Ünite 7: Metin Okuma ve Anlama: El Yazması Metinler-III

Giriş

Kitabınızın bu ünitesinde el yazması eserlerin daha seri ve doğru okunabilmesini sağlamak için yazma eserlere yer verilmiştir. XVIII. Yüzyıl Osmanlı tarihi metinlerinin dil bağlamında ağdalı olanlarının yanında, oldukça sade ve anlaşılabilir olanları da mevcuttur. Özellikle Osmanlı Devleti’nin resmî tarihçileri olan vakanüvislerin kaleme aldıkları eserlerde Arapça ve Farsça unsurların fazlaca kullanıldığı yani beğenilme kaygısıyla edebi ve süslü ifadelerin tercih edildiği görülür. Saray nüshası olan ve bu üniteye alınan yazmaların yazılarının oldukça temiz ve zorluk çekilmeden okunabilir oldukları görülmektedir.

I. Metin: Okunuş, Çeviri ve Anlama

Örnek Metnin Transkripsiyonu

Elhamdü lillâhi Rabbi’l‘âlemîn ve’s-salâtü ve’s-selâmü alâ Rasûlinâ Muhammedin ve âlihî ve sahbihî ecma‘în. Emmâ ba‘dü ma‘lûm ola ki târîh-i hicreti’n-nebeviyye aleyhi ekmeli’t-tahiyyenin bin yüz yirmi iki senesinde ve târîh-i mîlâd-ı İsâ ‘aleyhi’s-selâmın bin yedi yüz on birinci sâlinde Moskov Kralı’nın bin yüz on senesi sulhu târîhinden târîh-i mezbûra değin evzâ?-ı nâ-hem-vâr ve dimâğı fesâd ve ahd-i mîsâkı ke-beytü’l-ankebût süst-i bünyâd ve nakz-ı ahdine bâ’is ve bâdî ve Boğdan ve Eflâk ve sevâhil-i Tuna ve Belgrad ve Bosna ve Bahr-i Siyâh ve Bahr-i Sefîd ve bütün cezâyiri ve bi’l-cümle Rum İli ve Anadolu’da sâkinîn bi’l-cümle Rum keferesi yek-dil

Örnek Metnin Kelimeleri

Örnek Metnin Sadeleştirilmiş Hali

Alemlerin Rabbine hamd olsun ve onun Resulüne, ailesine, yakınlarına ve cümlesine salat ve selam olsun. Bundan sonra biline ki, hicri tarihin bin yüz yirmi iki yılında ve miladi tarihin bin yedi yüz on birinci yılında Moskova kralının bin yüz on senesinde yapılan anlaşma tarihinden adı geçen tarihe kadar uygunsuz ve fesat kaynağı olan tavırları vardır. Anlaşma şartlarını bozan hallerine sebep olan ise Boğdan, Eflak ve Tuna, Belgrad, Bosna, Karadeniz, Akdeniz sahilleri ve bütün adalar ve Rumeli ve Anadolu’da oturan, gönül birliği etmiş Rum kafirleri

II. Metin: Okunuş, Çeviri ve Anlama

Örnek Metnin Transkripsiyonu

Ma‘lûm ola ki Rusya İmparatoru Deli Petro, İsveç Kralı On İkinci Karl üzerine Poltava nâm mahalde gâlib olduğu târîhden on bir sene sonra Nehr-i Etel ile Nehr-i Tin mâbeyninde ol târîhde vâki‘ olan Rusya Devleti’nin serhaddini kendüsüne tâbi‘ olmayan tavâ‘if-i cenûbiyyenin ta‘addiyât ve nehb ü gâretlerinden muhâfaza zımnında serhadd-i mezkûrun tûlunca bir sıra palanga ve kal‘a tertîb ve binâ etmiş olup el-hâletü hâzihî Rusya Devleti’nin ol cânibde serhaddi Aras Nehri üzerinde matrûh ve mü‘esses olmağla târîh-i mezkûrdan bed‘ ile işbu günümüze gelinceye kadar devlet-i mersûmenin arâzîsi İran tarafına doğru yedi yüz mil mesâfesi mikdârı ilerü getürülmüş olduğu âşikârdır. Bâlâda zikr olunan târîhden

Örnek Metnin Kelimeleri

Örnek Metnin Sadeleştirilmiş Hali

Bilinmeli ki Rusya İmparatoru Deli Petro, İsveç Kralı On İkinci Karl’a karşı Poltava isimli yerde galip olduğu tarihten on bir sene sonra Etel Nehri ile Tin Nehri arasında o tarihlerdeki Rusya Devleti’nin sınırlarını, kendisine tabi olmayan güney kavimlerinin düşmanlık ve yağmalarından koruma maksadıyla adı geçen sınır boyunca bir sıra palanga ve kaleler yapmıştı. Bugün itibarıyla Rusya Devleti’nin o tarafta sınırı Aras Nehri üzerinde oluşturulmuş olmasıyla adı geçen tarihten başlayarak günümüze gelinceye kadar Rusya’nın arazisinin İran tarafına doğru yedi yüz mil kadar ileri genişlediği açıktır. Yukarıda yazılan tarihten.