Ünite 8: Bombalı Eylemlere Karşı Alınması Gereken Güvenlik Önlemleri

Giriş

Bombalı terör eylemleri bir saldırı ile maksimum zararı açığa çıkartmaya çalışan saldırılardır. 1800’lü yıllardan beri insanoğlunun hayatında yer alan bu saldırı türü zaman içerisinde öğrenen örgütler sayesinde popüler olmuş, benimsenmiş ve geliştirilmiştir. Örgütler, kendileri sempatizanlarını arttırmada, kendi örgüt elemanlarının motivasyonlarını arttırmada, intikam duygularını törpülemede ve maksimum can kaybına neden olmada bombalı eylemleri kullanmaktadır. Bombalı eylemler ne zaman ve nerede gerçekleştirileceği belli olmayan terör saldırılarıdır. Bir şehirde sık sık yaşanan bombalı saldırılar, o şehirde yaşayan vatandaşların gündelik hayattan kopmasına, şehrin ekonomisinin çökmesine neden olmaktadır. Bundan dolayı, bombalı saldırılar son derece ciddi terör konuları arasındadır.

Terörizm ve Bombalı Eylemler

Terörizm sadece 21. Yüzyılın sorunlarından biri değildir, bu önemli problem insanlık tarihi boyunca kendini göstermiş ve zaman içerisinde konektörlere göre evrimleşerek günümüzdeki kapsamlı ve sınır aşan bir suç halini almıştır. Bombalı terör saldırıları 19. Yüzyılda siyasi nedenlerden dolayı çeşitli örgütlerce kullanılan bir saldırı yöntemi olmuştur. Terör örgütlerinin bombalı eyleme başvurmalarındaki temel amaç, siyasi hedeflerine daha kısa sürede ulaşmaktır.

Terör örgütlerinin bombalı eyleme başvurmalarındaki temel amaç, siyasi hedeflerine daha kısa sürede ulaşmaktır. Sürekli bombalı saldırılarının düzenlendiği bir devlette, bir süre sonra hükümet politika üretemeyecek, güvenlik sorunları üst seviyeye çıkacak, ekonomik çöküntüye uğrayacak ve vatandaşlar tarafından sürekli baskı altında olacaktır. Bu durumda terör örgütü ile çözüm için müzakere yapacak ya da görevden çekilecektir. Yaratılan bu kaos ortamı terör örgütlerince provokasyon yöntemi ile yönetilecek ve sonuçta hedefe ulaşılacaktır.

Bomba

Bomba, kısaca bir ateşleyici silah olarak kabul edilmektedir. Canlı ya da cansız hedefleri yok etmek ve zarar vermek amacıyla içi yakıcı ve yıkıcı maddeler ile doldurulmuş, çeşitli büyüklükteki patlayıcı, ateşli silahlardır (TDK, 2019). Bombalar hemen her şeye benzeyecek bir şekilde hazırlanabilir, hedefe bırakılabilir veya yerleştirilebilir.

Teröristler tarafından bombalar çok çeşitli kullanılabilmektedir. Yapılacak eylemin türüne göre araba, kamyon veya kamyonet gibi araçlara yerleştirilebilmektedir. Daha küçük çapta yapılacak saldırılarda sırt çantası, koli, yelek gibi taşınabilecek şekilde hazırlanabilmektedir.

Bu noktada saldırının amacı, hedefi, büyüklüğü gibi etkenler analiz edilerek el yapımı bombalar hazırlanmaktadır. Bomba hazırlandıktan sonra genel olarak birkaç yöntem ile ateşlenerek patlatılmaktadır.

Ateşlenmenin anında geçekleşmesi için kablolu sistem ya da uzaktan müdahale için cep telefonları, radyo frekansları kullanılan sistemler kullanılmaktadır. İkinci olarak, gecikme ayarlı sistemler de kullanılmaktadır. Genellikle saatli bomba olarak bilinmektedir. Çeşitli mekanizmalar (saat, uygun kimyasallar) kullanılarak istenilen zaman diliminde bombanın ateşlenmesi mümkün olmaktadır. Son olarak, bombaların tetikleyici etkenleri herhangi bir harekete bağlı olabilmektedir. Buradaki tetikleyici nokta bir telin çekilmesi, bir düğmeye basılması (mayın gibi), bir aracın hareket etmesi gibi yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemin genel kabul görecek bir çeşidi bulunmamaktadır. Bombalar, teröristlerin ihtiyaçları, hedef bölgenin durumu, hedefe yaklaşabilme durumu (örneğin, bir şahsın makamına, konutuna, arabasına veya kendisine) gibi çok çeşitli etkenler doğrultusunda hazırlanmaktadır.

Bombalı Eylem Tehditleri

Bir bomba tehdidi, böyle bir cihazın mevcut olup olmadığına bakılmaksızın, maddi hasara, ölüme veya yaralanmalara neden olmak amacıyla patlayıcı veya yanıcı bir cihazı patlatmak için tehdit olarak tanımlanmaktadır. Tüm bomba tehditleri ciddiye alınmalıdır. Bomba tehditleri çeşitli yöntemler ile iletilebilmektedir. Genellikle kullanılan yöntem, telefon vasıtasıyla yapılan ihbar ya da tehditlerdir. Bu yöntemin haricinde yazılı bir mesaj gibi başka tehdit yöntemleri de kullanılmaktadır. Bir bomba ihbarı ile karşı karşıya kalan özel güvenlik görevlisinin ilk olarak yapması gerekenler şu şekildedir:

• Eğer bir özel güvenlik görevlisi telefon ile bomba tehdidi alırsa öncelikle, sakin kalmalıdır.
• Arayan kişinin söylediklerini mutlaka yazılı olarak not alın.
• Arayan kişinin telefon numarasını kontrol edin ve kayıt altına alın.
• Kolluk kuvvetlerine acil bildirimde bulunun ve Polis biriminin talimatları doğrultusunda genel güvenlik önlemlerini alın.

Şüpheli Paket veya Madde

Hazırlanan bomba düzenekleri dışarıdan bakıldığında fark edilmeyecek ve dikkat çekmeyecek bir şekilde hazırlanabilmektedir. Bundan dolayı, şüpheli görünen paket ya da eşyalara dikkatli yaklaşılması gerekmektedir. Bomba tehditleri sonrasında şüpheli olan her araca, çantaya veya pakete temkinli yaklaşılmalıdır. Aksi takdirde paketteki ateşleme mekanizması istenmeden devreye sokulabilir. Sonuç olarak, patlama gerçekleşebilir.

Bombalı Araçlara Karşı Alınması Gereken Önlemler

Bombalı araçlar son yıllarda terör saldırıları olarak kullanılan yöntemlerden biridir. Bir aracın içerisine istenilen kadar patlayıcı yüklenebilmektedir. Panelvan gibi daha büyük araçlar tahribatı çok yüksek olacak bomba yükü taşıyabilmektedir. Ayrıca, araçlar istenilen hedefe yaklaşabilme, olası plan değişikliklerinde ikinci hedeflere kolayca yönelme veya iptal edilen eylem sonrası bölgeden uzaklaşabilme gibi çok sayıda avantajlar sağlamaktadır. Bundan dolayı, terör örgütleri bombalı eylemlerde araç kullanımını tercih edebilmektedir. Bir bombalı terör eylemini önlemenin en temel yöntemlerinden birisi istihbarat servislerinin güçlü olmasıdır. Önleyici istihbarat ile bu tür saldırılarının önüne geçmek mümkündür. Bir kurumun ya da tesisin bombalı eylemlere karşı alması geren önlemler genellikle fiziksel güvenlik tedbirleridir. Fiziksel olarak bir tesisin korunması için alınabilecek güvenlik tedbirleri şu şekilde sıralanabilir:

1. Açık bölgelerde muhtemel hedeflerin etrafında “bariyer” oluşturulması
2. Savunma mimarisi
3. Kapalı devre televizyonu
4. Güvenlik personeli

Bomba Eylemi Tehdidinde Karar Vakti

Bomba tehdidi durumunda yönetim tarafından alınacak tüm kararların en ciddiyeti binayı tahliye edip etmemektir. Bina tahliyesi kısa sürede gerçekleştirildiğinde güvenlik açısından tedbirlerin en iyisi alınmış olunacaktır. Fakat, her bomba tehdidi ile bina tahliyesi gerçekleştirmek hayatı oldukça zorlaştıracak ve birçok sıkıntıyı zincirleme şekilde beraberinde getirecektir. Bir bomba tehdidi ile karşı karşıya kalınınca yapılacak üç temel alternatif vardır:

• Tehdidi görmezlikten gelmek, umursamamak
• Acil tahliye oluşturmak
• Arama ve tahliye

Arama Takımları ve Tekniği

Güvenlik personeli bir bomba tehdidi ile karşı karşıya kaldığında kontrol listesi uygulandıktan sonra atılacak en önemli ve mantıklı adım ise arama çalışmaları ve sonrasında tahliye işlemleridir. Güvenlik personeli tesisin ya da bölgenin sürekli çalışan elemanı olduğu için eşyaların ve malzemelerin yerlerini iyi bilen kişilerdir. Dolayısıyla, bölgeyi iyi bilen personelden oluşan arama ekipleri koordineli bir şekilde çalışmalıdır.

İlk Oda Arama Araması

Odadaki mobilyalara veya eşyalara bakın ve yerde oturan eşyaların çoğunun ortalama yüksekliğini belirleyin. Oda bölündükten ve arama yüksekliği seçildikten sonra, her iki kişi de oda bölme çizgisinin bir ucuna gider ve sırt sırta vererek kendi bölgelerine doğru ilerlerler. Her kişi artık odanın içinde kendi yolunu ve bölgesini aramaya, odanın duvar alanı çevresinde zeminde kalan tüm eşyaları kontrol etmeye başlar. İki kişi bir araya geldiğinde, duvar taramasını tamamlamış olacaklar. Daha sonra birlikte çalışmalı ve halıların altındaki zemin de dahil olmak üzere odanın ortasında, seçilen kalça yüksekliğine kadar tüm öğeleri kontrol etmelidirler.

İkinci Oda Arama Araması

Sorumlu kişi tekrar odadaki mobilyalara veya eşyalara bakar ve ikinci arama taramasının yüksekliğini belirler. Bu yükseklik genellikle kalçadan çeneye veya başın üstünedir. İki kişi başlangıç noktasına geri döner ve seçilen ikinci arama yüksekliğinde arama tekniğini tekrarlar. Bu tarama genellikle duvarlarda, yerleşik kitaplıklarda ve uzun masa lambalarında asılı resimleri kapsar.

Üçüncü Oda Arama Araması

İkinci arama taraması tamamlandığında, sorumlu kişi bir sonraki arama yüksekliğini belirler, genellikle çeneden veya kafanın tepesinden tavana kadar. Bu arama, genellikle yüksek montajlı havalandırma kanallarını ve asılı aydınlatma armatürlerini kapsar.

Dördüncü Oda Arama Araması

Odada asma tavan varsa dördüncü tarama bu alanın araştırılmasını içerir. Sıva altı veya tavana monte aydınlatma armatürlerini, iklimlendirme veya havalandırma borularını, ses veya hoparlör sistemleri, elektrik kabloları ve yapısal çerçeve elemanları kontrol edilmelidir.

Sonuç olarak, arama işlemleri şu şekilde özetlenebilir:

• Arama yapılan odayı hayali olarak bölün ve bir arama yüksekliği seçin.
• Aramaya zeminden başlayarak yükseklik seviyesini arttırın (Örneğin, zeminden bel mesafesine, belden kafa mesafesine ve kafadan tavan mesafesine ayrım yaparak bu seviyelerdeki eşyaları tarayın. Son olarak varsa asma tavan gibi yerler aranmalıdır.
• Hayali olarak bölünen odanın orta noktasından sırt sırta vererek arama çalışmalarına başlayın.
• Duvarların etrafından dolanın ve tekrar odanın orta noktasına ilerleyin.

Bombalı Eylemlere Karşı Bina ve Tesislerde Alınması Gereken Önlemler

Bina ve tesislerin herhangi bir terör saldırısından ya da bombalı eylemlerden korumak için alınması gerekilen çeşitli güvenlik tedbirleri vardır. Bu tedbirler bir saldırı olasılığını önceden fark etme ve etkisiz hale getirmede yardımcı olmanın yanı sıra, aynı zamanda caydırıcılık etkisi de yaratacaktır. Güvenlik tedbirleri genel olarak şu şekildedir:

• Bina ve tesis girişlerinde üst ve çanta araması için gerekli teçhizat bulundurulmalıdır. Bunlar genel olarak, X-Ray cihazları, el detektörleri ve patlayıcı madde detektörleridir.
• Kampüs giriş ve çıkışları kontrol altına alabilmek için yüksek teknolojik bariyerler tercih edilmelidir. Böylece, kampüs giriş kapısını bombalı araçların süratle geçmesi engellenecek ve girişte aracın durması sağlanacaktır.
• Nizamiye geçişlerinde araçların altı ve bagaj kısımları eğitimli güvenli görevlileri tarafından kontrol edilmelidir.
• Kampüs içerisinde otoparklar binaya 50 metre mesafede ayarlanmalıdır.
• Kampüs etrafı dikenli teller ya da yüksek beton duvarlar ile çevrelenmelidir. Duvarların üzerine ek olarak dikenli tel örülebilir.
• Kampüs etrafının gece aydınlatması eksiksiz çalışmalıdır. Aydınlatmaya ek olarak, kamera izleme sistemleri kör nokta bırakmayacak şekilde yerleştirilmelidir.
• Kampüs içerisinde ve ihtiyaç duyulduğunda kampüs dışında özel güvenlik personeli devriye ekipleri halinde kontroller yapmalıdır.