Ünite 5: Veritabanı Kavramı ve Openoffice Veritabanı Yazılımı Base

Veri, Enformasyon Ve Bilgi

Veritabanı yazılımının temel yapıtaşı veridir. Veri (data); bilişim terimi olarak “olgu, kavram ya da komutların, iletişim, yorum ve işlem için elverişli, biçimsel ve uzlaşımsal bir gösterimi”, istatistik terimi olarak ise “gözlem, görüşme veya deney sonucunda elde edilen nitel veya nicel değerler” olarak tanımlanabilir. Veriler bilginin hammaddesidir; birbiri ile ilgisi ya da herhangi bir bağlantısı olmayan olgulardır.

Enformasyon (information); kaydetme, depolama, sorgulama, düzenleme ve özetleme sonucunda verilerin yararlı ve anlamlı biçime sokulmuş halidir. Enformasyon bazı kaynaklarda malumat olarak da dile getirilmektedir.

Bilgi (knowledge); verilerin işlenmesiyle elde edilen yararlı ve anlamlı kesin sonuç olarak ifade edilebilir. Belirli bir zamanda elde edilen enformasyon daha önce elde edilen diğer enformasyonlar (deneyim ve tecrübeler) ile ilişkilendirerek bilgiye dönüştürülür. Bilgiler, enformasyona göre daha üst seviye gerçeklerdir. Bilgi ileriye dönük karar ve eylemler gerçekleştirmek için kullanılmaktadır.

Veritabanı

Birbiriyle ilişkili verilerin belirli bir amaca hizmet etmek için saklandığı ortamlara veritabanı (database) adı verilir. Sıklıkla karşılaştığımız veritabanı örnekleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Kütüphane sistemleri
• İnternetteki e-ticaret sitelerinin sistemleri
• Firmalarda oluşturulan veritabanı sistemleri
• Ayrıca; banka sistemleri, okul sistemleri, hastane sistemleri vb. birer veritabanına sahiptir.

Veritabanı yaklaşımının yararları aşağıda sıralanmıştır:

• Ortak verilerin tekrarının önlenmesi; verilerin merkezi denetiminin ve tutarlılığının sağlanması,
• Veri paylaşımının sağlanması,
• Fiziksel yapı ve erişim yöntemi karmaşıklıklarının çok katmanlı mimarilerle kullanıcılardan gizlenmesi,
• Her kullanıcıya yalnız ilgilendiği verilerin, alışık olduğu, kolay ve anlaşılır yapılarda sunulması,
• Sunulan çözümleme, tasarım ve geliştirme araçları ile uygulama yazılımı geliştirmenin kolaylaşması,
• Veri bütünlüğü için gerekli olanakların sağlanması, mekanizmaların kurulması,
• Güvenlik ve gizliliğin istenilen düzeyde sağlanması,
• Yedekleme, yeniden başlatma, onarma gibi işletim sorunlarına çözüm getirilmesi.

Veritabanında asıl önemli kavram, veri yığını ve bunlar arasındaki ilişkilerin tanımlanmasıdır. Bu tanımlama için şemalar kullanılmaktadır. Şema, veritabanının modellenmesidir. Bu modele veritabanı modeli (database model) adı verilir. Veritabanı modelleme yapısal bir düzenlemedir. Verilerin daha hızlı sorgulanması ve daha etkili kullanımlarını sağlamak için kullanılmaktadır. Zaman içerisinde önce hiyerarşik model daha sonra ağ modeli geliştirilmiştir. Bunlar yetersiz kaldığında ise daha dinamik bir model olan ilişkisel veritabanı modeli (relational database model) geliştirilmiştir.

İlişkisel veritabanı modeli esnek ve güçlü bir modeldir ve karmaşık olmayan bir model oluşturulmasını sağlar. Veriler tablolarda saklanır. Bu tablolar arasında gerekirse ilişki kurulabilir. Bu modelde tablolara direkt erişilir. Tablolar birbirlerine basit bir mantıkla bağlı olabilirler. Bu da, veriye erişimi ve verinin saklanmasını basitleştirmektedir. Bir tablo birden fazla tablo ile ilişkili olabilmektedir. Özellikle günümüzde ilişkisel veritabanı modelin kullanan birçok veritabanı yönetim sistemi mevcuttur.

Veritabanı Yönetim Sistemi (VTYS), veritabanını oluşturma ve oluşturulan veritabanı yapısını yürütme olanağı sağlayan yazılımlar bütünüdür. VTYS, çeşitli kullanıcı ve uygulamaların veritabanını tanımlama, biçimleme, değiştirme, paylaşım ve koruma işlemlerini yürüten genel amaçlı bir yazılım sistemidir.

VTYS’nin temel amacı, kullanıcıya verinin soyutlanmış görüntülerini sağlamaktır. Sistem, verinin nasıl ve nerede saklandığı gibi ayrıntıları barındırmaktadır. Kullanıcıların çoğu, bilgisayar konusunda eğitimli olmadığından VTYS, verinin çeşitli seviyelerde soyutlanması ile karmaşık yapıyı gizlemekte ve kullanıcıların sistemle etkileşimini basitleştirmektedir. VTYS’ye örnek olarak MySQL, MS Access, MS SQL, PostgreSQL, Sybase, Oracle, Informix ve tabiki Apache OpenOffice Base verilebilir.

Söz konusu veritabanı yönetim sistemleri içerisinde veritabanı dilleri kullanılmaktadır. Veritabanı dilleri veriyi sorgulama ve yönetme için gereklidir. En çok kullanılanları aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür:

• SQL (Structured Query Language; Yapısal Sorgu Dili)
• PL/SQL (Procedural Language/Structured Query Language)
• Tcl
• Transact-SQL (T-SQL)

Bir veritabanı tasarımı iki aşmada gerçekleştirilir; bunların ilki mantıksal tasarım, ikincisi ise fiziksel tasarımdır. Mantıksal tasarım, kullanılacak veritabanı işletim sisteminden bağımsız olarak yapılan çalışmalardan oluşurken, fiziksel tasarımda mantıksal tasarımda ortaya çıkan nesneler bir veritabanı işletim sistemi kullanımı ile gerçekleşir. Aşağıda mantıksal ve fiziksel tasarımın evreleri verilmiştir.

Mantıksal Tasarımın Evreleri:

1. Problemin tanımlanması,
2. Kullanılmakta olan sistemin irdelenmesi ve sistem içindeki hareketlerin bulunması,
3. Veritabanını kullanacak olanların gereksinimlerinin ortaya konulması,
4. Veritabanını oluşturacak varlıkların ve özelliklerinin belirlenmesi,
5. Oluşturulması düşünülen raporların belirlenmesi,
6. Tabloların normalize edilmesi

Fiziksel Tasarım Evreleri:

1. Varlıkların oluşturulması,
2. Form tasarımının gerçekleştirilmesi ve veri girişinin sağlanması,
3. Rapor tasarımının uyarlanması,
4. Veritabanı kullanımını kolaylaştıracak destek yazılımların ve kullanıcı ara biriminin yazılması,
5. Veritabanı sisteminin denenmesi ve doküman hazırlanması.

Veritabanı Yönetim Yazılımı: Base

Apache OpenOffice Base yazılımı daha önce de belirtildiği gibi açık kaynak kodlu bir veritabanı yönetim sistemidir.

Apache OpenOffice Base yazılımında ilk olarak karşımıza çıkan veritabanı sihirbazı kullanılarak “Yeni bir veritabanı oluştur” seçeneği tıklanır; sonra yeni bir isim verilerek bir veritabanı oluşturulmuş olur. Yeni veritabanı dosyası odb uzantılı olacaktır.

Veritabanı sihirbazında varolan veritabanına bağlan seçeneğine tıklandığında herhangi farklı bir veritabanındaki veri Base veritabanına aktarılarak veritabanı tasarımına devam edilebilir. Bu aşamada, JDBC (Java DataBase Connectivity), Oracle JDBC, Adabas D, ADO (ActiveX Data Objects), Microsoft Access, Microsoft Access 2007, Hesap tablosu, dBase, Metin, MySQL, ODBC (Open DataBase Connectivity) veritabanlarından veri aktarılabilmektedir. Her seçenek için ayrı bir sihirbaz karşımıza çıkmakta ve istenilen adımlar izlenerek veriler Base veritabanına aktarılmaktadır.