üzerinde UN işaretlemeleri bulunan paketlerdir.

Tehlikeli Maddelerin İşaretlenmesi:Tehlikeli madde taşınan paketler, kurallara uygun şekilde işaretlenerek gönderilmelidir. Tehlikeli madde paketleri üzerinde gönderinin UN numarası, ticari ismi, gönderici ve alıcı ad ve adresi, gerekliyse maddenin brüt ve net miktarı, maddenin özelliğine göre kurallarda gereklikılınmış diğer bilgiler bulunmalıdır.

Tehlikeli Maddelerin Etiketlenmesi:Tehlikeli madde taşınan paketlerin üzerinde, içinde bulunan maddenin özelliklerini gösteren etiketler bulunmalıve tehlikeli maddeler bu ikazlara uygun olarak depolanmalı ve kullanılmalıdır. Göndericiler aynı zamanda tehlikeli maddelerin özelliklerine göre etiketlenmesinden sorumludur. Her tehlikeli madde sınıfına ait tehlike, uluslararası kabul gören tehlike ikaz etiketleri ile tanımlanmaktadır. Bu etiketlere risk etiketleri, bu etiketler yardımıyla risklerin ilgili taraflara bildirilmesine ise risk iletişimi adı verilmektedir.

Tehlikeli Maddelerin Depolanması:Tehlikeli maddelerin konduğu depolar, depolanan tehlikeli maddenin oluşturabileceği zararlar göz önüne alınarak gerekli ısı, yalıtım, yıldırımdan koruma, havalandırma, alarm, yangın söndürme gibi sistemlerle donatılmalı ve amaca uygun malzemeyle inşa edilmelidir. Depolara ve bunların yakınına, depolanan madde veya ürünlerin yükleme, boşaltım ve kullanımları esnasında ortaya çıkabilecek tehlikeler ve bu tehlikelere karşı korunma önlemleri ile ilgili uyarı işaretleri asılmalıdır.

Tehlikeli Maddelerin Yüklenmesi:Yükleme esnasında tehlikeli maddeler, tehlikeli madde kurallarının gerektirdiği şekilde araçlarda uygun kısımlara yerleştirilmelidir. Birbiri ile uyumsuz olan tehlikeli maddelerin, bir arada yüklenmemesi ve yine Paketlerin Ayrımı Tablosuna göre ayrılması gerekir.

Tehlikeli Maddelerin Taşınması:Kara yolu ile tehlikeli madde taşınmasında taşınacak maddenin formuna göre (katı, sıvı ya da gaz hâlde) taşıma aracı belirlenir. Buna göre açık, tenteli, ısı kontrollü¨ araçlar ya da tankerler kullanılır. Tehlikeli madde taşıyan kara yolu araçları ikaz levhaları, tehlike tanımlama numaraları ve tehlike etiketleri ile donatılmalıdır. Tehlike Tanımlama Numarası (Hazard Identification Number-HIN) rakamla ifade edilen iki veya üç figürden oluşmaktadır. ADR’ye göre genel ve tehlike niteliğine özgü¨ acil durumlarda tehlikeli madde taşıyan araçlarda bulunması gerekli kişisel ve genel koruyucu ekipmanlar araçlarda bulunmalıdır. Demir yolu ile tehlikeli madde taşımalarında da vagonlar kurallara uygun biçimde işaretlenmeli ve etiketlenmelidir. Bu işaretler, etiketler ve tabelalar vagon ve konteynerlerden tehlikeli eşyanın boşaltılmasından ve temizlenmesinden sonra kaldırılır. Temizlenmemiş vagonlar ve konteynerler boşaltılmamış olarak kabul edilir. Hava taşımacılığında yalnızca kargo uçaklarıyla taşınabilecek olan tehlikeli maddelerin yolcu uçaklarıyla taşınmamasına dikkat edilmelidir.

Tehlikeli Maddelerle İlgili Dokümantasyon: Tehlikeli madde gönderiminde tüm tarafları bilgilendirme zorunluluğu bulunmaktadır. Bu bilgilendirme yazılı olarak yapılmalıdır. Konşimento gibi ana taşıma evrakında tehlikeli madde taşındığı ile ilgili bir ek açıklama yapılması ve bunun yanında Tehlikeli Madde Gönderici Beyan Formu doldurulması gerekir. Tehlikeli madde gönderici beyan formları taşıma türlerine göre farklılık göstermek ve formatları değişmekle birlikte; BM Örnek Düzenlemelerinde önerilen formdaki bilgilerin doldurulması zorunludur. Tehlikeli madde taşıma formunun birincil gerekliliklerinden biri taşımaya sunulan tehlikeli maddenin riskleri ile bilginin aktarımıdır. Bu nihai amaca ulaşmak için taşıma dokümanının en azından bazı temel bilgileri içermesi gerekir. BM Örnek Düzenlemelerine göre herhangi bir taşıma modunda taşımaya sunulan tehlikeli madde ya da nesne için sunulması gerekli temel bilgiler şunlardır:

• Uygun gönderi adı,

• Sınıf ve uygulanıyorsa bölümü¨, Sınıf 1 için bölümü¨ uygunluk harfi izlemelidir.

• UN numarası ve uygulanıyorsa paket grubu

• Tehlikeli maddenin toplam miktarı (ağırlık, hacim, aktivite gibi ölçü¨ birimi ile birlikte)

Tehlikeli Maddelerle İlgili Eğitim Gereklilikleri: Tehlikeli maddelerle ilgili konuların bilinmesi ile bu maddelerin lojistik süreçlerde oluşturacağı tehlike ve risklere karşı gerekli önlemler alınarak emniyetli bir lojistik surecinin gerçekleştirilmesi sağlanır. Bu nedenle tehlikeli maddelerin lojistik süreçlerinde yer alan tüm personelin görevlerine göre ilgili taşıma türü¨ kurallarında temel olarak saptamış olduğu konular en az olmak kaydıyla eğitim alması ve eğitiminin sınavla sonuçlandırılması zorunludur. Aynı zamanda sınav sonucunda verilen sertifikaların geçerliliği süreye bağlanmış olup belirlenen süreçlerde bu eğitimlerin tazelenmesi gerekmektedir.

Tehlikeli Maddelerle İlgili Acil Durum Prosedürleri: Tehlikeli madde taşımacılık süreçlerinde tehlikeli maddelerle ilgili olarak meydana gelen tüm kaza ve olayların ilgili kuruluşlara otoritelere ve bildiriminin yapılması gerekmektedir. Taşımacılık türlerine, uluslararası ve ulusal gerekliliklere göre bu bildirim için oluşturulan standart formlar kullanılmalıdır.

Tehlikeli Madde Güvenliği: Tehlikeli madde lojistiğinde yer alan tump taraf ve kişiler, sorumlulukları kapsamında tehlikeli maddelerin emniyetle taşınmalarının yanında güvenle taşınmasından da sorumludur. Kalıcı ve geçici depolama alanlarının uygun biçimde güvenliklerinin sağlanması, iyi aydınlatılması ve mümkünse kamuya kapalı tutulmaları sağlanmalıdır. Güvenliğin sağlanması konusunda, otoritelerin saptamış olduğu çerçevede eğitim alınması ve taşımada yer alan tarafların güvenlik planlarının olması zorunludur.

Tehlikeli Madde Lojistiğinde İnsan Faktörü¨:Tehlikeli maddeler lojistiğinde insan hataları, eksikya da yanlış eğitim, standardizasyon ve politika eksikliği gibi yönetsel sebepler, dikkatsizlik, yorgunluk, iş yükü¨ gibi faktörlerle çalışma koşullarından kaynaklanan faktörler, bilgi eksikliği, iletişim ve karar alma problemleri gibi nedenlerle meydana gelebilir. Düzenleme ve kuralların etkin biçimle belirlenip uygulanması, kurallarauyumun kontrol edilmesi, daha etkili eğitim, emniyet ve güvenlik kültürünün geliştirilmesi ve insan davranışına yönelik potansiyel risklerin azaltılması çabaları ile insan hatalarından kaynaklanan tehlikeli madde kazalarını önemli ölçüde azaltma potansiyeli bulunmaktadır.