Ünite 3: Tersine Lojistik Faaliyetleri ve Maliyetler Üzerindeki Etkisi

Giriş

Lojistik, tedarik zincirinin bir parçası olup müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere ürünlerin üretildiği noktadan, son kullanım/tüketim noktasına kadar olan tedarik zinciri içindeki malzeme, hizmet ve bilgi akışının etkin ve verimli bir şekilde ileri ve geriye doğru hareketinin ve depolanmasının planlanması, uygulanması ve kontrol edilmesi sırasında ortaya çıkan faaliyetler bütünüdür. Anlaşılacağı gibi lojistik süreç, ileri ve geri olmak üzere iki yönde gerçekleşmektedir. Tedarik zinciri içinde ürün (ham madde ve malzeme, yarı mamul, mamul) ve hizmetler genelde tedarikçilerden aracı ve tüketicilere doğru hareket eder. Bu yönlü akış ileri doğru lojistik olarak ifade edilmektedir. Tedarik zinciri içinde ürünler her zaman tedarikçiden aracı veya tüketiciye doğru hareket etmez. Ürünler bozulma, eskime, kırılma, modası veya kullanım süresi geçmiş olma gibi nedenlerle perakendeci veya tüketiciden tedarikçiye, yani geriye doğru hareket edebilir. Bu durum tersine lojistik olarak ifade edilmektedir.

Tersine Lojistik Kavramı Ve Önemi

Dünyanın birçok ülkesinde üretim ve tüketim sırasında çevrenin korunmasına ilişkin yasalar çıkarılırken, bir yandan da tüketiciler hızlı bir şekilde bilinçlendirilmeye çalışılarak çevreye duyarlı işletmelerin ürünleri kullanmaya teşvik edilmektedir. Günümüzde yaşanan bu gelişmeler işletmeleri gerek yasalara uyma, gerekse müşteri kaybetmeme kaygısı ile satmış oldukları ürünleri nihai kullanımdan sonra geri toplama, mümkünse tekrar üretim sürecine sokarak yeniden kullanma veya güvenli bir şekilde yok etme faaliyetlerine yöneltmiştir. Bu faaliyetler işletme ve iktisat yazınında tersine lojistik olarak ifade edilmektedir. İktisat bilimi tersine lojistik olgusunu sürdürülebilirlik kavramının bir parçası olarak görmektedir.

İşletme bilimi ise tersine lojistik faaliyetlerini son yıllarda yaşanan yoğun rekabet ortamında stratejik yönetim faaliyetlerinin bir unsuru ve stratejik maliyet yönetim aracı olarak görmektedir.

Rekabet avantajının sağlanması ve korunması için gereksinim duyulan farklı uygulamalardan biri de tersine lojistiktir. Bir maliyet tasarruf aracı olarak tersine lojistik, pek çok sektörde tedarik zincirinin tüm aşamalarını kapsayacak şekilde bütün dünyaya yayılmaktadır. Tersine lojistik kavramı geri dönüşüm ve yeşil lojistiği de kapsayan çok daha geniş bir kavramdır. Tersine lojistik kavramının iktisat ve işletme yazınında yapılmış farklı tanımları bulunmaktadır. Nihayetinde tersine lojistik sistemi, yeniden üretim, geri kazanım, yok etme veya kaynakları etkin bir şekilde kullanmak üzere ürün veya parçaların akışını yönetmek için yeniden tasarlanmış tedarik zincirini içeren bir sistem olarak nitelendirilmektedir. Lojistik Yönetim Konseyi, tersine lojistiği 1990’lı yıllarda çoğunlukla tehlikeli materyaller, atık imhası ve geri dönüşüm yönetimi ile ilişkilendirerek tanımlamıştır. Tersine lojistik kavramını en geniş anlamda “Ürünlerin (ham madde, yarı mamul, mamul ve mallar) ilk çıktığı nokta ile son kullanım veya tüketim noktası arasında herhangi bir yerde, herhangi bir nedenle geri dönmesi durumunda ürünlerin, servis hizmetlerinin ve bilgi akışı faaliyetlerine ilişkin maliyetlerin etkin ve verimli bir şekilde geriye doğru olmak üzere planlanması, uygulanması ve kontrol edilmesi sırasında ortaya çıkan taşıma, ayrıştırma, yenileme, tamir etme, depolama veya elden çıkarma faaliyetlerinin bütünü” olarak tanımlamak mümkündür.

Tersine lojistik sürecini herhangi bir nedenle ürünlerin geri dönüşü ve ambalaj araçlarının (kap, palet, kutu vb.) geri dönüşü şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutmak mümkündür. Ürünlerin dönüşü bozulma, kırılma eskime, modası geçme nedeniyle olabilir. Paketleme araçları ise gazoz şişeleri veya konteynerler da olduğu gibi yeniden kullanılmak amacıyla toplanabilir. Ürün geri dönüş oranları sektörden sektöre farklılık göstermesine rağmen bazı sektörlerde yüksek oranlara ulaştığı görülmektedir. Bu durum tersine lojistik faaliyetlerinin iyi yönetilmek suretiyle maliyet tasarrufu sağlanabileceğini ortaya koymaktadır.

Karşılaştırmalı olarak bakıldığında yayınevleri, diğer çoğu perakende sektörüne göre daha yüksek geri dönüş oranlarına sahiptir. Perakende sektöründe %35’i bulan geri dönüş oranı mümkün olabilmektedir. Tüm sektörler ele alındığında geri dönüş oranlarının %2 ile %50 arasında değiştiği görülmektedir. Bu nedenle işletmeler, rekabet avantajı sağlamak ve varlıklarını devam ettirebilmek için geri dönüş süreçlerini bir başka ifadeyle tersine lojistik faaliyetlerini iyi yönetmek zorundadırlar. Tersine lojistik oranlarının yüksek olması işletmeleri tersine lojistik faaliyetlerinin yeniden organizasyonu ve en uygun duruma getirme faaliyetlerine yöneltmiştir. Birçok işletme tersine lojistik faaliyetlerini yeniden organize etmek suretiyle gerek tersine lojistik maliyetlerini, gerekse de toplam işletme maliyetlerini önemli ölçüde düşürerek rakiplerine karşı rekabet avantajı sağlamıştır.

Tersine Lojistik Süreci

Tersine lojistik ayrıştırma, tamir, yeniden imal etme, yenileştirme faaliyetleri tersine lojistik kapsamında ele alınmaktadır. Tersine lojistik sürecinin kapsamını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

• Geri dönen ürünlerin taşınması
• Geri dönen ürünlerin ayrıştırılması (kalite sınıflandırması)
• Geri dönen ürünlerin depolanması
• Geri dönen ürünlerin tamiri
• Geri dönen ürünlerin yenileştirilmesi (şişelerin kullanımı)
• Geri dönen ürünlerin yeniden üretim sürecine verilmesi (telefon parçalarının yeniden kullanımı)
• Çevre kirliliğinin önlenmesi (eski ve bozuk ürünlerin toplanması)
• Yeni tasarımların yapılması
• Elden çıkarma faaliyetleri (ürünlerin yakılması, depolanması, toprağa gömülmesi gibi)

Tersine lojistik süreci ileri lojistiğin tersine bir şekilde işlemesi olarak açıklansa ileri lojistik sürecinin simetriği şeklinde bir algılama yanlış olacaktır. Tersine lojistik süreci ile ileri lojistik süreçler bir birlerine benzeseler de aralarında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu açıdan bu süreçlerde ortaya çıkacak maliyet unsurları ve ortaya çıkış şekilleri de farklılıklar gösterecektir.

İleri Lojistikte;

Süreçlerin tahmini daha kolaydır. Taşıma bir merkezden çok noktaya doğrudur. Ürün kalitesi standarttır. Ürün ambalajları standart ve sağlamdır. Ürünün gideceği yer ve rotası bellidir. Ürün dağıtım kanalları standarttır. Ürün dağıtım planları belirgindir. Fiyatlama standarttır. Hız çok önemlidir. Lojistik maliyetler muhasebe sistemi tarafından izlenir, dolayısıyla belirgin lojistik maliyetler olarak sınıflandırılır. Stok yönetimi tutarlıdır. Ürün yaşam seyri yönetilebilir. Pazarlama yöntemleri bellidir. Ürünü izlemek için anlık bilgilere ulaşılabilir.

Tersine lojistikte ise;

Süreçlerin tahmini çok zordur. Taşıma çok noktadan tek merkeze doğrudur. Ürün kalitesi standart değildir. Ürün ambalajı genelde hasarlıdır. Ürünün döneceği yer belli fakat dönüş noktası ve rotası önceden belli değildir. Dağıtım kanalları ihtiyaca göre belirlenir. Ürün geri dönüş planları belirgin değildir. Fiyatlama birçok faktöre göre değişebilir. Hız genelde öncelikli bir unsur değildir. Tersine lojistik maliyetler, muhasebe sisteminde gerektiği gibi izlenmedikleri için belirgin olmayan lojistik maliyet sınıfındadır. Stok yönetimi dönüşlere bağlı olarak değişir. Ürün yaşam seyri karmaşık, yönetimi zordur. Pazarlama yöntemleri değişkendir. Süreçlerin izlenebilirliği daha azdır, bu yüzden anlık bilgilere ulaşmak zordur.

İşletmelerin tersine lojistik faaliyetlerinde bulunma nedenlerini, Ekonomik nedenler, Yasal zorunluluklar ve Toplumsal baskı ve sorumluluklar oluşturmaktadır.

Tersine lojistik faaliyetleri, geri dönen malzemelerin tekrar üretimde kullanılması veya yenileştirilerek tekrar kullanımının sağlanması sonucu işletmenin önemli ölçüde maliyet tasarrufu sağlamasına katkıda bulunur. Ayrıca gereksiz (hurda, atık vb.) malzeme ve mamullerin elden çıkarma maliyetlerini önemli ölçüde düşürmesi nedeniyle işletmenin kazançlarının artmasına katkı sağlar. Hangi amaçla yaparsa yapsın, işletme tersine lojistik yatırımı sonucunda doğrudan ya da dolaylı olarak bir ekonomik kazanç elde edecektir.

Yasal bir zorunluluk olması durumunda işletmeler kendilerine herhangi bir nedenle geri dönen ürünleri kabul etmek ve dönüştürmek veya yok etmek zorundadırlar. Tersine lojistiğin hukuki kaygılarla yapılmasının nedeni, herhangi bir yaptırıma maruz kalmamaktır. İşletmeler kimi zaman hukuki kaygılar ya da kâr amacı dışında sadece kamu yararı gözeterek tersine lojistik faaliyetlerde de bulunabilirler. Buradaki temel amaç ise müşteri memnuniyeti sağlayarak işletmenin görüntüsünü (imajını) düzeltmek, korumak ya da yükseltmektir. İşletmeler ekonomik, yasal zorunluluklar ve toplumsal baskılar sonucunda tersine lojistik faaliyetlerinde bulunabildikleri gibi ürünlerin farklı aşamalarda ve değişik nedenlerle tersine lojistik sürecine dâhil olması da söz konusudur. Ürünlerin tersine lojistik sürecine girme nedenleri; Üreticiden Olan Dönüşler, Dağıtıcıdan Olan Dönüşler, Müşteriden Olan Dönüşler şeklindedir.

Tersine lojistik yapmanın başta çevresel katkıları olmak üzere aşağıda belirtildiği gibi ekonomik birçok yararından söz etmek mümkündür. Bunlar; Enerji Tasarrufu, Materyal Kazanımı, İş Gücü Kazanımı, İstihdam Yaratma, Katı Atıkların Azaltılması ve Satış Fiyatlarında Düşüştür.

Tersine lojistik faaliyetler ardışık birden fazla aşamayı kapsamaktadır. Tersine lojistik faaliyetler öncelikle toplama safhası ile başlamakta, daha sonra inceleme, seçme ve sınıflandırma işlemlerinden oluşan süreç ile devam etmekte, geri alım süreci ile ve yeniden dağıtım aşaması ile tamamlanmaktadır.

Tersine lojistik faaliyetleri;

• Toplama: Kullanılmış mamullerin geri kazandırılmak üzere müşterilerden toplanmasını ifade etmektedir. Kullanılmış mamuller müşterilerden işletme olanakları ile toplanabileceği gibi, perakendeciler ya da dış kaynak kullanımı yoluyla da toplanabilir.
• Sınıflandırma: Planlanan geri kazanım seçeneklerine (yeniden imalat, geri dönüşüm, tamir vb.) bağlı olarak mamullerin kalitelerine ve izleyecekleri yola göre tasnif edilmesi işlemidir.
• Ayrıştırma: Sınıflandırılan mamuller arasından kullanılabilir durumdaki parçaların alınarak iyileştirilmesi, çalışır durumda olmayan parçaların yenileriyle değiştirilmesi ya da teknolojik yeniliklerin ilave edilmesi gibi nedenlerle ayrıştırma işlemi yapılmaktadır. Ayrıştırmanın miktarı uygulanacak geri kazanım seçeneğine göre değişmektedir.
• Yeniden işleme: Tersine lojistik sistemlerini birbirinden ayıran en önemli farklılık bu aşamada meydana gelir. Mamulün yeniden işlenmesi; tamir etme, ürün yenileme, parça alma, yeniden imalat, geri dönüştürme gibi pek çok farklı geri kazanım seçeneği kullanılarak yapılabilir.
• Yeniden dağıtım: Geri kazanılan kullanılmış mamuller yeniden sisteme dahil edilmektedir.

Tersine lojistik maliyetlerinin nasıl ve hangi bölümlerle ilişkilendirileceği, bir muhasebe konusu olmakta ve genelde bu problemin çözümünde çağdaş maliyet yaklaşımlarından biri olan faaliyete dayalı maliyetleme yaklaşımına başvurulmaktadır.

İşletmeler bazı tedbirler alarak tersine lojistik maliyetlerini düşürebilecekleri gibi, tersine lojistik aracılığı ile üretim maliyetlerini de düşürebilmektedir. Bunun için;

• İşletme ve Müşterinin İhtiyaçlarının Doğru Belirlenmesi
• Mevcut Satış Kanalında Tersine Lojistik Kanalının Kurulması
• İade Ürünlerin Sınıflandırılması
• Perakendeci ve Üreticiler Arasındaki Sorunların Tanımlanması ve Çözümü
• Tersine Lojistik Sürecinin Başarımının (Performansının) İzlenmesi adımları önemlidir.

Tersine Lojistik Maliyetleri

Tersine lojistik maliyetleri, tersine lojistik faaliyetler nedeniyle katlanılan maliyetleri ifade etmektedir. Tersine lojistik maliyetleri; ürünlerin (hammadde, mamul, mal) ilk çıktığı nokta ile son kullanım/tüketim noktası arasında herhangi bir yerde, herhangi bir nedenle geri dönmesi durumunda ürün, hizmet ve bilgi akışı faaliyetlerine ilişkin maliyetlerin etkin ve verimli bir şekilde geriye doğru planlanması, uygulanması ve kontrol edilmesi sırasında ortaya çıkan taşıma, ayrıştırma, yenileme, tamir etme, depolama veya elden çıkarma faaliyetleri sonucu katlanılan fedakârlıkların parasal tutarların karşılığı olarak tanımlanabilir.

İleri lojistik sürecinin temel maliyet unsurları olan taşıma, depolama, bilgi sistemleri, parti miktarı ile stok bulundurma maliyetleri, tersine lojistik sürecinde de ortaya çıkar. Bunlara ek olarak, toplama, sınıflandırma, test etme, tamir ve yenileme, elden çıkarma gibi maliyetler de ortaya çıkmaktadır. Lojistik maliyetler ileri lojistik süreçlerinde gerçeğe yakın bir şekilde tahmin edilerek daha kolay kontrol edilebilirken, tersine lojistik süreçlerinde bu maliyetlerin ortaya çıkış zamanı ile tutarlarının tahmin edilerek kontrol edilmesi kolay olmaz. Bu açıdan, tersine lojistik maliyetlerinin kontrol ve yönetimi işletmeler için ayrıca önem taşımaktadır. Tersine lojistik maliyetleri;

Taşıma maliyetleri, Stok bulundurma maliyeti, Fire/kayıp maliyetleri, Eskime maliyetleri, Toplama maliyetleri, Elleçleme (elden geçirme) maliyetleri, Sınıflama/kalite tanımlama maliyetleri, Yenileme/yeniden paketleme maliyeti ve defter değerindeki değişim.

Tersine lojistik maliyetlerinin kontrolü günümüzde lojistik maliyet yönetiminin çözülmesi en zor sorunlarından biri hâline gelmiştir.

Tersine lojistik maliyetlerine etki eden birden fazla faktör bulunmaktadır. Bu faktörleri aşağıdaki gibi saymak mümkündür.

• Tahmin edilenden daha çok zorluklarla karşılaşılması,
• Taşımanın birçok noktadan tek bir noktaya doğru yapılması,
• Kalite standardının olmaması,
• Hasarlı ve düzgün olmayan ambalajlama,
• Birbirinden farklı tutarsız fiyatlar,
• Elden çıkarma şeklinin belirsiz olması,
• Personel hataları,
• Beklenmeyen maliyetler,
• Karmaşık ve kötü stok yönetimi,
• Stratejik ortaklar arasındaki karmaşık ilişki,
• Ölçek ekonomisine ulaşmada yaşanan güçlükler,
• İşçilik saat ücretlerinin yüksekliği.

Tersine Lojistik Faaliyetlerin Maliyetler Üzerindeki Etkisi Ve Seçilmiş Örnekler

Gerek ekonomik, gerek hukuki ve gerekse toplumsal kaygılarla yapılan tersine lojistik faaliyetlerin daha önce de belirtildiği gibi, işletmelerin maliyet yapıları üzerinde olumlu veya olumsuz bir takım etkileri bulunmaktadır. Ancak, günümüzde birçok işletme tersine lojistik faaliyetlerini maliyet anlamında kendi lehine kullanmaya başlamıştır.

Tersine lojistik uygulamalarının önemli olduğu bu sektörler aşağıda sıralanmıştır;

• Ağır Sanayi Sektörü
• Tüketim Malı Sektörü,
• İlaç Sektörü,
• Basım ve Yayım Sektörü,
• Bilgisayar ve Elektronik Sektörü,
• Otomotiv Sektörü,
• Meşrubat Sektörü,
• Sağlık Sektörü.

Ağır sanayi sektöründe atıklar, malzeme veya enerji olarak kullanılmak üzere toplanır. Tersine lojistik sürecinde toplanan atık ve malzemeler yüksek dereceli fırınlarda yakılarak sanayi sektöründe enerji olarak kullanılır. Böylece çevreye zarar verecek atık ve malzemeler enerjiye dönüştürülmek suretiyle hem çevre kirletilmemiş olur, hem de gerek işletme gerekse de milli ekonomi açısından önemli kaynak tasarrufu sağlanmış olur. Bu sektörde tersine lojistik faaliyetlerle kaynak tasarrufu ile birlikte önemli finansal ve ekonomik kazanımlar da sağlamaktadır.

Tüketim Malı Sektöründe satış sonrası vaatlerini yerine getirmek ve garanti sözleşmesine uymak için işletmeler bazı ürünleri geri almak durumunda olması, işletmenin imajı ve marka güvenilirliği açısından son derece önemlidir. Bu uygulama, bir maliyet unsuru olarak görülse de, aslında işletmelerin sürdürülebilir büyümeleri üzerinde önemli bir etkisi bulunmakta ve uzun vadede işletmelerin ekonomik kazanımlar elde etmesini sağlamaktadır.

Basım ve Yayım Sektöründe geri dönüş oranlarının yaklaşık %40-50’ye ulaştığı bu sektörde satılamayan gazete, dergi ve kitaplar geri alınır ve yeni ürün üretiminde kullanılır. Bu şekilde bir uygulama (üretimde önceden kullanılmış malzemelerin kullanımı) bu sektörde önemli maliyet tasarruflarına yol açmaktadır. Basım yayım sektöründe yüksek geri dönüş oranına sahip olan satılamayan ürünler, ya doğrudan ya da dağıtıcı kanalıyla yayıncıya geri gelir. Yayınevleri stratejik amaçları çerçevesinde satılmayan kitapları geri toplamakta ve bu nedenle bir maliyete katlanmaktadırlar. Bu durum, ilgili kitapların toplam maliyetinin de artmasına yol açmakla birlikte, daha önce belirtildiği gibi, bu sektörde geri dönüşümlü malzeme (kâğıt) kullanılması ürünün (kitap, dergi vb.) maliyetlerini önemli ölçüde düşürmekte hem de çevreye duyarlı işletme görüntüsü çizilmektedir.

Bilgisayar ve Elektronik sektöründe, bir bilgisayarın “ürün yaşam seyri”, otomobil ve ev araç-gereçleri gibi dayanıklı tüketim malları ile karşılaştırıldığında oldukça kısadır. Bu nedenle, bilgisayar ve elektronik sektörü açısından tersine lojistik uygulamalarının ayrı bir önemi bulunmaktadır. Kısa ürün yaşam seyri önemli maliyet problemleri yaratmasına rağmen, ters lojistik faaliyetlerinin yönetimi ile işletmeler bu maliyetleri mümkün olduğunca düşürmüşlerdir. Ters lojistik, işletmelere eskimiş veya işlevini yitirmiş ürünlerin yeniden üretim sürecinde kullanılmasına olanak tanımaktadır. Bu sektörde hızlı teknolojik gelişme ile beraber birçok ürün, henüz ambalajı dahi açılmadan teknolojik olarak demode olabilmektedir. Ters lojistik faaliyetler ile bunlar toplanıp kullanılabilecek parçalar ayrıştırılıp, hiçbir işleme tabi tutulmadan moda teknolojik ürünlerinde kullanılabilmektedir. Kullanılmaması durumunda ise bu ürünlerin imhası veya çevreye zarar vermemesi için belirli maliyetlere katlanmak durumunda kalınabilir. İşletmeler ters lojistik yapmak suretiyle hem bu maliyetlerden kurtulmuş olurlar, hem maliyet tasarrufu yaparlar, hem de dönüşümlü malzeme kullanmak suretiyle çevreye duyarlı bir üretim yapmış olurlar.

Otomotiv Sektöründe satış sonrası vaatlerini yerine getirmek ve garanti sözleşmesinden doğan sorumlulukları nedeniyle ürünler geri alınır. Geri alma süreci ve bu sektörde kullanılmış parçaların birtakım işlemlerden geçirilerek tekrar kullanılması tersine lojistik olarak ifade edilmektedir. Böylece gerek işletmeler gerekse de ülke ekonomisi önemli maliyet tasarrufu sağlamakta ve ekonomik kazanç elde etmektedir. Otomotiv sektörü, pahalı tüketim mallarının alım - satımı ile uğraşan dünyadaki en büyük sektörlerden biridir. Dolayısıyla, ürün yaşam seyri maliyetlerinin düşürülmesi açsından tersine lojistik faaliyetleri otomotiv sektörü için hayati bir öneme sahiptir. Otomotiv sektörü açısından tersine lojistik faaliyetleri üç önemli alanda işlevsel bir role sahiptir. Bunlar;

• Yaşam sürelerinin sonunda araçlardan çıkarılan parça ve malzemeler,
• Kullanılmış parçaların yeniden üretimi,
• Geriye dönen parçaların stok dengesinin sağlanmasıdır.

Ters lojistik faaliyetlerinin en yoğun ve organize bir şekilde uygulandığı sektörlerden biri de alkollü, alkolsüz ve gazlı içecek sektörünü tanımlamak için kullanılan meşrubat sektörüdür. Bu sektörde de boş şişeler yenileştirilerek (kullanılmış şişeler geri toplanarak, temizlenmesi ve yeniden kullanıma hazır hâle getirilmesi) veya yeniden üretim sürecine sokularak (şişelerin kırılıp, üretim sürecinde geçirilip tekrar şişe olarak üretilmesi gibi) yeniden kullanılmak üzere toplanır. Gerek işletme bazında gerekse de millî ekonomi açısından önemli maliyet tasarrufu sağlanarak finansal ve ekonomik kazanım elde edilmektedir. Bu uygulamanın da çevre duyarlılığı olgusu ve işletmenin görüntüsü üzerinde önemli etkisi bulunmaktadır. Bu sektörde depozito sistemi sayesinde tüketicilerin geri dönüşüm sürecine katkı yapmaları sağlanmaktadır. Sektörde tersine lojistik faaliyeti değişik şekillerde uygulanmaktadır. Örneğin perakendecilerden her bir şişe için belli bir miktar para kesilmekte, perakendeci de bu kesintiyi nihai tüketicilere yansıtmakta, tüketici depozitolu şişeleri iade edince depozitoyu geri almakta, perakendeci de aynı şekilde bu parayı dağıtıcıdan, oda üreticiden alabilmektedir.

İlaç sektöründe son kullanma tarihi geçmiş ilaçlar tersine lojistik faaliyeti ile çevreye zarar vermeyecek şekilde toplanmakta ve imha edilmektedir. Bu uygulama, yasal bir zorunluluk olmakla beraber, işletmelerin tüketici gözündeki imajlarını olumlu anlamda etkiler. Personel maliyetlerinden sonra sağlık sektöründeki en önemli maliyet unsuru ise lojistik maliyetlerdir. Bu maliyetler;

• Malzeme ve gereçlerin yönetimine ilişkin giderler, hastalardan gelen net gelirin %15- 30’una karşılık gelmektedir. Hastane tedarik giderleri kendi başına toplam harcamaların %25- 30’u arasında bir bölüme karşılık gelmektedir.
• Medikal ve cerrahi ürün tutarlarının %2-7’si tedarikçilere ücret olarak ödenmektedir.
• Hastane lojistik maliyetleri toplam maliyetlerin %35-40’ına karşılık gelmektedir.
• Hastane lojistik maliyetlerinde %5-15 tasarruf, kâr marjını %1-3 artırabilmektedir.
• Satın alımların internet üzerinden gerçekleştirilmesi yaklaşık %10 maliyet tasarrufu sağlamaktadır.

Cerrahi ameliyat setlerinin %75’e yakın kısmının kullanılmıyor büyük çoğunluğu tıbbi atık olarak çöpe atılmakta veya hastane depolarında bekletilmektedir. Ancak tersine lojistik yapmak yoluyla, bu malzemeler steril hâle getirilerek veya yenileştirilerek yeni ameliyatlarda kullanılabilmektedir. Böylece tersine lojistik faaliyetleri sağlık sektörü açısından da önemli maliyet tasarrufu ve ekonomik kazanç aracı olarak kullanılabilmektedir.