Ünite 3: Giysi Tasarımında Moda İllüstrasyonu

Moda İllüstrasyonlarının Tarihçesine Giriş

Moda illüstrasyonları genel olarak bulunduğu dönemi net olarak yansıtan görsel belgelerdir. Ondokuzuncu yüzyıldan önce giysileri ve onlara ait detayları, sanatçıların yapmış olduğu tablolardan, heykellerden, vb. sanat eserlerinden takip etmek mümkün olmaktadır.

Moda illüstrasyonunun tarihçesine bakıldığında; 15. yüzyılda İtalyan Sanatçı Pisanello tarafından resmedilen görseller, moda illüstrasyonlarına ait ilk örnek olarak düşünülmektedir.

Toplumdaki ihtiyaca göre şekillenen ve sürekli kendini yenileyerek aynı zamanda da geçmişten beslenerek değişime uğrayan moda siluetleri her dönemde farklılık göstermektedir. Moda illüstrasyonlarında yer alan figürler, bulunduğu dönemin sadece giysisi hakkında bilgi vermezler. Aynı zamanda o dönemin saç stilini, makyajını, içinde bulunduğu teknolojik durumları, popülerliği olan nesneleri de göstermektedir.

1900’ler ve 1910’larda bu yüzyıla yön veren ve moda tarihinde önemli bir yere sahip olan Charles Frederick Worth, Paul Poiret gibi moda tasarımcıları, temelde üst orta sınıftan kadınların oluşturduğu bir pazar için giysiler tasarlamaya başlamışlardır. Poiret’in moda tasarımlarını resmetmek için görevlendirilen ve Paul Iribe ve Georges Lepape ile çalışan Barbier bu dönemde tanınan ve başarılı olan moda illüstratörlerinden biridir. Diğer bir moda illüstratörü olan Paul Iribe ise, moda çizimlerinde şablon baskı tekniğini kullanmıştır.

1920’li yıllarda moda ve moda illüstrasyonları, Art Deco’dan, Jazz’dan ve Flapper döneminden etkilenmiştir. Kadının toplumdaki yeri moda çizimlerine de yansımaya başlamıştır.

1930’lı yıllarda Moda çizimlerinde Hollywood’un şıklığını belirten kadın makyajı, illüstrasyonlarda özellikle çizilmiştir. Bu dönemde moda siluetleri daha uzun çizilmeye başlanmıştır. Çizimler suluboya, guaj, mürekkep ile renklendirilmekte, fırça darbeleri ile detaylar pekiştirilmektedir.

1940’lı yıllarda moda illüstrasyonlarında suluboya ile guaj boyanın birlikte kullanımı ile giysi üzerinde yer alan detaylar ince ince resmedilmiştir. Kırklı yılların sonuna doğru Christian Dior’un “New Look” (Yeni Görünüm) modası ile birlikte kadınlardaki feminen görüntü daha da belirginleşmiştir. Dior’un çizimlerinde kullandığı kadın bedeninin bükülerek çizilmesi New look’un en belirgin özelliklerinden biri olmuştur.

II. Dünya Savaşı sonrasında 1950’li yıllarda, çizimlerde zemin ve giysi detaylarındaki keskin ve net çizgiler izlenimcilik akımın yansımasının sonucudur. Moda çizimlerindeki giysiler parlak renkler ile vurgulanmıştır.

1960’lı yıllarda Fütüristik akımın uzay modasını gündeme getirmesiyle birlikte önceki dönemlerde kullanılan fırça darbelerinin yerini keçeli kalemlerin yarattığı geometrik ifadeler almıştır. çabuk kuruyan keçeli kalemlerin kullanılmasıyla, yapılan eskizler daha canlı ve enerjik görünmüştür.

1950-1960 yılları arasında yapılan moda illüstrasyonlarının bir kısmı, Amerika’da Stocbridge’de bulunan Norman Rockwell Müzesi’nde sergilenmektedir.

1970’lere gelindiğinde moda dergilerinde yer alan moda illüstrasyonları diğer yıllara göre daha az görülür olmuştur. Giysi tasarımlarının yanısıra şapka, kemer, çanta, ayakkabı, eldiven gibi aksesuarların çizimine de yer verilmiştir. Kadın moda figürleri hareketli bir şekilde, podyumun dışında günlük hayatın içindeymiş gibi resmedilmiştir.

1980’li yıllarda teknolojinin günlük hayata girmesiyle Müziğin moda üzerindeki etkisi bu dönem de kendini hissetirmiş ve sanatçıların giyim tarzları, kostümleri, saç şekilleri vb. stiller gündelik hayata girmiştir. Bu dönemde moda illüstratörlerinin çizimlerinde; keçeli ve kalın uçlu kalemler, markerler, akrilik boyalar, sert ve yumuşak pastel boyalar ve diğer malzemeler bir arada kullanılmıştır.

1990 ve 21. yüzyıl sonrasında Moda illüstratörleri çizimlerini kağıtta ya da dijital ortamda yer alan çizim programlarında gerçekleştirmeye başlamıştır. İnternetin hayatın içine girmesiyle birlikte sürekli değişen moda trendleri doğrultusunda moda illüstratörleri yapmış oldukları illüstrasyonları sosyal medyadan takipçilerine yayınlayabilmekte ve böylece illüstrasyonlar geniş kitlelere ulaşabilmektedir.

Moda İllüstrasyonunda Kullanılan Malzemeler

Moda illüstrasyonunda çizilen figürün anatomisi, giysi tasarımının figüre doğru aktarılması, kumaş dokusunun verilmesi, kompozisyon kurallarının doğru bir şekilde kullanılması; ön-arka plan ilişkisi, figürü kağıda yerleştirme, ışık-gölge, perspektif vb. kurallar önemlidir. Bunların dışında kullanılan malzemenin; kağıt, kalem, boyanın kaliteli olması çizimin görüntüsünün başarısı açısından gereklidir.

Çizim aşamasında çalışma ortamının oluşturulması ve ihtiyacınız olan bütün malzemelerin düzenli bir şekilde sıralanması önemlidir. Çiziminize ilham verebilecek görseller, trend verileri, kumaşlar, aksesuarlar, çizim malzemeleri; boyalar, kağıtlar, kalemler, fırçalar, maskeleme bantları, çeşitli dergiler (kolaj için) vb. malzeler yanınızda olmalıdır.

Moda çizimlerine başlamadan önce bol bol hızlı çizimler yaparak yani eskiz yaparak zihinlerdeki fikirler kağıda hızlı bir şekilde aktarılmalıdır.

Moda illüstrasyonunda genel olarak kağıt kalem, boya, fırça ve diğer yardımcı araçlar (Maskeleme bantı, silgi, makas, yapıştırıcı, cetvel vb. araçlar) kullanılmaktadır. Ancak her malzemenin kendine göre kullanım yöntemleri bulunmaktadır.

1. Kağıtlar (Sıcak ve soğuk preslenmiş kağıtlar)

Moda illüstrasyonunda kağıdın kalitesi çizimi son derece etkileyen bir malzemedir. Kağıdın önü ve arkası farklı dokulara sahiptir. Hopkins’e göre kağıtlar kendi içinde sıcak ve soğuk preslenmiş kağıtlar şeklinde ikiye ayrılmıştır. Sıcak preslenmiş kağıtlar, pürüzsüz ve sert bir yüzeye sahiptir. Mürekkep ve keçeli kalemler için uygun kağıt türüdür. Soğuk preslenmiş kağıtların yüzeyleri dokuludur. Yapılan çizim ya da boyalar doku üzerinde farklı görüntüler ortaya çıkarmaktadır. Kağıdın gramajı da boya tekniğine göre seçilmelidir.

• Suluboya kağıdı: Suluboya kağıdının diğer kağıtlardan farkı, suyu emme oranının farklı olmasından kaynaklanmaktadır.
• Markör kağıdı: Marker kağıtları, boyanın arka yüzeye çıkmamasını önleyen bir yüzey ile kaplanmıştır. Markör kağıtları aynı zamanda da keçeli kalemler için de ideal bir kağıttır.
• Çizim kağıdı: Yarı-opak kağıt türüdür. Kurşunkalemler için uygun kağıt türleridir.
• Aydınger kağıdı: Şeffaf, pürüzsüz ve hafif yağlı bir yüzeye sahip kağıt türüdür. Moda tasarımcıları aydınger kağıdını özellikle teknik çizimlerde, kağıdı üst üste koyarak teknik çizimi kopyalama amaçlı da kullanmaktadırlar.
• Karışık Teknik Kağıdı: “Multi-media” ya da “vellum” adı da verilen bu kağıt her türlü teknik için uygun bir kağıttır.

2. Boyalar

Moda illüstrasyonunu doğru renklendirmek için, giysi tasarımında renklendirilecek detaylara göre; boyanın, kağıdın ve kalem ya da fırçanın doğru bir şekilde seçilmesi gereklidir.

• Suluboya: Şeffaf etkiyi en iyi şekilde veren boya türüdür. Bu özelliğinden parlak ve ince dokulu kumaşların dolayı ipek, saten, şifon, organze gibi kumaşların etkisini verirken kullanılmaktadır.
• Pastel boya (Yağlı ve kuru ): Yağlı pastel ile yapılan renklendirmede baskın renkler ve lekeler sözkonusu iken, kuru pastelde ise şeffaf, yumuşak geçişler söz konusudur. Kuru pasteller, hızlı moda çizimlerinde, eskizlerde füzen yerine de kullanılmaktadır. Yağlı pastel çalışmalarına kuru pastele oranla moda illüstrasyonlarında daha az rastlanmaktadır.
• Mürekkep: Serbest çizimlere eşlik eden bu boya daha teknik çizimlerin çizilmesinde de kullanılmaktadır. Dolayısıyla mimarların, grafikerlerin vb. meslek dallarındaki tasarımcıların da kullandığı rapido adı verilen kalemlerin dolgu malzemesidir.
• Guaj boya: Suluboyada renklerin üst üste sürülmesi çizimin kalitesini düşürürken, guaj boya kapatıcı özelliğinden dolayı böyle bir durum söz konusu değildir. Guaj boya, çeşitli renk karışımlarına olanak sağlamaktdır.

3. Kalemler

Moda illüstratörü için en önemli malzelerden bir tanesidir. Zihinde beliren düşünceyi aktarmada en gereksinim duyulan malzemelerin başında gelmektedir.

• Kurşun kalemler (HB, 2B, 3B vb.): Taslak çizimlerde ilk başta kullanılan bu kalemler, sertlik ve yumuşaklık derecelerine göre farklı rakam ve harflerin bir araya gelmesiyle satılmaktadır. H serisi en sert kalemdir. B serisi ise yumuşak seridir.
• Renkli kuru kalemler: Silinebilir özelliğinden dolayı eskiz çizimlerinde ve nihai çizimlerde çeşitli detayları vermek için kullanabilmekte, degradeler yapılabilmektedir. Kuru kalem diğer boya teknikleri ile de kullanılabilmektedir. Ayrıca çizime hacim etkisi verebilmek için kontür çizgilerini belirlemede kullanılabilmektedir. Renk alternatiflerinin çok olduğu bu kalemler setler halinde satılmaktadır.
• Füzen kalemler: Füzen kalemler eskiz çizimlerinde illüstratörlerin hızlı el çizimlerinde sıklıkla kullandığı kalemlerdir.
• Marker: Diğer boyalardan farklı olarak alkol bazlı bir boya çeşididir. Markör kalemlerinin de bazı türleri sulandırılarak suluboya etkisine dönüştürülebilmektedir.

Kadın ve Erkek Moda İllüstrasyonu

Çizime başlamadan önce kadın ve erkek model arasındaki farklılıkların bilinmesi gerekmektedir.

• Kadın vücut hatları yuvarlak hatlara sahip iken erkek vücut hatları daha sert ve düz hatlara sahiptir.
• Kadın vücudunda bel girintisi, kalça-göğüs çıkıntıları gözlemlenirken erkeklerde geniş omuzlar görülmektedir.
• Genel olarak kadınlarda yedi baş birim olarak kabul edilirken, erkeklerde bu birim dokuz baş birimine kadar uzayabilir.
• Kadın yüz hatları erkek yüz hatlarına göre daha yuvarlak hatlara sahiptir.
• Kadın boynu erkek boynuna göre daha ince ve uzundur.

İllüstrasyona geçmeden önce kadın ve erkek vücut anatomisini tanımak için çeşitli yollar izlenmektedir. Bu yollar:

• Canlı modelden çizim,
• Moda dergilerinden yararlanarak yapılan çizimdir.

Canlı model üzerinden çizim yapmadan önce şu konulara dikkat edilmelidir:

• Model uzun uzun incelenmelidir.
• Baş, ölçü birimi olarak alınmalıdır.
• Başın vücut üzerinde dikeyde ve yatayda kaç kez tekrarlandığı ölçülmelidir.
• Denge noktası belirlenmelidir.
• Vücudu ikiye bölen simetrik çizgi kağıda doğru bir şekilde aktarılmalıdır.
• Ölçülen bu birimler kağıt üzerine HB kalem ile aktarılmalıdır.
• Modelin kağıda yerleşimine dikkat edilmelidir.
• Model kağıda sığmalı, baş, kol ve ayaklar kağıdın dışına taşmamalıdır.

Canlı modelin olmadığı zamanlarda moda dergilerinden yararlanmak da figür çizimi için başka bir yoldur. Bu aşamada aşağıdaki yollar izlenmektedir:

• Öncelikle dergilerden bir figür seçilir.
• 35*50 cm resim kağıdı kağıt yatay tutularak kesilen figür bir yapıştırıcı yardımıyla kağıdın sol tarafına yapıştırılır.
• Figürün üzerinde bir kalem yardımıyla baş belirlenir,
• Baş ölçüsü beden üzerinde yatayda ve dikeyde kaç kere tekrarlandığı ölçülür,
• Figüre ait denge noktası bulunur,
• Göğüs, bel ve kalça çizgileri belirlenir.

Kadın illüstrasyonda, kadın bedeni genel olarak dokuz birimden (baş) oluşmaktadır. Kullanılan kağıt dokuz eşit parçaya bölünüp, üzerine göğüs, bel, kalça çizgileri girilmelidir. Figürün dengeli durması için denge noktasının belirlenmesi gerekmektedir. Verilen poza göre duruş sağlanmalıdır. Tasarlana giysi vücut anatomisine uygun bir şekilde giydirilip, son aşamada renklendirilmelidir.

Erkek moda illüstrasyonu da genel olarak dokuz birimden (baş) oluşmaktadır. Tasarlanan giysinin özelliklerine göre modelin duruş pozisyonu belirlenir. Kadın illüstrasyonunda olduğu gibi denge noktası belirlenir. Erkek illüstrasyonunda hedef kitleye göre omuzlar ve göğüs kafesleri daha da abartılabilir, atletik vücuda sahip figürler oluşturulabilir. Tasarlanan giysi giydirildikten sonra vücut hatlarına göre ışık-gölgeye göre renklendirilmelidir.