Ünite 1: Medya Girişimciliği Kavramsal Çerçeve

Girişimcilik ve Medya

Girişim kavramı, başkalarının ihtiyaçlarını gidermek için kurulan birimlerle ilgilidir. Bireyin kendi ihtiyaçlarını karşılamak için kurulan birimler girişim olarak nitelendirilmemektedir. Dolayısıyla bir birimin girişim olarak nitelendirilebilmesi için iktisadi olarak kıymet arz eden ürün ve hizmetlerin sunulması gerekmektedir. Bilgi toplumu olarak nitelendirilen 21. yüzyılda her konuda hızlı değişimler yaşanmakta ve hemen her alanda bilgi temeline dayanan yeni iş yapma usulleri öne çıkmaktadır. Böyle bir toplumda sosyoekonomik ve kültürel yapının önemli bir unsuru olan girişimcilik kavramının içeriği de değişmektedir. Girişimci, çevredeki fırsatları görebilen ve değerlendiren yenilikçi veya geliştirici kişidir. Bu fırsatları uygulanabilir/pazarlanabilir fikirlere dönüştürür; zamana, emeğe, paraya ve becerilere değer katar ve bu fikirleri uygulamak için rekabetçi pazarın risklerini üstlenir.

Girişimcilik konusunda farklı özellikler de dile getirilmiştir:

• Yeni İş Yaratma: Carland ve arkadaşları (1996), girişimciliğin sonucunun yeni girişim yaratılması olduğunu açıkça ifade etmişlerdir. Bu bakış açısı ile girişimcilik, yeni girişimlerin kurulduğu ve yaşayabildiği süreçtir.
• Fırsatları Değerlendirme: Girişimcilik daha önce var olmayan çabaları organize ederek yeni ürün ya da hizmet, örgütleme şekli, pazarlama, süreç ve hammaddeleri tanıtmak için fırsat geliştirme faaliyetidir (Shane ve Venkataraman, 2000).
• Ekonomik Gelişmeye Katkıda Bulunma: Bir girişimcinin eylemleri ekonomik çevre üzerinde etkilidir ve toplumu da inovasyon yoluyla ekonomik olarak iyileştirmektedir.
• Verimlilik: Verimlilik, girişimciliğin hayati bir unsurudur. Girişimciliğin temel işlevi, bir sistemdeki verimsizlik noktalarını yok etmektir. Eldeki kaynaklar ve üretim faktörleri için en uygun bileşimi bulmanın yanında gizli, dağınık, kötü ya da verimsiz şekilde kullanılan kaynakları ve yetenekleri ortaya çıkarma ve bunları düzenleme ile de ilgilidir.
• Risk Alma: Girişimcilik bir risk arama faaliyeti olarak nitelendirilmektedir. Girişimcilikle ilgili en yaygın tanımlar girişimciyi risk alan kişi, girişimciliği de risk almak şeklinde ifade etmektedir.
• Yenilikçilik: Girişimcilik, yenilikçilik ve esneklikle birlikte, toplumların değer yaratma ve ekonomik kalkınmasında pozitif rol oynayan diğer birçok önemli faktörle de ilişkilidir.

Medya

Medya, eski Latincede araçsal ortam, salt ortam anlamına karşılık gelen “medium” kelimesinden türeyerek, zaman içerisinde çoğul bir anlam kazanmıştır. Günümüzde medya; her türde enformasyonu insanlara, kitlelere ulaştırma gayreti içerisinde olan ve eylemleri ile iletilen kitleyi/kitleleri eğitme, bilgi edindirme ve eğlendirme faaliyetleri içerisine giren görsel, işitsel araçların tümüdür. Bir başka ifade ile her türlü bilgiyi geniş kitlelere aktaran görsel ve işitsel araçların genel adı medyadır. Medya geleneksel kitle iletişim sistemlerini ve insanların konuşması için aracılık eden diğer teknolojileri ifade etmektedir. Geleneksel yayıncılık, geleneksel elektronik medya, hareketli resimler, video oyunları, kayıtlı müzik, reklam vb. bu kapsamdadır. Medyanın temel fonksiyonu, bilgiyi araştırmak, depolamak veya iletmek için kullanılabiliyor olması ile ilgilidir. Bu nedenle bu anlamda en yaygın kullanılan medya kitle iletişim araçlarıdır. Kitle iletişim araçları gazeteler, kitap yayıncılığı, radyo ve televizyon için genel bir terimdir. Diğer medya araçları, kayıt endüstrisi, sinema endüstrisi ve tiyatrodur. Medyanın bilgilendirme, eğitme, dış dünya ile ilişki kurma, ürün ve hizmetlerin tanıtımını sağlama ve eğlendirme gibi görevleri bulunmaktadır. Dolayısıyla medyanın günlük hayatın içinde önemli bir yeri vardır. Medya bu işlevi yerine getirirken kitle iletişim araçlarını kullanmaktadır. Gazete, dergi, televizyon, radyo, sinema, internet gibi kitle iletişim araçlarını kullanarak pek çok alanda düşünce ve fikir yaratma ve bunları yayma eylemi içerisinde olan medyanın toplum içindeki gücü de oldukça fazladır. Toplumun yapısını, düzenini, alışkanlıklarını, bireyler arası ilişki biçimini bile yeniden biçimlendirebilen bir güce sahiptir. Medya endüstrisi iletişim teknolojilerindeki gelişmelerden önemli ölçüde etkilenmiştir. Medya içeriğini üretmek için gereken cihazların, yazılımların ve bilgilerin maliyetindeki çarpıcı azalma ve hedef müşteriye ulaşmak için kanal sağlanması ile özellikle küçük işletmeler ve bireysel girişimciler medya içeriğinin üretimi ve dağıtımını yaparak, değer oluşturmak ve yaymak için yeni bir bağlam bulmuşlardır. Medya taşıdığı özelliklerinden dolayı kamuoyundaki girişimcilik algısını etkileme konusunda önemli bir güce sahiptir. Medyanın insanlara sunduğu girişimcilik olgusuna yönelik imaj, insanların tutum ve davranışlarını etkileyebilir. Örneğin, girişimciliğin gelişimi için rol modelinin etkisi önemlidir. Bu rol modeli bir aile üyesi olabilir, fakat çoğunlukla medya tarafından aktarılan başarılı girişimci bireylerin hikâyeleri olabilir. Medyanın oluşturduğu pozitif girişimci imajı toplumda girişimciliğin gelişmesini destekleyebilir. Tam tersi, girişimcilik olgusunu kitle iletişim araçlarının ihmal etmesi konuya yer vermemesi girişimcilik faaliyetlerinin artmasını engelleyebilir.

Medya Girişimciliği

Medya, bireylerin zihinlerini etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Bu etki toplumda girişimciliğin gelişmesine de katkıda bulunmaktadır. Bilimsel bir araştırma alanı olarak girişimcilik, medya ile güçlü bir ilişki içerisindedir. Girişimcilik olgusu doğası gereği kültür ve yaratıcılıkla ilgili olduğu için medya endüstrisini de yoğun şekilde etkilemektedir. Girişimsel faaliyetlerin yenilikçi iş yaratma, yeni düşünme biçimleri geliştirme gibi temel özellikleri medya ile ilgili işlerde başarının artırılmasında kritik öneme sahiptir. Diğer taraftan medya girişimcilik olgusunu etkilemekte, girişimciliğe atfedilen değerleri ve görüntüleri aktaran bir söylem oluşturarak toplumda girişimci ruhu teşvik etmektedir. Dolayısıyla medya ve girişimcilik birbirini karşılıklı olarak etkilemektedir.

Tanımlarda ortak bir söylem oluşturabilmek için kavramın önemli unsurlarına vurgu yapmak gerekmektedir. Medya girişimciliğinin en önemli unsurları şu şekilde sıralanmaktadır:

• Medya girişimciliği, değer önerisi (yaratma ve sunma) ile ilişkilidir.
• Medya girişimciliği, yeni girişim oluşturma veya mevcut bir firmanın girişimci yönetimini içerebilir veya yalnızca bireysel bir çaba olarak ortaya çıkabilir.
• Medya girişimciliği, fırsatları görme ve değerlendirmeye dayanmaktadır.
• Medya girişimciliği, şu konulardan bir veya daha fazlasına değer verir: İçerik, platform, duygu, izleyici erişimi.
• Medya girişimciliği, iş modeli unsurlarının inovasyonu veya yenilikçi kullanımı ile ilgilidir. • Medya girişimciliği, çevre değişiminin sürekli olarak taranmasına dayanır.
• Medya girişimciliği kaynakları yeniden bir araya getirir ve entegre eder.
• Medya girişimciliği, kullanıcı tarafında inovasyonla yakından çalışır.
• Medya girişimciliği sadece kar amaçlı değildir, ancak bazen sosyal bir sorumluluğa fayda sağlamak, uygun tutum ve davranış içinde bulunmak gibi amaçları da vardır.

Medyada girişimcilik çalışmalarının çoğunluğu mikro veya endüstri düzeyinde olarak değerlendirilmesine rağmen, medya girişimciliğine yönelik çalışmalar makro, meso (orta) ve mikro düzeyde ele alınabilir;

• Makro seviye: Medya girişimciliğinin makro düzeyine odaklanan bir dizi çalışma yayımlanmıştır. Girişimciliğin kültürü temel aldığını ve girişimciliği teşvik etme politikasının kültürel bir politika olduğunu belirten çalışmalar mevcuttur. Rae (2002), medya firmalarının ve diğer üretim / hizmet firmalarının ayrımının kültürel girişimcilikte yattığını açıklamıştır. Dana ve Dana (2005), dünyadaki hükûmetlerin sosyal ve ekonomik değerleri dikkate alarak girişimciliği teşvik etmeleri gerektiğini ve bu nedenle çeşitli kültürler arasında evrensel bir çerçeve uygulamanın geçerli olmadığını belirtmektedir. Khajeheian (2014) medya girişimcilik politikasını ve hükûmetin toplumlarında girişimciliği nasıl ilgili politikalarla destekleyebileceğini incelemiştir. 2016’da, ABD iletişim yasasının medya girişimciliğinin desteklenmesinde önemli bir belirleyici olduğunu belirtmiştir.
• Meso seviyesi: Medya girişimciliği konusundaki araştırmaların bir kısmı firma düzeyindedir. Medya şirketlerinin stratejileri üzerine yapılan bir çalışmalarda, dijital teknolojilerin, işe alım modelleri ve yaratıcılığın kazanılması, analitik yetenekler ve teknik bilgiler gibi medya firmalarının operasyonel seviyelerine etki ettiğini göstermiştir.
• Mikro seviye: Mikro seviye araştırması, medya girişimcilerini birey olarak incelemekte ve medya girişimcilerinin özellikleri nedir, insanları medya endüstrisinde girişimci davranmaya yönlendiren nedenler nelerdir gibi sorulara cevap vermeyi amaçlamaktadır. Medya girişimcileri ile yapılan görüşmeler, kadın girişimciler ve bunların medyaya yansımalarına yönelik çalışmalar da medya girişimciliğine mikro bir bakış açısı sunmaktadır. Bu tür araştırmalar konuyu bireysel düzeyde ele almaktadır.

Medya girişimcileri toplumda şunları yaparak değişim ajanı rolü üstlenmektedirler:

• Bir çeşit sanatsal, kültürel ve/veya toplumsal değer yaratma ve sürdürme misyonunu benimsemek (sadece ekonomik değer değil),
• Bu misyona hizmet etmek için yeni fırsatları tanımak ve durmaksızın takip etmek,
• Sürekli yenilik, adaptasyon ve öğrenme sürecine katılmak,
• Eldeki kaynaklar ile sınırlandırılmadan cesurca hareket etmek ve
• Hizmet verilen gruplara ve oluşturulan sonuçlara karşı daha yüksek bir sorumluluk duygusu sergilemek.

Medya girişimciliğine yönelik tanımlar geleneksel medya endüstrilerine daha fazla odaklanmış ve interneti biraz göz ardı etmiştir. Ancak bu durum medya ve girişimcilikle ilgili kavramsal çerçevenin oluşturulmasında izleyicilerle iş birliği fırsatı sunan, üretilen ürün/hizmet için geri bildirim sağlayan, yeni iş modelleri oluşturmaya izin veren sosyal medyanın mevcut dijital gerçekliğinden bizi uzaklaştırmaktadır. İnternet üretim maliyetlerini azaltarak, uzaktan çalışmayı ve tüketicilerle doğrudan temas kurmayı sağlayarak yeni firmaların oluşmasına ve işlerin yenilikçi bir şekilde yapılabilmesine olanak sağlamıştır. İnternet ayrıca sanatçılara bağımsız çalışmak için vazgeçilmez bir araç sunmuştur. Medya girişimcileri geniş kaynaklara ihtiyaç duymadan pazarlarda rekabet edebilir. Çünkü internet medya girişimcilerinin ürünleri, hizmetleri ve markalarını pazarlamak, ortaklarıyla bağlantı kurmak ve pazarlama maliyetlerini azaltmanın yanı sıra onların yetenek, kaynak ve teknik bilgi eksikliğini de gidermektedir.

Medya Girişimciliği ve Geleneksel Girişimcilik

Medya girişimciliği, medya pazarına bağımsız bir ses getiren faaliyetlere sahip bir girişimin oluşturulması ve sahipliği/mülkiyeti olarak tanımlanmaktadır. Medya girişimciliği esasında bir fikir piyasası olarak değerlendirilebilir. Medya pazarına giren her yeni girişimci inovasyona katkıda bulunmakta ve bakış açılarını çeşitlendirmektedir. Girişimcilikle ilgili literatürde temel varsayım, girişimciliğin yalnızca kâr elde etme ve bireysel refahı artırma gibi itici güçleri olduğu yönündedir. Medya endüstrisinde bu durum biraz daha sınırlıdır. Medya ve iletişim teknolojileri kâr amacı gütmeyen ve ticari olmayan toplulukların ürünleridir. Açıkça kâr motivasyonu bulunmamakta, itici güç topluma değer katma olarak ifade edilmektedir. Birçok girişimci bu yüzden kârı maksimize etmek yerine fayda maksimize etmek, kişisel refahı artırmak yerine sosyal bir amacı yerine getirmek için çaba sarf etmektedirler. Medya girişimciliğini teşvik etmek, medya piyasalarının gelişmesinde olumlu bir güçtür. Toplumda medya girişimciliğinin teşvik edilmesi bir kamu değeridir. Bu konuda eğitimcilere de iş düşmektedir. Medyanın da bir parçası olan yaratıcı endüstrilerde farklı öğrenme yaklaşımları değerlendirilebilir. Yaratıcı sektörlerde yer alma konusunda bireyin kendi özellikleri önemli olmakla birlikte eğitimcilerin de önemli rolleri bulunmaktadır.