Ünite 4: Özel Güvenliğin Koruma Görevleri

Giriş

Günümüzde insan hakları, demokratik siyasal ve hukuk sistemleri devlet çatısı altından toplumun istikrarı ve bir arada yaşamı için lokomotif görevi görmektedirler. Bu yapıların haricinde bireylerin daha fazla güvenlik talebi olabilmektedir. Bu noktada kişiler, özel güvenlik hizmetine başvurmaktadır.

Özel Güvenlik Hizmetleri

Özel güvenlik kavramı gerçekte sadece bireylerin olası tehditlerden korunmasını değil, aynı zamanda insanların mülkleri, konut ve iş yerlerinin de korunmasını kapsamaktadır. Kapsam içerisine bireylerin haricinde tesis ve bina gibi yapılar da girince özel güvenlik, çok boyutlu ele alınması gerekilen bir manaya gelmektedir.

Günümüz modern devletleri için her ne kadar yeni bir kavram olsa da özel güvenlik hizmetlerine benzer yapılanmaları antik zamanlarda da görebilmek mümkündür. Çin, Yunan ve Roma Devletlerinde orduda görev almış özel güvenlik görevlileri mevcuttu. 1618 ve 1648 yıllarında 30 yıl savaşlarında benzer durumla karşılaşılmaktadır. Günümüz modern devlet sistemi barış ve liberal politikalar temelli olduğu için birçok kurum ve kuruluşlar da evrimleşmiştir. Özel güvenlik, değişim gösteren sektörlerden biridir. Savaş zamanındaki gibi özel güvenlik personeli ordu için savaşmamakta, barış zamanında olması gerektiği gibi ülke içinde güvenlik ihtiyacının karşılanması için görev almaktadır. 1990’lı yıllar özel güvenlik sektörünün ciddi anlamda yükselime girdiği görülmektedir. Yeni şirketler kurulmakta ve birey, bina ve tesis alanların korunması gibi geniş bir ağda personel görev almaktadır. Özel güvenlik sektöründeki yükseliş analiz edildiğinde yükselişin nedenleri şu maddeler ile açıklanabilmektedir:

1. Öncelikli olarak 1990’lı yıllar, uluslararası alanda soğuk savaşın sona erdiği ve daha barışçıl bir uluslararası arenanın oluştuğu senelerdir.
2. Serbest piyasa ekonomisinin canlanması
3. Olası savaş durumundan barış durumuna geçiş ve buna bağlı olarak serbest piyasada yetişmiş, kalifiyeli çok sayıda uzman askerin olması
4. Askerî silahlanma şirketlerinin özel sektöre ciddi yatırımlar yaparak bu alanda büyümesi

Ekonomik ve siyasal anlamda refah düzeyi gelişmiş olan ülkeler, ulusal güvenlik konuları dışında kalan güvenlik ihtiyacını özel sektör ile yürütebilmektedir.

Türkiye’deki özel güvenlik sektörü incelendiğinde son yıllarda ciddi bir talep ve bu talebe bağlı olarak arz görülmektedir. 1981 yılında 2495 sayılı “Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” ülkemizde özel güvenlik sektörünün başlamasını sağlamıştır. Bu tarihe kadar görev ve sorumluluklar kolluk kuvvetleri ile yürütülmekteydi. Bu yönetmelik ile İçişleri Bakanlığı denetiminde özel güvenlik personeli stadyum, konser alanları, bankalar, iş yerleri, AVM’ler ve çeşitli devlet kurumlarının korunmasında görev alabilecek hukuki konuma gelmiştir.

Güvenlik İhtiyacı

Güvenlik konusu hayatın her alanında ihtiyaç duyduğumuz bir zorunluluktur. Güvenliğin sağlanamadığı koşullarda yaşam oldukça zordur. Bu zorluk koruyucu, denetleyici ve düzenleyici siyasal sistemlerin oluşmasında hayati rol oynamıştır. Günümüzde ulusal güvenlik, devlet eli ile yürütülmektedir. Bu, ülkenin içeriden ve dışarıdan gelebilecek tehditlere karşı bir sürpriz ile karşılaşmaması ve varlığını refah içinde sürdürebilmesi için gereklidir. Bireysel bazda incelendiğinde ise kişiler kendilerini, ailelerini, konut ve iş yerlerini de koruyacak bir sistemi talep etmektedir. Bu noktada özel güvenlik sektörü bu açığı kapatmaktadır.

Kişilerin Korunması

Koruma kavramı, “can ve mal emniyetini bozmaya yönelik mevcut ve muhtemel tehlikelere karşı alınan tedbirlerin bütünüdür”. Kişi koruma kavramı ise “önemli kişilerin ikametgâh ve çalışma yerlerinde, araçlı veya yaya olarak yapacağı planlı ya da ani gelişen program ve seyahatlerinde, güvenliğin 24 saat esasına göre sağlanması ve kontrol altında bulundurulması amacıyla yapılan faaliyetlerdir”.

Koruma Faaliyetleri

Kişilerin korunması kavramı sadece şahsın fiziksel korunmasını içermemektedir, aynı zaman korunan kişinin mülkiyeti, iş yeri, aracı, ailesi gibi diğer faktörleri de içeren bir bütüncül kavramdır. Kişinin canına, ailesine ve mülkiyetine karşı yapılabilecek saldırılara karşı koruma faaliyetleri şu konulardan oluşmaktadır:

1. Suikast ve teşebbüslerinde kullanılabilecek her türden yöntemlere karşı alınabilecek tedbirler
2. Önleyici tedbirler olarak da adlandırılan koruyucu güvenlik tedbirleri
3. Saldırı ve tehlike oluşması önlemek üzere yapılacak istihbarat faaliyetleri
4. Saldırı yapabilme ihtimali ya da şüphesi olan kişilerin gözetlenip tespit edilmesi
5. Herhangi bir saldırı gerçekleştiği vakit hayati kaybı en aza indirmek amaçlı kademeli bir güvenlik sisteminin oluşturulması
6. Saldırı yapılabilecek güzergahlarda öncü güvenliklerin alınması.
7. Saldırı anında karşılık verebilecek koruma tedbirlerin oluşturulması

Kişilerin korunması kavramı geniş skalada değerlendirilmesi gereken bir konudur. Özel güvenlik personeli “kişinin korunması” kavramından şunları anlamalıdır: Yakın Koruma, Konut ya da İş Yeri Korunması.

Kişilere Karşı Gerçekleştirilebilecek Saldırılar

Önemli kişilere karşı genel olarak gerçekleştirilecek saldırılar suikastlar, kaçırma ve rehin alma olayları, intihar saldırıları, bombalı ya da kimyasal içeren şüpheli paketler gönderilmesidir. Bu saldırılara karşı birey ve ailesi koruma altına alınmalıdır. Bunların haricinde, önemli kişilerin topluluk önünde küçük düşürülmesi gibi çeşitli eylemler de yapılabilmektedir.

Koruma Hizmetleri

Günümüzde ABD gibi gelişmiş ülkelerde yakın koruma hizmetlerine talep oldukça yüksektir. Koruma hizmetleri ile ilgili yapılan araştırmalara göre yakın koruma faaliyetlerinin neredeyse yarısı özel güvenlik tarafından yapılmaktadır. Bu korumaların %35’i silahsız ve %11’i silahlı koruma hizmetlerinden oluşmaktadır.

Özel güvenlik personeli, şirketlerin önemli kişileri haricinde tesislerde ve konutlarda da görev almaktadır. 2007 yılındaki değerlere bakıldığında şirketlerin koruma faaliyetlerine ciddi bütçeler ayırdığı görülmektedir.

Koruma Organizasyonu ve Yapılanması

Koruma organizasyonunda bireyin korunması önemli rol oynamaktadır. Olası tehditlere karşı koruma faaliyeti yapılırken acil durumlarda nasıl hareket edilmesi ve kimin ne sorumluluğu olduğunun önceden bilinmesi olay gerçekleştiğinde en az zarar ile olay yerinden uzaklaşılmasını sağlayacaktır. Bir yakın koruma ekibinde şu kişilerin bulunması gerekmektedir: Koruma Amiri, Ekip Amiri, Koruma Görevlileri ve Sürücüler. Koruma Personelinde aranan özellikler ise şunlardır:

1. Koruma birimindeki personelin hareket ve kabiliyet açısından daha çevik olması, hızlı hareket edebilmesi için genç yaşlarda (25-40) olması
2. Fiziki şartları düzgün ve bedenen koruma personeli olabilecek ölçülerde olması
3. Belirli bir eğitim ve kültür seviyesinde olması
4. Pratik ve analitik zekalı, kriz anında panik yapmadan karar alabilme yeteneği
5. İnsan hakları ve hukuka saygılı olması
6. İtaat ve disiplin konusunda sorunsuz olması
7. Silah kullanma yeteneğinin iyi olması
8. Yüzme, ileri düzeyde araç sürebilme gibi yeteneklerinin olması

Koruma amiri tüm ekibi yönlendiren ve yöneten kişidir. Dolayısıyla koruma amirinin ekipteki en yetenekli ve tecrübeli kişi olması gerekmektedir. Bir koruma amirinde aranan özellikler şunlardır:

1. Koruma konusunda iyi derecede uzman olmalı ve ekibi sürekli eğitmelidir.
2. Liderlik ve yöneticilik vasfı olmalıdır.
3. Planlı ve sistemli, yoğun tempoda çalışabilmelidir.
4. Personel ile yakından ilgili olmalıdır.
5. Yabancı dil bilmeli, saf ve yalın bir dil ile düzgün konuşabilmelidir.

Koruma amirinin görevleri şu şekildedir:

1. Korunan kişinin bütün plan ve zaman çizelgesini eksiksiz bir şekilde takip etmelidir.
2. Tehdit unsuru taşıyan istihbarat bilgilerini analiz etmeli, korunan kişiye bilgi vermelidir.
3. Korunan kişiye düzenli güvenlik brifingleri vermelidir.
4. Ekip personelini sürekli takip etmeli ve düzensiz tavırlara karşı önlem almalıdır.
5. Görevdeki personelin denetimini yapmalıdır.
6. VIP aracında bulunmalı ve tüm ekip ile kesintisiz irtibat halinde bulunmalıdır.
7. Taktiksel değerlendirme yaparak bütün güvenlik önlemlerini almaktan sorumludur.

Yakın Koruma (VIP)

Yakın koruma taktikleri ve teknikleri; roller, şemalar ve metodoloji üzerine kurulur. Bunlar, koruma amirinin haricinde tüm koruma ekibi tarafından bilinmesi zorunlu prosedürlerdir. Yakın koruma faaliyeti Birleşmiş Milletler tarafından şu şekilde tanımlanmaktadır: Yakın koruma faaliyeti, korunan kişi etrafında bir koruma çemberi oluşturulmasıdır.

Yakın korumanın temel amacı, olası tehditlerin gerçekleşmesini önlemektir. Bu tehditler, uygulamada gerçekleşse bile korunan kişinin saldırıdan en az zarar ile kurtarılması Yakın Korumanın ikinci temel amacıdır. Bu yüzden Yakın Koruma faaliyetlerinde Güvenlik Riski Değerlendirilmesi, Güvenlik Kavramı ve Operasyonel Kavramlar iyi derece anlaşılır olmalıdır.

Koruma organizasyonunda yürüyüş düzeni bulunmaktadır. VIP yürüyüş düzeni her zaman saat 12 yönünü göstermektedir. VIP’in sağ tarafı saat 3, sol tarafı saat 9 ve arka tarafı saat 6 yönünü göstermektedir. Korumalar yürüyüş halinde her zaman düzenlerini buna göre ayarlamaktadır. Koruma personeli saldırı fark ettiği zaman uyarı amaçlı saldırı yönünü yüksek ses ile koruma ekibine duyurur.

Koruma Hizmetinin Temel İlkeleri

Koruma hizmetinin temel ilkelerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

1. Koruma hizmetini sunan görevli -ekip amiri, sürücü, koruma amiri vs.- her an bir saldırı ile karşılaşabilme ihtimaline göre sorumluluğunu yerine getirmelidir.
2. Koruma hizmetini üstlenen personel, korunan kişi ile günün her dakikasını beraber geçireceğinden, bu kapsamda da eğitimler alması gerekmektedir. Özellikle etik konularında bilinçli bir personel olmalıdır.
3. Personel, koruma ile ilgili her alanda uzmanlık eğitimi almış olmalıdır.
4. Yakın Koruma Operasyonu, atış poligonunda, diplomatik fonksiyonlarda veya akşam yemeğinde olduğu kadar işlevsel olmalıdır. Bir koruyucu üst düzey müşteriye atandığında, yalnızca o müşterinin risklerini üstlenmekle kalmaz, aynı zamanda müşterinin temsilcisi olur.

Koruma Çemberleri

Yakın koruma da genel olarak kullanılan yöntem önemli kişinin etrafında çember oluşturma işlemidir. Çember oluşturma işlemi yukarıda anlatılan saat 12, 3, 6 ve 9 gibi yöntemlerin daha iyi uygulanması açısından da önemlidir. Çember oluşturma işlemi 3 kademeden oluşmaktadır. Bunlar: İç Çember, Orta Çember ve Dış Çemberdir.

İç Çember, anlaşılacağı üzere koruma hizmeti sunulan kişiye en yakın olan güvenlik personeli tarafından oluşturulmaktadır. Bu halka içerisinde sadece uzman koruma görevlileri yer almaktadır.

Orta Çember, iç çember oluşturulduktan sonra belirli mesafe alanında ortada bir halka daha oluşturulur. Bu halka içinde keşif elemanları, teknik personel ve keskin nişancı gibi görevli personel yer almaktadır.

Dış Çemberin en temel görevi dışarıdan gelebilecek saldırılara karşı ilk duvar etkeni görmesidir. Bir diğer ifadeyle ilk savunma hattıdır. Bu halka genel güvenlik önlemi almak ile yükümlü kolluk kuvvetleri veya genel güvenlik birimleri tarafından oluşturulmaktadır.

Güvenlik halkalarının genel görevi dışarıdan gelebilecek saldırılara karşı kademi bir savunma sistemi ile önleyebilmektir. Dış halkada X-Ray cihazları, kontrol noktaları gibi genel önleyici tedbirler alınabilir. Orta Halkada keşif ve şüpheli durum analizi yapılabilir. İç halkada ise bütün önlemleri aşarak yakın mesafeden suikast gibi saldırılar engellenebilir. Olay yerinden saldırı anından hızlıca ve güvenli bir koruma kalkanı ile uzaklaşılabilir.

Bütün güvenlik önlemleri caydırıcılık ilkesini de içerisinde barındırmaktadır. Dolayısıyla güvenlik çemberlerinin bir diğer görevi de olası saldırılara karşı caydırıcılık etkeni oluşturulmasıdır. Caydırıcı etkenler bazen fark edilmese de bir olayın gerçekleşmesini önleyebilmektedir.