SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL YÖNETİM - Ünite 2: Sağlık Kurumlarında Finansal Planlama Özeti :
PAYLAŞ:Ünite 2: Sağlık Kurumlarında Finansal Planlama
Plan Çeşitleri
Planlar değişik şekillerde yapılmaktadır.
-
Planlama Düzeylerine Göre
Düzeylerine göre planlar 3 başlığa ayrılır.- Politik Planlama: Olması gerekenlerin, nasıl yapılacağının planlandığı en kapsamlı aşamadır. Türkiye’nin sağlık politikası örnek olabilir.
- Stratejik Planlama: Bir kurumun vizyon, misyon gibi değerlerinin, hedef ve amaçlarının ortaya konulduğu planlamadır.
- Taktik Planlama: belirlenen vizyon, misyon, amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesi için hazırlanan ayrıntılı plandır.
-
Sürelerine Göre
Sürelerine göre planlar 3 başlık altında toplanır.- Kısa süreli planlar: Günlük, haftalık, yıllık gibi kısa süreyi kapsayan, yanılma payı düşük planlardır.
- Orta süreli planlar: Bir yıldan daha uzun beş yıldan daha az süreyi kapsayan planlardır. Genellikle uzun süreli planların bir kısmını oluşturur.
- Uzun süreli planlar: beş yıl ve üzerini kapsayan planlardır. Yanılma payı en yüksek olan plandır.
-
Kapsamlarına Göre
Kapsamına göre planlar ise ikiye ayrılır.- Genel planlar: Bir kurumun tamamını kapsayan planlara denir.
- Özel planlar: kurumun tamamının değil de belirli bölümlerine yönelik planlardır.
-
Tekrar Edilmelerine Göre
Bu sınıflamaya göre planlar tek kullanımlı ve sürekli planlar olmak üzere ikiye ayrılırlar.- Tek kullanımlı planlar: Bütçe ve proje planları gibi yapılan ve bir kez kullanılan planlardır.
- Sürekli planlar: Yapıldıktan sonra dönem dönem kullanılan planlardır.
Planlama ve Bütçeleme
Planların belli dönemler itibariyle rakamsal olarak ifade edilmesine bütçeleme denir.
Özel Sağlık Kurumları İşletme Bütçesi
Sağlık kurumunun gelecekteki belli bir dönemi için, kurumunun amaçlarına, hedeflerine ve politikalarına uygun olarak, sağlık kurumu yönetimi tarafından hazırlanan gelecek dönem faaliyetlerini ve sonuçlarını parasal ve sayısal olarak ifade eden belgelere işletme bütçesi denir. Sağlık kurumu işletme bütçesi aşağıdaki bütçelerden oluşur.
- Sağlık Kurumu Satış Bütçesi : Satiş bütçesi hazırlanırken Sayfa 30 da Tablo 2.2 de verilen değerler göz önünde bulundurulur.
-
Sağlık Kurumu Üretim Bütçesi :
- Sağlık Kurumu Direkt İlk Madde ve Malzeme Bütçesi: Sağlık hizmeti için gerekli ilaç, laboratuvar malzemesi gibi malzemelerin miktar ve tutarlarının belirlenmesidir.
- Sağlık Kurumu Direkt İşçilik Bütçesi : Sağlık hizmetlerini gerçekleştiren personelin ne kadar olduğu ve maliyetlerinin belirlenmesidir.
- Sağlık Kurumu Genel Üretim Maliyetleri Bütçesi: sağlık hizmetlerinin yanında bu hizmetin verilmesi için gerekli olan elektrik, su gibi giderlerin bütçesidir.
- Sağlık Kurumu Faaliyet Giderleri Bütçesi: Sağlık hizmeti dışındaki faaliyetlerin giderlerinin bütçelendirilmesidir. Sağlık hizmeti tanıtım giderleri, genel yönetim giderleri, araştırma ve geliştirme giderleri ile finansman giderleri sayılabilir.
- Sağlık Kurumu Yatırım Bütçesi : Sağlık hizmeti için maddi ve maddi olmayan tüm harcamaları kapsar. Yenilenme, gelişmeleri takip etme, bina, arazi, makine, teçhizat ve patent gibi yatırımları içine alır. Bu bütçe hazırlanmasında Sağlık Bakanlığının hastane ve tıbbi cihaz yatırım planlamasına dikkat edilmelidir.
- Sağlık Kurumu Nakit Bütçesi: Dönem içinde tahmini nakit giriş ve çıkışlarını miktar ve zaman olarak gösteren tabloya nakit bütçesi denir. Sağlık kurumlarında finans yöneticilerinin nakit girişleri ile nakit çıkışlarını koordine etmede ve kontrol altına almada faydalandığı araçlardan en önemlisi nakit bütçesidir. Amaç nakit ihtiyacı ve fazlalığını belirlemektir.
-
Sağlık Kurumu Proforma Bilançosu ve Proforma Gelir Tablosu:
Proforma bilanço düzenlemek mevcut veriler ışığında sağlık kurumunun önümüzdeki bütçe dönemi sonunda muhtemel bilanço rakamlarının neler olabileceğinin tahmin edilmesidir. Proforma bilanço, dönem başı bilançosundan ve hazırlanan bütçelerden yola çıkılarak oluşturulur.
Gelir tablosu, elde edilen tüm gelirler ile aynı dönemde katlandığı tüm maliyet ve giderleri ve dönem net karını ya da uğradığı dönem net zararını topluca gösteren bir tablodur. Proforma gelir tablosu ise yukarıdaki tanımda belirtilen gelir ve giderlerin gelecek dönemler için tahmin edilmesiyle oluşturulan tablodur. Bu iki kavram birbirlerini tamamlarlar.
Proforma gelir tablosu bütçe döneminde yapılacak çalışmalardan elde edilecek kazançları ve kayıpları ortaya koyar. Proforma bilanço ise bütçe dönemi içinde sağlık kurumunun varlıkları ve borçları hakkında bilgi verir.
Kamu Sağlık Kurumları Bütçesi
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa göre genel yönetim kapsamında; merkezi yönetim kapsamındaki kurumlar, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler yer almaktadır. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu kurumları ise;
- Genel bütçeli kamu kurumları,
- Özel bütçeli kamu kurumları ve
- Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlardan oluşmaktadır.
Genel ve Özel Bütçe Sistemi
Türkiye’de analitik bütçe sınıflandırılması olarak adlandırılan kurumsal sınıflandırma, fonksiyonel sınıflandırma, finansman tipi sınıflandırma ve ekonomik sınıflandırma olmak üzere dörtlü sınıflandırmadan oluşturulan sistem kullanılmaktadır. Genel ve özel bütçeler analitik bütçe sistemine göre hazırlanarak uygulanmaktadır.
Mevcut uygulama altı aşamalı bir süreçten oluşmaktadır. Bu aşamalar;
- Kamu kurumlarının hazırlık aşaması,
- Cumhurbaşkanlığı Aşaması,
- Yasama aşaması,
- Uygulama aşaması ve
- Denetlenme aşamasıdır.
Genel ve Özel Bütçe Hazırlık Aşaması
Bütçe hazırlama süreci Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın hazırladığı orta vadeli programı Cumhurbaşkanlığı’nın en geç Eylül ayının ilk haftası sonuna kadar kabul etmesiyle başlar. Hazırlanan orta vadeli program resmi gazetede yayımlanır. Orta vadeli plana göre Hazine ve Maliye Bakanlığı orta vadeli mali plan hazırlar ve Yüksek Planlama Kurulu tarafından Resmi Gazete’de yayımlanır. Bu doğrultuda kamu kurumlarının bütçe hazırlıklarını yönlendirmek üzere; Hazine ve Maliye Bakanlığı; Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ise Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi hazırlayarak en geç Eylül ayının on beşine kadar Resmi Gazetede yayımlar. Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım Programı Hazırlama Rehberi, bütçe tekliflerinde esas olmak üzere, kamu kurumlarının uyulması gereken genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir standartları, hesaplama yöntemlerini, bunlara ilişkin olarak kullanılacak cetvel ve tablo örneklerini ve diğer bilgileri içerir.
Hazırlanan bu program Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı tarafından incelenir. Sağlık Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı sağlık kurumlarının bağlı olduğu Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü gibi merkez teşkilatı birimleri ile kurumlarının gider bütçesini hazırlar. Bu bütçe Sağlık Bakanlığı yetkilileri tarafından imzalanarak en geç Eylül ayı sonuna kadar Hazine ve Maliye Bakanlığı’na gönderilir.
Sağlık Bakanlığı’nın yatırım teklifleri de değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na gönderilir.
Üniversiteler ise kamu mali yönetimine göre özel bütçeli kurumlardır. Bütçe hazırlamada aktif rol alırlar. Her üniversite rektörlüğünün strateji geliştirme başkanlığı hastanelere gider bütçelerini hazırlaması için belli bir süre vermektedir. Bu süre içinde hastaneler kendi gider bütçelerini hazırlamaktadır. Bu hazıklıklardan sonra hastane yetkilileri belirlenen tarihte Rektörlük Strateji Geliştirme Başkanlığı’na bütçe görüşmelerine gitmektedir. Hazırlanan bu bütçe üniversite yetkilileri tarafından imzalanarak Temmuz ayı sununa kadar Hazine ve Maliye Bakanlığına gönderilir. Üniversitenin yatırım teklifleri de değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na gönderilir.
Cumhurbaşkanlığı Aşaması
Hazırlanan bütçeler Hazine ve Maliye Bakanlığı’na sunulur. Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü gelir bütçesini hazırlar. Böylece tüm gelir ve gider bütçeleri Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda toplanmış olmaktadır. Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçe kanun tasarısını hazırlamak üzere gelen teklifler üzerinde gerekli çalışmaları yapar. Bütçe Kanunu tasarısı hazırlık çalışmaları Hazine ve Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.
Orta vadeli mali planı da içeren bütçe gerekçesi, yıllık ekonomik rapor, vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen kamu gelirleri cetveli, kamu borç yönetimi raporu, bütçesi hazırlanan kurumların son iki yıla ait bütçe gerçekleşmeleri ile izleyen iki yıla ait gelir ve gider tahminleri, mahalli idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının bütçe tahminleri ve merkezi yönetim kapsamında olmayıp bütçeden yardım alan diğer kurum ve kuruluşların listesi eklenir.
Yasama Aşaması
Bütçe Kanunu Tasarısı TBMM tarafından TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na yönlendirilir. Bu komisyon 25’i iktidar partisinden 15’i de muhalefet partilerinden olmak üzere 40 üyeden oluşur. Plan ve Bütçe Komisyonu’nun bütçe üzerinde her türlü değişikliği yapma yetkisi olduğundan, görüşme halinde bulunulan bakanlığın ilgili üst düzey yöneticileri ile komisyon toplantısına katılarak gerekli açıklamaları yapar. Plana son hali verildikten sonra TBMM Başkanlığı’na sunulur. Meclis başkanlığı kendisine gelen bütçe planını TBMM Genel Kurulu’na sunar. Fakat TBMM üyeleri gelir ve gider azaltıcı veya arttırıcı önerilerde bulunamazlar. Görüşmeler tamamlandıktan sonra Cumhurbaşkanlığı onayına sunulur. Cumhurbaşkanı tarafından onaylana yasa Resmi Gazete’de yayınlanır ve mali yılbaşında yürürlüğe girer.
Uygulama Aşaması
Mali yılbaşı olan 1 Ocak tarihinde uygulama süreci başlar. Bu süreç gelir bütçesinin uygulanması, gider bütçesinin uygulanması ve hazine işlemlerinden oluşur. Gelir bütçesi kamu gelirleri olan vergi, resim, harç gibi gelirlerin toplanmasını kapsar. Gelir toplanması genel bütçeli kurumlarda maliye teşkilatı tarafından, özel bütçeli kurumlarda ise kendileri tahsil eder. Bütçe hazırlanması ve uygulamasında ise, müsteşar, vali, belediye başkanı gibi üst düzey yöneticiler sorumludur. Sağlık Bakanlığı’nda ise sorumlu Sağlık Bakanlığı Müsteşarıdır. Üniversite ve tıp fakültelerinde ise Rektör sorumludur.
Genel bütçeli kurumlar yani Sağlık Bakanlığı ve bağlı hastaneler harcama programlarını hazırlayıp vize edilmek üzere Hazine ve Maliye Bakanlığına gönderir. Ödenekler, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca vize edilen ayrıntılı harcama programları ve belirlenen serbest bırakma oranlarına göre kullanılır. Özel bütçeli idareler yani üniversiteler ve bağlı hastaneler ayrıntılı finansman programlarını hazırlar ve harcamalarını bu programa uygun olarak yaparlar.
Harcama Yapılması
Sağlık kurumlarında harcama yapabilmek için Ödenek Gönderme Belgesinin düzenlenmesi gerekir. Her birim harcama ve bütçe hazırlanmasını kendi yapar ve tahsilatı o birimin en üst yetkilisi kontrol eder. Kamu Hastane Birliğinin en üst düzey yöneticisi genel sekreter ve birliğe bağlı hastanelerin en üst düzey yönetici ise hastane yöneticidir. Dolayısıyla kamu hastanelerinde harcama yetkisi genel sekreterdedir. Üniversite hastanelerinde ise bu yetki başhekime aittir.
Harcama talimatlarında hizmetin gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama talimatıyla birlikte gerçekleştirme görevlileri devreye girmektedir. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler. Sağlık kurumuna mal veya hizmet alım sürecinde; ihale komisyonu üyeleri, muayene ve kabul komisyonu üyeleri, taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi vb. görevliler yer almaktadır. Bu görevliler aynı zamanda gerçekleştirme görevlileridir. Ayrıca ödeme emri belgesini hazırlamakla görevli olan gerçekleştirme görevlileri bulunmaktadır. Gerçekleştirme görevlileri sadece düzenledikleri belgelerden dolayı, ödeme emri hazırlayanlar ise tüm belgelerden sorumlu tutulurlar. Sağlık kurumlarında gerçekleştirme görevlileri harcama yetkilisi olan genel sekreter veya başhekim tarafında belirlenmektedir. Ödeme emri belgesinin hazırlama görevi genellikle hastane müdürlerine verilmektedir.
Herhangi bir nedenle ödenmeyen tutarlar sağlık kurumunun bütçesine emanet hesap olarak alınır ve bir sonraki hesaplardan ödenir. Malın alındığı veya hizmetin yapıldığı mali yılı izleyen 5. Yıla kadar talep edilmezse bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen tutarlar ancak mahkeme kararı üzerine ödenir.
Denetleme Aşaması
Bütçe denetimi üç aşamadan oluşur.
İç Denetim: Harcama birimleri, muhasebe ve malî hizmetleri ile ön malî kontrol ve iç denetim birimleri tarafından yapılan denetimdir.
Dış Denetim: Sayıştay tarafından yapılan denetimdir.
Yasama Denetimi: TBMM tarafından yapılır. TBMM soru, Meclis araştırması, genel görüşme, gensoru ve Meclis soruşturması yollarıyla denetleme yetkisini kullanır. TBMM bütçe uygulamalarına ilişkin denetim yetkisini esas olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca hazırlanan Kesin Hesap Kanunu ile kullanır.
Sağlık Kurumlarında Döner Sermaye İşletme Bütçesi
Genel bütçe ile özel bütçeli kapsamındaki kamu idarelerinin görevleri ile ilgili olarak ortaya çıkan fiyatlandırılabilir nitelikteki mal ve hizmetlerin üretim ve satışını gerçekleştirmek üzere bir veya birden fazla işletme için tahsis edilen sermayeye döner sermaye ve bu amaçla kurulan işletmelerde döner sermaye işletmesi denir. Bu kapsamda eğitim, tarım, kültür ve orman gibi alanlarda döner sermaye işletmesi bulunmaktadır. Tablo 2.3’te belirtildiği üzere döner sermaye işletmelerinin büyük bir kısmı Sağlık Bakanlığı’na ve üniversitelere aittir.
Bu kurumların dışında döner sermaye işletmesine sahip çok farklı kurumlar vardır ve hemen hepsinin tabi olduğu mevzuat farklıdır. Bu farklılıklar, bilgi ve iletişim teknolojileri alanında kaynak israfına neden olmakta ve kamu kaynaklarının etkin kullanımına engel olmaktadır. Bu olumsuzlukları önlemek amacıyla, döner sermayeli işletmelerin bütçe, muhasebe, harcama ve taşınır işlemlerini kapsayan, veriye dayalı karar verme süreçlerini destekleyen Döner Sermaye Yönetim Bilgi Sisteminin kurulmasına yönelik çalışmalar Hazine ve Maliye
Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü bünyesinde yürütülmektedir. Bu tür zorlukların önüne geçmek, sağlıklı, doğru karar vermek diğer rapor ve verilerle karşılaştırma imkanı sunan bir sistem olarak hazırlanmıştır.
Bu sistem ile;
- Karar vericilere, başta mali veriler olmak üzere, mali verilere etki eden diğer veriler hızlı ve doğru şekilde sunulması,
- Döner sermaye işletmelerin mali verileri, genel yönetim mali istatistikleriyle entegre edilmesi,
- Karar vericilerin ihtiyaç duyduğu raporlar anlık, günlük, haftalık, aylık ya da yıllık olarak üretilmesi,
- Kurumlar ve birimler arasında karşılaştırma yapma imkânı bulunmaktadır.
Her döner sermaye işletmesinin faaliyetleri bağlı olduğu idarenin görev ve yetki alanı ile sınırlıdır. Mevcut uygulamada Sağlık Bakanlığı’na bağlı döner sermaye işletmeleri ile üniversitelere bağlı döner sermaye işletmeleri farklı yasal düzenlemeler tabi olarak kurulmakta ve yönetilmektedir. Sağlık Bakanlığı’nın bağlı olduğu yasalar ise sırasıyla şunlardır:
209 sayılı kanun: Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurumları ile Esenlendirme (Rehabilitasyon) Tesislerine Verilecek Döner Sermaye Hakkında Kanun”
106 sayılı yönetmelik: “Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurumları ile Esenlendirme (Rehabilitasyon) Tesislerine Verilecek Döner Sermaye Hakkındaki 209 Sayılı Kanun Gereğince İşletme, İdare ve Muhasebe İşlerine dair Yönetmelik”
Üniversiteler ise “2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 58. Maddesine Göre Döner Sermaye İşletmelerinin Kurulmasında Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik” tabidir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı 5018 sayılı Kamu MaliYönetimi ve Kanunun kendisine verdiği yetkiye dayanarak döner sermayelerin tek bir yasal düzenleme çatısı altında toplanması için bir kanun tasarısı taslağı hazırlayarak ilgili kurumların görüşlerini almış ancak bu düzenleme henüz yasalaşmamıştır.
Döner Sermaye İşletme Bütçesi
Döner sermaye işletmesi tarafından her yıl o yıl içerisinde yapılacak faaliyetleri ayrıntılı biçimde gösteren yıllık çalışma programı hazırlanır. Hazırlanan bu program bütçenin hazırlanmasına bir basamak oluşturur. Döner sermaye işletme bütçeleri hazırlama ve uygulama konusunda şu ilkeler gözetilir.
- Bütçeleri; metin kısmı ile ekli cetvellerden oluşur.
- Bütçeler, yılı içinde elde edilecek gelirler ile yapılacak giderleri gösterir.
- Bütçeler, analitik bütçe sınıflandırmasına uygun olarak hazırlanır.
- Bütçeyle verilen harcama yetkisi, mevzuatla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır.
- Bütçeler, izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte hazırlanır.
- Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak gösterilir.
- Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır.
- Giderlerin, önceki yıldan gelen ve finansman cetvelinde gösterilen tutar ile yılı gelirlerinin toplamını aşmaması gerekir.
- Bütçeler, ait olduğu yıl başlamadan önce onaylanır.
Bütçenin Hazırlanması, Onaylanması ve Uygulanması
Sağlık kurumlarında bütçe hazırlama Eylül ayında başlar. Rektör onayına sunulan bütçeler Tek Düzen Muhasebe Sistemi içerisinde yer alan bütçe modülü altında hazırlanmaktadır.
Tedavi giderleri Sosyal Güvenlik Kurumunca karşılanan genel sağlık sigortalıları ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler ile ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri çerçevesinde sağlık hizmeti kurumca sağlanan kişilere sunulan sağlık hizmetlerine ilişkin bedellerinin ödenmesine yönelik olarak her yıl Sağlık Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu arasında “Global Bütçe” sözleşmesi imzalanmaktadır.
Global bütçe uygulamasının bir sonucu olarak, Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kurum ve kuruluşları döner sermaye bütçelerinin hazırlanmasında global bütçe tutarını esas olmak zorundadır. Global bütçe ile verilen ödeneklerin hastanelere tahsisinde gelir, gider ve diğer parametrelerine bakılmaktadır. Bu parametreler şöyle açıklanabilir:
Gelirle İlgili Parametreler: Hastanelerin global bütçeden alacakları payı belirleyen en önemli faktör gelir parametreleridir. Bunlar Ayaktan Hasta Geliri, Yatan Hasta Geliri ve SGK Kapsamdışı Tahakkuk Geliridir.
Giderle İlgili Parametreler: Hastaneler arasında gider farklılığına yol açan parametreler arasındaki dengesizliklerin giderilmesi amacıyla kullanılan parametrelerdir. Bu parametrelere, Personel Yükü, Kapalı Alanı (m2) ve Bina Amortismanıdır.
Diğer Parametreler: Hastaneleri olumlu uygulamalara teşvik etmek amacıyla uygulanan parametrelerdir. Bu parametreler; Çerçeve Alımı Yapılması, Satın Alma Yönünden Bağlılık, Stok Kayıt Düzeni, Hastane Rollerine Uyum, Teşhisle İlişkili Gruplar Puantajı (TİG) ve B 1 Tipi 112 Acil İstasyonu bulunmasıdır.
Bakanlık ve rektörlüklerce bütçeler üzerinde gerekli çalışmaları yaptıktan sonra en geç 15 Aralık tarihine kadar onaylayarak uygulanmak üzere Aralık ayının sonuna kadar sağlık kurumlarına gönderilir. Bütçenin bir örneği de muhasebe yetkilisine verilir. Mali yılbaşı olan 1 Ocak’ta bütçe uygulaması başlar.
Bütçe uygulaması aşamasında bakanlık veya rektörlük tarafından bir kısıtlama getirilmemişse, bütçe kalemleri arasında ödenek aktarması yapmaya harcama yetkilisi yetkilidir. Ayrıca, kaynağı olması kaydıyla; bütçede öngörülen ödeneklerin yetersiz kalması veya çalışma programında öngörülmeyen işlerin yapılmasının gerektiği hallerde ek bütçe yapılabilir.