Ünite 3: Devriye Görevi

Giriş

Güvenlik hizmetlerindeki ilk ve en önemli amaç suçun oluşmadan önlenmesidir. İşte bu amaç doğrultusunda güvenlik hizmetlerinin ilk icra edildiği tarihten bu yana suçun önlenmesindeki birincil hizmet, devriye hizmetleridir. Genel kolluğun yaptığı önleyici hizmetlerin yanı sıra özel güvenlik görevlileri de güvenliğinden sorumlu oldukları alan ve bölgelerde suç işlenmesini önlemek, halka ve müşterilere güven vermek, meydana gelebilecek olumsuz durumlara en hızlı şekilde müdahale etmek üzere devriye görevi gerçekleştirirler.

Devriye Nedir?

Devriye hizmetleri; görev alanı içinde genel güvenliği ve gerekli caydırıcılığı sağlamak, suç işlenmesini önlemek, olay olduktan sonra işlenen suç ve suçların faillerini takip etmek, işlenmiş suçlarda şüphelileri yakalamak, delilleri korumak ve emniyet teşkilatına teslim etmek, yardıma ihtiyacı olanlara yardım etmek üzere sorumluluk bölgesinde amirlerince belirlenen bir güzergâhta yaya ya da araçlı olarak gezerek icra edilen üniformalı ve tam teçhizatlı en az iki güvenlik görevlisi tarafından yapılan güvenlik hizmetleridir.

Devriye görevinin yapılacağı, devriyenin güvenliğinden sorumlu olduğu sınırları belirlenmiş özel bölgeye devriye bölgesi; devriye bölgesi içerisinde kontrol edilmesi gereken noktalara intikal etmek amacıyla yetkili amir tarafından önceden yapılan plan çerçevesinde sınırları belirlenmiş yollara devriye güzergâhı; sorumlu olduğu bölge ve güzergâhta devriye görevlileri tarafından yapılan çalışmalara da devriye görevi denir.

Devriyenin Amacı, Önemi ve Hedefleri

Özel güvenlik devriyesinin amaç ve hedefleri aşağıdaki gibidir:

• Suç işlenmesini önlemek
• Hizmet ettiği insanların can ve mal güvenliğini korumak
• Genel emniyeti sağlamak
• Sorumlu olduğu bölge içinde istihbarat toplamak
• Suç için elverişli fırsatları azaltmak
• Suç işleme eğiliminde olanlara karşı caydırıcı olmak
• Kanunlarca verilmiş olan yetkilerin ve insanların huzuru için konulmuş kuralların uygulanmasını sağlamak
• Düzenlenen etkinlikler esnasında meydana gelebilecek suçları önlemek
• Olaylara müdahale etmek, suçlara el koymak, suçluları ve olay yerini muhafaza etmek ve genel kolluğa bilgi vermek
• Görev bölgesinde olayları ve şüpheli şahısları gözlemek, suçla ve suçlularla mücadele etmek
• Yardım gereken hâllerde yardıma muhtaç kimselere yardım etmek, lüzumu hâlinde ilgili kurumlara bilgi vermek (sosyal yardım hizmeti sunmak)
• Halkın yardım çağrısına hızlı bir şekilde cevap vererek verimliliği arttırmak
• Özel güvenlik tedbirleri konusunda toplumsal duyarlılığın oluşmasını sağlamak
• Vatandaşlara güven vermek
• Genel kollukla işbirliği kurmak ve geliştirmek
• Kanunların kendisine verdiği diğer görevleri yerine getirmek
• Emniyet tedbirlerini ihlal eden çalışanları ihtar etmek, ilgililere bildirmek

Devriyenin Görevleri

Devriyenin caydırıcılık etkisi nokta nöbetçilerine nazaran daha fazladır. Devriyeler belirlenen güzergâhın dışına çıkamazlar. Korunan tesisin etrafında, içinde kendilerine verilen talimat doğrultusunda görev yaparlar. Devriyenin görevleri aşağıdaki şekliyle dört başlık altında incelenebilir. Devriyeler, yetkileri dâhilinde aşağıdaki görevleri yerine getirirler.

Önleyici görevler

• Devriye gezmek
• Üniformalı görev yapmak
• Potansiyel suçluların plan yapmasını zorlaştırmak
• Devriye bölgesinin tamamını kontrol etmek
• Vatandaş ve iş yeri sahiplerini özel güvenlik tedbirleri konusunda bilgilendirmek
• 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetleri Kanunu’nun 7’nci maddesindeki yetkilerini kullanmak.

Koruyucu görevler

• Kalabalık kontrolünü sağlamak
• Toplumsal içerikli toplantı ve gösterilerde önleyici tedbir almak
• Kamu düzenini sağlamak
• Engellilere yardım etmek
• Kontrol ve gözleme fonksiyonlarını yerine getirmek
• Kolluk kuvvetlerine derhal bilgi vermek şartıyla suç teşkil eden eşyayı emniyete almak
• Olay yerini koruma altına almak
• Korumasını sağladığı yere, yasaklanmış ve tehlikeli olan her türlü silah, patlayıcı madde ve eşyanın sokulmasına engel olmak
• Elektrik, su, doğalgaz vb. sızıntı ve kaçaklarını kontrol etmek
• Bina ve tesislerde önleyici koruyucu hizmetini sağlamak.

Yardım görevi

• İlk yardım hususunda bilgi sahibi olmak
• Kaza, yangın, doğal afet gibi olağan durumlarda insanlara ve görevlilere yardım etmek
• Yardım isteyenlere ve yardıma muhtaç olanlara yardım etmek, bunları ilgili kurumlara yönlendirmek
• Kendini sevk ve idare edemeyeceklerle malul ve acizlere, kaybolmuş ya da yardıma ihtiyaç duyan çocuklara yardım etmek

Adli görevler

• İşlenen suça el koymak, suçun devamını önlemek suçluları yakalayarak genel kolluk birimlerine teslim etmek (CMK mad. 90)
• Olay yerini muhafaza etmek. Delillerin kaybolmasını ve değişmesini önlemek amacıyla gerekli güvenlik tedbirlerini almak (CMK mad. 168)
• Görevli olduğu yerlerde; haklarında yakalama, tutuklama ve mahkûmiyet kararı bulunan sanık ve hükümlüleri yakalamak ve bunları emniyet teşkilatına teslim etmek
• Suç eşyası olma ihtimali bulunan eşyaları koruma altına almak ve bunları genel kolluk görevlilerine teslim etmek

Devriye Çeşitleri

Her biri kendi içerisinde farklılık gösteren devriye çeşitlerinden en yaygın olan devriye çeşitleri şunlardır:

• Otomobil devriyesi: Devriye bölgesinin yaya devriye yöntemiyle hizmet verilemeyecek kadar geniş olduğu ve devriye hizmetinin sık zaman aralıklarında yapılması gereken bölgelerde etkili, hızlı ve pratik olması için otomobil devriyesi tercih edilir. Kolay yer değiştirebilme ve hızlı hareket edebilme nedenleri ile devriye bölgesinin daha fazla kontrol edilmesini sağlar, şikâyetlere daha hızlı bir şekilde cevap verilerek suçluların takip edilmesinde daha fazla etkili olunur.
• Yaya devriyesi: Devriye bölgesinde yürüyerek yapılan güvenlik hizmetidir. Yaya devriye hizmeti, kurumun veya işletmenin personel imkânlarına ve belirlenen bölgenin hassasiyetine göre tek kişiden veya iki kişiden teşkil olacak şekilde uygulanabilir. Yaya devriyenin üniformalı olması caydırıcılık yönünden faydalıdır. Yaya devriyeler kendisi için gerekli olan halk desteğini halkla daha fazla münasebette bulunarak sağlayabilirler.
• Kombine devriye: Belirlenen bölge veya güzergâhta yaya ve otomobil devriyelerinin birlikteliğinden oluşur. Yaptıkları görev itibari ile biri diğerini destekleyici niteliktedir.
• Motosikletli devriye: Motosikletli devriye; şehir planlaması, trafik yoğunluğu, suç işlenme oranının fazlalığı, turizm gibi nedenlerle genel asayişin ve güven ortamının sağlanması, önleyici güvenlik hizmetlerinde güvenliğin arttırılması amacıyla başta polis olmak üzere jandarma ve zabıta tarafından yaygın bir şekilde bu devriye çeşidini kullanmaktadır. Kendileri için özel imal edilmiş kıyafet, yüksek konfor ve güven sağlayan motosiklet ve kask ile diğer teçhizatı kullanmaktadırlar.
• Atlı devriye: Atlı devriyeler dünyanın birçok ülkesinde polis ve özel güvenlik teşkilatı tarafından kullanılmaktadır. Görev yapılacak mıntıkanın arazi şartlarına, ulaşım olanaklarına, görevin özelliğine ve caydırıcılığına göre insanla birlikte eğitimli atla yapılan devriye çeşididir. Kent orman alanları, parklar ve yeşil alanlarda tercih edilmektedir.
• Bisikletli devriye: Düzenleyici güvenlik hizmetlerinin geliştirilmesi, suçla etkin ve verimli bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla motorize ekiplerin giremediği veya yeterince hizmet veremediği yeşil alanlar, fuar alanları, sahil şeritleri, mesire alanları, üniversite kampüsleri ile turizm bölgelerinde araç trafiğine kapalı yollar ile alışveriş merkezleri civarında devriye hizmeti vermeye uygundur.
• Köpekli devriye: Eğitilmiş köpekler tarafından özel güvenlik görevlisi nezaretinde, spor müsabakaları, konser ve festival alanlarında suç işlemeye niyetli kişilerin ve meydana gelebilecek toplumsal olayların önüne geçmek amacıyla köpekli devriye hizmeti verilmektedir. Narkotik madde ve patlayıcı madde konusunda eğitilmiş köpekler marifetiyle açık ve kapalı alanlarda yapılacak toplantılarda, havalimanlarında, bina, tesis giriş ve çıkışlarında tespit amaçlı devriye ve kontrol hizmetleri verilmektedir.
• Hava devriye: Hava araçları (helikopter) ile yapılan devriye, gelişmiş ülke polis teşkilatlarının büyük kent ve metropollerde suçların önlenmesi ve suç işlendikten sonra şüphelilerin takibi amacıyla kullanılmaktadır. Ülkemizde geniş katılımlı açık hava toplantıları, mitingler, açılış organizasyonları vb. gibi durumlarda etkinlik yapılan bölgenin havadan kontrolü ve gözlenmesi ile yerdeki diğer birimlere yukarıdan yapılan tespitlerin aktarılarak olayların büyümeden önlenmesini sağlayan bir devriye türüdür.

Devriye Görevi Yaparken Kontrol Edilecek Yerler ve Zamanı

Özel güvenlik devriyesinin kontrol etmesi gereken yerler ve kontrol zamanı, verilen talimatlarda belirlenir. Bu talimatların dışında kontrol edecekleri yerleri ve zamanları değişen ve gelişen durumlara göre devriyeler kendileri de belirleyebilmelidirler.

Yer yönü: Görev yerinin açık veya kapalı alan olmasına, alanın genişliğine ve uzunluğuna, iş yerinin hassas noktalarına, iş yoğunluğuna ve insan sirkülâsyonuna göre kontrol edilecek noktalar belirlenir.

Zaman yönü: Görev yapılan yerdeki iş yoğunluğunun arttığı veya azaldığı zamanlarda, insan sirkülâsyonunun çoğaldığı zamanlarda, iş yerindeki önemli zaman aralıklarında (iş giriş ve çıkış saatleri), mesai saati, tatil veya istirahat zamanlarında, belirli özel günlerde (resmi ve dini bayramlar vb.) alınan olası tehdit durumlarında veya idarenin lüzum gördüğü zamanlarda iş yoğunluğuna göre devriye görevleri tanzim edilir.

Suç işleyebilecek kişilerin kontrolü: Serseri vb. kişilerin iş yerine gelerek saldırgan davranışlar sergilemeleri.

Suç işlenebilecek yerlerin kontrolü: Issız yerler, kalabalık yerler, hırsızlığın vb. suçların işlenebileceği yerler. Bu yerler zamana vb. sebeplere göre değişkenlik gösterebilir.

Şüpheli araç ve kişilerin kontrolü: Bölgesinde bulunan, işyerine giriş ve çıkış yapanlar kontrol edilir. İş yerinin bölgelerinde sarkıntılık, taciz ve mallara zarar verilebilecek yerler kontrol edilir. Ayrıca; kalabalık yerler, otoparklar ve şüpheli araçlar, karanlık yerler başta olmak üzere aşağıda sırasıyla belirtilen yerler devriye tarafında kontrol edilmesi gereken yerlerdendir.

• Suç seviyesinin yüksek olduğu yerler
• Sorun oluşturulabilecek yerler
• Alkollü içeceklerin tüketildiği yerler
• Gençlerin bir arada bulunduğu yerler
• Değerli eşya ve nakit paranın bulunduğu yerler
• Girilmesi yasak olan yerler
• Potansiyel tehlike oluşturan yerler
• Bina ve tesislerin içi ve çevresi
• Elektrik, su, doğalgaz kullanılan yerler

Devriyelerin Genel Olarak Dikkat Edeceği Hususlar

Devriyeler, görevin yerine ve zamanına göre değişebilen teçhizatlar ile donatılmalıdır. Devriye hizmetinde beklenen amaca, mıntıkanın genişliğine hassasiyetine göre devriye personeli ve sayısı belirlenmelidir. Devriyelerin göreve çıkartılmadan önce psikolojik, zihinsel ve fiziksel olarak hazırlanması gerekmektedir. Görevler düzenli, tertipli, bakımlı dış görünüş itibari ile de caydırıcı olmalıdırlar.

• Tabancalar ihtiyaç olmadığı sürece kılıflarında taşınır.
• Devriye güzergâhı net olarak belirlenmelidir.
• Devriye bölgesinin sınırları şüpheye mahal bırakmayacak, açık ve anlaşılır bir şekilde belirlenmelidir.
• Yürüyüş ağır adımlarla yapılmalı, dönemeçlerde ve köşe başlarında durularak etraf dikkatlice gözden geçirilerek farklılıklar tespit edilmeye çalışılmalıdır.
• Yürüyüşlerde ani dönüşler yaparak takip ve tarassut edilip edilmediklerini kontrol etmelidirler.
• Devriyeler; görevlerini yürütürken karşılaştıkları olaylarda telaş, heyecan ve tereddüde düşmeden, çekinmeden hareket tarzlarını süratle belirlemeye ve hemen tatbik etmeye alışık olmalıdırlar.
• Sürekli olarak görevin gerektirdiği ciddiyet, nezaket içerisinde olmalı ve aynı zamanda etik kuralları içerisinde ve cesur davranmalıdır.
• Gerektiğinde polis, jandarma, sahil güvenlik, belediye zabıtası, itfaiye, sağlık kurumları, belediyenin elektrik, su ve gaz gibi birimlerinden seri bir şekilde yardım isteyebilmek için gerekli haberleşme sistemleri kurulmalıdır. Haberleşme; telsiz, telefon, düdük, alarm ve diğer vasıtalarla yapılır mecbur kalındığı takdirde havaya ateş etmek sureti ile de yardım istenebilir devriyelere öncelikle bağlı bulundukları işletme – kurum birimleri yardım etmelidirler konunun hassasiyetine göre mıntıka kaydı olmaksızın diğer kurum ve kuruluşların görevlilerinin yardım etmesi gerekmektedir.
• Devriyeler haber vermeksizin bölgelerini terk edemezler. Görevleri hitamında istirahat yerlerine veya görev çıkış işlemleri için merkeze dönerler. Ancak hizmet müddetleri zarfında başlamış oldukları iş veya tahkikatı sonuçlandırmadan veya diğer görevlilere devretmeden evvel ayrılamazlar.
• Devriye bölgelerinde oluşan ve gelişen bilgileri bağlı oldukları üstlerine bildirirler.
• Kar, tipi, fırtına gibi devriye hizmetlerini zorlaştıran hava şartları oluştuğunda görevin nasıl yürütüleceğini sorumlu amir tayin eder.
• Devriye memurları görev süresince herhangi bir sebep ve bahane ile hiçbir yerde oturamazlar.
• Devriyelerin süresince merkez ile herhangi şekilde temas ve irtibatlı olacaklarını ve acil durumlardaki haberleşme yöntemlerini sorumlu amirler tespit eder.
• Devriyeler sorumluluk bölgelerinde dolaşan serseri şüpheli ve tanınmayan şahısları takip eder, kimlik bilgilerini alır ve suç unsuru yok ise bölgeden uzaklaştırır.
• Bölgelerinde suç unsuru oluşturan şahısları yakalayarak gerekli işlem yapılması için genel kolluğa teslim eder.
• Sorumluluk bölgesinde tehlike arz eden her türlü su, elektrik, gaz arızalarını en kısa zamanda ilgili birimlere bildirerek can ve mal kaybının önlenmesi için gerekli koruma önlemlerini alır.
• Görev bölgesindeki can ve mala zarar verebilecek şekilde sahipsiz hayvanların dolaşmasına izin vermemeli, uzaklaştırılmaları için gerekli işlemleri yapmalıdırlar.
• Devriye bölgelerinde rastladıkları sahipsiz çanta, poşet, koli vb. malzemeler güvenlik kontrolünden geçirdikten sonra gerekirse emanete alınır.
• Devriyeler yakaladıkları sanık veya şüphelileri ilgili birime sevk etmeden önce gerekli üst araması usulüne göre yapılarak zararlı maddelerden arındırılmalıdır.
• Devriyeler, yakaladıkları şahısları sevk ederken firar, direnme ve görevlilere veya yakalananlara karşı dışarıdan yapılabilecek muhtemel saldırılar için gerekli koruma önlemlerini almalıdırlar.
• Devriyeler, olağanüstü durumlarda veya kamu düzenini tehlikeye düşüren olaylarda halkın korku ve heyecanını yatıştırmaya çalışmalı, gerekiyorsa halka yardım etmeli, nasıl hareket edecekleri konusunda yol göstermeli ve bu konuda uygun talimatlarda bulunmalıdırlar.
• Devriyeler, haklarında yakalanmaları için mahkeme kararı olduğunu bildiği şahısları gördüğü takdirde ilgili yerlere haber vermeli, mümkünse yakalayarak genel kolluğa teslim etmelidirler.
• Devriyeler, bölgelerinde oluşabilecek her türlü suç ve olağandışı durum olmadan önce veya olduktan sonrada zaman kaybetmeksizin haber alabileceği bir ağ kurmalı, toplum desteğini alabilecek ilişkiler geliştirmelidir.
• Doğal afet vb. gibi tehlikeli durumlarda mal ve can kaybını en aza indirmek için hareket planı hazırlanmalıdır.
• Devriyenin görüş alanı ve kontrol edecekleri yerler önceden tespit edilmeli ve belirlenen bu noktalar belirli açılardan görülebilecek şekilde kontrol edilmelidir.
• Devriyeler not defteri bulundurmalı ve mıntıkasında dikkat çeken konuları ve kişileri zaman kaybetmeden not almalıdır.

Devriye Görevi Öncesi Hazırlık

Devriye görevi öncesi gerek personel açısından gerekse görevin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için genel kabul görmüş olan devriye görevi öncesi hazırlık konu başlıkları aşağıda belirtilmiştir.

1. Psikolojik hazırlık; d evriye görevlisinin devriye öncesi yapılacak görev için hazır olduğunu ifade eder. Yapılması gereken çalışmalarla ilgili olarak psikolojik açıdan fikren ve ruhen yapacağı görevin özelliğine göre kendisini hazırlamalıdır.
2. Zihinsel hazırlık; özel güvenlik görevlisi, görevine başlamadan önce kendini görevine adapte etmeli, işine yoğunlaşmış olmalı, görev dışındaki zamanda yaşanmışlıklarını işine yansıtmamaya itina göstermelidir.
3. Fiziksel hazırlık; özel güvenlik görevlisi halkla yakın bir ilişki içerisinde bulunacağından çalışmalarının büyük bir titizlik ve dikkat içinde gerçekleştirilmesi gerektiğinden görev öncesi yeteri kadar dinlenmiş olmalı, alkol veya uyuşukluk yaratacak herhangi bir ilaç kullanmamış olması gerekmektedir. Görev sırasında karşılaşabileceği olaylara karşı hazırlıklı olmalı, anında gerekli tepkiyi gösterme ve usulüne uygun müdahaleye hazır olmalıdır.

Devriye Yöntemleri

Devriye görevi yapan özel güvenlik görevlisi, sorumluluk alanına hâkim olmak için birtakım devriye stratejilerini uygulama ihtiyacı duyar. Devriye görevlisi caydırıcı etki yaratıp suçu engeller, belli başlı suçun oluşabileceği bölgelerde üniformalı yaya devriye gezince hedeflenen amaca ulaşılır. Bu yöntemler dört şekilde sınıflandırılabilir.

1. Olağan devriye (Rastgele devriye): Herhangi bir plan ve program olmaksızın devriye bölgesinin gezilmesidir. Bu yöntemde devriyenin nereleri, ne zaman, hangi sıklıkla ve nasıl kontrol edeceği tamamen görevlinin inisiyatifine bırakılmıştır.
2. Dairesel devriye: Dairesel devriye yönteminde, devriye bölgesinin bir daire şeklinde değerlendirilerek merkezden dışa doğru dairesel açılan gezinişlerle kontrol edilmesi olacağı gibi buna karşın dışardan daire merkezi istikametine dairesel daralan gezinişlerle kontrol edilmesidir.
3. Geri dönüşlü devriye: Geri dönüşlü devriye yöntemi, devriye görevlilerince kritik bölgelerin veya kontrol ettiği noktaların kısa ve düzensiz zaman aralıklarında tekrar kontrol edilmesidir. Bu yöntem ile kontrol edilen yerlerde iki kontrol işleminin arasında geçen sürenin uzun olmaması amaçlanarak güvenlik zafiyetinin önüne geçilmesi sağlanmakla beraber devriye görevlilerinin de takip edilip edilmediğinin anlaşılmasına da yardımcı olacaktır.
4. Planlı devriye: Planlı devriye, yetkili amir tarafından önceden güzergâhı belirlenmiş olan ve bunun yanı sıra güvenlik görevlisinin hangi saatte nerede olması gerektiği dahi belli olacak şekilde ayrıntıya yer verilen bir devriye yöntemidir.

Özel Güvenlik Görevlilerinin Başlıca Görevleri

Özel güvenlik görevlisi, görevlendirildiği yerde önleyici ve koruyucu kolluk hizmetlerini yerine getirmesi yanı sıra adli olay meydana geldiğinde ise adli ve yardım görevi icra etmek üzere birtakım görevleri aşağıda gösterilmiştir.

• Suçları önlemek
• Kamu düzenini sağlamak
• Olaylara müdahale etmek
• Olay yerinin korunması
• Özel güvenlik ve halkla ilişkiler
• Vatandaşların kendilerini güvende hissetmelerini sağlamak
• Sorumluluk bölgesini denetimi altında bulundurmak
• Kişilere ve mağdurlara yardım etmek