MENKUL KIYMET YATIRIMLARI - Ünite7: Yatırım Fonu Katılma Belgesi Yatırımları Özeti :

PAYLAŞ:

Ünite7: Yatırım Fonu Katılma Belgesi Yatırımları

Ünite7: Yatırım Fonu Katılma Belgesi Yatırımları

Giriş

Tasarruf sahipleri ihraççı şirketlerden, aracı kuruluşlardan ya da menkul kıymet borsalarından menkul kıymet almak suretiyle tasarruflarını değerlendirebilirler. Ancak menkul kıymetlere yatırım yapmak bilgi ve uzmanlık gerektirmektedir. Ayrıca bireysel birikimler genelde yeterli büyüklüğe ulaşamadıklarından bunlarla oluşturulan portföyler de riskli portföylerdir. Bu risk anapara bakımından söz konusu olabileceği gibi portföyün getirisi açısından da söz konusu olabilir. Bu nedenle sermaye piyasasında kolektif yatırım kuruluşları olarak adlandırılan yatırım fonları oluşturulmuştur. Yatırım fonları finansal piyasaların itici gücü olan küçük tasarruf sahiplerinin tasarruflarının değerlendirilmesi ve büyük tutara ulaştırılarak yatırıma yönlendirilmesi konusunda sermaye piyasalarının en önemli yatırım araçlarından biridir.

Yatırım Fonu Tanımı

Sermaye Piyasası Kanunu’nun 52’nci maddesi uyarınca, “tasarruf sahiplerinden fon katılma payı karşılığında toplanan para ya da diğer varlıklarla, tasarruf sahipleri hesabına, inançlı mülkiyet esaslarına göre Kurulca belirlenen varlık ve haklardan oluşan portföy veya portföyleri işletmek amacıyla portföy yönetim şirketleri tarafından fon iç tüzüğü ile kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığına yatırım fonu adı verilir”.Yatırım fonları halktan topladıkları paralar karşılığı, ortaklık payı, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yönetirler. Her bir yatırımcı fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını alarak fon portföyüne ortak olurlar. Üç yoldan fon yatırımından para kazanılabilir. İlk olarak fon sahip olduğu menkul kıymetlerden kâr payı ve/veya faiz geliri elde eder.İkinci olarak, fonun sahip olduğu menkul kıymetlerin fiyatı artabilir.Üçüncü ve son olarak eğer yatırım fonu fiyatı yükselen menkul kıymeti satmıyor elinde tutuyorsa katılma paylarının fiyatı artar.

Yatırım fonu katılımcılarının fon portföyüne ortak olmaları nedeniyle edindikleri belgeye katılma payı denir.Katılma paylarının itibari (nominal) değeri bulunmamaktadır. Tasarruf sahiplerinin fona katılımı, katılma payı değerinin tam olarak nakden ödenmesi koşuluyla gerçekleşmektedir.Fona iştiraki sağlayan katılma payının fiyatı kurucu tarafından her işgünü itibariyle hesaplanmakta ve izleyen gün yapılan katılma payı alış satışlarında bu fiyat uygulanmaktadır. Hesaplamalarda ilk adım olarak değerleme gününde portföyde bulunan varlıkların işlem gördükleri, alınıp satıldıkları borsalarda oluşan fiyatları dikkate alınarak fon portföy değeri hesaplanmaktadır. İkinci adım olarak, fon portföy değerine fonun alacakları eklenmek ve borçları düşülmek suretiyle fonun toplam değeri belirlenmektedir. Üçüncü ve son adım olarak ise, fon toplam değeri, değerleme gününde tedavülde olan pay sayısına bölünerek birim katılma payı fiyatı hesaplanmaktadır.

Katılma payı satın alınması veya fona iadesinde, Kurucunun izahnamede ilan edeceği katılma payının alım satımının yapılacağı yerlere başvurularak alım-satım talimatı verilir. Bunun dışında Kurulca uygun görülen fonların katılma paylarının alım-satımının yapılabileceği merkezi bir fon dağıtım platform olan Türkiye Elektronik Fon Dağıtım Platformu, Kurucunun veya fon katılma pay alım satım aracılık sözleşmesi imzaladığı Yatırım Kuruluşlarının telefon ve internet bankacılığı ile ATM sistemleri aracılığıyla da katılma payı alım-satım talimatı verilebilir.Para piyasası fonları ile kısa vadeli borçlanma araçları fonları dışındaki fonlarda fiyatlama ilkesi olarak “ileri fiyatlama” yöntemi uygulanmaktadır.

Yatırım fonlarına hâkim olan temel ilkeler riskin dağıtılması ilkesi, profesyonel yönetim ilkesi, menkul kıymet portföyü işletme ilkesi, inançlı mülkiyet ilkesi ve mal varlığının korunması ilkesidir.

Riskin dağıtılması ilkesisayesinde yatırım fonlarının, bireylerin kendi imkanları ile sağlayamayacakları ölçüde riski dağıtmaları mümkündür.Profesyonel yönetim ilkesi, yatırım fonlarının çok sayıda kişiden para toplayarak oluşturdukları portföylerin gerekli donanım ve yetişmiş elemanla yönetilmesi içerir.Yatırım fonları, bazı kısıtlamalar içerisinde birçok varlığa yatırım yapabilmekle beraber, temel amaçları menkul kıymet portföyü işletmek, diğer bir ifadeyle alıp satmak ve alım satımlar arasında oluşan olumlu fark ile bu menkul kıymetlerin kâr payları ve faizlerinden gelir sağlamak olan kuruluşlardır.Yatırım fonları inançlı mülkiyetesasına dayanır. İnançlı mülkiyet esasında fona inançlı olarak fon kurucusu sahiptir. Tasarruf sahipleri ise fonla ilgili muameleleri yapma yetkisini kurucuya verirler.Mal varlığının korunması ilkesi, fonun mal varlığının kurucudan ayrı olmasını içermektedir.Ayrıca Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca, fon malvarlığı rehnedilemez, teminat gösterilemez ve üçüncü kişiler tarafından haczedilemez.

Yatırım fonları bazı avantajlar sağlamaktadır. Tasarrufçunun ortaya koyduğu sermaye, profesyonel ve güvenilir yöneticiler tarafından yönetilmektedir. Yatırım fonu portföyüne alınabilecek menkul kıymetlerin sabit getirili, dövize endeksli ve ortaklık payı gibi araçlarla çeşitlenmesi nedeniyle riskin en aza indirilmesi mümkün olabilecektir. Menkul kıymetlerin değerlemesi ve kontrolü ile kupon, faiz ve temettü tahsili fon yönetimince yapılacağından vade takibi, tahsil etme gibi zaman ve kaynak kullanımını gerektiren işlemlerden korunabilecektir. Küçük tasarruflarla temin edilemeyecek kazanç potansiyeli yüksek menkul kıymetlere yatırım yapılmasına olanak sağlayacaktır. Fon portföyündeki değer artışlarının portföy değerine günlük olarak yansıtılması nedeniyle işlemiş gelir ile birlikte gerek ihtiyacı kadar gerekse tamamını istendiği anda paraya çevirebilecektir. Portföye büyük tutarlı alım satımlar nedeniyle zaman ve para tasarrufu sağlamaktadır.

Yatırım fonları yatırımcılara üç farklı şekilde maliyet getirebilmektedirler. Bunlardan birincisi alım satım nedeniyle yatırımcılardan kesilen komisyonlardır. İkinci maliyet unsuru olan yönetim ücretidir. Bu ücret fon kurucusuna fonun yönetimi karşılığında ödenen ücrettir. Yatırımcılar açısından katlanılması gereken diğer maliyet unsuru fonun işletilmesi sırasında fon varlığından yapılan harcamalardır. Bu harcamalar fon varlıklarından karşılandığı için birim pay fiyatını ve fonun getirisini azaltmakta ve bu etkinin yatırımcılar tarafından anlaşılması daha güç olmaktadır. Bu harcamalar fonun büyüklüğü ile orantılı olup, portföy büyüklüğü daha büyük olan fonun harcamaları da tutar olarak daha fazla olmaktadır.Yatırımcılar yatırım yaptıkları fonun gider oranlarını ve büyüklüklerini fon içtüzüğünden ve izahnamesinden öğrenebilmektedir. Ayrıca Kamuyu Aydınlatma Platformu’nun (KAP) İnternet sitesinde fonların gider oranlarına ilişkin bilgilere yer verilmektedir.

SPK’nın düzenlemeleri çerçevesinde yatırım fonlarının yatırım yapabileceği araçlar şunlardır: Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye’de kurulan ihraçcılara ait paylar, özel sektör ve kamu borçlanma araçları, Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar hükümleri çerçevesinde alım satımı yapılabilen yabancı, özel sektör ve kamu borçlanma araçları ile ihraççı payları, 12 aydan uzun vadeli olmamak üzere vadeli mevduat, katılma hesabı ve mevduat sertifikaları, Borsada işlem görmeleri kaydıyla; altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı olarak ihraç edilen sermaye piyasası araçları, Fon katılma payları, Repo ve ters repo işlemleri, Kira sertifikaları, Gayrimenkul sertifikaları, Varantlar ve sertifikalar, Takasbank para piyasası işlemleri, Türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri, Kurulca uygun görülen özel tasarlanmış yabancı yatırım araçları ve ikraz iştirak senetleri, Kurulca uygun görülen diğer yatırım araçları.

Yatırım fonlarının kurulması ve yönetimi sadece bir sermaye piyasası kurumu olan Portföy Yönetim Şirketleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Portföy yönetim şirketleri tarafından yönetilen yatırım fonları, tasarruf sahiplerinden topladıkları paralar karşılığında pay senedi, özel sektör ve kamu borçlanma araçları, kira sertifikaları ve varantlar vb. gibi sermaye piyasası araçlarından oluşan portföyleri yönetirler. Portföy yönetim şirketleri, öncelikle bir içtüzük ile mevzuatta belirtilen “Şemsiye Fon” türlerinden birini kurmalıdır.

Yatırım fonlarına yatırım kararı verirken risk düzeyi, geçmiş performans, gider oranları ve yatırım fonu ile ilgili diğer unsurlar önemle incelenmelidir.Yatırım fonlarını kendi içlerinde daha riskli ve daha az riskli olarak ayırmak mümkündür. Bunun için kullanılabilecek en önemli ölçü yatırımcı bilgi formunda yer alan risk değeridir. Diğer yandan genellikle potansiyel olarak yüksek getiri, yüksek kayıp yani yüksek risk demektir.Fonun geçmiş dönemdeki performansından bir fikir edinmekle beraber, bu performansın önümüzdeki dönemde tekrar yakalanmasının garanti olmadığını unutmamak gereklidir.Fonun gider oranları getiri üzerinde olumsuz bir etki yapmaktadır. Ancak bu gider oranı daha yüksek olan bir fon daha kötü bir getiri elde edecek demek değildir.Yatırım fonu katılma payına yatırım yapmayı planlayan tasarruf sahipleri fonun kurucusu ve bu kurucunun yönettiği fonların türü, fonun portföyünü yöneten portföy yöneticisi, fonun en yakın tarihli portföy bileşimi ve stratejisi, fonun yönetim ücreti oranı ve fon toplam gider oranı, kurucunun fonlarının geçmiş dönemlerdeki performansı ve diğer fonlara göre başarı durumu, fon katılma paylarının alınıp satılabileceği yerler, işlem saatleri ve alım satım şartları, giriş–çıkış komisyonu olup olmadığı gibi bazı önemli konularda yeterli bilgi edinmelidir.

Yatırım Fonu Türleri

Yatırım fonları ile ilgili farklı kriterlere göre çeşitli sınıflandırmalara rastlamak mümkündür. Ancak, temel olarak pay sayısının değişebilirliği, fonun portföy yapısı ve kâr payı dağıtım esasına göre bir sınıflandırma yapılabilir.

Pay sayısına göre yatırım fonları açık uçlu fonlar ve kapalı uçlu fonlar olmak üzere iki farklı sınıfa ayrılmaktadır.Açık uçlu fonlar, pay sayısı sabit olmayan, talebin seviyesine göre pay sayısı artırılabilen veya azaltılabilen fonlardır. Yatırımcılar tarafından talep edildiğinde pay sayısı anında artırılamayan, yatırımcılar tarafından fona iade edilemeyen dolayısıyla pay sayısı azaltılamayan fonlar kapalı uçlu fonlar olarak tanımlanır.

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun yatırım fonlarına ilişkin 52. ve 54. maddeleri uyarınca hazırlanan ‘’Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği’’nde yer alan tanımlar doğrultusunda aracı kurumlar yönettikleri fonları portföy yönetim şirketlerine devretmiştir. Ayrıca A ve B fon tipleri ayrımı da kaldırılıp şemsiye fon tanımlanmıştır. Şemsiye fon, katılma payları tek bir içtüzük kapsamında ihraç edilen tüm fonları kapsayan yatırım fonudur. Şemsiye fonlar aşağıdaki türlerde kurulabilir:

·Borçlanma araçları şemsiye fonu:Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak yerli ve/veya yabancı kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

·Pay senedi şemsiye fonu:Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak yerli ve/veya yabancı ihraççıların paylarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

·Kıymetli madenler şemsiye fonu:Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

·Fon sepeti şemsiye fonu:Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak diğer fonların ve borsa yatırım fonlarının katılma paylarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

·Para piyasası şemsiye fonu:Portföyünün tamamı devamlı olarak, vadesine en fazla 184 gün kalmış likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan ve portföyünün günlük olarak hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi en fazla 45 gün olan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

·Katılım şemsiye fonu:Portföyünün tamamı devamlı olarak, kira sertifikaları, katılma hesapları, ortaklık payları, altın ve diğer kıymetli madenler ile Kurulca uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

·Değişken şemsiye fon:Portföy sınırlamaları itibarıyla yukarıdaki türlerden herhangi birine girmeyen fonları kapsayan şemsiye fonlardır.

·Serbest şemsiye fon:Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

·Garantili şemsiye fon:Yatırımcının başlangıç yatırımının belirli bir bölümünün, tamamının ya da başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi uygun bir yatırım stratejisine ve garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak taahhüt edilen fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

·Koruma amaçlı şemsiye fon:Yatırımcının başlangıç yatırımının belirli bir bölümünün, tamamının ya da başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi uygun bir yatırım stratejisine dayanılarak en iyi gayret esası çerçevesinde amaçlanan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

·Pay senedi yoğun fon:Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak menkul kıymet yatırım ortaklıkları payları hariç olmak üzere Borsa İstanbul A.Ş’ de işlem gören ihraççı paylarından oluşan ve pay senedi şemsiye fonuna bağlı olarak ihraç edilen fonlara verilen addır.

·Karma şemsiye fon:Fon portföyünün tamamı, ortaklık payları, borçlanma araçları, altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı olarak ihraç edilen sermaye piyasası araçlarının en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon toplam değerinin %20’sinden az olmayan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

Sermaye Piyasası Kurulu tarafından uygun görülmesi koşuluyla, yukarıda sayılanlar dışında yeni şemsiye fon türleri belirlenebilmektedir.

Kâr payı dağıtımına göre yatırım fonları kar dağıtan fonlar ve kar dağıtmayan fonlar olmak üzere iki temel sınıfa ayrılmaktadır.Kar dağıtan fonlarda, yatırım fonlarını yöneten kuruluş yıl sonlarında değer artışı ve tahsil edilen temettü ve faiz tutarı olarak fonun karını hesaplar. İç tüzüğe göre belli bir miktarı katılma belgesi sahiplerine kâr payı olarak öder.Kar dağıtmayan fonlarda, portföydeki menkul kıymetlerin kupon ödeme zamanı geldiğinde tahsil edilen kupon bedelleri, dağıtılmayıp fona eklenir ve bunlarla yeniden menkul değer satın alınması suretiyle fon portföyünün büyütülmesi ve katılma belgelerinin değerinin arttırılması yolu izlenir.

Türkiye’de Yatırım Fonlarına Yatırım

Ülkemizde yatırım fonlarının başlangıç tarihi 1987 olarak kabul edilmektedir. Başlangıç tarihinin 1979 değil de 1987 olmasının nedeni, bankaların, bankerler aracılığıyla mevduat sertifikası alış ve satışının yasaklanmasıdır. Bu yasak mali piyasada büyük bir çalkantıya yol açmış ve yatırımcılar paralarını bankerlerden geri almak istemiş ancak bankerler, çıkardıkları senetler için taahhüt ettikleri geri alma sözlerini yerine getirememişlerdir. Başarısızlıkla sonuçlanan ve 1980’li yıllarda mali piyasada krize neden olan bankerlik uygulamalarının, gerçek anlamda yatırım fonu uygulaması olarak kabul edilmesi söz konusu değildir. Bu nedenle ülkemizde ilk resmi yatırım fonu uygulaması 1987 yılında İş Bankası tarafından ihraç edilen katılma belgeleri olarak kabul edilmektedir.

Ülkemizde yatırım fonları 2000’li yıllardan itibaren gelişmeye başlamıştır. Ülkemizdeki piyasalarda alım-satımı daha çok yapılan yatırım fonları; emeklilik ve menkul kıymet fonlarıdır.2015 yılında menkul kıymet yatırım fonları fon büyüklüğü %8 artarak 39 milyar TL’ye yükselmiştir (s:148, Tablo 4.2).

Dünya’da Yatırım Fonlarına Yatırım

Yatırımcıların yatırım amacıyla bir araya gelip, fonlarını birleştirdikleri bir havuz yoluyla yatırımlarını gerçekleştirmeleri fikri Avrupa’da 1800’lü yıllarda ortaya çıkmıştır. İlk yatırım fonunun kuruluşu 1868 yılında Londra’da gerçekleşmiştir. Yatırım fonlarının Amerika’da gelişimi ise 1920’lerin başına rastlamıştır. 1924 yılında kurulan Massachusetts InvestorsTrust Fonu Amerika’nın ilk resmi yatırım fonu olmuştur.

2015 yılında 18 trilyon $’a yaklaşan fon büyüklüğü ile ABD, dünyada yatırım fonları arasında ilk sırada yer almakta olup; aynı zamanda bu rakam dünya genelindeki toplam yatırım fonu büyüklüğünün yarısına tekabül etmektedir. Dikkat çekici bir şekilde Lüksemburg dünya yatırım fonu büyüklüğünün yaklaşık %10’unu oluşturmaktadır (s:149, Tablo 4.4).Lüksemburg vergi ve operasyonel alanlarda sunduğu olanaklardan dolayı yatırım fonu ve yatırım ortaklığı gibi kolektif yatırım kuruluşlarının merkezi haline gelmiştir. Bu nedenle, Avrupa’da pek çok fon Lüksemburg’da kurulmakta, ancak payları diğer ülkelerdeki yatırımcılara satılmaktadır.

Dünyadaki yatırım fonu portföylerinin %43’ünü pay senetleri oluştururken, bu oran Türkiye’de yalnızca %3 tür (s: 150, Tablo 4.5).

Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu (TEFAS) ve Sunduğu Olanaklar

TEFAS tek bir yatırım hesabıyla özel şartlara tabi olan yatırım fonları hariç olmak üzere, Sermaye Piyasası Kurulu’nun izniyle kurulmuş olan ve sermaye piyasasında faaliyette olan tüm yatırım fonlarına erişim imkânı sağlayan elektronik bir platformdur. TEFAS’ı ülkemizde faaliyette olan ve Sermaye Piyasası Kurulu’ndan yetki belgesi almış yatırım kuruluşlarında (bankalar ve aracı kurumlar) yatırım hesabı olan veya portföy yönetim şirketlerinin müşterisi olan tüm bireysel ve kurumsal yerli ve küresel yatırımcılar kullanabilmektedir. TEFAS’ı kullanabilmek için yukarıda belirtilen yatırımcıların öncelikle yatırım kuruluşları veya portföy yönetim şirketlerinden herhangi birine başvurmaları gerekmektedir.Hali hazırda yatırım hesabı olan yatırımcılar ilave bir prosedüre tabi olmaksızın Platformüzerinden yatırım fonu alıp satabileceklerdir.

TEFAS birçok avantaj sağlamaktadır. Tasarruf sahipleri tek bir yatırım hesabıyla Platform üzerinden yatırım fonu alıp satabilmektedir.TEFAS’da Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kuruluşuna ve bu platformda işlem görmesine izin verilmiş yatırım fonlarının tümüne tek bir ekrandan ulaşmak mümkündür.TEFAS üzerinden yapılan fon alım satım işlemleri üzerinden, fon dağıtım kuruluşları (yatırım kuruluşları, portföy yönetim şirketleri) tarafından yatırımcılardan ayrıca bir ücret ya da komisyon alınmamaktadır.

Kurul tarafından işlem yapma zorunluluğu getirilen fonlar dışında, Kurucu tarafından TEFAS platformunda işlem görmesi talep edilen likit fonlar ile kısa vadeli tahvil ve bono fonları da sisteme kabul edilebilirler.

Takasbank ekranlarının kullanımı için fon kurucusu ve fon dağıtım kuruluşlarının Platformda işlem yapacak temsilcilerini Takasbank tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yetkilendirmeleri gerekmektedir. Diğer taraftan Platform üyesi kurumun web servis ile gerçekleştirdiği işlemlerde yetkilendirme, kurumsal kullanıcı ve şifreler bazında yapılır. Bu yazılımın kullanımı platform üyesinin tercihine bağlı olup, kendi sorumluluğundadır.

Platformda işlem gören fona ilişkin tüm iş ve işlemlerin Kurucu tarafından yerine getirilmesi esastır. Bununla birlikte, Kurucu söz konusu iş ve işlemleri gerçekleştirmek üzere bir “Operatör Üye” tayin edebilir. Kurucunun operatör üye olarak yetkilendireceği kurumun Platform üyesi olması zorunludur. Platformda işlem görmek üzere tanımlanan her fon için Takasbank Saklama Sistemi’nde tanımlı olan fon operatör üyesi, Platform için de operatör üye olarak kabul edilir.

Her işlem gününde, işlemlerde geçerli olacak fon payı fiyatının, Kurucu/Operatör Üye tarafından saat 10:00’a kadar Takasbank sistemine tanımlanması gerekir.

Platforma talimat iletimi; ya üye temsilcileri tarafından Takasbank ekranlarından giriş yapılarak ya da Web servis teknolojisi ile gerçekleştirilir. İşlemlerde öncelik, fon bazında talimatın sisteme giriş saatine göre uygulanır. Alım satım talimatları fon dağıtım kuruluşları tarafından müşteri bazında iletilir.

TEFAS’ ta yatırımcılar emir türleri olarak “Kalanı İptal Et”, “Kalanı Beklet” ya da “Tamamını al” seçeneklerinden birini tercih edebilir.

Eşleşmemiş olan ve işlem limiti yetersizliği nedeniyle sistemde bekleyen fon payı alım talimatları sisteme girildiği gün içinde her an, eşleşen alım satım talimatları ise Kurucu/Operatör Üye tarafından belirlenmiş olan iptal son saatine kadar talimatı giren üye tarafından iptal edilebilir.

Valör gününde alım-satım işlemlerine ilişkin nakit tutarlar saat 14:00 itibariyle netleştirilir. Fon payı bazında netleştirme yapılmaz. Fon payı aktarımları talimat bazında gerçekleştirilir. Net nakit yükümlülükleri saat 15:00’e kadar “TEFAS Nakit Borç Kapatma Hesabı”na yatırılarak yerine getirilir.

Alım talimatları kurucunun tercihine göre adet ve/veya tutar üzerinden, satım talimatları ise sadece adet üzerinden iletilebilir. İletilen talimatlarda yer alan müşteri hesabının Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. sisteminde işlem görebilir nitelikte olmaması halinde talimat işleme alınmaz.

Valör tarihinde, saat 15:00 itibariyle nakit yükümlülüğünü yerine getirmeyen üye herhangi bir ihbara gerek kalmaksızın temerrüde düşmüş sayılır ve temerrüt faizi öder. Temerrüt işleminin tespitinde, nakdin üyenin “TEFAS, Nakit Borç Kapatma Hesabı”na aktarım saati dikkate alınır.Temerrüt faizi hesaplamasında, TCMB geç likidite penceresi (LON) borç verme faiz oranı ile Borsa İstanbul Anonim Şirketi tarafından oluşturulan, kamu menkul kıymetlerinin işlem gördüğü repo-ters repo pazarlarında, TCMB Bankalararası Para Piyasası’nda veya Takasbank Para Piyasası’nda oluşan bir gecelik ağırlıklı ortalama faiz oranlarından en yüksek olanı esas alınır.

Aracılık komisyonu, Platformda işlem gören yatırım fonlarının alım-satım işlemlerini yapan Fon Dağıtım Kuruluşlarına, Takasbank nezdindeki fon hesabından ödenen komisyondur. Aracılık komisyon oranı, Kurucu/Operatör Üye tarafından sisteme tanımlanan fon yönetim ücretinin belirlenen bir oranıdır. Komisyon oranı, Kurucu/Operatör Üye tarafından her fon için ayrı olmak üzere Takasbank sistemine tanımlanır.

Platformda işlem görecek fonlar için üyelik giriş aidatı, üyelik aidatı ve işlem komisyonu olmak üzere üç tür komisyonalınır. Platforma üye olmak için başvuran kurucudan, Platformda işlem görecek fonlar için fon bazında bir kez olmak üzere üyelik giriş ücreti alınır. Platforma üye olan tüm kuruluşlardan (Kurucu, Operatör Üye ve Fon Dağıtım Kuruluşu) aylık dönemler itibariyle üyelik aidatı alınır. Platformda gerçekleştirilen işlemler üzerinden alınacak işlem komisyonu, Yönetim Kurulu’nun önerisi üzerine ikinci fıkra çerçevesinde belirlenir.