Ünite 3: Öğrenme Yönetim Sistemi Planlama ve Yönetimi

Öğrenme Yönetim Sistemi Planlama Süreci

Öğrenme Yönetim Sistemi (ÖYS) öğreten karakterinin doğrudan öğrenciyle etkileşimde olmadığı durumlarda bu etkileşimi sağlayan ortam olarak bilinir. Yönetimi öğretende ya da bir yönetim ekibinde olabilir. Ancak öğrenenin sistematik yapıda hiçbir aidiyet kaybı yaşamaması gerekir. Bu doğrultuda sürecin çok iyi planlanması ve yönetilmesi gerekir. Bu aşamada ÖYS’nin neden tercih edildiği, planlamanın hangi bileşenlere göre yapılması gerektiği ve nasıl takvimlendirilmesi gerektiğine bu bölümde yer verilmiştir.

Öğrenme Yönetim Sistemlerinin amacı, e-Öğrenme etkinliklerini daha sistematik ve planlı bir şekilde gerçekleştirmektir. Öğrenme yönetim sistemleri öğrenme süreçlerinin tamamını barındırabileceği gibi destek amaçlı olarak da kullanılabilmektedir. Öğrenme yönetim sistemleri kullanım gerekçelerine cevap verir yeterlilikte tasarlanmışlardır. Nasıl ve ne şekilde kullanılacağı kurumun, ders yürütücülerinin ve öğrenenlerin ihtiyaçlarına göre şekillenmektedir. Ancak genel olarak öğrenme yönetim sistemleri Yönetim, İçerik, İletişim ve Değerlendirme katmanlarına sahip olduklarından dolayı (S:67, Şekil 3.1) tercih edilmekte ve kullanılmaktadır. Bu katmanlar normal şartlar altında tek başına da kullanılabilir ancak ÖYS’nin en büyük özelliği bu katmanları birbirleriyle etkileşim halinde kullandırabilmesi ve birbirlerinden beslenmelerine olanak tanımasıdır.

Yönetim katmanında ÖYS’nin kullanım düzeyine göre bütün aşamaların yönetimi yer almaktadır. Eğer kurum düzeyinde kullanılıyorsa kurum düzeyinde yönetime olanak tanıyacak alt modüllerle yönetimi sağlar. Program ve ders düzeyine inildiğinde akademik başarı süreçlerinin yönetimi için değerlendirme araçlarının yönetimi, iletişim ve etkileşim araçlarından gelen bilgilerle iletişim süreçlerinin yönetimi, her düzeydeki kullanıcıların bütün süreçlerinin yönetimi ÖYS’de yer alan yönetim katmanı üzerinden yapılabilmektedir (S:68, Şekil 3.2).

İçerik, öğrenenin öğrenme süreçlerindeki gereksinimlerine göre belirlenmiş amaçlar doğrultusunda öğrenene içeriği sağlayan katmandır. Web sayfaları, videolar, sesli öğeler, metin tabanlı öğeler, etkileşimli öğeler farklı tipte hazırlanmış içeriklere örnek olarak gösterilebilir (S:68, Şekil 3.3). ÖYS üzerinde içerikler rastgele havuz yapısında sunulabileceği gibi klasör yapısıyla ya da modüler içerik organizasyonları şeklinde de hazırlanabilir. Öğrenme yönetim sistemlerinde içeriğin dinamik bir yapıya sahip olması, sarmal bir döngüde öğrenene hizmet vermesi etkili ders tasarımları için önerilmektedir. Sadece içeriğin öğrenene yansıması yerine, yönetim katmanından gelen yönlendirmelere göre; değerlendirme ve iletişim araçlarının eklenebildiği, öğrenenin davranışlarına göre farklı içeriklere yönlendirilebildiği içerik organizasyonları tasarlamak öğrenme yönetim sisteminin sağladığı avantajlar arasındadır.

Öğrenme yönetim sistemini içerik yönetim sistemlerinden ayıran, öğreneni sonraki aşamalara taşıyan, akademik başarısının ne düzeyde olduğunu belirleyen ve içeriğin ne şekilde değişebileceği konusunda yönetim katmanını bilgilendiren değerlendirme katmanıdır. Öğrenenin ders amaçlarını gerçekleştirme aşamalarını ortaya çıkaran araçlar (test, ödev, anket gibi) bu katmanda yer alır (S:68, Şekil 3.4).

İletişim, öğrenenin ve diğer kullanıcıların (yönetici, tasarımcı, ders yöneticisi, kurum yöneticisi vb.) birbirleriyle eş zamanlı ya da eş zamansız olarak iletişim kurmalarına olanak veren katmandır. Aynı zamanda tek yönlü bildirimler de bu katmanın altında yer almaktadır. Etkileşim türlerinden öğrenen-öğrenen ve öğrenen-öğreten etkileşimleri iletişim katmanı araçları sayesinde öğrenme yönetim sistemlerine eklenebilmektedir (S:68, Şekil 3.5).

Öğrenme Yönetim Sisteminin genel olarak neden kullanıldığına bir önceki başlık altında değinilmiştir. Sahip olduğu katmanlara ve bu katmanlar arasındaki ilişkilere bağlı olarak bir çok farklı türde kurumun ve farklı tasarıma sahip olabilecek derslerin barındırılması mümkündür. Ancak ÖYS’nin kapsamlı özellikleri olmasına rağmen sadece bir araç olduğu ve asıl amacın ÖYS’yi kuruma göre uyarlayabilmek ve kullanıcı beklentilerine cevap verebilecek şekilde yönetmek olduğu unutulmamalıdır. Bu kapsamda planlama aşaması oldukça önemli bir yere sahiptir. Bütün aşamaları özenle incelenmeli ve yerine getirilmelidir. Bu bölümde öğrenme yönetim sistemi kullanmaya başlamadan önce hangi aşamaların planlanması gerektiğine değinilmiştir.

ÖYS birçok farklı ölçeğe ve farklı öğretim türüne sahip kurumlara hizmet edebilir. Bu kurumların hangi türde öğrenenlere sahip olduğu da ÖYS geliştiricileri tarafından düşünülmüş ve bu yönde özellikler eklenmiştir. Bu doğrultuda yönetsel süreçler planlarken bu özelliklerin neler olduğunun iyi analiz edilmesi gerekmektedir. Ülkelere göre öğretim kurumları ve düzeylerinde farklılık olsa da kurumlar; genel olarak sadece yüz yüze eğitim, sadece uzaktan eğitim veya hem yüz yüze hem de uzaktan eğitim veren kurumlar olarak ayrılabilir. ÖYS planlama aşamasında ne tarz bir öğretim uygulandığına dair bir analizin yapılması gerekmektedir. Öğrenenler değişik açılardan birbirlerinden farklılık gösterirler. Bu farklılıklar özellikle ders tasarımı süreçlerinde büyük öneme sahiptir. Ancak genel hatlarıyla ÖYS planlama aşamalarında kitlenin özelliklerini bilmek, yapılandırma sürecinde kolaylık sağlayacaktır. Buradan elde edilen bilgiler alt aşamalara da uygulanabilir ve alt modüllerin yanında ders tasarımlarına da hedef kitle analizinden gelen veriler etki edebilir. Öğrenme yönetim sisteminde öğrenenler dışındaki kullanıcılar, teknik ve fonksiyonel kullanıcılar olarak ikiye ayrılır. Teknik kullanıcılar sistemin altyapısının arka ve ön planda sorunsuz çalıştırılmasından sorumludur. Bu doğrultuda asgari olarak veritabanı uzmanı, sunucu yöneticisi ve sistemin teknik kullanımlarına hakim altyapıyı bilen sistem yöneticisine ihtiyaç olacaktır. Fonksiyonel yapı olarak anlatılmak istenen öğrenme yönetim sisteminin ön yüzünün ihtiyaçlara göre şekillendirilmesi ve kullanılmasıdır.

Öğrenme Yönetim Sisteminde kullanıcılar belirlendikten sonra teknik süreçlerin başlangıçta, süreç boyunca ve sonuçlandırma aşamasında nasıl yol alacağı belirlenmelidir. Bu bağlamda, fonksiyonel sistem yöneticisi ve teknik sistem yöneticisinin altyapı organizasyonunda ve sürecin hatasız devamlılığını sağlamada nasıl bir yol alacağı üzerine bir planlama yapılması gerekmektedir.

Dersler öğrenme yönetim sistemlerinin ortaya çıkış nedenlerinin başında gelmektedir. Bütün ek modüller ve organizasyonlar eğitim içeriğinin planlı, programlı ve etkili bir şekilde aktarılmasına hizmet eder. Bu kapsamda ders süreçlerinin doğru ve etkili bir planlamayla tasarlanması gerekir. Dersler, kurum ve öğrenen özelliklerine göre şekillenir. Hedef kitlenin fiziksel, bilişsel, duyuşsal ve sosyal özellikleri dersin içeriklerinde ve iletişim değerlendirme araçlarıyla birlikte tasarımında göz önünde bulundurulur. Kurum özellikleri ise dersin akademik takvimdeki yerine, açılış ve kapanışına, kullanıcı yapısına, rollendirme aşamalarına doğrudan etki eder. Yüz yüze derslere destek amaçlı kurgulanan bir ÖYS, ders yürütücüsünün teknik ve fonksiyonel yeterliliğine göre yapılandırılmış olacaktır.

Öğrenme Yönetim Sistemi planlama sürecinde yönetsel süreçlerden sorumlu kişilerin yapılandırılmış bir takvime bağlanmaları sürecin bütününü görme ve organize etme anlamında büyük katkı sağlayacaktır. Takvim aralıkları kurumun ve kitlenin büyüklüğüne, kurumun aldığı kararların uygulama tarihlerine ve akademik takvim yapısına bağlı olarak değişebilmektedir. Geniş aralıklı bir yapıyla yönetim süreci planlanabileceği gibi sıkıştırılmış bir dönem içerisinde de eş zamanlı süreçlerin doğru planlamasıyla yönetim süreci sorunsuz şekilde gerçekleştirilebilir (S:73’de Şekil 3.6).

Raporlama kurum, program, ders ve öğrenen düzeyinde geribildirim sisteminin somut halidir. Bu yönüyle raporun ulaştığı kişiye göre öz değerlendirme ya da genel değerlendirme yapılmasına olanak tanır. Öğrenen performanslarının, fonksiyonel ve teknik olarak arka ve ön yüz için sistem performanslarının, yönetici rolüne sahip kullanıcı performanslarının ve içerik etkinliğinin raporlanması ve rapor sonuçlarına göre iyileştirmeler, güçlendirmeler ya da yeni yönelimlere imkan yaratılması gerekir. Bu doğrultuda sistemin takip periyotları ve ilgili kullanıcılar planlama aşamasında belirlenmeli, hangi tarihlerde hangi değişkenlere sahip raporların kimlere ulaştırılacağı belirlenmeli, raporlama ve takip için gerekli olan teknik ve fonksiyonel altyapı kurgulanmalı ve planlama aşamasında paydaşların oryantasyonuna ve örnek geribildirim raporlarına yer verilmelidir.

Hayatta da hedefler belirleyip bu hedeflere ulaşmak için bir yol haritası belirlerseniz, hedeflere ulaşmanız kolaylaşır. İşte bu nedenle hedefler ve planlama yalnız girişimci için değil, herkes için çok önemlidir.

Öğrenme Yönetim Sistemi Kullanıcı Rolleri

Öğrenme Yönetim Sistemi yönetsel, eğitsel ve teknik açıdan tüm süreçleri kapsayıcı bir altyapıyla oluşturulur ve bütünsel bir sistem olma özelliğine sahiptir. Bu sistemin farklı aşamalarında birbirinden farklı kişiler görevlendirilebilir. Sistemin genel yapısı itibariyle birbiri için işlem yapan ancak birbirinin işine müdahale etmeyen farklı modüller olmak durumundadır. Bu modüllerin yöneticileri ya da kullanıcıları kendilerine özel yetkilere sahip olabilmelidir. Yetki, öğrenme yönetim sistemlerinde görme, ekleme, düzenleme, silme gibi herhangi bir aşama için belirlenen izinlerdir. Yetki, bazı öğrenme yönetim sistemlerinde ayrıcalık (privilege) olarak da ifade edilir. Yetkilerin farklı beklentiler doğrultusunda kümelenmesine rol adı verilir. Rolleri oluşturup kullanıcılara bu özelliklerin atanması ise öğrenme yönetim sistemlerinde rollendirme olarak isimlendirilir. Öğrencinin sistemin tasarımını değiştirmesine engel olma, misafir katılımcıların öğrenci gibi ders içeriklerini ya da iletişim araçlarını kullanmalarına engel olma, kurum yöneticisinin kayıtlı olmadığı derslerde gezinmesini sağlama, anket yöneticisinin istenilen düzeyde anket eklemesine izin verirken ders yürütücüsünün anketi sadece dersi altına açmasına izin verme gibi bir çok örnekten bahsedilebilir. Rollendirme sistematiği oldukça karmaşık bir süreçtir. Sistem yöneticisinin kurumun istek ve beklentilerine bağlı olarak ÖYS’nin yeterlilikleri dahilinde rol analizini dikkatli yapması gerekir.

Öğrenme Yönetim Sistemleri modüler bir yapıya sahiptir. Bu modüller birbirini kapsayabileceği gibi tamamen ayrık olarak da kullanılabilirler. Kurumsal bir yapıyla öğrenme yönetim sistemi kullanımlarında hiyerarşik bir düzen vardır. Kurum, program, ders ve topluluklar olarak bu düzen kabaca sınıflandırılabilir. Yönetme ise her aşamada yer alan bazen sadece ilgili aşamaya hükmedebilen bazen de diğer aşamalara da hükmedebilen yetkiler dizisiyle oluşturulabilir. Bu kapsamda kurum ve programlar için sistem düzeyinde rollendirme yapılabilir. Dersler için ders düzeyinde rollendirme ve farklı program, ders ya da dersler dışında kalan kullanıcıları ortak bir alanda buluşturmak için topluluk rollendirmesi yapılabilir. Bu bağlamda iyi tasarlanmış bir öğrenme yönetim sisteminin temelde üç tip rolü vardır. Bu roller sistem rolü, ders rolü ve topluluk rolüdür. Sistem Rolü yönetici sekmesinin göründüğü rol türüdür. Bu sekme altında sistem rolüne sahip bir kullanıcı için hangi tür yetkiler verildiyse onlar görünecektir. Sayfa 75’te şekil 3.9’daki örnekte Sistem Rolü yetkisine sahip bir kullanıcının Sistem Yöneticisi sekmesi altında kullanabildiği alanlar yer almaktadır. Başlıca sistem rollerine ve sahip olacakları özelliklere aşağıdaki örnekler verilebilir:

• Sistem Yöneticisi: Yönetim yetkilerinin tümüne sahiptir.
• Dersler Sorumlusu: Sadece ders ekleme, düzenleme ve silme yetkilerine sahiptir.
• Kullanıcılar Sorumlusu: Sadece kullanıcı ekleme, derse kaydetme, düzenleme ve silme yetkilerine sahiptir.

Görüldüğü gibi ÖYS’lerde birçok farklı türde rol tanımlanabilir. Örnek olarak verilen roller varsayılan tipte rollerdir. Ancak yetkilere müdahale ederek arttırılabilir ya da azaltılabilir. Benzer şekilde ‘yetki ekle çıkar’ yöntemiyle yeni roller de oluşturulabilir. Ancak sürdürülebilir bir altyapı oluşturabilmek ve karmaşaya yol açmamak adına yetkiler ilişkili olabildiği sürece kümelenmelidir. Aksi durumda kişilerin sorumlulukları dışında alanları görmelerine, değiştirmelerine ve sistemin aksamasına neden olunabilir. Bu doğrultuda rol oluşturma işleminin uzman kişiler tarafından yapılması gerekmektedir. Öğrenme yönetim sistemlerinde rol oluşturma aşamaları arayüz üzerinde farklılık gösterse de algoritmik mimarisi benzerdir. Yetkiler kümelenmeden önce kağıt üzerinde rol adları ve yetkilerinin belirlenmesi gerekir (S:77 Tablo:3.1).

Öğrenme Yönetim Sistemi Erişim Hakları Yönetimi

Erişim hakkı yetkilere bağlı olarak elde edilen bir sonuçtur ve ÖYS bağlamında içerikle ilişkilidir. Erişim hakkı kişisel verilerin, yüklemelerin ve dosya olarak saklanan yedekleme işlemlerinin kontrolünü anlatır.

Yetki, rollendirme ve erişim hakkı çoğu zaman birbiri yerine kullanılsa da birbirinden farklı şekilde ifade edilmesi gerekmektedir. Daha önce de vurgulandığı gibi yetki tek bir işleme karşılık gelirken, roller yetkilerin birleşiminden oluşan kümeleri simgelemektedir. Erişim hakkı ise bu kümelerin bütünsel olarak değerlendirilmesi ve bu bütünlüğe herhangi bir dosyaya ya da klasöre erişilip erişilmemesine karşı yapılan ayarlamadır. Herhangi bir rol adına herhangi bir içerikte erişim hakkı verilirse, ilgili rol adından bazı yetkiler çıkarılsa bile kullanıcıda erişim verilmiş olan alana ulaşma izni mevcut kalır. Benzer şekilde ders içeriği ekleme tek bir yetkidir. Ancak ders içeriği olarak sisteme eklenmiş olan yüzlerce dosya olabilir. Bu dosyaların herhangi birine ders içeriği ekleme yetkisi verilmiş olan bir rolün erişim hakkı kısıtlanırsa rol sahibi içerik ekleyebilir ancak görünümü kapatılmış olan içeriği görüntüleyemez. Bu doğrultuda üç kavramın neden birbirinden farklı olduğu anlaşılmaktadır.

İçerik üzerindeki Erişim Hakkı yönetimi genel olarak Okuma, Yazma ve Çalıştırma olmak üzere üç eyleme sahiptir. Bu eylemler rollerle eşleştirilerek farklılaştırılabilmektedir. Bazı ÖYS’lerde ise Oku, Yaz, Kaldır ve Yönet şeklinde dört eylem olarak ifade edilmektedir (S:78, Şekil 3.11).

• Oku, içeriğin sadece açılmasına olanak tanır ve herhangi bir değişim yapılmasına izin vermez.
• Yaz, erişim hakkı verilen içeriğe yeni içerik eklemeyi ya da var olanı değiştirmeyi olanaklı kılan erişim hakkıdır.
• Kaldır, içeriğin bulunduğu dizinden kaldırılmasını sağlayan erişim hakkıdır.
• Yönet, diğer bütün haklara sahip olduğu gibi içeriğin erişim hakkı ayarlamasını da yapabilecek eylemdir.

Sadece dört eylem olarak ifade edilen Erişim Hakkı aslında oldukça sorunlu bir alandır. Yanlış verilen tek bir izin bütün dosyaların genele açılmasına, kontrolsüz şekilde kopyalanıp çoğaltılmasına, hatalı içerikle değiştirilmesine, kişisel bilgi güvenliğinin bozulmasına yol açabilir. Bahsi geçen sorunlar bilinçli olarak yapılabileceği gibi kullanıcı tarafından bilinçsizce yapılan hata sonucu da gerçekleşebilir. Bu tarz sorunların yaşanmaması için erişim hakkı yönetiminin doğru yapılması gerekmektedir. Örneğin öğrenciler içeriği sadece okuyabilir yetkisine sahipken, ders yöneticisinin sadece kendi dersi için yönetme erişim hakkına sahip olması sağlanıp diğer derslerle yönetsel açıdan bağı yoksa erişim hakları kısıtlanabilir. Ders içeriklerinin kaldırılmasındansa üzerine yazılarak versiyonlamanın sağlanması, hatalı yapılan bir işlemden geriye dönülmesine olanak tanıyabilir. Bu yüzden ‘kaldır’ tehlikeli bir erişim ayarıdır. ‘Kaldır’ yerine ‘yaz’ kullanılması yönünde bir yönetsel strateji izlenebilir ve kullanıcılar bu yönde bilgilendirilebilir.

Öğrenme Yönetim Sistemi ve Topluluklar

Öğrenme yönetim sistemleri dersler üzerinde öğrenci toplulukları kurulabilmesinin ötesine geçmiştir. Günümüzde ÖYS’lerde öğrencileri sadece bilişsel amaçlar kapsamında bir araya getirmenin yanında; sosyal alışkanlıklar, ortak beklentiler ya da ortak sorunlar için ders dışı aktivitelere yönelik topluluk kavramı gelişmiştir. Bu bölümde dersler dışında hangi toplulukların ne şekilde kurulabileceğine dair açıklamalara yer verilmiştir.

Kurumsal düzeyde ÖYS kullanımlarında kullanıcıların tek beklentisinin sadece eğitim içeriklerine ve etkinliklerine ulaşmak olduğu düşünülmemelidir. Kullanıcılar akranlarıyla görüşmeyi, ortak bir konu hakkında görüş alışverişinde bulunmayı, yaşadıkları bir sorunla ilgili alan uzmanlarıyla iletişim kurmayı ya da sosyal bir aktivite kapsamında bir araya gelmeyi tercih etmektedir. Bu ihtiyacı farklı ortamlarda gidermeye çalışmakta, sosyal ağlarla sanal ortamda buluşmaktadırlar. Ancak bu durum öğrenenlerin ve diğer kullanıcıların ÖYS’yi tam olarak içselleştirmesine engel olmaktadır. Kullanıcıların sadece eğitim içerikleri için ÖYS’ye gelmeleri, duyuşsal ve sosyal ihtiyaçlarını tam olarak karşılayamamaları ÖYS’de geçirdikleri zamanı kısaltmaktadır. Dolaylı yoldan bu eksikliğin akademik başarıyı ve doğrudan aidiyeti de olumsuz etkileyeceği düşünülmektedir. Bu doğrultuda ÖYS’lerin akademik beklentiler dışında öğrenenleri bir araya getirebilecek bir kümeleme yöntemini geliştirmesi zorunluluk haline gelmiştir. Topluluk olarak isimlendirilen bu kümeleme amaca göre kullanıcıların seçilmesi anlamına gelir. Şekil 3.12’de kullanıcılar üzerinde yapılan örnek bir topluluk dağılımına yer verilmiştir. 1 numara kurumun genel görünümünü anlatırken, amaçlar doğrultusunda kadınlardan oluşan bir topluluk için 6, erkeklerden oluşan bir topluluk için ise 3 numaralı kümelemeye yer verilmiştir. Ancak 6’da ya da 3’te olan kullanıcılar farklı topluluklarda da yer alabilir ve ÖYS sayfaları bu kullanıcılara göre kişiselleşmiş olarak görüntülenecektir. Örnek görsel incelendiğinde hiçbir topluluğa ait olmayan kullanıcılar olabileceği gibi büyük bir çoğunluktan oluşan ve kurumsal ya da program düzeyinde toplulukların da olabileceği 2 numaralı kümelemeden anlaşılmaktadır.

Topluluklar gereksinim sonucu ortaya çıkan yapılardır. ÖYS bağlamında topluluk yönetimi aşamalarında aşağıdaki adımlar takip edilmelidir.

• Gereksinim analizi yapılmalı,
• Topluluk uzmanı ve sistem yetkilisi belirlenmeli,
• Belirlenen gereksinimler doğrultusunda amaçlar yazılmalı,
• Kimlerin katılması gerektiği belirlenmeli,
• ÖYS topluluk alanı açılmalı,
• Topluluk alanı tasarımı yapılmalı ve
• Kullanıcılar bilgilendirilmelidir.

Topluluk kararı, planlaması ve tasarımı yapıldıktan sonra yayına alınan sayfalar sadece katılması istenen ya da katılması uygun görülen kişiler tarafından görüntülenebilir. Bu tarz görüntüleme topluluk rolü seçeneğiyle gerçekleştirilmektedir. rolünde ilgili topluluk sayfasını, modülünü, linkini ya da bildirimini görüntüleme izni verilmesi durumunda yayında olan topluluk içerikleri kullanılmaya başlanmış olacaktır. Sayfa 81’deki şekil 3.13’te örnek topluluk görsellerine yer verilmiştir. 1 numaralı görselde öğrenci topluluklarına ait bir topluluk rolüne sahip kullanıcı için bir sayfa yer alırken, 2 numaralı görselde sanal bir sohbet ortamını işaret eden program bazlı bir topluluk görünümü ve etkinlikleri yer almaktadır. 3 numaralı görselde ise topluluk rolüne sahip olmanın alt şartı olarak “ortalamanın üzerinde bir akademik başarı notuna sahip olmak ve sistemi aktif kullanan olmak” belirlenmiştir. Bu bağlamda ilgili şartı sağlayan öğrenenlere sayfayı görüntüleme yetkisi verilmiş topluluk rolü atanmış ve içerikleri görmeleri sağlanmıştır. Üç örnekte de ders katılımcısı olmanın ya da belirli derslere kayıtlı olmanın hiçbir anlam ifade etmediği görülmektedir. Ders dışı şartlarla topluluklar oluşturulmuş ve kendileri için kişiselleştirilmiş bir görünümle öğrenme yönetim sistemlerinde görüntülenmesi sağlanmıştır.